ιαχείριση Ψυχοκοινωνικών Κινδύνων στον Τραπεζικό Τοµέα ρ. Σταυρούλα Λέκα CPsychol FRSH Ψυχολόγος Υγείας της Εργασίας Στάδια ιαδικασίας ιαχείρισης Ψυχοκοινωνικών Κινδύνων Institute of Work, Health & Organisations (I-WHO) University of Nottingham, UK www.i-who.org who.org Έναρξη ιαδικασίας Εκτίµησης Οµάδα Καθοδήγησης Συµβουλεύει, καθοδηγεί και επικυρώνει σε όλα τα στάδια της διαδικασίας εκτίµησης Βασικοί συντελεστές Πρόσβαση και κύρος Marketing Αντίληψη εργοδοτών και εργαζοµένων Επικοινωνία Παρουσίαση, poster, email, ανακοίνωση Η Σηµασία της Μέτρησης Εγκυρότητα και βάση για παρεµβάσεις Κατανόηση της φύσης του προβλήµατος Οι εργαζόµενοι ως εµπειρογνώµονες Αναγνώριση προτεραιοτήτων και διερεύνηση του µεγέθους του προβλήµατος Μέτρηση: Επικινδυνότητας: σχεδιασµός, οργάνωση και διαχείριση εργασίας Βλάβης: ατοµική και οργανωτική υγεία Κινδύνου: σχέση µεταξύ συνθηκών εργασίας και στρες, γενικής ευηµερίας Βάση για αξιολόγηση Επαγγελµατική Ηθική ιαφύλαξη προσωπικών δεδοµένων επικεντρώνουµε στην εργασία και όχι στο άτοµο Οικειοθελής συµµετοχή συµφωνία κατόπιν πληροφόρησης απόσυρση Ανωνυµία οι πληροφορίες που συλλέγουµεδεν χρησιµοποιούνται για την αναγνώριση ατόµων Πρόσβαση σε δεδοµένα Εµπιστευτική και ασφαλής Στοιχεία Μέτρησης Σχεδιασµός και διαχείριση εργασίας Ατοµική και οργανωτική υγεία Αξιολόγηση Συστηµάτων ιοίκησης και Παροχής Υποστήριξης στους Εργαζόµενους Αρχή εχεµύθειας: συλλογή και ανάλυση δεδοµένων σε οµαδικό επίπεδο 1
Εκτίµηση έκθεσης σε ψυχοκοινωνικούς κίνδυνους Στάδια Μέτρησης Αξιολόγηση συστηµάτων διοίκησης και παροχής υποστήριξης στους εργαζόµενους Μεθοδολογία Συνεντεύξεις µε διοικητικά στελέχη, αντιπροσώπους εργαζοµένων, εµπειρογνώµονες (π.χ. κατάρτισης, ΥΑΕ, Ανάπτυξης Ανθρ. υναµικού) Εκτίµηση ατοµικής και οργανωτικής υγείας ( βλάβης ) Αναγνώριση µέγιστων κινδύνων Πρότασεις για παρεµβάσεις διαχείρισης κινδύνων Εξέταση οργανωτικών αρχείων Συνεντεύξεις Ανάλυσης Εργασίας Eρωτηµατολόγιο Εκτίµησης Κινδύνων κλειστές και ανοιχτές ερωτήσεις Αξιολόγηση συστηµάτων παροχής υποστήριξης στους εργαζόµενους Αναγνώριση συστηµάτων παροχής υποστήριξης Επίσηµαοργανωµένα και ανεπίσηµα Περιγραφή του σκοπού και των δραστηριοτήτων τους Κριτική ανάλυση της λειτουργίας τους Προτάσεις για βελτίωση Αξιολόγηση Υγείας Εργαζοµένων Ετήσιο ερωτηµατολόγιο υγείας και άλλα µέτρα υγείας Προηγούµενες µελέτες στρες Απουσιασµός Παραίτηση Ατυχήµατα Φόρτος εργασίας Σύστηµα αξιολόγησης Ανάπτυξη Ειδικών Ερωτηµατολογίου Εκτίµησης Ψυχοκοινωνικών Κινδύνων Προσαρµοσµένες ερωτήσεις Εξοικείωση Αναγνώριση οµάδων που θα συµπεριληφθούν στην εκτίµηση Εξέταση οργανωτικών αρχείων Επισκέψεις και παρατήρηση χώρου εργασίας, συνδιάλεξη µε εργαζόµενους Συνεντεύξεις µεβασικούςσυντελεστές Συνεντεύξεις ανάλυσης εργασίας Αντιπροσωπευτικό δείγµα Κύρια προβλήµατα, διερευνητικές ανοιχτές ερωτήσεις, θετικά χαρακτηριστικά Κανόνες ηθικής Συλλογή εδοµένων Ποσοστό εργαζοµένων που αναγνωρίζουν συγκεκριµένα προβλήµατα Μέγεθος προβληµάτων µε προτεραιότητα σε αυτά που αναγνωρίζονται από την πλειοψηφία Σηµαντικές οµάδες προβληµάτων π.