Ενημέρωση για τους Δείκτες Μαίρη Κουτσελίνη Διευθυντές Προδημοτικής και Δημοτικής Εκπαίδευσης 22/9/2015
1. Διασκεδάζοντας τις ανησυχίες Τα Αναλυτικά Προγράμματα δεν άλλαξαν- Αναδομήθηκαν Οι Δείκτες προέκυψαν ως ανάγκη από την αξιολόγηση των ΑΠ και την Έκθεση της Επιτροπής Οι Δείκτες Επιτυχίας και Επάρκειας δεν είναι καινοτόμες έννοιες ως προς το περιεχόμενο ούτε επιφορτίζουν με περισσότερη εργασία τους εκπαιδευτικούς Οι Δείκτες είναι εργαλεία διευκόλυνσης της εργασίας των εκπαιδευτικών και τίποτε περισσότερο ή λιγότερο
Το σχολικό έτος 2015-2016 είναι έτος ευέλικτης εφαρμογής, παρακολούθησης και ανατροφοδότησης των δεικτών.
2. Οι Δείκτες ως απόρροια της Αξιολόγησης των ΑΠ Με βάση: την Αξιολόγηση των ΑΠ το 2014 Την Έκθεση της Επιτροπής Αξιολόγησης (2014) το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού έχει συστήσει Επιτροπές Ανατροφοδότησης των υφιστάμενων Αναλυτικών Προγραμμάτων.
Οι Επιτροπές ανατροφοδότησης των Αναλυτικών Προγραμμάτων απαρτίζονται από: Επιστημονικούς Συμβούλους, οι οποίοι είναι ακαδημαϊκοί, ειδικοί στο γνωστικό αντικείμενο και ειδικοί στη Διδακτική του αντικειμένου Yπεύθυνους επιθεωρητές Mάχιμους εκπαιδευτικούς
Η διαδικασία αναδιάρθρωσης των Αναλυτικών Προγραμμάτων ανέδειξε: σε ποια θέματα το προτεινόμενο από τα υφιστάμενα αναλυτικά περιεχόμενο ήταν ανεπαρκές για την επίτευξη των αναμενόμενων Μαθησιακών αποτελεσμάτων και σε ποια η έκταση της ύλης ήταν αχρείαστη ή χρειαζόταν περιορισμό και εμβάθυνση.
Τα υφιστάμενα Αναλυτικά προγράμματα, όλων των γνωστικών αντικειμένων, έχουν αναδομηθεί στη βάση Δεικτών Επιτυχίας και Δεικτών Επάρκειας, Αναδιαμόρφωση της δομής από τη διδακτέα ύληστα Αναμενόμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα και στα αντίστοιχα Διδακτέα για την επίτευξη των Μαθησιακών Αποτελεσμάτων.
3. Τι είναι οι Δείκτες Οι Δείκτες Επιτυχίας = αναφέρονται στα Μαθησιακά Αποτελέσματα, τα οποία αναμένεται να επιτευχθούν, κατά τάξη ή συνδυασμό τάξεων και κατά επίπεδο εκπαίδευσης από την προδημοτική εκπαίδευση μέχρι και την Γ Γυμνασίου, με προοπτική ανάπτυξης μέχρι και την Γ Λυκείου. Οι Δείκτες Επάρκειας αναφέρονται στο τι πρέπει να διδαχθεί ο μαθητής, για να επιτύχει τα καθορισμένα Μαθησιακά Αποτελέσματα.
