ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ (ΕΛΠ10)

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ (ΕΛΠ10) ΚΑΡΟΛΙΝΑ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΘΑΝΑΤΟΥ Απαντήστε στα παρακάτω ερωτήματα: 1) Γιατί ο πίνακας «Ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες» του Jacques-LouisDavid συγκαταλέγεται ανάμεσα στα έργα της «υψηλής τέχνης» και σε ποια τεχνοτροπία ανήκει; 2A) Ποιός ήταν ο ρόλος της κλασικής αρχαιότητας στον Ευρωπαϊκό ιαφωτισμό, σε συνάρτηση με την έννοια του όρου «πολιτισμός» / «civilisation»; 2B) Τι φανερώνουν τα λόγια των Cartledge και Shelley για τον ρόλο της κλασικής αρχαιότητας στην αντίληψη των Ευρωπαίων για την Ελλάδα αλλά και των Νεοελλήνων για το ίδιο το έθνος τους στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης; 3) Ποιοί ήταν οι τρόποι προβολής της κλασικής αρχαιότητας στην Ελλάδα στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης μέχρι την ίδρυση του ελληνικού κράτους; Αθήνα, Νοέμβριος 2015

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα 1. Εισαγωγή 2 2. Υψηλή Τέχνη 2.1. Γενικά 2 2.2. Τα χαρακτηριστικά της υψηλής τέχνης 3 2.3. Νεοκλασικισμός 3 2.4. Ο πίνακας του Jacques-Louis David «Ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες» 4 3. Η έννοια πολιτισμός 4 3.1. Ευρωπαϊκός ιαφωτισμός 5 3.2. Η κλασσική αρχαιότητα στον Ευρωπαϊκό ιαφωτισμό 5 4. Ο Νεοελληνικός ιαφωτισμός 6 4.1. Ο ρόλος του Αδαμάντιου Κοραή στον Ελληνικό ιαφωτισμό 7 5. Η κλασσική αρχαιότητα στην Ελλάδα τον 18ο - 19ο αιώνα 7 5.1. Πρόταση Κοραή για την αρχαιοκαπηλία 8 5.2. Η Φιλόμουσος Εταιρεία 8 5.4. ράσεις για την προστασία των αρχαιοτήτων 8 5.3. Η συμβολή του Ιωάννη Καποδίστρια στην προστασία των αρχαιοτήτων 9 6. Επίλογος 9 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 10 1

1. Εισαγωγή Το δοκίμιο που ακολουθεί πιο κάτω έχει στόχο να πραγματευθεί με τα κύρια στοιχεία του Ευρωπαϊκού καθώς και τους Νεοελληνικού ιαφωτισμού. Αρχίζοντας από τις νέες τάσεις στην αντίληψη για την τέχνη που προέκυψαν με την επικράτηση της αστικής τάξης στη Γαλλία, την καθιέρωση του όρου υψηλή τέχνη και τη στροφή στην κλασσική αρχαιότητα θα δούμε πως αυτά έγιναν συστατικά του νέου πνευματικού κινήματος, το ιαφωτισμό. Ακόμη, θα γίνει αναφορά στις επιδράσεις τις κλασσικής αρχαιότητας στην τέχνη και στην αντίληψη των Ευρωπαίων και των Νεοελλήνων στα χρόνια της Επανάστασης χωρίς να παραλείπεται η παρουσία του Αδαμάντιου Κοραή ο οποίος θεωρείται ο κατ' εξοχήν εκπρόσωπος του Νεοελληνικού ιαφωτισμού. 2. Υψηλή Τέχνη 2.1. Γενικά Στα μέσα του 18ου αιώνα εντοπίζεται η κορύφωση της σύγκρουσης που αφορά στα αισθητικά ιδεώδη της εποχής, ανάμεσα στην αστική τάξη και την αυλική αριστοκρατία. Ήδη όμως από την Αναγέννηση και μετά, η αστική τάξη πριν ακόμη επικρατήσει στον πολιτικό τομέα αποτελεί την κοινωνική ομάδα που κυριαρχεί στον χώρο των πολιτισμικών αξιών. Συγκεκριμένα, κατέχει τη θέση του σημαντικότερου καταναλωτή των «καλών» τεχνών, ενώ ήδη από την περίοδο της Αναγέννησης και μετά όσοι δραστηριοποιούνται στο τομέα των «καλών» τεχνών (μουσική, ζωγραφική γλυπτική κ.λπ) ανήκουν στην αστική τάξη. Έτσι το ροκοκό, τεχνοτροπία που είχε «αγκαλιαστεί» από την αυλική αριστοκρατία και επικρατούσε πριν από τα μέσα του 18ου αιώνα γίνεται στόχος επίθεσης της ανερχόμενης πλέον αστικής τάξης και των ιαφωτιστών που επιζητούν τη μεταρρύθμιση. Τάσσονται ενάντια στο εξεζητημένο στυλ, την πολυπλοκότητα και στην κενή δεξιοτεχνία του χαρακτηρίζοντάς το ανειλικρινές. Αντίθετα, επιδιώκουν την εδραίωση ενός νέου ιδεώδους που διακρίνεται από σαφείς καθαρές γραμμές, την καθαρότητα και την πειθαρχία. Στη μεταρρυθμιστική αυτή τάση που τα μέλη της Royal Academy of Arts ονόμασαν «υψηλή 2

