ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΛΗΨΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΔΕΜΙΡΗ ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008

Πρόλογος Με την παρούσα πτυχιακή εργασία θα ασχοληθούμε με κάθε μορφή έκφρασης επιχειρηματικής δράσης από το πρώτο στάδιο της ιδέας μέχρι την τελική φάση της απόφασης και κατά συνέπεια της εφαρμογής. Στο πλαίσιο αυτό περιγράφουμε αναλυτικά κάθε βήμα παραθέτοντας την σύνταξη, δημιουργία, τήρηση και υλοποίηση ενός επιχειρηματικού σχεδίου, απαραίτητου εργαλείου για την προετοιμασία και τον σχεδιασμό της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ο σκοπός της εργασίας αυτής είναι να γίνει σαφής και κατανοητή η σύσταση, η οργάνωση και το αντικείμενο της κάθε επιχείρησης, τόσο από τα ηγετικά διοικητικά στελέχη όσο και από το ανθρώπινο δυναμικό που την επανδρώνουν έτσι ώστε να τεθούν στόχοι και μέσα από προγραμματισμένες κινήσεις να προκύπτει οικονομικό κέρδος. Την ίδια στιγμή, εξίσου σημαντικό ρόλο σε μια τέτοια προσπάθεια οικονομικού οφέλους διαδραματίζει και η μελέτη αλλά και ανάλυση της αγοράς και η συμπεριφορά του καταναλωτή Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω μέσα από την καρδιά μου τον επιβλέποντα καθηγητή μου, την κυρία Παπαϊωάννου Κατερίνα για την συνεχή βοήθεια, παρότρυνση καθώς και για τις επισημάνσεις της σε κάθε στάδιο περάτωσης αυτής της δουλειάς. Επίσης θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τους γονείς μου για όλη την προσπάθεια όλα αυτά τα χρόνια που μου στάθηκαν σε οποιοδήποτε πρόβλημα παρουσιάστηκε. Χάρη στην δική τους προσπάθεια βρίσκομαι στην ευχάριστη αυτή στιγμή περάτωσης των σπουδών μου και θέλω να τους ευχαριστήσω γι αυτό πάρα πολύ! Καβάλα, Δεκέμβριος 2007 Δεμίρη Λαμπρινή 2

Εισαγωγή Σκοπός της πτυχιακής αυτής είναι η μελέτη, ανάλυση και περιγραφή της προετοιμασίας και του σχεδιασμού κάθε κίνησης για την ανάληψη επιχειρηματικής δραστηριότητας. Συγκεκριμένα, στο δεύτερο κεφαλαίο θα μιλήσουμε για την «πρώτη ύλη» της επιχειρηματικότητας που είναι η επιχειρηματική ιδέα, τα χαρακτηριστικά της, τις μεθόδους παραγωγής της καθώς και την προβολή της. Στο τρίτο κεφάλαιο θα δούμε πότε μια επιχειρηματική ιδέα αποτελεί ευκαιρία και ποια τα κριτήρια αξιολόγησής της. Επίσης, θα γίνει λόγος και για τις διάφορες μορφές επιχειρηματικών ευκαιριών αλλά και για τα στάδια υλοποίησής τους. Στο τέταρτο κεφάλαιο θα αναλύσουμε το επιχειρηματικό σχέδιο, την χρησιμότητά του, γιατί και με ποιο τρόπο γράφουμε ένα επιχειρηματικό σχέδιο. Έτσι θα ακολουθήσει η αναλυτική μελέτη του επιχειρηματικού σχεδίου που αποτελεί το απόλυτο εργαλείο για την προετοιμασία και τον σχεδιασμό κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας. Γι αυτό, λοιπόν, θα ασχοληθούμε στο έκτο κεφάλαιο με την εσωτερική ανάλυση της επιχείρησης όπου παρουσιάζεται μια λεπτομερής περιγραφή της επιχείρησης. Συνεχίζουμε στο έβδομο κεφάλαιο με την εξωτερική ανάλυση της επιχείρησης και πιο συγκεκριμένα του καταναλωτή, του ανταγωνισμού, της αγοράς και του περιβάλλοντος. Στο όγδοο κεφάλαιο, θα δούμε την στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσουμε για την επιλογή, τον προσδιορισμό και την υλοποίηση της επιχειρηματικής απόφασης αναλύοντας ένα πλάνο Marketing, ένα Διοικητικό Πλάνο καθώς και τις πωλήσεις της επιχείρησης. Η παράθεση του οικονομικού πλάνου έρχεται να δώσει ένα τέλος στην κατάστρωση και μελέτη του επιχειρηματικού σχεδίου μέσα από την ανάλυση του προϋπολογισμού, των οικονομικών καταστάσεων, της χρηματοδότησης, των χρηματοροών και του νεκρού σημείου της επιχείρησης. Η πτυχιακή εργασία ολοκληρώνεται με μια σύνοψη των συμπερασμάτων που προκύπτουν. Σε καθένα από τα παραπάνω κεφάλαια δίνουμε στην αρχή τον ορισμό για την κάθε φορά καινούρια έννοια έτσι ώστε η κατανόηση του εγχειρήματος να γίνεται εις βάθος και με επιτυχία. Ευελπιστώ ότι η εκπόνηση αυτής της εργασίας θα αποτελέσει σημαντική βοήθεια για την εμπέδωση όχι μόνο της αντίστοιχης ύλης που διδάσκεται στο μάθημα της Επιχειρηματικότητας αλλά θα είναι παράλληλα και ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για όσους ενδιαφέρονται για το συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο. Το στρατηγικό management δεν αποτελεί το μοναδικό στοιχείο για μια επιτυχημένη επιχειρηματική πορεία. Βοηθά όμως τους διοικούντες μιας εταιρείας και τα στελέχη της, στο να λαμβάνουν σωστές αποφάσεις και να τις υλοποιούν στον κατάλληλο χρόνο. Επίσης, προσδιορίζει τη σωστή χρήση των συντελεστών παραγωγής 3

