ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Κεφαλληνού Λουκία Το ποτάμι- Αντώνης Σαμαράκης [ I N T E R N A T I O N A L S C H O O L O F A T H E N S ]
Αληώλεο Σακαξάθεο Αζήλα 1919- Πύινο Μεζζελίαο 2003 Τν πνηάκη
Γραμματολογικά στοιχεία Ζωή Έξγα Γελλήζεθε ζηελ Αζήλα ην 1919 θαη πέζαλε ζηελ Πύιν ηεο Μεζζελίαο ην 2003 Σπνύδαζε Ννκηθά ζην Παλεπηζηήκην ηεο Αζήλαο Ζεηείηαη ειπίο Αξλνύκαη Τν δηαβαηήξην Σήκα θηλδύλνπ Τν ιάζνο Η θόληξα θ.α. Κξηηηθή Είλαη από ηνπο πην πνιπδηαβαζκέλνπο ζπγγξαθείο ηεο γεληάο ηνπ. Μεηαθξάζηεθε ζε πνιιέο μέλεο γιώζζεο. Θέμα και περιετόμενο Κείμενο Θέκα ηνπ δηεγήκαηνο είλαη ν δηαρσξηζκόο ησλ αλζξώπσλ ζε δύν αληίπαια ζηξαηόπεδα θαη ε αλάγθε ησλ αλζξώπσλ λα ηνλ μεπεξάζνπλ θαη λα δήζνπλ κνληαζκέλνη ζε κηα λέα θνηλσληθή πξαγκαηηθόηεηα. Τν πνηάκη, ζην ζπγθεθξηκέλν θείκελν, απνηειεί ην ζηνηρείν πνπ ελεξγνπνηεί ηελ πινθή, απνθαιύπηνληαο επηζπκίεο θαη αλάγθεο ηνπ ζηξαηηώηε. Σηε δέζε ηνπ κύζνπ πεξηιακβάλνληαη ε απαγόξεπζε ηεο κεξαξρίαο θαη ε απόθαζε ηνπ ζηξαηηώηε λα ηελ παξαβεί. Η ζπλάληεζε κε ηνλ αληίπαιν απνηειεί ηελ θνξύθσζε, ελώ ν ζάλαηνο ηνπ ήξσα είλαη ε ιύζε. Τν πεξηερόκελν είλαη θνηλσληθό. Το ποηάμι Τν πνηάκη είλαη ην θπζηθό ζηνηρείν πνπ παξαπέκπεη ζε κηα δσή εηξεληθή θαη θάλεη ηνπο ζηξαηηώηεο λα εθδύνληαη ηελ ηδηόηεηα ηνπ πνιεκηζηή. Τν θνιύκπη ζηα λεξά θάλεη ην ζηξαηηώηε λα μαλαγίλεη παηδί ηεο θύζεο, λα βιέπεη ζην γπκλό άλδξα απέλαληί ηνπ ηνλ άλζξσπν θαη όρη ηνλ αληίπαιν. Αηζζάλεηαη ειεύζεξνο, παύεη λα δηαθξίλεη δηαθνξέο πνπ ηνλ ρσξίδνπλ από ηνπο άιινπο αλζξώπνπο. Επηπιένλ, όκσο, είλαη θαη ε δηαρσξηζηηθή γξακκή πνπ ρσξίδεη ηνπο δύν αληίπαινπο ζηξαηνύο. Τελ πξνζσξηλή θαηάξγεζε απηνύ ηνπ ζπλόξνπ, ν ήξσαο ηελ πιεξώλεη κε ηελ ίδηα ηνπ ηε δσή. Έηζη, νη ειπίδεο γηα εηξεληθή ζπλύπαξμε ησλ ιαώλ δηαςεύδνληαη νηθηξά.