τέχνη» σημαντικό ρόλο είχαν οι ιαφωτιστές Lessing και Diderot. 1 2.2. Τα χαρακτηριστικά της υψηλής τέχνης Σύμφωνα με τους θεωρητικούς, η υψηλή τέχνη πραγματεύεται πάντα θέματα υψηλά αντλούμενα από την ιστορία, τη μυθολογία, τη θρησκεία και την ζωή ηρώων. Όλα αυτά «αποτυπώνονται» με τρόπο σαφή και λιτό, ενώ ταυτόχρονα η απεικόνιση του ανθρώπου και της φύσης διέπεται από τους κανόνες της τέχνης που είχαν καθιερωθεί κατά τους χρόνους της Αναγέννησης και νωρίτερα, της κλασσικής αρχαιότητας. Ένα ακόμα χαρακτηριστικό που κάνει την υψηλή τέχνη να ξεχωρίζει από τα «χαμηλά» είδη τέχνης, τα οποία έχουν προορισμό απλά και μόνο την ικανοποίηση των αισθήσεων είτε ψυχαγωγώντας είτε έχοντας απλά διακοσμητικό χαρακτήρα, είναι το σημείο στο οποίο στοχεύει που δεν είναι άλλο από την ηθική διάπλαση και την πνευματική ανάταση των ανθρώπων. 2 2.3. Νεοκλασικισμός Πρόκειται για την καλλιτεχνική τεχνοτροπία που κάνει την εμφάνισή της στα μέσα του 18ου αιώνα. Το γεγονός ότι η συγκεκριμένη τεχνοτροπία αντλεί τα πρότυπά της από την τέχνη της κλασσικής αρχαιότητας οδήγησε τους θεωρητικούς της τέχνης να την ονομάσουν «Νεοκλασσικισμό». Ο νεοκλασσικισμός εξιδανικεύεται από τους αστούς καλλιτέχνες και τους διανοούμενους καθώς ανταποκρίνεται στην αισθητική της εποχής την οποία ο γερμανός αρχαιολόγος Johann Winckelmann περιγράφει ως την «ευγενική απλότητα και το ήρεμο μεγαλείο». Αν και η αυλική τάξη θεωρεί τον νεοκλασσικισμό ως μια τεχνοτροπία που μιμείται μια παλαιότερη, περασμένη εποχή, το γεγονός ότι η αστική τάξη βλέπει μέσα από αυτόν να αναβιώνουν και να εκφράζονται ιδανικά όπως η δημοκρατία, ο πατριωτισμός και η αρετή τον καθιστούν την επίσημη τέχνη της Γαλλικής Επανάστασης. Αποτελεί δηλαδή το μέσο με το οποίο μπορεί να επιτευχθεί η μεταρρύθμιση μιας κοινωνίας που βρίσκεται στο στάδιο της παρακμής καθώς εκφράζει την έννοια του ορθολογισμού και της αντιαπολιταρχικής 1 Ι. Βούρτσης, Ε. Μανακίδου, Γ. Πασχαλίδης, Κ. Σμπόνιας, Εισαγωγή στον Ελληνικό Πολιτισμό, τ. Α Η έννοια του πολιτισμού - Όψεις του Ελληνικού Πολιτισμού, ΕΑΠ, Πάτρα 1999, σ. 81. 2 Ό.π. σ. 81-82. 3