και υποστηρίζει τους βραχυπρόθεσμους στόχους όπως την αύξηση των πωλήσεων, την βελτίωση των κερδών και την ορθολογική χρήση των ιδίων και ξένων κεφαλαίων. Υπάρχουν βέβαια πολλές περιπτώσεις επιτυχημένων εταιρειών που δεν έχουν συγκεκριμένη στρατηγική, αλλά το αλάθητο(;) επιχειρηματικό ένστικτο του διευθύνοντος τους οδηγεί στην ανάπτυξη ή τους επιτρέπει να επιβιώνουν. Θα επιμείνουμε όμως στο ότι ο στρατηγικός σχεδιασμός, η επιτυχημένη εφαρμογή του, ο συνεχής έλεγχος και ο επαναπροσδιορισμός των στόχων και των αποτελεσμάτων συντελεί σε μεγάλο βαθμό για μια επιτυχημένη και μακροχρόνια επιχειρηματική πορεία. Η στρατηγική σκέψη απαιτεί δημιουργική φαντασία, για το τι επιφυλάσσει το μέλλον, και ικανότητα να συνθέτει αποτελεσματικά τις εμπειρίες και τις εμπνεύσεις του manager. 4

Πίνακας περιεχομένων ΠΡΟΛΟΓΟΣ 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 8 1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 9 1.2. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ - ΟΡΙΣΜΟΣ 9 1.3. ΒΗΜΑΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 10 1.4. ΠΟΙΑ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ; 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 15 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΙΔΕΑ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ 15 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 16 2.1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΙΔΕΑ - ΟΡΙΣΜΟΣ 16 2.2 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΕΑ 17 2.3. ΜΕΘΟΔΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΕΑΣ 17 2.4. Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΕΑΣ 17 2.5. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ; 18 2.6. ΠΟΤΕ ΜΙΑ ΙΔΕΑ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ; 18 2.7. ΜΕ ΠΟΙΟ ΤΡΟΠΟ ΑΝΑΛΥΩ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΩ ΜΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ; 19 2.7.1. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ 19 2.8. ΜΟΡΦΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ 20 2.9. ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΑΛΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ (ΕΝΑΝΤΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ) 20 2.10. ΣΤΑΔΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ 21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 22 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ 22 3.1. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ - ΟΡΙΣΜΟΣ 23 3.2. ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ 23 3.3. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ 24 3.4. ΔΕΚΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ. 25 3.5. ΤΙ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΕΝΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ 26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 27 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ - ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 27 4. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 28 4.1. ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 28 4.2.2. ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ 30 4.2.3. ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ 30 4.2.4. ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑ 36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 37 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ - ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 37 5. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 38 5.1. ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ 38 5

5.2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ 38 5.2.1. ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΩΝ 39 5.2.2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ 39 5.3. ΕΛΚΥΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 40 5.3.1. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 41 5.3.2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΔΟΜΗΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ 41 5.4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 42 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 43 ΕΠΙΛΟΓΗ, ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ 43 6. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 44 6.1. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΩΛΗΣΕΩΝ 44 6.1.1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΪΌΝΤΟΣ / ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ 44 6.1.2. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΩΝΥΜΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ / ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ 44 6.1.3. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗΣ 45 6.1.4. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ 46 6.2. ΠΛΑΝΟ MARKETING (PLAN MARKETING) 47 6.2.1. ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ MARKETING 47 6.3. ΠΩΛΗΣΕΙΣ 51 6.4. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΠΛΑΝΟ 52 6.4.1. ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΠΛΑΝΟΥ 52 6.4.2. ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ 53 6.4.2.1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΛΟΙΠΟΝ ΕΝΑ ΔΙΕΥΘΥΝΤΙΚΟ ΣΤΕΛΕΧΟΣ; 56 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 57 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΝΟ 57 7. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 58 7.1. ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 58 7.2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 58 7.2.1. ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 59 7.2.1.1. ΠΟΙΟΣ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΥ 60 7.2.2. ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΧΡΗΣΗΣ 60 7.2.3. ΤΑΜΕΙΑΚΕΣ ΡΟΕΣ 60 7.3. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ/ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΡΟΩΝ 61 7.4. ΤΟ ΝΕΚΡΟ ΣΗΜΕΙΟ 61 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 63 ΑΝΑΛΗΨΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 63 8.1. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 64 8.2. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΒΗΜΑ - ΒΗΜΑ 64 8.3. ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ 65 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 68 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ FORTHNET (ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ) 68 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 92 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΤΑΙΡΙΑΣ Β 92 6

(ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ) 92 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 101 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ, ΔΙΑΤΥΠΩΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 101 11. ΔΙΔΑΣΚΕΤΑΙ Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ; 102 11.1. Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ 103 11.2. Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΙΣΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΕΝΣΤΙΚΤΟ 103 11.3. ΕΠΙΛΟΓΟΣ 104 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 108 7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 8

