Τι είναι η παχυσαρκία; Η παχυσαρκία ορίζεται ως: μια παθολογική κατάσταση κατά την οποία συμβαίνει υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα.

Το κείμενο που ακολουθεί αναφέρεται στο τι είναι παχυσαρκία, πως δημιουργείται, ποιες επιπτώσεις έχει για την υγεία και πως μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία. Τι είναι η παχυσαρκία; Η παχυσαρκία ορίζεται ως: μια παθολογική κατάσταση κατά την οποία συμβαίνει υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα. Η παχυσαρκία και το υπερβάλλον σωματικό βάρος αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του σύγχρονου δυτικού κόσμου. Για να καταλάβουμε το μέγεθος του προβλήματος, αρκεί να αναφέρουμε ότι η πλειονότητα του μεσήλικου πληθυσμού των Η.Π.Α., είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, ενώ ανησυχητικές - διαστάσεις παίρνουν και τα ποσοστά της παχυσαρκίας στην Ευρώπη. Στη χώρα μας, το ποσοστό των παχύσαρκων έχει αυξηθεί γύρω στο 75% τις δυο τελευταίες δεκαετίες. Σύμφωνα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Συνεργασίας Ιατρικής και Κοινωνίας, επί 28.000 ατόμων, υπολογίζεται ότι το 30% των Ελλήνων είναι παχύσαρκοι, με τις γυναίκες και τους άνδρες να κατέχουν την πρώτη και τη δεύτερη θέση αντίστοιχα στην Ευρώπη. Τα Ελληνόπουλα επίσης κατέχουν την πρωτιά, καθώς θεωρούνται τα πιο παχύσαρκα παιδιά της Ευρώπης. Πως παχαίνουμε Αιτιολογία της Παχυσαρκίας; Η παχυσαρκία είναι μια πολύ-παραγοντική νόσος με ποικίλες αιτίες. Οι πιο σημαντικές 1 / 8

αιτίες που συντελούν στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας αναφέρονται στο κείμενο που ακολουθεί. 1. Θετικό Θερμιδικό Ισοζύγιο Το βάρος μας αυξάνεται όταν τρώμε περισσότερες θερμίδες από όσες καίμε στις καθημερινές μας δραστηριότητες. 2. Γενετικά Αίτια Μελέτες έχουν δείξει πως γενετικοί παράγοντες όπως διαφοροποιήσεις σε συγκεκριμένες ορμόνες & γονίδια μπορούν να επηρεάσουν αρκετά χαρακτηριστικά του οργανισμού τα οποία προδιαθέτουν σε παχυσαρκία. 3. Κληρονομικότητα Ουσιαστικό επίσης ρόλο ασκεί και η κληρονομικότητα. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν και οι δυο γονείς είναι παχύσαρκοι, το παιδί εμφανίζει κατά 80% αυξημένη την πιθανότητα να γίνει παχύσαρκο. Το ποσοστό αυτό μειώνεται αντίστοιχα στο μισό, όταν μόνο ο ένας από τους δυο γονείς είναι παχύσαρκος. Αντίθετα όταν και οι δυο γονείς έχουν φυσιολογικό βάρος για το ύψος τους, το παιδί τους εμφανίζει ιδιαίτερα μειωμένες πιθανότητες να γίνει παχύσαρκο (περίπου 10% των περιπτώσεων). 4. Μεταβολικές Διαταραχές Η παχυσαρκία σε ένα μικρό ποσοστό μπορεί επίσης να σχετίζεται με ελαττωματική ρύθμιση του κέντρου της όρεξης, ή με διαταραχές στις ορμόνες του ενδοκρινικού συστήματος (π.χ. υποθυρεοειδισμός, σύνδρομο Cushing κ.α.) & των γυναικείων ορμονών κατά τη διάρκεια της κύησης και της εμμηνόπαυσης. 2 / 8