κουλτούρας. 3 2.4. Ο πίνακας του Jacques-Louis David «Ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες» Ένας από τους βασικούς εκπροσώπους του νεοκλασσικισμού είναι ο γάλλος ζωγράφος Jacques-Louis David (1748-1825) που μάλιστα θεωρείται ο επίσημος ζωγράφος της Γαλλικής Επανάστασης. Ακολουθεί με περισσότερη θέρμη από άλλους, όπως για παράδειγμα ο Diderot, την απλότητα και το ηθικό μεγαλείο της κλασσικής ελληνικής τέχνης συνδυάζοντάς το με επαναστατικό περιεχόμενο. 4 Στον πίνακά του «Ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες», που εκπονήθηκε στο χρονικό διάστημα 1800 1814, ο David είναι φανερό ότι ανταποκρίνεται στις επιταγές της υψηλής τέχνης ακολουθώντας τα πρότυπα της τεχνοτροπίας του νεοκλασσικισμού. Κατ' αρχήν το θέμα του πίνακα ανταποκρίνεται στη θεματολογία της υψηλής τέχνης καθώς είναι σχετικό με ήρωες και γεγονότα από την αρχαία ιστορία και αναπαριστάται με τρόπο λιτό και σαφή 3. Η έννοια πολιτισμός Ήδη από την 16ο αιώνα η έννοιες εκπολιτίζω και πολιτισμένος χρησιμοποιούνται από τα μέλη της αυλικής αριστοκρατίας για να περιγράψουν τους κοινωνικούς τους τρόπους και συμπεριφορές, έχοντας σημασία ταυτόσημη με την ευγένεια τρόπων, την κοσμιότητα και την ευπρέπεια. Επίσης, σκοπός της χρήσης των εννοιών αυτών είναι να διαχωρίσει τα μέλη της αστικής κοινωνίας από τους άξεστους υποτελείς που ζουν εκτός των τειχών των πόλεων ακόμα και τους βάρβαρους που ζουν στην άλλη μεριά του ωκεανού, τον Νέο Κόσμο. 5 Στην αρχή του 18ου αιώνα, ο Marquis de Mirabeau, απορρίπτει την έννοια «πολιτισμένος», όπως ήταν ήδη γνωστή, χαρακτηρίζοντάς την ως κίβδηλη. Ο όρος 3 Ό.π. σ. 82. 4 Gilbert Highet, Η κλασική παράδοση, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1988, σ. 530. 5 Βούρτσης κ.ά., ό.π. σ. 29. 4

πολιτισμένος κατά την άποψή του αναφέρεται στους τρόπους των ανθρώπων της πόλης, την ευγένεια και τους κανόνες κοσμιότητας χωρίς να προσφέρει κάτι ουσιαστικό στην κοινωνία, αποτελώντας στην ουσία «το προσωπείο της αρετής και όχι το πρόσωπό της». Θεωρώντας ότι η έννοια αυτή πρέπει να προσφέρει στην κοινωνία δίνοντας «την ουσία και τη μορφή της αρετής», οδηγείται στον σχηματισμό του ουσιαστικού «πολιτισμός». 3.1. Ευρωπαϊκός ιαφωτισμός Οι διανοούμενοι της εποχής αγκαλιάζουν με ιδιαίτερη θέρμη τον νέο όρο καθώς μέσα σε αυτόν εντοπίζεται η ιδιαιτερότητα της πνευματικής και πολιτικής συγκυρίας. Σε πνευματικό επίπεδο κυριαρχεί η αμφισβήτηση της απολυταρχίας και των πολιτισμικών αξιών της, ενώ κυριαρχεί ως κύριο φαινόμενο ο ιαφωτισμός. 6 Η Επιστημονική Επανάσταση (16ος 17ος αιώνας) μεταβάλλοντας την εικόνα που υπήρχε μέχρι πρότινος για τον κόσμο θέτει τις βάσεις για τον προβληματισμό σχετικά με την γνώση, την ανθρώπινη νόηση και τη φύση, στοιχεία που αποτελούν τη βάση του ιαφωτισμού στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα, ο Ευρωπαϊκός ιαφωτισμός εμφανίστηκε στην Β Ευρώπη ανάμεσα στον 17ο και τον 18ο αιώνα, περίοδο πριν τη Γαλλική Επανάσταση. Οι στοχαστές του ιαφωτισμού διατυπώνουν τις απόψεις τους σχετικά με τη λειτουργία της ανθρώπινης σκέψης που τους οδηγεί στον ορθολογισμό. Απορρίπτεται κάθε τύπου αυθεντία και επικροτείται η εμπειρία και κυρίως η καθολική εκπαίδευση. Ο φιλελευθερισμός και η εναντίωση σε κάθε είδους δεσποτισμό και κηδεμόνευση στην νόηση αποτελούν χαρακτηριστικά του νέου αυτού πνευματικού ρεύματος. 7 3.2. Η κλασσική αρχαιότητα στον Ευρωπαϊκό ιαφωτισμό Η κλασσική αρχαιότητα κατέχει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στον τομέα του πολιτισμού κατά την περίοδο του Ευρωπαϊκού ιαφωτισμού. Τα αρχαιοελληνικά ευρήματα που ήρθαν στο φως με τις ανασκαφές της Ηράκλειας και της 6 Ό.π. σ. 31. 7 Ιω. Γιαννόπουλος, Γ. Κατσιαμπούρα, Α. Κουκουζέλη, Εισαγωγή στον Ελληνικό Πολιτισμό, τ. Β Σημαντικοί Σταθμοί του Ελληνικού Πολιτισμού, ΕΑΠ, Πάτρα 2000, σ. 420. 5