1.1. Εισαγωγή Με την προϊούσα παγκοσμιοποίηση και την ταχύτητα των αλλαγών που προκαλεί η κατακλυσμιαία παραγωγή πληροφορίας και γνώσης τίθεται η αναγκαιότητα συνεχούς προσαρμογής των επιχειρήσεων στις συνθήκες που αναδιαμορφώνονται. Η εργασία που ακολουθεί αποτελεί μια ερευνητική διαδικασία για την σύνδεση της επιχείρησης με το περιβάλλον της καταδεικνύοντας τα απαραίτητα βήματα που πρέπει να ακολουθούν τα ηγετικά στελέχη στην καθημερινή τους πορεία προκειμένου να οδηγήσουν την επιχείρησή τους στον επιθυμητό προορισμό, όπως αυτός διαμορφώνεται από την ένταση του ανταγωνισμού που προκαλεί η παγκοσμιοποίηση των αγορών. Κρίνεται, λοιπόν, αναγκαίο να ορίσουμε την έννοια της επιχειρηματικότητας προκειμένου να κατανοήσουμε την προετοιμασία, τον σχεδιασμό και την ανάληψη της επιχειρηματικής δραστηριότητας. 1.2. Τί είναι η επιχειρη ιιατικότητα - Ορισμός Η Επιχειρηματικότητα είναι η κάθε προσπάθεια για δημιουργία νέας επιχείρησης ή νέας δραστηριότητας, όπως το ελεύθερο επάγγελμα, η δημιουργία ενός νέου επιχειρηματικού οργανισμού ή η επέκταση / βελτίωση ήδη υπάρχουσας επιχείρησης που γίνεται από έναν ιδιώτη, από ομάδες ιδιωτών ή από επιχειρήσεις που ήδη λειτουργούν.1. Ο όρος της Επιχειρηματικότητας δεν εμμένει, όμως, στους ορισμούς που είθισται να την ταυτίζουν με την έναρξη επιχείρησης αλλά αντιπροσωπεύει ένα συγκεκριμένο τρόπο "σκέπτεσθε" και "λειτουργείν". Αποτελεί, δηλαδή, νοοτροπία αλλά και πολυδιάστατη έννοια η οποία εμφανίζεται σε διάφορα επίπεδα και σε κάθε είδους οργάνωση. Για παράδειγμα, ως επιχειρηματικά σκεπτόμενος χαρακτηρίζεται και ο εργαζόμενος στην εταιρεία κινητής τηλεφωνίας που είχε την ιδέα της πολυλειτουργικότητας των κινητών με ενσωμάτωση φωτογραφικής και όχι μόνο κάμερας. Αν όμως θέλουμε να δώσουμε ένα συγκεκριμένο ορισμό της επιχειρηματικότητας θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η διαδικασία δημιουργίας κάτι καινούργιου που έχει αξία (για την αγορά, την κοινωνία), με την αφιέρωση του απαραίτητου χρόνου και προσπάθειας, και την ανάληψη των συνοδευμένων οικονομικών, ψυχολογικών και κοινωνικών κινδύνων που λαμβάνει τις προκύπτουσες ανταμοιβές (οικονομικές, ψυχολογικές). Με άλλα λόγια είναι η ιδιότητα ενός οργανισμού ή και ενός ατόμου να αναλαμβάνει λογικό κίνδυνο συνδυάζοντας τους λοιπούς παραγωγικούς συντελεστές (εργασία - έδαφος - κεφάλαιο) με σκοπό την ανάπτυξη καινοτομικής ή μη δραστηριότητας η οποία θα τον οδηγήσει στο κέρδος. Πολλοί θεωρούν την 1 Global Entrepreneurship Monitor (GEM): World Report on Entrepreneurship (2003), IOB Η Επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα 9

επιχειρηματικότητα και σαν μία ικανότητα που μπορεί να διαθέτει ένα άτομο στον συνδιασμό των παραπάνω συντελεστών παραγωγής με επιτυχία. Επιχειρηματικότητα, λοιπόν, είναι η προσπάθεια μετατροπής της πρωτοβουλίας σε αποτέλεσμα και από αυτή τη διαδικασία να προκύπτει οικονομικό κέρδος. 1.3. Βή»ατα επιγειρη ματικότητας Η επιχειρηματικότητα περιλαμβάνει σαν βήματά της (α) την Καινοτομία, (β) την Ηγεσία, (γ) τη διαχείριση, (δ) την ανάπτυξη της πρωτοβουλίας. Στην Ελλάδα θεωρείται από επιχειρηματικούς και οικονομικούς κύκλους αναγκαίο να γίνει μια προσπάθεια ένταξής της στην εκπαίδευση, με το σκεπτικό πως βοηθάει στην ανάπτυξη της παιδείας, της οικονομίας και της κοινωνίας. Υπάρχουν Οργανισμοί που προάγουν την επιχειρηματικότητα σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, όπως το JCI, η JADE, η EUROPEN και άλλοι. Τι είναι Καινοτομία; Ο όρος "καινοτομία" είναι κάπως ασαφής και διφορούμενος: στην τρέχουσα γλώσσα σημαίνει τόσο μια διαδικασία όσο και το αποτέλεσμά της. Σύμφωνα με τον ορισμό της καινοτομίας, που προτείνει ο ΟΟΣΑ στο "εγχειρίδιο Frascati", πρόκειται για την μετατροπή μιας ιδέας σε εμπορεύσιμο προϊόν ή υπηρεσία, λειτουργική μέθοδο παραγωγής ή διανομής - νέα ή βελτιωμένη - ή ακόμα σε νέα μέθοδο παροχής κοινωνικής υπηρεσίας. Με τον τρόπο αυτόν ο όρος αναφέρεται στην διαδικασία. Από την άλλη μεριά, όταν με τη λέξη "καινοτομία" υποδηλώνεται ένα νέο ή βελτιωμένο προϊόν, εξοπλισμός, η υπηρεσία που διαχέεται επιτυχώς στην αγορά, η έμφαση δίνεται στο αποτέλεσμα της διαδικασίας. Σύμφωνα με την πρώτη έννοια του όρου (καινοτομική διαδικασία), το βάρος πέφτει στον τρόπο με τον οποίο επινοείται και παράγεται η καινοτομία, στα διάφορα στάδια που οδηγούν σε αυτήν (δημιουργικότητα, μάρκετινγκ, έρευνα και ανάπτυξη, σχεδιασμός, παραγωγή και διανομή) και στην αλληλεξάρτησή τους. Δεν πρόκειται για γραμμική διαδικασία, για σαφώς οριοθετημένες φάσεις και για αυτόματη αλληλουχία, αλλά μάλλον για ένα σύστημα αλληλεπιδράσεων και "παλινδρομικών κινήσεων" μεταξύ διαφόρων λειτουργιών και διαφόρων παραγόντων, των οποίων η πείρα, οι γνώσεις και η τεχνογνωσία ενισχύονται και εμπλουτίζονται αμοιβαία. Έτσι εξηγείται η διαρκώς μεγαλύτερη σημασία που αποδίδεται στην πράξη στους μηχανισμούς αλληλεπιδράσεων μέσα στην επιχείρηση (συνεργασία μεταξύ των διαφόρων μονάδων, συμμετοχή των εργαζομένων στην οργανωτική καινοτομία), αλλά και στα δίκτυα τα οποία συνδέουν την επιχείρηση με το περιβάλλον της (άλλες επιχειρήσεις, υπηρεσίες υποστήριξης, κέντρα 2 2 ΟΟΣΑ, Εγχειρίδιο Frascati, Βασικοί Ορισμοί και συνθήκες, κεφ.2., σ.49 10