Επομένως, οι Δείκτες Επιτυχίας αναφέρονται στον μαθητή και τα επιτεύγματά του, ενώ οι Δείκτες Επάρκειας αναφέρονται στον εκπαιδευτικό και τα διδακτέα Εξορθολογισμός της διδακτικής πράξης Μαθητής Εκπαιδευτικός Προσδοκώμενα Α.Πρόγραμμα Αποτελέσματα Διδακτέα ΠΩΣ-ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΝΕΩΝ Α.Π. ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΑΞΗ Α Δείκτες Επιτυχίας: Οι μαθητές/τριες να Εντοπίζουν και περιγράφουν πού βρίσκονται αντικείμενα στον χώρο του σχολείου τους σε σχέση με τον εαυτό τους Εντοπίζουν και περιγράφουν πού βρίσκονται αντικείμενα στον χώρο ή τόποι σε σχέση με άλλα αντικείμενα ή άλλους τόπους. Εντοπίζουν και περιγράφουν τι υπάρχει σε έναν τόπο και πώς είναι (συνθήκες εντός του σχολείου). Δείκτες Επάρκειας Στοιχεία του χώρου o Ιδιότητες αντικειμένων του χώρου: χρώμα, σχήμα, μέγεθος o Ονόματα αντικειμένων του χώρου (π.χ. θρανίο, αντικείμενα στη σάκα και στην κασετίνα). Θέση του εαυτού o σε σχέση με άλλα στοιχεία του χώρου ή άλλους ανθρώπους (π.χ. συγκεκριμένων φυτών στον κήπο) και o με χρήση των εννοιών μπροστά από, πίσω από, κοντά σε, μακριά από, δεξιά, αριστερά Θέση ενός στοιχείου του χώρου (π.χ. στο θρανίο τους, στο σχολείο, στον κήπο του σχολείου) με συνδυασμό o σημείων αναφοράς του περιβάλλοντός τους και o των εννοιών κοντά, μακριά, δίπλα, δεξιά, αριστερά, μέσα, δίπλα από, ανάμεσα, μπροστά, πίσω Θέση των πολικών περιοχών και του Ισημερινού της Γης στον πλανήτη (π.χ. η περιοχή του Βόρειου Πόλου βρίσκεται πάνω από τον Ισημερινό). Ονόματα χώρων και αντικειμένων στον χώρο o αίθουσα διδασκαλίας, κυλικείο καντίνα, αποχωρητήρια, γραφείο δασκάλων, αυλή, γήπεδο, γραφείο διευθυντή/διευθύντριας, αίθουσα επιστατριών, αίθουσα πολλαπλής χρήσης, ονόματα εκπαιδευτικών και υπόλοιπου προσωπικού, ονόματα τμημάτων και τάξεων o στο θρανίο, στη σάκα και στην κασετίνα τους (π.χ. κασετίνα, ρίγα/χάρακας, σβηστήρι, μολύβι, χρωματιστό μολύβι, ξύστρα, τετράδιο, βιβλίο, φυλλάδιο, φάκελος/φάιλ) o στον κήπο του σχολείου (π.χ. δέντρα, φυτά, παρτέρια, πέτρες, λουλούδια, μυρμήγκια, πεταλούδες, πουλιά) Χαρακτηριστικά γνωρίσματα στοιχείων του χώρου o στο σχολείο (π.χ. ψηλό κτήριο, μεγάλη αίθουσα) o στη σάκα, στην κασετίνα και στο θρανίο (π.χ. μεγάλο βιβλίο, μακριά ρίγα, χοντρός φάκελος) o στον κήπο του σχολείου (π.χ. ύψος φυτών, πυκνότητα φυλλωσιάς, μέγεθος φύλλων, πλακόστρωτοι διάδρομοι)
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ - Τάξη Δείκτες Επιτυχίας Κατανόηση Γραπτού Λόγου Δείκτες Επάρκειας Γ Τα παιδιά 1. Τοποθετούν ένα κείμενο σε πλαίσιο (θεματικό, επικοινωνιακό, κοινωνιοπολιτισμικό) 1.1. Συμπτύσσουν πληροφορίες από το κείμενο και τις αποδίδουν συνοπτικά 1.2. Αρχίζουν να αξιοποιούν στρατηγικές κατανόησης για την εξαγωγή συμπερασμάτων, σε σχέση με ρητά και υπόρρητα νοήματα ενός κειμένου 1.3. Αρχίζουν να συνδέουν νοήματα κειμένων με συγκεκριμένο συγκείμενο και την οπτική του συγγραφέα 1.1.1. Η έννοια της βασικής πληροφορίας με πολλαπλούς τρόπους ανάλογα με το κείμενο: π.