5. Ηλικία Συχνά, η παχυσαρκία συναντάται σε άτομα της μέσης ηλικίας, ως αποτέλεσμα υπερ-σιτισμού στην ενήλικο ζωή, συνοδευόμενη από αλλαγές στη σύσταση του σώματος με την πάροδο των χρόνων. 6. Περιβαλλοντολογικοί & Συμπεριφοριστικοί Παράγοντες Είναι γεγονός πως η συμπεριφορά μας μαθαίνεται ή και ενθαρρύνεται από το οικογενειακό και κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον στο οποίο ζούμε. Το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει κάποιος ασκεί τον πιο καθοριστικό ρόλο για τις μελλοντικές διατροφικές του επιλογές. Για παράδειγμα, η διατροφή στα πρώτα χρόνια της ζωής μας εξαρτάται αποκλειστικά από τις επιλογές των γονέων μας. Έχει λοιπόν παρατηρηθεί, πως όταν αργότερα είμαστε σε θέση να επιλέξουμε μόνοι μας τις τροφές που πρόκειται να καταναλώσουμε, υιοθετούμε αρκετές από τις διατροφικές συνήθειες του περιβάλλοντος στο οποίο έχουμε μεγαλώσει. Κατά αυτόν τον τρόπο φαίνεται πως, τα παιδιά υπέρβαρων ή παχύσαρκων γονέων καταλήγουν και αυτά με τη σειρά τους, με υπερβάλλον σωματικό βάρος. Επίσης, η παχυσαρκία είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα όχι μόνο των οικονομικά αναπτυγμένων χωρών όπου υπάρχει αφθονία αγαθών, αλλά και των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων. Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή στις κοινωνίες αυτές οι τροφές με υψηλή θερμιδική αξία είναι άφθονες και φτηνές (π.χ. αυξημένη κατανάλωση ζάχαρης, λιπαρών τροφών, πρόχειρου φαγητού κ.α.). Ωστόσο, δε θα έπρεπε να παραλείψουμε και το γεγονός ότι η οικονομική ευημερία και οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής στις χώρες αυτές επέβαλαν σημαντική μείωση στα επίπεδα της φυσικής δραστηριότητας. Για παράδειγμα, αμέτρητες ηλεκτρικές συσκευές έχουν αντικαταστήσει τις χειρωνακτικές εργασίες, ενώ τα μέσα μεταφοράς (π.χ. αυτοκίνητο, λεωφορείο κ.α.), έχουν εκμηδενίσει τις χιλιομετρικές αποστάσεις που διένυαν περπατώντας οι προγονοί μας προκειμένου να φτάσουν στη δουλειά ή στο σχολείο τους. 3 / 8

Τι επιπτώσεις έχει η παχυσαρκία; Το να είναι κανείς υπέρβαρος δεν είναι απλά ένα κοσμητικό πρόβλημα, αλλά ένας από τους βασικότερους παράγοντες που διακυβεύουν την υγεία, προκαλώντας σωρεία προβλημάτων όπως: - Προβλήματα μη αποδοχής (σύμπλεγμα κατωτερότητας, περιθωριοποίηση), - Καρδιαγγειακές Νόσοι (κυρίως στεφανιαίας νόσου, προβλήματα στα αγγεία-φλέβες και αυξημένη αρτηριακή πίεση - υπέρταση), - Αρθρίτιδα, - Διαβήτης Τύπου 2, - Προβλήματα του αναπνευστικού (βρογχίτιδα, αποφρακτική άπνοια ύπνου, δύσπνοια), - Πέτρες στη χολή, - Ουρική αρθρίτιδα, - Ενδοκρινικές διαταραχές, - Ηπατική ανεπάρκεια, - Δυσκοιλιότητα, - Καρκινοπάθειες (κυρίως του παχέος εντέρου και στις γυναίκες του μαστού, του ενδομητρίου, του τραχήλου της μήτρας & των ωοθηκών), - Γυναικολογικές διαταραχές (π.χ. ακανόνιστη εμμηνορρυσία, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, υπογονιμότητα). - Πως διακρίνουμε αν το βάρος μας είναι φυσιολογικό; Η σχέση του σωματικού βάρους με την υγεία, έχει συσχετιστεί άμεσα με τα ποσοστά λίπους που υπάρχουν στο σώμα. Το ποσοστό του λίπους που έχει συσσωρευτεί κάτω από το πάχος του δέρματος μπορεί να εκτιμηθεί με τη χρήση ειδικών οργάνων (δερματοπτυχόμετρα), ενώ το συνολικό ποσοστό λίπους που έχει συσσωρευτεί στο σώμα μπορεί να υπολογισθεί με διάφορες τεχνικές, όπως η χρήση ειδικών λιπομετρητών. 4 / 8