τεχνογνωσίας, ερευνητικά εργαστήρια κτλ.). Η σχέση με τους χρήστες, η συνεκτίμηση της εκφραζόμενης ζήτησης, η έγκαιρη πρόβλεψη των αναγκών της αγοράς και της κοινωνίας έχουν επίσης εξίσου μεγάλη - αν όχι μεγαλύτερη - σημασία με την άριστη γνώση των τεχνολογιών. Σύμφωνα με τη δεύτερη έννοια του όρου (η καινοτομία ως αποτέλεσμα), το βάρος πέφτει στο νέο προϊόν, τη νέα μέθοδο ή τη νέα υπηρεσία. Διακρίνουμε, έτσι την ριζική καινοτομία (όπως είναι, παραδείγματος χάριν, η κυκλοφορία ενός νέου εμβολίου ή του δίσκου compact) και τη βελτιωτική καινοτομία, η οποία μεταβάλλει, με προοδευτικές βελτιώσεις, τα προϊόντα, τις μεθόδους ή τις υπηρεσίες (παραδείγματος χάριν, η εισαγωγή μικροεπεξεργαστών 32 δυαδικών ψηφίων (bits) αντί των μικροεπεξεργαστών με 16 δυαδικά ψηφία (bits) στους ηλεκτρονικούς εξοπλισμούς ή η εισαγωγή του αερόσακου στα αυτοκίνητα). Η εμφάνιση των νέων προϊόντων, μεθόδων ή υπηρεσιών μπορεί να γίνει σε όλους τους τομείς δραστηριοτήτων, παραδοσιακούς ή υψηλής τεχνολογίας, δημόσιους ή εμπορικούς, βιομηχανικούς, γεωργικούς ή τριτογενείς. Η καινοτομία μπορεί επίσης να αφορά στις υπηρεσίες γενικού συμφέροντος ή κοινής ωφέλειας: δημόσια υγεία, διοικητικές διαδικασίες, οργάνωση των ταχυδρομικών υπηρεσιών ή της δημόσιας εκπαίδευσης. Ωστόσο, η καινοτομία δεν είναι κατ' ανάγκη συνώνυμη με την (υψηλή) τεχνολογία, παρά το γεγονός ότι κάνει την εμφάνισή της όλο και πιο συχνά στους βιομηχανικούς εξοπλισμούς, τα υλικά, τα λογισμικά (ενσωματωμένη τεχνολογία) και τις μεθόδους. Σημαντικό ποσοστό των καινοτομιών προκύπτει από νέους συνδυασμούς γνωστών στοιχείων (παραδείγματος χάριν, το μαγνητοσκόπιο (βίντεο), η ιστιοσανίδα) ή από νέες χρήσεις (γουόκμαν) ή ακόμη, από τη δημιουργικότητα στο σχεδιασμό των προϊόντων. Η καινοτομία σαν αποτέλεσμα ερευνητικής δραστηριότητας και μεταφοράς τεχνογνωσίας οδηγεί στην παραγωγή νέων προϊόντων ή στην βελτίωση άλλων και δίκαια θεωρείται το απαραίτητο υπόβαθρο πάνω στο οποίο οι εθνικές οικονομίες στηρίζουν την αύξηση της παραγωγικότητας και την βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους. Σειρά από μελέτες βασισμένες σε εμπειρικά δεδομένα συνέδεσαν σε διάφορα επίπεδα ανάλυσης (επιχείρηση, κλάδο, οικονομία) την καινοτομία με την ανάπτυξη. Ένα άλλο σημαντικό συμπέρασμα πολλών μελετών είναι ότι η καινοτομία σπάνια αποτελεί προϊόν της προσπάθειας μιας μεμονωμένης επιχείρησης. Αντίθετα, τις περισσότερες φορές είναι αποτέλεσμα συνεργασίας όπου κάθε εταίρος μαθαίνει τόσο από τον άλλο όσο και από την μεταξύ τους αλληλεπίδραση. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στις αρχές της δεκαετίας του 80 εμφανίσθηκε ένα νέο σύστημα τεχνολογικής καινοτομίας όπου διάφορες πόλεις και περιφέρειες προσέφεραν ένα περιβάλλον ιδιαίτερα φιλικό και ευνοϊκό στην ανάπτυξη και διάδοση τεχνολογικών καινοτομιών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η Silicon Valley της Καλιφόρνιας, το Cambridge της Μ. Βρετανίας καθώς και το Tagus Park της 11