Πομπηίας κατά το μέσο του 18ου αιώνα αποτέλεσαν το πρότυπο για την τεχνοτροπία, τον νεοκλασσικισμό, που κυριαρχούσε κατά την περίοδο του ιαφωτισμού στην Ευρώπη. Σύμφωνα με τον κύριο θεωρητικό του νεοκλασσικισμού, γερμανό αρχαιολόγο Johann Winckelmann, η «ευγενική απλότητα και το ήρεμο μεγαλείο» της κλασσικής ελληνικής τέχνης, αποτελεί το πρότυπο κάθε μεγάλης τέχνης. Το γεγονός ότι η κλασσική τέχνη αντικατοπτρίζει την αισθητική έκφραση της ορθολογικής και αντιαπολυταρχικής κουλτούρας, εξιδανικεύεται από τους αστούς καλλιτέχνες και διανοούμενους. 8 4. Ο Νεοελληνικός ιαφωτισμός Την εποχή που στην Ευρώπη το κίνημα του ιαφωτισμού βρίσκεται στην έξαρσή του, στην Ελλάδα διαδραματίζονται εξελίξεις τόσο στον οικονομικό όσο και στον κοινωνικό τομέα. Οι Φαναριώτες οι οποίοι καταλαμβάνουν υψηλές θέσεις στην πολιτική ιεραρχία, οι έμποροι που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη αλλά και τα μέλη των ελληνικών παροικιών εκεί, μεταβιβάζουν τις ιδέες των Ευρωπαίων στην κατακτημένη Ελλάδα. Σε αυτή την περίπτωση όμως οι συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα διαφοροποιούν κατά κάποιο τρόπο τα αιτήματα του κινήματος, θέτοντας ως στόχο την Εθνική απελευθέρωση της Ελλάδας. 9 Η έναρξη του Νεοελληνικού ιαφωτισμού τοποθετείται χρονικά στο 1750 ενώ η ακμή του εντοπίζεται μετά το 1774. Σημαντικό ρόλο σε αυτόν είχαν οι λόγιοι της εποχής, συγκεκριμένα οι Φαναριώτες, οι έμποροι και οι κληρικοί. Ανάμεσα στα κύρια χαρακτηριστικά του Νεοελληνικού ιαφωτισμού είναι η ανάπτυξη του δεσμού των νεοελλήνων με την αρχαιότητα. Για να επιτευχθεί αυτό δόθηκε έμφαση στον ιστορισμό, τη μελέτης δηλαδή της ιστορίας ιδιαίτερα της αρχαίας, κάτι που ήδη συνέβαινε στην Ευρώπη. Παράλληλα, παρατηρείται μια τάση στη χρήση των αρχαίων ελληνικών βαπτιστικών ονομάτων αντί των χριστιανικών ενώ εκδηλώνεται ενδιαφέρον προς τον λαϊκό πολιτισμό. 8 Βούτσης κ.ά.. ό.π. σ. 82. 9 Γιαννοπουλος κ.ά., ό.π. σ.420. 6