Ωστόσο, στις περισσότερες κλινικές ελέγχου του σωματικού βάρους χρησιμοποιούνται πιο απλές τεχνικές υπολογισμού του σωματικού λίπους όπως: ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), γνωστός και ως Body Mass Index (BMI) και η κοιλιακή περίμετρος. Υπό φυσιολογικές συνθήκες το σωματικό λίπος στους άνδρες είναι μεταξύ 12-20% του συνολικού βάρους, ενώ στις γυναίκες αυτό δεν θα πρέπει να ξεπερνάει το 25%. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι παχυσαρκίας; Πράγματι, διακρίνουμε την παχυσαρκία σε 2 τύπους ανάλογα με το μέρος του σώματος στο οποίο τείνει να συσσωρεύεται το λίπος περισσότερο και οι οποίοι είναι: 1. Τύπος Μήλου ή Ανδροειδής ή Κεντρική Παχυσαρκία: το λίπος συσσωρεύεται γύρω από την περιοχή της κοιλιάς. Αυτός ο τύπος παχυσαρκίας κρύβει σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία, καθώς το συσσωρεμένο λίπος σ αυτή την περιοχή έχει άμεση πρόσβαση στο συκώτι, και από κει στην κυκλοφορία του αίματος. 2. Τύπος Αχλαδιού ή Γυναικοειδής ή Περιφερική Παχυσαρκία: το λίπος τείνει να συσσωρεύεται γύρω από την περιοχή των γλουτών. Το αποθηκεμένο λίπος σ αυτήν την περιοχή, δε θεωρείται μεταβολικά πολύ ενεργό, δημιουργώντας έτσι λιγότερες επιπλοκές για την υγεία. Πως θα καταφέρω να χάσω βάρος; - Οι μέθοδοι που έχουν αναπτυχθεί για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας και του υπερβολικού βάρους ποικίλουν τόσο στο είδος όσο και στα αποτελέσματα. Πολλές από αυτές έχουν κριθεί ανεπαρκείς για την οριστική λύση του φαινομένου αυτού. - Το σημαντικότερο από όλα είναι να μην πανικοβάλλεστε και να ζητάτε πάντα τη 5 / 8

γνώμη του ειδικού! Αποφύγετε τις χημικές-ακραίες δίαιτες και ότι άλλο είναι του συρμού. Όλα αυτά είναι αποτελεσματικά μόνο για λίγο χρονικό διάστημα. Το πιθανότερο είναι πως πριν η προσπάθεια απώλειας του περιττού σωματικού βάρους με αυτόν τον ανορθόδοξο τρόπο ολοκληρωθεί, το βάρος θα επανέλθει, ή και θα αυξηθεί περισσότερο από το αρχικό. - Ένα υγιές σωματικό βάρος, μπορεί να αποκτηθεί μόνο όταν υιοθετηθούν οι βασικές αρχές ενός ισορροπημένου διαιτολογίου (περιλαμβάνει τρόφιμα από όλες τις ομάδες των τροφίμων & σε ποσότητες που να επιτρέπουν την ομαλή λειτουργία του οργανισμού), σε συνδυασμό πάντα με σωματική άσκηση & ψυχολογική υποστήριξη. - Μια απώλεια της τάξεως του 0.5 1 kg ανά εβδομάδα είναι η πλέον ιδανική προκειμένου ένα υπέρβαρο άτομο να φτάσει στο βάρος για το οποίο θα νοιώθει άνετα ή θεωρείται φυσιολογικό για το ύψος, την ηλικία και το φύλο του. - Η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας, είναι απαραίτητη σε κάθε προσπάθεια για την απώλεια βάρους. Υπάρχουν λύσεις για όλους, ακόμη και γι αυτούς που αδυνατούν να επισκεφθούν το γυμναστήριο (συμβουλευτείτε το διαιτολόγο ή το γιατρό σας). - Ο χρυσός κανόνας για την απώλεια βάρους είναι: να τρώμε λιγότερο & να καίμε περισσότερο! - Η ψυχολογική υποστήριξη, είναι απαραίτητο συστατικό επιτυχίας ενός προγράμματος διατροφής, καθώς βοηθά στην ενεργοποίηση όλων εκείνων των μηχανισμών που οδηγούν στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας με επιτυχία. Το οικογενειακό ή και το φιλικό περιβάλλον, καλούνται πρώτοι να καθοδηγήσουν και να ενθαρρύνουν το υπέρβαρο μέλος να υιοθετήσει μια πιο ισορροπημένη διατροφή, βελτιώνοντας και εκείνοι με τη σειρά τους τις διατροφικές τους συνήθειες. - Όλα αυτά μπορεί να γίνουν περισσότερο εφικτά με τη συμμετοχή του υπέρβαρου ατόμου του σε ένα πρόγραμμα εξατομικευμένης συμβουλευτικής παρέμβασης. Το πρόγραμμα αυτό παρέχεται από ειδικευμένο διαιτολόγο και στηρίζεται στην εφαρμογή συγκεκριμένων τεχνικών για την τροποποίηση της συμπεριφοράς. - Χρήσιμη επίσης μπορεί να είναι και η παρέμβαση ενός σύμβουλου ψυχικής υγείας. Η παχυσαρκία συχνά προέρχεται από συγκεκριμένα ερεθίσματα τα οποία δημιουργούν & επιτείνουν το πρόβλημα αυτό. Είναι λοιπόν σημαντικό τα ερεθίσματα αυτά να αναγνωρίζονται & να επιλύονται έγκαιρα, με τη βοήθεια του ειδικού. Συμπερασματικά... Η παχυσαρκία είναι μια πολυπαραγοντική νόσος, η οποία εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία. Η έγκαιρη και σωστή αντιμετώπιση της αποτελεί πανάκεια για την πορεία της ψυχικής και σωματικής υγείας. 6 / 8