Πορτογαλίας όπως και πλήθος άλλων Τεχνολογικών και Επιστημονικών Πάρκων και Τεχνοπόλεων στην Ευρώπη Οι Τεγνολογικές Καινοτομίες Οι τεχνολογικές καινοτομίες περιλαμβάνουν νέα προϊόντα και διαδικασίες καθώς και σημαντικές τεχνολογικές αλλαγές σε προϊόντα και διαδικασίες. Μια καινοτομία έχει εφαρμοστεί όταν έχει εισαχθεί στην αγορά (καινοτομία προϊόντων). - Ο όρος σημαντική καινοτομία προϊόντος, περιγράφει ένα προϊόν του οποίου η προοριζόμενη χρήση, τα χαρακτηριστικά απόδοσης, οι ιδιότητες, τα χαρακτηριστικά σχεδιασμού ή η χρήση υλικών και συστατικών διαφέρουν σημαντικά από τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά προηγουμένων μεταποιημένων προϊόντων. Τέτοιες καινοτομίες μπορούν να περιλαμβάνουν ριζικά νέες τεχνολογίες ή μπορούν να βασίζονται στο συνδυασμό υπαρχουσών τεχνολογιών για νέες χρήσεις. - Ο όρος επαυξητική καινοτομία προϊόντος αφορά ένα υπάρχον προϊόν η απόδοση του οποίου έχει αυξηθεί ή βελτιωθεί σημαντικά. Αυτή μπορεί πάλι να λάβει δύο μορφές. Ένα απλό προϊόν μπορεί να βελτιωθεί (από την άποψη της βελτιωμένης απόδοσης ή του χαμηλότερου κόστους) μέσω της χρήσης συστατικών ή υλικών υψηλότερης απόδοσης ενώ ένα σύνθετο προϊόν που αποτελείται από διάφορα ενσωματωμένα τεχνικά υποσυστήματα μπορεί να βελτιωθεί κάνοντας μερικές αλλαγές σε ένα από τα υποσυστήματα. - Ο όρος καινοτομία διαδικασίας δηλώνει την υιοθέτηση νέων, σημαντικά βελτιωμένων μεθόδων παραγωγής. Αυτές οι μέθοδοι μπορούν να περιλαμβάνουν αλλαγές στον εξοπλισμό ή την οργάνωση παραγωγής, ή και στα δύο. Οι μέθοδοι μπορεί να προορίζονται για την παραγωγή νέων ή βελτιωμένων προϊόντων τα οποία δεν είναι δυνατόν να παραχθούν χρησιμοποιώντας συμβατικές εγκαταστάσεις ή μεθόδους παραγωγής ή να αυξήσουν την αποδοτικότητα παραγωγής των υπαρχόντων προϊόντων. Ηγεσία Για την ηγεσία και τον ρόλο της για την κάθε επιτυχημένη επιχειρηματική δράση θα γίνει λόγος σε επόμενο κεφάλαιο της εργασίας μας. Γενικά, όμως, ένας από τους πιο σημαντικούς στόχους της ηγεσίας ή αλλιώς ενός διευθυντικού στελέχους είναι να επικοινωνεί αποτελεσματικά, που σημαίνει να ανταλλάσει πληροφορίες με άλλους ανθρώπους (συνεργάτες, υφιστάμενους, πελάτες). Είναι ακόμη ανάγκη να μεταφέρει πληροφορίες για τα πράγματα που πρέπει να γίνουν καθώς και για τον τρόπο που πρέπει 12

να γίνουν. Επίσης χρειάζεται να έχει την ικανότητα να κατανοεί την εγκυρότητα των πληροφοριών που δέχεται.3 Διαχείριση γνώσης Η Διαχείριση της Γνώσης είναι η διαδικασία συλλογής της συσσωρεμένης εμπειρίας μιας επιχείρησης ή ενός οργανισμού, είτε αυτή βρίσκεται σε βάσεις δεδομένων, ή σε έγγραφα, ή ακόμα και μέσα στο μυαλό των στελεχών της επιχείρησης ή του οργανισμού, και στη συνέχεια η διάχυση και χρησιμοποίησή της στα σημεία εκείνα της επιχείρησης ή του οργανισμού όπου θα προσφέρει το μέγιστο ανταποδοτικό όφελος. Η Διαχείριση της Γνώσης γνωρίζει αλματώδη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια ως επιχειρηματικό μοντέλο. Όλο και περισσότερες επιχειρήσεις και οργανισμοί έχουν αναπτύξει αποθήκες γνώσης σχετικές με εξυπηρέτηση πελατών, ανάπτυξη προϊόντων, διαχείριση ανθρώπινων πόρων, κλπ. Επίσης, έχουν δημιουργηθεί νέες θέσεις εργασίας σχετικές με τη Διαχείριση της Γνώσης. Όλα αυτά καταδεικνύουν την αναγκαιότητα για ύπαρξη Διαχείρισης της Γνώσης σε μια σύγχρονη επιχείρηση καθώς και την αναγκαιότητα για καταρτισμένα στελέχη τα οποία θα επιβλέψουν την παραπάνω διαδικασία. Πρωτοβουλία Όπως και για την ηγεσία έτσι και για την πρωτοβουλία και την ανάπτυξή θα γίνει περαιτέρω ανάλυση σε επόμενο κεφάλαιο του συγγράμματος. Λέγοντας όμως ανάπτυξη επιχειρηματικής πρωτοβουλίας συνεπάγεται η ανάληψη επιχειρηματικής δράσης, η τελική δηλαδή απόφαση της κάθε επιχείρησης και το πλάνο που ακολουθείται για την πραγματοποίηση του επιθυμητού στόχου. 1.4. Ποια τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της επιτυχημένης επιχειρη ματικότητας; Για την ανάληψη κάθε στρατηγικής οικονομικής επιχειρησιακής απόφασης τίθεται ως απαραίτητη προϋπόθεση η διάθεση για επιτυχία, η θέληση για δημιουργία, η ικανότητα ευελιξίας, προσαρμοστικότητας αλλά και διαχείρισης τόσο των εξωτερικών συνθηκών αλλά και των εσωτερικών ικανοτήτων της ίδιας της επιχείρησης και κατά συνέπεια της ηγεσίας. 3 Η τέχνη της ηγεσίας - Διαχρονικές Αρχές για Ολική Ποιότητα, 1999, Leader Books, Γιώργος Μαυρούδης 13