4.1. Ο ρόλος του Αδαμάντιου Κοραή στον Ελληνικό ιαφωτισμό Κύριος εκπρόσωπος του Νεοελληνικού ιαφωτισμού θεωρείται ο Αδαμάντιος Κοραής. Ο «οξύτατος φιλελευθερισμός» είναι η φράση που μπορεί συνοπτικά να περιγράψει το ιδανικό του Κοραή τόσο στην πολιτική όσο και στην εκπαίδευση, κάτι που για να επιτευχθεί είναι απαραίτητη η ανάπτυξη της κλασσικής παιδείας. Για την επίτευξη αυτού θεωρεί ότι είναι αναγκαίο να υπάρξει η ανάπτυξη της αρχαίας ελληνικής παιδείας καθώς θεωρεί ότι «μόνο με την επιστροφή στο πνεύμα της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας» μπορεί να έχει το απαιτούμενο αποτέλεσμα. 10 Βλέπει την Ελλάδα ως το λίκνο του δυτικού πολιτισμού και θέτει ως στόχο να μεταφέρει από τη ύση ότι αληθινό και ανθρωπιστικό έχει να προσφέρει. Επιχειρεί να μεταφέρει στην Ελλάδα στοιχεία της Ευρώπης που αφορούν στην παιδαγωγική μέθοδο και στις αντιλήψεις της για την επιστήμη. Στη διαδικασία αυτή, τη μεταφορά, ή διαφορετικά τη μετάγγιση, των ευρωπαϊκών ιδεών στην Ελλάδα χρησιμοποιεί τον όρο «Μετακένωσις». Το 1811 αναφέρει συγκεκριμένα σε επιστολή του προς τους Επιτρόπους της Σχολής της Χίου «...η μετάδοσις των επιστημών εις την Ελλάδα, αν ακολουθήσετε την καλήν μέθοδον, είναι αληθινή μετακένωσις από τα κοφίνια των αλλογενών εις τα κοφίνια των Ελλήνων, και κατ' άλλο δεν διαφέρει πλην ότι γεμίζομεν ταύτα, χωρίς να ευκαιρώσωμεν εκείνα». 11 5. Η κλασσική αρχαιότητα στην Ελλάδα τον 18ο - 19ο αιώνα Το ενδιαφέρον των ξένων, ιδιαίτερα στη χρονική περίοδο ανάμεσα στα τέλη του 18ου αιώνα και αρχές του 19ου, για τις ελληνορωμαϊκές αρχαιότητες παρατηρείται αυξημένο. Περιηγητές, στην πλειοψηφία τους Ευρωπαίοι, επισκέπτονται τους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας με σκοπό όχι μόνον να θαυμάσουν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό αλλά και να μεταφέρουν στις πατρίδες τους όσα περισσότερα έργα τέχνης μπορούσαν. Τα έργα αυτά κατέληγαν να προστεθούν σε ιδιωτικές συλλογές ευγενών και βασιλιάδων της Ευρώπης. Τρανό παράδειγμα για τις ενέργειες αυτές ήταν η μεταφορά στην Αγγλία γλυπτών του Παρθενώνα και μίας Καρυάτιδας από τον λόρδο Thomas Elgin. Βέβαια, εκτός από αυτό πολλά αρχαία αντικείμενα πωλήθηκαν σε ντόπιους και τούρκους πασάδες ενώ 10 Ό.π. σ.435-436. 11 Αλέξανδρος Κ. Παπαδερός, Μετακένωσις/Ελλάδα-Ορθοδοξία-Διαφωτισμός/κατά τον Κοραή και τον Οικονόμο, Ακρίτας, Αθήνα 2010, σ. 70-71. 7

άλλα αρχαία αντικείμενα που ήρθαν στο φως κατά τις ανασκαφές που έγιναν από Γερμανούς και Άγγλους κατέληξαν στις πατρίδες τους αντίστοιχα. 5.1. Πρόταση Κοραή για την αρχαιοκαπηλία Η πρώτη προσπάθεια για την εξάλειψη του φαινομένου της αρχαιοκαπηλίας και την προστασία των αρχαιοτήτων, έγινε στις αρχές τους 19ου αιώνα από έλληνες λόγιους της ιασποράς. Στο πλαίσιο της προσπάθειας αυτής έγιναν μεταξύ άλλων και συγκεκριμένες προτάσεις για να αποτραπεί η αρχαιοκαπηλία, ανάμεσα στις οποίες πιο σημαντική θεωρείται εκείνη του Αδαμάντιου Κοραή για τη συγκέντρωση και καταγραφή των αντιπροσωπευτικών δειγμάτων της αρχαίας τέχνης. 5.2. Η Φιλόμουσος Εταιρεία Μία σημαντική ενέργεια για την προστασία της αρχαιολογικής κληρονομιάς έγινε στην Αθήνα το 1813 όπου ιδρύθηκε η «Φιλόμουσος Εταιρεία». Σύμφωνα με το καταστατικό της, πρωταρχικός σκοπός της ήταν «η βελτίωση της παιδείας των υπόδουλων Ελλήνων και η διάσωση της αρχαιολογικής κληρονομιάς από τη φθορά και τη διαρπαγή», κάτι που θα μπορούσε να επιτευχθεί με την ίδρυση μουσείων, βιβλιοθηκών και σχολείων. 5.2. ράσεις για την προστασία των αρχαιοτήτων Κατά τη διάρκεια της Γ Εθνοσυνέλευσης που έγινε στην Τροιζήνα το 1827, θεσπίστηκαν διατάγματα από την προσωρινή τότε κυβέρνηση για την απαγόρευση της πώλησης αλλά και της μεταφοράς αρχαιοτήτων εκτός του ελλαδικού χώρου. Επίσης, προωθείται η μεταφορά και φύλαξη των αρχαιοτήτων σε ασφαλείς χώρους και ο διορισμός «Εφόρων της Παιδείας» που σκοπό είχαν να ασχοληθούν με τον εντοπισμό των αρχαιοτήτων και την καταγραφή τους αφού τις συγκέντρωναν στα σχολεία. 12 12 Βούρτσης κ.ά., ό.π. σ. 177-178. 8