χ. ησυµµετοχή των εργαζοµένων αναφέρεται ως µεγαλύτερο πρόβληµα από την οργάνωση της εργασίας Έλεγχος αξιοπιστίας και εγκυρότητας 2
Μέτρηση Υγείας και Ευηµερίας 1. Άτοµο (κυρίως µέσω ερωτηµατολογίων) 1. Ευηµερία (π.χ. Ερωτηµατολόγιο Γενικής Ευηµερίας: συµπτώµατα έντασης και εξάντλησης) 2. Μυοσκελετικός πόνος (είδος και συχνότητα) 3. Συµπεριφορά σχετική µε την κατάσταση υγείας 2. Επιχείρηση (ερωτηµατολόγιο και οργανωτικά αρχεία) 1. Απουσιασµός 2. Ικανοποίηση µετηνεργασία 3. Πρόθεση παραίτησης (σε σύγκριση µε άλλες ερωτήσεις) 4. Ατυχήµατα, παραγωγικότητα και απόδοση Μορφή Ερωτηµατολογίου Εκτίµησης Μέρος I Γενικές ερωτήσεις: ηλικία, γένος, τµήµα, θέση εργασίας, χρόνια στη συγκεκριµένη θέση εργασίας/επιχείρηση κλπ. Μέρος II Ερωτήσεις πάνω στην οργάνωση και τη διαχείριση της εργασίας Μέρος III Ερωτήσεις γενικής ευηµερίας Μέρος IV Ερωτήσεις πάνω στα συστήµατα διοίκησης και παροχής υποστήριξης Σχεδιασµός Παρεµβάσεων: Άτοµο ή Επιχείρηση; ; (1) Αποτελέσµατα = Κίνδυνος στρες / πρόβληµα, αναγνωρίσιµο από: Την πλειοψηφία; Μια συγκεκριµένη οµάδα εργασίας; Μόνο µερικούς από τους εργαζόµενους; Ατοµικά προβλήµατα - Αντιµετώπιση Προϊστάµενος Ανώτερα στελέχη / εσωτερικοί εµπειρογνώµονες Απεύθυνση σε εξωτερικούς εµπειρογνώµονες Σταδιακή επιστροφή/αποκατάσταση Τήρηση αρχείων Σχεδιασµός Παρεµβάσεων: Άτοµο ή Επιχείρηση; ; (2) Κύρια προβλήµατα - Αντιµετώπιση Στόχος η πλειοψηφία Πρόληψη Μπορεί ο κίνδυνος να εξαλειφθεί; Αν όχι, είναι δυνατό να µειωθεί η έκθεση σ αυτόν; ιαχείριση Κινδύνων = Εκτίµηση Κινδύνων + Μείωση Κινδύνων ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝ ΥΝΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΙΝ ΥΝΩΝ ΜΕΙΩΣΗ ΚΙΝ ΥΝΩΝ ΑΝΑΤΡΟΦΟ ΟΤΗΣΗ Προς τη Μείωση Κινδύνων Μερικοί από τους κινδύνους µπορούν ν αντιµετωπιστούν σα µεµονωµένα προβλήµατα, αλλά Χρόνος Κόστος Ολοκληρωµένη στρατηγική αντιµετώπισης Πρόληψη ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Είναι πιο αποτελεσµατικό ν αναγνωριστούν τα κύρια οργανωτικά ζητήµατα που συνδέονται µε τους κίνδυνους 3