Η κατάλληλη, επομένως, κάθε φορά στάση, αντιμετώπιση, ενέργεια, απόφαση συνιστά την επιτυχημένη επιχειρηματική δραστηριότητα και συνεπώς τον επιτυχημένο επιχειρηματία. Αναλύοντας, λοιπόν, τα χαρακτηριστικά του επιτυχημένου επιχειρηματία αναλύουμε και τις προϋποθέσεις για μια επιτυχημένη δραστηριότητα. Πολλαπλές, λοιπόν, έρευνες από πανεπιστήμια ανά τον κόσμο και από δημόσιους οργανισμούς επιβεβαιώνουν ότι οι πετυχημένοι επιχειρηματίες έχουν ορισμένα κοινά προσόντα σε ικανότητες, ενδιαφέροντα και προσωπικά χαρακτηριστικά. Στα πλεονεκτήματα αυτά του επιτυχημένου επιχειρηματία περιλαμβάνονται και τα εξής : Η τάση να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, η ευθύνη, η ενεργητικότητα, η επιμονή σε συνδυασμό με την αναλυτική ικανότητα, την δημιουργικότητα και την κριτική σκέψη αποτελούν μερικά από τα χαρακτηριστικά του επιχειρηματία που τον καθιστούν ικανό να αγγίξει την επιτυχία. Ακόμη οι θετικές ανθρώπινες σχέσεις, η συναισθηματική ισορροπία, η κοινωνικότητα, η ευαισθησία για τους άλλους, η ομαδικότητα, η συνεργασιμότητα και οι καλοί τρόποι καθώς και οι επικοινωνιακές δεξιότητες είναι σίγουρα κάποια από τα προσόντα του προσάπτοντας του δίκαια τον τίτλο του επιτυχημένου. Η ικανότητά του, δηλαδή, να συλλαμβάνει και να κατανοεί προφορικά, γραπτά και μη φραστικά μηνύματα καθώς και να εκφράζεται αποτελεσματικά με άλλους τρόπους περιγράφει την εφικτή πραγματοποίηση των στόχων του επιχειρηματία. Αναμφισβήτητα, η γνώση τεχνικών της παραγωγικής διαδικασίας για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες και η ικανότητα να αξιοποιεί τα πληροφοριακά στοιχεία που τις αφορούν και τις επηρεάζουν συμπληρώνει αλλά και ενισχύει τα παραπάνω χαρακτηριστικά γνωρίσματα της επιτυχημένης επιχειρηματικής συμπεριφοράς. Τέλος, η ικανότητα να οραματίζεται, να εμπνέει και να κατευθύνει τις ενέργειές του προς την υλοποίηση των στόχων, που ο ίδιος θέτει και να εμπνέει κάτω από δύσκολες συνθήκες αποτελεί το τελευταίο βήμα προς την τελική ευθεία για την ανάληψη της "κατάλληλης" επιχειρηματικής δραστηριότητας-απόφασης. Όλα τα παραπάνω στοιχεία συνθέτουν το προφίλ του επιτυχημένου επιχειρηματία και κατά συνέπεια και της επιτυχημένης επιχειρηματικής δραστηριότητας, στοιχεία που άλλοτε προϋποθέτουν και άλλοτε πάλι συνιστούν στη σύλληψη μιας ιδέας για την δημιουργία μιας νέας επιχείρησης ή μιας νέας δραστηριότητας με σκοπό την βελτίωση ή και επέκταση της ήδη υπάρχουσας. 14

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΙΔΕΑ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ 15

2. Εισαγωγή Προϊόν όλων των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων που διακρίνουν τον επιτυχημένο επιχειρηματία είναι η έμπνευση της ιδέας που θα αποτελέσει πηγή και αιτία για την κατάστρωση μιας σειρά στρατηγικών κινήσεων με σκοπό την πραγματοποίηση οφέλους (οικονομικού, κοινωνικού, ψυχολογικού). Την ιδέα αυτή την ονομάζουμε επιχειρηματική ιδέα και αποτελεί το πρώτο βήμα της διαδικασίας για την ανάληψη κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας. 2.1. Τί είναι επιχειρηματική ιδέα - Ορισμός Η επιχειρηματική ιδέα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον επιχειρηματία. Ξεκινά από την ανεξερεύνητη γνώμη του ότι οι καταναλωτές έχουν μια ανάγκη (ή επιθυμία) και ότι αυτή είναι δυνατό να ικανοποιηθεί με την παραγωγή και διάθεση ενός συγκεκριμένου προϊόντος ή την παροχή μιας συγκεκριμένης υπηρεσίας που θα καταλήξει σε συγκεκριμένο όφελος. Πρόκειται, λοιπόν, για μια υπόθεση ότι μια συγκεκριμένη επιχειρηματική ομάδα έχει την τεχνική και οικονομική δραστηριότητα να παράγει ένα αγαθό ή μια υπηρεσία για το οποίο υπάρχει εκδηλωμένη ζήτηση σε ποσότητα και τιμή, τόση ώστε να υπάρχει διαφορά μεταξύ συνολικού κόστους και συνολικής προσόδου και έτσι να προκύπτει κέρδος. Απαραίτητη, φυσικά, προϋπόθεση για την εφαρμογή της επιχειρηματικής ιδέας είναι η δυνατότητά της να υλοποιηθεί με πόρους της επιχειρηματικής ομάδας. Αν αυτό δεν είναι δυνατό, τότε η επιχειρηματική ιδέα είναι αρχικά ανέφικτη ή απορρίπτεται. Έχει ήδη αναφερθεί ο τελικός σκοπός της επιχειρηματικής ιδέας που είναι το κέρδος δεν έχει όμως γίνει σαφές ότι όταν πρόκειται για επιχειρηματικές δραστηριότητες του λεγόμενου "κοινωνικού τομέα" ή του "ευρύτερου δημόσιου τομέα", το κέρδος μεταφράζεται σε κοινωνική αναγνώριση της οποίας συνέπεια είναι η εκλογή ή ο επαναπροσδιορισμός σε θέσεις τη διοίκησης. Η σύνδεση της επιχειρηματικής ιδέας με το κέρδος είναι συνυφασμένη με τον επιχειρηματικό κίνδυνο. Σε περίπτωση που το αναμενόμενο κέρδος είναι χρηματικό, ο επιχειρηματικός κίνδυνος είναι ανάλογος του αναμενόμενου ποσού. Σε περίπτωση δραστηριοτήτων του ευρύτερου δημόσιου ή του κοινωνικού τομέα, μολονότι ο επιχειρηματικός κίνδυνος είναι περιορισμένος, οι συνέπειές του είναι η αποτυχία και κατ' επέκταση η απώλεια της πολιτικής στήριξης, είτε από τους κομματικούς οργανισμούς, είτε από το λαό. Η μελέτη της γέννησης της επιχειρηματικής ιδέας απασχολεί διάφορες επιστημονικές περιοχές, μεταξύ των οποίων και αυτές που χρησιμοποιούνται από την διοίκηση των επιχειρήσεων. Οι επιχειρηματικές ιδέες διαχωρίζονται σε δύο γενικές κατηγορίες, τις μιμητικές και τις καινοτομικές, παρά το γεγονός ότι κάθε ολοκληρωμένη επιχειρηματική ιδέα έχει χαρακτηριστικά που ανήκουν και στις δύο κατηγορίες. 16