Ο ζσμβολιζμός ηοσ διηγήμαηος Ο Σακαξάθεο πξνζπαζεί λα ζπκπεξηιάβεη ζν δηήγεκά ηνπ ηα ζπληεηξηκκέλα όλεηξα ηεο γεληάο ηνπ, πνπ κεγάισζε κε ην όλεηξν ηεο παγθόζκηαο εηξήλεο, ην νπνίν δηαςεύζηεθε από ην Β Παγθόζκην Πόιεκν. Ο ζπγγξαθέαο, ινηπόλ, πξνζδίδεη ζην δηήγεκά ηνπ ζπκβνιηθό ραξαθηήξα. Πξόζεζή ηνπ είλαη λα κεηακνξθώζεη ζε ζύκβνιν ην αηνκηθό πεπξσκέλν, ώζηε απηό λα απνθηήζεη θαζνιηθή δηάζηαζε. Απηό ην πεηπραίλεη κε ηελ αλσλπκία ησλ πξαγκάησλ θαη ησλ πξνζώπσλ, θαζώο θαη κε ηελ ανξηζηία ηνπ ρξόλνπ. Είλαη κηα αληηπνιεκηθή θξαπγή. Ο θόβνο γηα ηνλ πόιεκν, ην αίηεκα ηεο εηξήλεο θαη ηεο ζπλαδέιθσζεο, ε θύζε σο πεγή δσήο θαη επηπρίαο είλαη βαζηθέο ηδέεο ηνπ δηεγήκαηνο. Ο πόλεμος Απηό ην δηήγεκα γίλεηαη κηα θξαπγή δηακαξηπξίαο γηα ηελ ηξαγσδία ηνπ πνιέκνπ. Ο πόιεκνο είλαη γηα ην ζπγγξαθέα θαηλόκελν μέλν πξνο ηελ αλζξώπηλε θύζε. Ο άλζξσπνο ληώζεη πάληνηε ηελ αλάγθε λα ζπάδεη ηα ζύλνξα πνπ νξζώλνληαη κπξνζηά ηνπ θαη εκπνδίδνπλ ηελ αλζξώπηλε επηθνηλσλία. Η ειεπζεξία είλαη ην βαζηθόηεξν θίλεηξν ηεο αλζξώπηλεο ύπαξμεο θαη επηπρίαο. Τα πρόζωπα και οι ταρακηήρες Τα πξόζσπα πνπ παξνπζηάδνληαη κέζα ζηελ αθήγεζε ραξαθηεξίδνληαη από αλσλπκία. Σην πξόζσπν ηνπ ζηξαηηώηε αληηπξνζσπεύνληαη όινη εθείλνη νη ζηξαηηώηεο, πνπ ζε πεξίνδν πνιέκνπ, αλαγθάδνληαη λα ζθνηώζνπλ, ελώ βαζηά κέζα ηνπο ην κόλν πνπ επηζπκνύλ είλαη ε ζπλαδέιθσζε ησλ ιαώλ. Παξά ηε καθξόρξνλε παξακνλή ηνπ ζηηο πξώηεο γξακκέο ηνπ πνιέκνπ, ν ήξσαο καο θαηνξζώλεη λα δηαηεξεί ηελ αλζξσπηά ηνπ θαη ηελ επαηζζεζία ηεο ςπρήο ηνπ. Με ηελ αλσλπκία θαη ηελ ανξηζηία ηνπ ηόπνπ θαη ηνπ ρξόλνπ γίλεηαη αλαθνξά ζηνλ άλζξσπν γεληθόηεξα, θαη ηδηαίηεξα ζην ζύγρξνλν άλζξσπν, πνπ δεη κέζα ζην θόβν θαη ζηελ αγσλία ηνπ πνιέκνπ, αιιά θαη ζηε ζπλερή δηάςεπζε ησλ ειπίδσλ ηνπ. Αθηγημαηικά ζηοιτεία Ο αθεγεηήο δε ζπκκεηέρεη ζηελ αθεγεκαηηθή δξάζε, είλαη εηεξνδηεγεηηθόο, ε αθήγεζε είλαη ηξηηνπξόζσπε, ε εζηίαζε είλαη εζσηεξηθή. Μαο δίλεηαη κόλν ην γεληθό ζθεληθό ηεο αθήγεζεο. Η απξνζδηνξηζηία ηνπ ρξόλνπ θαη ηνπ ρώξνπ είλαη ζθόπηκε επηινγή ηνπ ζπγγξαθέα θαη ηαηξηάδεη κε ην ζπκβνιηθό ραξαθηήξα ηνπ δηεγήκαηνο. Γλώζζα και ύθος Τν δηήγεκα δηαθξίλεηαη γηα ηελ εηθνλνπιαζηηθή ηνπ δύλακε θαη γηα ηελ θηλεκαηνγξαθηθή παξνπζίαζε ησλ γεγνλόησλ. Η γιώζζα είλαη ιηηή, νη πξνηάεεηο ζύληνκεο θαη θνθηέο. Έηζη, πξνβάιιεηαη ν ηδενινγηθόο θόζκνο ηνπ ζπγγξαθέα κε ζαθήλεηα θαη απιόηεηα. Τα ζπνπδαηόηεξα εθθξαζηηθά κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί είλαη
νη έληνλεο εηθόλεο, πνπ κνηάδνπλ κε πίλαθεο δσγξαθηθήο, πνπ επαηζζεηνπνηνύλ αλάγιπθα ην αληηπνιεκηθό πλεύκα ηνπ Σακαξάθε. Αζκήζεις 1. Πνηα ζηνηρεία ζπλζέηνπλ ην πνιεκηθό θιίκα ηνπ δηεγήκαηνο; 2. Πώο ζπκβάιινπλ ε γιώζζα, ην ύθνο θαη ε δνκή ηνπ πεδνγξαθήκαηνο ζηελ πξνβνιή ηεο βαζηθήο ηδέαο, πνπ ππνβάιιεη ν ζπγγξαθέαο;