5.4. Η συμβολή του Ιωάννη Καποδίστρια στην προστασία των αρχαιοτήτων Για την προστασία των αρχαιοτήτων σημαντική ήταν και η μέριμνα του πρώτου κυβερνήτου της Ελλάδος, Ιωάννη Καποδίστρια. Πέραν των διαταγμάτων σχετικά με τον περιορισμό της αρχαιοκαπηλίας και την αναγκαιότητα της παραμονής των αρχαιοτήτων στην Ελλάδα προχώρησε στο διορισμό Έκτακτων Επιτρόπων στις επαρχίες που είχαν την αρμοδιότητα να προβούν σε ανασκαφές, να συγκεντρώσουν και να διαφυλάξουν τις αρχαιότητες. Σημαντικό ήταν επίσης το γεγονός ότι ο Καποδίστριας διευκόλυνε τις ανασκαφές που έγιναν το 1829 στην Ολυμπία από γάλλους αρχαιολόγους που το αποτέλεσμά τους έφερε σημαντικά στοιχεία τόσο σε επιστημονικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Στο ίδιο έτος, το 1829, ο Ιωάννης Καποδίστριας φρόντισε για την ίδρυση του Αρχαιολογικού Μουσείου στην Αίγινα. 13 6. Επίλογος Είναι προφανές ότι η κλασσική αρχαιότητα διαδραμάτισε έναν πολύ σημαντικό ρόλο τόσο στην ιστορία της υτικής Ευρώπης όσο και της Ελλάδος. Αποτέλεσε ένα από τα κύρια συστατικά του Ευρωπαϊκού ιαφωτισμού διαμορφώνοντας μια νέα τεχνοτροπία που συμπεριλήφθηκε μέσα στα «όρια» της Υψηλής Τέχνης ενώ παράλληλα έλαβε εξέχουσα θέση στα χαρακτηριστικά του. Το ίδιο συνέβη και στον Νεοελληνικό διαφωτισμό, όπου η μελέτη της ιστορίας, ιδιαίτερα της κλασσικής αρχαιότητας αποτέλεσε ένα από τα κύρια συστατικά για την αφύπνιση και τη διαμόρφωση της σκέψης των Ελλήνων σχετικά με την Εθνική Απελευθέρωση. 13 Ό.π. σ. 179. 9

ΒΙΒΙΟΓΡΑΦΙΑ Αλέξανδρος Κ. Παπαδερός, Μετακένωσις/Ελλάδα-Ορθοδοξία- ιαφωτισμός/κατά τον Κοραή και τον Οικονόμο, Ακρίτας, Αθήνα 2010 Ι. Βούρτσης, Ε. Μανακίδου, Γ. Πασχαλίδης, Κ. Σμπόνιας, Εισαγωγή στον Ελληνικό Πολιτισμό, τ. Α Η έννοια του πολιτισμού - Όψεις του Ελληνικού Πολιτισμού, ΕΑΠ, Πάτρα 1999 Ιω. Γιαννόπουλος, Γ. Κατσιαμπούρα, Α. Κουκουζέλη, Εισαγωγή στον Ελληνικό Πολιτισμό, τ. Β Σημαντικοί Σταθμοί του Ελληνικού Πολιτισμού, ΕΑΠ, Πάτρα 2000 Gilbert Highet, Η κλασική παράδοση, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1988 10