Οργανωτική Παθολογία Κύρια προβλήµατα και κίνδυνοι Κίνητρα για προαγωγή ιαδικασία λήψης αποφάσεων Πιθανοί Υπερωρίες Εξέταση Κίνδυνοι Κατανόηση (συµπτώµατα) Αναγνώριση προτεραιοτήτων Ανάλυση Οµαδική εργασία ιερεύνηση Κύρια οργανωτικά ζητήµατα Ανάπτυξη Απλή εξήγηση Καριέρας οργανωτικής παθολογίας Επικοινωνία Συµµετοχή Παραγωγικότητα Φυσικό περιβάλλον εργασίας Ελάχιστος αριθµός παρεµβάσεων για την αντιµετώπιση µέγιστου αριθµού κινδύνων Οµαδικά Εργαστήρια Στόχος: Ανάπτυξη ενός ρεαλιστικού και πρακτικού Σχεδίου ράσης Οµαδική συζήτηση µε τησυµµετοχή των κύριων συντελεστών/ενδιαφεροµένων Εξέταση των αποτελεσµάτων της εκτίµησης κινδύνων Κοινή ανάπτυξη ενός Σχεδίου ράσης µεβάση επιχειρηµατικά δεδοµένα και οργάνωση Σχεδιασµός Παρεµβάσεων Καταλληλότητα Πρακτικότητα Αντιπρόσωποι διοίκησης, εργαζοµένων και εµπειρογνώµονες Εξέταση κάθε πιθανού στόχου Αποτελεσµατική χρήση υπάρχοντων πόρων Σχεδιασµός που επιτρέπει αξιολόγηση Τύποι Παρεµβάσεων Μηχανισµοί Υποστήριξης Εκπαίδευση και Ανάπτυξη Πρόληψη Υποστήριξη Εργαζοµένων Ενδο-επιχειρησιακή υποστήριξη Μέση ιοίκηση Τµήµα Ανθρ. υναµικού Τµήµα ΥΑΕ Τµήµα Κατάρτισης Εκπαίδευση και Ανάπτυξη Τεχνικές γνώσεις Επίλυση προβληµάτων Σωµατεία Εξωτερική υποστήριξη Συνάδελφοι Οικογένεια Φίλοι Προσωπικός Ιατρός Συµβουλευτική Ατοµικές ικανότητες ιαπροσωπικές σχέσεις 4
Πρόληψη Παρακολούθηση του στρες Ανασχεδιασµός προγράµµατος εργασίας Παροχή περισσότερης κατάρτισης Εµπλουτισµός εργασίας Αύξηση συµµετοχής εργαζοµένων Ανάπτυξη συστηµάτων αξιολόγησης και συµβουλευτικής Ανάπτυξη καριέρας εργαζοµένων Οµάδες εργασίας / κοινωνική υποστήριξη Ευθύνη Συµµετεχόντων ιοίκηση και εργαζόµενοι Ανάπτυξη ιδεών Ρεαλιστικέςλύσειςκαι προσδοκίες έσµευση Ευθύνη ιάλογος Αξιολόγηση Οργανωτική αλλαγή Βασικές Αρχές Ερευνητές/Σύµβουλοι προτείνουν, δεν επιβάλλουν Οι ειδήµονες είναι οι ίδιοι οι εργαζόµενοι Η όλη διαδικασία πρέπει να περιλαµβάνει τη γνωµάτευση και τη συµµετοχή των εργαζοµένων Στήριξη από την ανώτερη διοίκηση Επόµενα Στάδια Έκθεση/αναφορά αποτελεσµάτων Στρατηγική παρεµβάσεων Ατοµικές και οµαδικές ευθύνες για συγκεκριµένες ενέργειες µέσα σε ορισµένα χρονικά πλαίσια Σύµβουλοι Συµβουλεύουν Επιτηρούν και ελέγχουν την προόδο που έχει επιτευχθεί Έλεγχος Παρεµβάσεων Πρόληψη όχι απλή θεραπεία Πρόβληµα Επικοινωνία Ανάπτυξη καριέρας Απόδοση και οργάνωση εργασίας Ενέργεια Αξιολόγηση οµαδικής εργασίας Αµοιβές Κατάρτιση σε λήψη αποφάσεων Υπεύθυνος Κος Τάδε Τµήµα Ανθρ. υναµικού Τµήµα Κατάρτισης Πρόοδος Αύγουστος 2005 Η αποκατάσταση και η θεραπεία από µόνες τους είναι ανεπαρκείς Η κατάρτιση από µόνη της είναι ανεπαρκής Οι ατοµικές παρµβάσεις από µόνες τους είναι ανεπαρκείς ηθικά, επιστηµονικά, νοµικά ή οικονοµικά Η µείωση της επικινδυνότητας είναι δυνατή µόνο µέσω της βελτίωσης του σχεδιασµού και της διαχείρισης της εργασίας οργανωτικές παρεµβάσεις 5
~ Τέλος! ~ Institute of Work, Health & Organisations University of Nottingham William Lee Buildings 8 Nottingham Science & Technology Park University Boulevard Nottingham NG7 2RQ tel: +44 (0)115 846 6662 fax: +44 (0)115 846 6625 e-mail: Stavroula.Leka@nottingham.ac.uk website: www.nottingham.ac.uk/i-who 6