2.2 Χαρακτηριστικά της Επιχειρηματικής Ιδέα Ανεξαρτήτου κατηγορίας πάντως η επιχειρηματική ιδέα αποτελεί πάντα το όραμα, την σύλληψη, την γενεσιουργό αιτία είτε για την σύσταση μιας επιχείρησης είτε για την ανάληψη πρωτοβουλίας με σκοπό την βελτίωση της ήδη υπάρχουσας. Για να γίνει αυτό όμως θα πρέπει η ανακάλυψη της επιχειρηματικής ιδέας να γίνει έμμονη ιδέα, προϋποθέτοντας παρατηρητικότητα και συνεχής αναζήτησης στα "κενά" της αγοράς. Ο έλεγχος ύπαρξης για περιθώρια βελτίωσης πάνω στα υπάρχοντα προϊόντα και υπηρεσίες τόσο της επιχείρησης όσο και της αγοράς γενικότερα καθώς και η αναζήτηση τρόπων εφαρμογής μπορούν να οδηγήσουν σε μια "εύστοχη" αλλά και ενδιαφέρουσα επιχειρηματική ιδέα. Η έμπνευση αυτής προκύπτει ακόμη και από την έμφαση σε κάθε είδους εκδήλωση δυσαρέσκειας της χρήσης των προϊόντων και υπηρεσιών από τους καταναλωτές. Όλα τα παραπάνω συνοδεύονται ασφαλώς και από την διαρκή ενημέρωση και παρακολούθηση των εξελίξεων της τεχνολογίας και του τρόπου που αυτή επηρεάζει την αγορά. 2.3. Μεθόδους παραγωγής Επιχειρηματικής Ιδέας Επιγραμματικά αναφέρουμε τρεις μεθόδους μέσα από τις οποίες μπορεί να παραχθεί επιχειρηματική ιδέα : - Focus groups : που χρησιμοποιούνται αρχικά για την αξιολόγηση ιδεών - Brainstorming : με τη χρησιμοποίηση των αυθόρμητων σκέψεων των συμμετεχόντων. - Κατάλογος προβλημάτων : πρόκειται για μια λίστα προβλημάτων που δίνεται στους καταναλωτές για μια γενική κατηγορία προϊόντων. 2.4. Η Ανάλυση της Επιχειρηματικής Ιδέας Η ανάλυση της επιχειρηματικής ιδέας είναι στην πραγματικότητα η έναρξη της επιχειρηματικής διαδικασίας που ακολουθεί μετά την σύλληψή της. Η διαδικασία αυτή αποτελείται από 4 ευδιάκριτες φάσεις έως ότου η επιχειρηματική ιδέα εφαρμοστεί. Έχουμε, λοιπόν, : Α) Τον προσδιορισμό και την αξιολόγηση-πρόκριση της ευκαιρίας. Β) Ανάπτυξη μελέτης σκοπιμότητας (feasibility plan) και του επιχειρηματικού σχεδίου. Γ) Προσδιορισμός των απαραίτητων πόρων και των πηγών αυτών. Δ) Προετοιμασία για τη Διοίκηση της προκύπτουσας επιχείρησης. 17

Στο κεφάλαιο αυτό θα ασχοληθούμε με την πρώτη φάση της επιχειρηματικής διαδικασίας αυτή της επιχειρηματικής ευκαιρίας. Σημαντική θεωρείται η διαπίστωση πως μια επιχειρηματική ευκαιρία μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για επιχειρηματική ιδέα αλλά ταυτόχρονα μια επιχειρηματική ιδέα μπορεί να είναι επιχειρηματική ευκαιρία. Στην πρώτη περίπτωση υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες για την υλοποίηση μιας ιδέας και αυτές είναι που οδηγούν στην σύλληψή της, ενώ στη δεύτερη περίπτωση έχει ήδη προηγηθεί ο οραματισμός και στη συνέχεια ακολουθεί η αναζήτηση της επιχειρηματικής ευκαιρίας. Πρόκειται δηλαδή για ζήτημα χρονικής τοποθέτησης. 2.5. Τί είναι Επιχειρη αστική Ευκαιρία; Επιχειρηματική ευκαιρία είναι ο εντοπισμός των ευνοϊκών αυτών περιστάσεων που δημιουργούν την αντίληψη πιθανότητας για δημιουργία μιας νέας επιχείρησης ή την δυνατότητα βελτίωσης της θέσης μιας υφιστάμενης επιχείρησης μέσα από την παραγωγή ενός νέου προϊόντος ή υπηρεσίας αλλά και τον δημιουργικό συνδυασμό υποαπασχολούμενων πόρων. 2.6. Πότε mg ιδέα είναι επιχειρηματική ευκαιρία; Μια επιχειρηματική ιδέα για να αποτελεί και ευκαιρία θα πρέπει να την διακρίνουν ορισμένα χαρακτηριστικά. Γενικά, μπορούμε να πούμε ότι σίγουρα θα πρέπει να είναι ελκυστική, να αντέχει λόγω πλεονεκτήματος (sustainable), να είναι επίκαιρη και τέλος να είναι βασισμένη σε ένα προϊόν ή υπηρεσία που δημιουργεί αξία είτε για τον χρήστη είτε για τον αγοραστή. Σαφώς ο χρονικός ορίζοντας της ευκαιρίας σε αντιπαράθεση με αυτόν της απλής ιδέας θα πρέπει να παραμένει ανοιχτός για ικανό χρόνο έτσι ώστε να προχωρήσουμε στην επόμενη φάση της επιχειρηματικής διαδικασίας. Απαραίτητη ακόμη προϋπόθεση για να θεωρηθεί μια ιδέα επιχειρηματική ευκαιρία είναι η ικανότητα διείσδυσης από την ομάδα ενασχόλησης στην αγορά στον διαθέσιμό χρόνο. Επιπροσθέτως θα πρέπει να υπάρχει αναγνωρισμένο και σαφές ανταγωνιστικό πλεονέκτημα ενώ ταυτόχρονα τα οικονομικά στοιχεία να είναι θετικά και να "συγχωρούν" πιθανές αστοχίες Όλα τα παραπάνω, βέβαια, προϋποθέτουν έναν καλό βαθμό εγρήγορσης και αντίδρασης στη νέα ευκαιρία, γνώση και πληροφορίες καθώς επίσης και έκταση κοινωνικών επαφών κι αυτό γιατί κάθε ευκαιρία δεν γίνεται αντιληπτή από όλους. 18