χ. εξέλιξη στην αφήγηση, χαρακτηριστικό στην περιγραφή, εννοιολογικά στοιχεία στα επιστημονικά-παρουσιάσεις φαινομένων 1.1.2. Κεντρική ιδέα 1.1.3. Γενική εντύπωση 1.2.1. Υποθέσεις για το περιεχόμενο κειμένου, με βάση την πηγή, την εικόνα, τον τίτλο, τα συμφραζόμενα και άλλα στοιχεία γλωσσικά ή μη (ανάλογα με το κειμενικό είδος) 1.2.2. Γενική ανάγνωση (skimming) για σύνθεση γενικού νοήματος 1.2.3. Επιλεκτική ανάγνωση (scanning) για εντοπισμό κατάλληλων λέξεων - φράσεων που οδηγούν σε ρητά και υπόρρητα νοήματα (στο τι λέει και στο τι θέλει να πει το κείμενο) 1.2.4. Γλωσσικά ή / και μη στοιχεία που αποκτούν ιδιαίτερη σημασία σε ένα κείμενο 1.2.5. (ενδεικτικά) Συνοπτική παρουσίαση συμπερασμάτων για ρητά και υπόρρητα νοήματα, μέσω διερεύνησης, διαγράμματος, νοητικού χάρτη 1.3.1. (ενδεικτικά) Σχέση κειμένου με συγκεκριμένη θεματολογία ή και προβληματισμό, που αφορούν στα εξής: διακοπές, παιδική ζωή, δικαιώματα του παιδιού, διαφορετικότητα, ανθρώπινα δικαιώματα, ο τόπος μου, μέσα μαζικής μεταφοράς 1.3.2. Παραδοχές, προσδοκίες, απόψεις (ό,τι είναι βέβαιο, επιθυμητό, αναγκαίο ή μη για τον συγγραφέα): λεξικογραμματικές επιλογές, οργάνωση πληροφοριών (δομή και κειμενικό είδος), απουσίες στο κείμενο (ποια φωνή απουσιάζει)
Η λογική των δεικτών Διδάσκω τον μαθητή Vs Διδάσκω την ύλη Αξιολογητέα= Δείκτες Επιτυχίας =Attainment targets= Τι οι μαθητές πρέπει να γνωρίζουν Διδακτέα= Δείκτες Επάρκειας=Adequacy targets= Τι οι μαθητές πρέπει να διδαχθούν Σε κάθε Δείκτη επιτυχίας αντιστοιχούν σε συγκεκριμένα διδακτέα, δηλαδή δείκτες επάρκειας Οι Δείκτης επιτυχίας αναπτύσσονται στη βάση των οργανωτικών αρχών «προαπαιτούμενο για το επόμενο», «απλό- σύνθετο», «επιμέρους-όλο», «χρονικά προηγούμενο- ακόλουθο»
Οι Δείκτες είναι στην ουσία ένας λειτουργικός προοργανωτής των Α.Προγραμμάτων, με επίκεντρο την ανάπτυξη του μαθητή. Στρέφουν, για πρώτη φορά, συνειδητά, την προσοχή του εκπαιδευτικού και του μαθητή στο τι μαθαίνει ο μαθητής (δείκτης επιτυχίας) και όχι στο ποια ύλη καλύπτεται, καθώς και στη συγκεκριμενοποίηση των απαραίτητων διδακτέων για κάθε αναμενόμενο μαθησιακό αποτέλεσμα (για κάθε δείκτη επάρκειας).
Τι περιλαμβάνουν οι Δείκτες Οι Δείκτες περιλαμβάνουν όλα τα είδη μάθησης, ό, τι αναμένεται μέσα από τη διδασκαλια να αναπτύξει ο μαθητής, ως Μαθησιακά Αποτελέσματα, τα οποία πιστοποιούν την ανάπτυξη και τις ικανότητες του μαθητή σε κάθε τάξη και επίπεδο εκπαίδευσης: πληροφορίες, έννοιες, δεξιότητες, τρόπο σκέψης και στρατηγικές, στάσεις και αξίες
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάπτυξη δεξιοτήτων στην καλλιέργεια κριτικής σκέψης και δημιουργικότητας σε στάσεις διά βίου μάθησης, συμβίωσης και συνεργασίας, ούτως ώστε τα μαθησιακά αποτελέσματα να παρέχουν τη βάση για ποιότητα ζωής και ουσιαστική δραστηριοποίηση στη σύγχρονη κοινωνία.
ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ Η ανάλυση των Δεικτών Επιτυχίας σε διδακτικές δεξιότητες, πληροφορίες, έννοιες και αξίες που οδηγούν στους στόχους = Αξιόλογη γνώση Δεν αναφέρονται σε μεθοδολογία διδασκαλίας αλλά σε ΣΚΑΛΟΠΑΤΙΑ μάθησης, ΙΕΡΑΡΧΙΕΣ ή προαπαιτούμενη γνώση για να επιτευχθεί ο Δείκτης Επιτυχίας
ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ= Τι σε τελευταία ανάλυση πρέπει να γνωρίζει ο μαθητής σε κάθε τάξη- εξεταστέο σε κάθε στάδιο φοίτησης, για να κτιστούν τα μαθησιακά αποτελέσματα της τάξης Οι ιεραρχίες ή ομάδες δεικτών καταλήγουν: Τι ικανότητες πρέπει να έχει ο μαθητής για να θεωρείται ότι έχει τα απαιτούμενα προσόντα, για να ζήσει μια ποιοτική ζωή και να μπορεί να εργαστεί και να εξειδικευτεί σε μια επιστήμη
Σε σχέση με τον/την εκπαιδευτικό Διευκολύνουν και εξορθολογίζουν τη δουλειά τους Τους δίνουν μέτρα διάγνωσης αναγκών Τους βοηθούν να απαντήσουν στο ερώτημα «πώς βοηθώ τον κάθε μαθητή» Δεν τους περιορίζουν μόνο σε αυτά που περιλαμβάνουν οι Δείκτες= ελάχιστο πρόγραμμα Δίνουν εργαλεία για εφαρμογή της διαφοροποίησης σε τάξεις μικτής ετοιμότητας Απαντούν στο ερώτημά τους «σε τι θα αξιολογηθεί ο μαθητής» και τι είναι αξιόλογο για αξιολόγηση Αυξάνουν την παιδαγωγική τους αυτονομία, για να χρησιμοποιήσουν κατάλληλα τα εκπαιδευτικά υλικά και μέσα Τους αναπτύσσουν από αξιολογητές σε δασκάλους
Σε σχέση με τον/τη μαθητή/τρια Τους απελευθερώνουν από την αποστήθιση της ύλης Τους μαθαίνουν να σκέφτονται και να γίνονται αυτόνομοι Τους προσανατολίζουν σε αξιόλογη γνώση Συγκεκριμενοποιούν τα αναμενόμενα και τα απαραίτητα για επιτυχία Εκλογικεύουν την προσπάθειά τους, η οποία είναι προσανατολισμένη, σαφής και λογικά διαρθρωμένη Βοηθούν στην αύξηση του κινήτρου μέσα από εμπειρίες επιτυχίας Σέβονται την ετοιμότητα του κάθε μαθητή
4. ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ Η έννοια της ετοιμότητας δεν ταυτίζεται με την ικανότητα. Δείχνει ποιες προαπαιτούμενες γνώσεις και εμπειρίες έχει ο μανθάνων, ούτως ώστε να μπορεί να οικοδομήσει με βάση αυτές νέες γνώσεις και εμπειρίες. Η ετοιμότητα δεν δημιουργείται αυτόματα αλλά με την αλληλεπίδραση του ατόμου με το περιβάλλον.
«Όλοι οι μαθητές μαθαίνουν» Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης (Gagne, 1970, Vygotsky, 1978) Παροχή εκπαίδευσης ανάλογης με την Ανάπτυξη και Ετοιμότητα του Μαθητή
ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ 1. Γνώσεις και Δεξιότητες που κτίζονται πάνω στη συμπεριφορά την ανάλογη με το επίπεδο ανάπτυξης μαθαίνονται πιο εύκολα. Άρα σημαντικές για κάθε νέα μάθηση είναι οι προαπαιτούμενες γνώσεις και εμπειρίες. 2. Η εκμάθηση μιας νέας κατάστασης στηρίζεται και εξαρτάται από «γνωστικά προαπαιτούμενα» που πρέπει σταδιακά να κατακτηθούν 4. Η εκπαίδευση που προηγείται από το επίπεδο ετοιμότητας μπορεί να επιφέρει ματαίωση και να σταματήσει τη θέληση για μάθηση. 5. Οι εμπειρίες επιτυχίας που βιώνει ο μανθάνων ενισχύουν το εσωτερικό κίνητρο για μάθηση και συνεργασία.