2.7. Με ποιο τρόπο αναλύω και αξιολογώ μια ευκαιρία; Την διάκριση μιας ιδέας σε επιχειρηματική ευκαιρία συνοδεύει η ανάλυση και η αξιοποίησή της με σκοπό να στεφθεί από επιτυχία στην πραγματοποίησή της. Μια πρώτη εικόνα αυτής της ανάλυσης και αξιοποίησης αποτελεί ο προβληματισμός πάνω σε ορισμένα βασικά ερωτήματα οι απαντήσεις των οποίων καθορίζουν την πορεία της επιχειρηματικής ιδέας. Ποια ανάγκη της αγοράς καλύπτει, αν το μέγεθος της αγοράς είναι ικανοποιητικό, αν από τεχνικής άποψης η παραγωγή του προϊόντος ή της υπηρεσίας είναι εφικτή, είναι μερικές από αυτές τις ερωτήσεις. Ακόμη προσωπικές παρατηρήσεις, τρόποι χρηματοδότησης αλλά και αξιολόγηση του ανταγωνισμού προσθέτουν απαντήσεις για μια ολοκληρωμένη ανάλυση και μελέτη της επιχειρηματικής ευκαιρίας. 2.7.1. Κριτήρια επιλογή Επιχειρηματικής Ευκαιρίας Ένα από τα βασικότερα κριτήρια για την "προαγωγή" μια ιδέας σε ευκαιρία είναι η μελέτη του κλάδου και της αγοράς που ανήκει η επιχείρηση αλλά και του κλάδου και της αγοράς που απευθύνεται η επιχειρηματική ιδέα όταν δεν υφίσταται ακόμη επιχείρηση. Για κάθε επιχειρηματική ιδέα που θα ληφθεί υπόψη δεν υπάρχει πάντα και βιώσιμη αγορά. Αυτό συνεπάγεται ανάλυση των πελατών, της δομής, του μεγέθους και της δυναμικότητας που έχει η αγορά καθώς και του ρυθμού ανάπτυξής της καθώς και έρευνα για δυνατότητα ανάπτυξής του μεριδίου της σε συνδυασμό με την δομή του κόστους της. Μια επιχειρηματική ιδέα θα πρέπει να μελετηθεί και ως προς τα χρηματοοικονομικά στοιχειά της έτσι ώστε να χαρακτηριστεί επιχειρηματική ευκαιρία. Πρόκειται για την μελέτη χρηματοοικονομικών δεδομένων όπως οι κεφαλαιακές απαιτήσεις που έχει, το σημείο όπου θα υπάρξει κερδοφορία, η μελλοντική απόδοση της επένδυσης, η ανάλυση της μεικτής κερδοφορίας και η ανάπτυξη των πωλήσεων. Πολύ χρήσιμη, ακόμη, αποτελεί η ανάλυση πάνω σε ζητήματα "συγκομιδής" ωφελειών, δηλαδή, έρευνα για δυνατότητα προστιθέμενης αξίας, εισαγωγή στο χρηματιστήριο καθώς και για μηχανισμούς και στρατηγικές εξόδου. Ακόμη η συγκέντρωση στοιχείων για συγκριτικό πλεονέκτημα αποτελεί βασικό κριτήριο για την ανάδειξη μιας ιδέας σε επιχειρηματική ευκαιρία. Ανάλυση συγκριτικού πλεονεκτήματος είναι η ανάλυση και η αξιολόγηση των τιμών του σταθερού και μεταβλητού κόστους, η δυνατότητα ελέγχου του κόστους, των τιμών, της διανομής, οι μελέτη των περιορισμών εισόδου στην αγορά καθώς και της διαφοροποίηση της στρατηγικής. Αναμφισβήτητος είναι ο ρόλος της διοίκησης, της ομάδας που διοικεί, για την δυνατότητα εφαρμογής μιας επιχειρηματικής ιδέας. Η επιχειρηματικότητα της διοικητικής ομάδας έτσι όπως αναλύθηκε στο πρώτο κεφαλαίο, η εντιμότητα και η αξιοπιστία της αλλά κυρίως η εμπειρία της στην αγορά και η συμβατότητά της με τον 19

συγκεκριμένο τομέα όπου απευθύνεται η επιχειρηματική ιδέα θέτουν, λοιπόν, ένα ακόμη κριτήριο για την ανάδειξη μιας επιχειρηματικής ευκαιρίας. Τέλος, απαραίτητη είναι η αναφορά σε ένα βασικό και διαφωτιστικό κριτήριο ευκαιριών αυτό της προσωπικής αντίληψης. Πρόκειται για τους προσωπικούς στόχους της ηγεσίας, μιας και αυτή αναλαμβάνει την τελική απόφαση, την προτίμησή και βούληση δραστηριοποίησης στον έκαστο τομέα, η προδιάθεσή της στον κίνδυνο και η προσδοκία οφέλους. Προσωπικά, λοιπόν, χαρακτηριστικά καθορίζουν κατά ένα μεγάλο ποσοστό την ευκαιρία που παρουσιάζεται μέσα από μια επιχειρηματική ιδέα. Μέσα σ' αυτά θεωρείται όχι μόνο ο προσωπικός προσανατολισμός και η ευελιξία, η κατανόηση λαθών και η στρατηγική διαφοροποίησης αλλά και το ευκαιριακό κόστος, η τεχνολογική κατάρτιση, η τιμολόγηση και η διανομή. 2.8. Μορφέ Επιχειρηματικών Ευκαιριών 2.9. Διακρίνοντας την καλή ευκαιρία (έναντι εναλλακτικών) Απαραίτητη θεωρείται η διευκρίνιση ως μια καλή ευκαιρία δημιουργεί και εναλλακτικές. Αυτό σημαίνει ότι η επιλογή μιας ευκαιρίας δεν δεσμεύει τον επιχειρηματία σε μία μόνο πορεία αλλά του δίνει την δυνατότητα ενδιαμέσων διορθωτικών κινήσεων. Συνήθως οι λιγότερες καλές δεν είναι και τόσο ευέλικτες αλλά 20