Η αναδόμηση των ΑΠ με βάση τους Δείκτες στοχεύει στο να υλοποιήσει την αρχή που ανέκαθεν προτάσσαμε στο σκοπό της εκπαίδευσής μας: «O εκπαιδευτικός σέβεται τη μοναδικότητα του παιδιού και ανταποκρίνεται σε εγγενείς και επίκτητες ατομικές διαφορές, η έγκαιρη διάγνωση των οποίων αποτελεί αναγκαιότητα για κατάλληλο προγραμματισμό»
5. Παιδαγωγική βάση της ανάπτυξης των Δεικτών Η διάγνωση των διαφορετικών αναγκών και του σημείου εκπαιδευτικής ανάπτυξης του κάθε μαθητή διευκολύνεται και υλοποιείται με αναφορά στους Δείκτες Επιτυχίας. Η υποστήριξη της ανάπτυξης και της ικανοποίησης των διαγνωσμένων αναγκών διευκολύνεται και υλοποιείται με αναφορά στους Δείκτες Επάρκειας.
6. Δείκτες- Διδασκαλία- Αξιολόγηση οι Δείκτες Επιτυχίας αναφέρονται στον μαθητή και τα επιτεύγματά του, Σύνδεση με τη Διαγνωστική-διαμορφωτική και τελική αξιολόγηση οι Δείκτες Επάρκειας αναφέρονται στον εκπαιδευτικό και τα διδακτέα, Σύνδεση με τη Διδασκαλία και Διαφοροποίηση, Τη διαμορφωτική αξιολόγηση και την πρόοδο Του κάθε μαθητή
Αναμένεται να πλαισιωθούν από Ουσιαστική ενημέρωση και επιμόρφωση Μεθοδολογικές προσεγγίσεις Υποστήριξη των εκπαιδευτικών σε επίπεδο τάξης και σχολείου Ουσιαστική σύνδεσή τους με την κάθε μορφής αξιολόγηση του μαθητή Συνεχή ανατροφοδότηση των ίδιων των δεικτών και της εφαρμογής τους από τις Επιστημονικές Ομάδες Ανάπτυξης των Δεικτών και τους Επιθεωρητές στα σχολεία.
7. Ο ρόλος των διευθυντών Εφαρμογή σε κοινότητες μάθησης Δεν χρειάζεται ανησυχία αλλά εξοικείωση Στόχος η ανατροφοδότηση από τους διδάσκοντες και τα σχολεία Ευέλικτη εφαρμογή, ώστε οι εκπαιδευτικοί να χρησιμοποιούν τους δείκτες ως εργαλεία για αποτελεσματικότητα στη δουλειά τους Συζήτηση των ενδοιασμών και δυσκολιών τους
Εφαρμογή σε κοινότητες μάθησης The three words explain the concept: Professionals coming together in a group a community to learn. Shirley Hord, school leadership Μια ομάδα εκπαιδευτικών που έχει τακτές συναντήσεις, μοιράζεται εμπειρίες, και εργάζονται συνεργατικά για να βελτιώσουν τη διδασκαλία και την επίδοση των μαθητών».
Ο ρόλος των διευθυντών Λειτουργούν και ως Κριτικοί φίλοι (critical friends): Καλλιεργούν συνεργατικό πνεύμα μεταξύ ομάδων Ενθαρρύνει δράσεις και αναστοχασμό σε αυτές Δίνουν έμφαση στην Ηγεσία ως παιδαγωγική μετασχηματιστική διαδικασία
Ο ρόλος των διευθυντών Η έρευνα έχει δείξει ότι οι εκπαιδευτικοί δίνουν αξία σε αυτά που η σχολική μονάδα, με πρώτο τον διευθυντή, θεωρεί ότι έχει αξία Χρειάζονται χώρο και χρόνο Συντονισμό για τακτές παιδαγωγικές συναντήσεις εντός του σχολείου Συνδιδασκαλίες μεταξύ συναδέλφων και ανταλλαγή απόψεων Ευκαιρίες Ανατροφοδότησης της δουλειάς τους- ανατροφοδότησης των δεικτών
Ο ρόλος των διευθυντών Ευκαιρίες στους εκπαιδευτικούς για συμμετοχική ανάπτυξη σε ομάδες προγραμματισμού δράσης και αναστοχασμού
Ο ρόλος των διευθυντών Ο σύνδεσμος του ΥΠΠ με τα σχολεία για ανατροφοδότηση των Δεικτών και της Διαδικασίας Μοναδικός στόχος και κριτήριο η ενίσχυση της διδασκαλίας και των μαθησιακών αποτελεσμάτων