ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2014 2015 ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΜΙΛΟΥ ΙΑΣΩ 23 ΝΕΑ ΜΗΤΕΡΑ Η Φροντίδα του μωρού ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΜΕΡΕΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε και να κάνετε για να προλάβετε ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ και η έγκαιρη διάγνωση της ΠΡΟΛΗΨΗ Παιδικά Ατυχήματα στο σπίτι ΝΕΟ ΤΜΗΜΑ ΑΚΟΜΑ: ΠΑΙΔΟ-ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΕΠΑΝΟΡΘΩΤΙΚΗ & ΚΡΑΝΙΟΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ Το μασάζ στα βρέφη Βιολογική Διατροφή Αιμαγγειώματα & Αγγειακές Δυσπλασίες Oζονοθεραπεία Κουρασμένα Πόδια Tο Λεμφοίδημα Καρδιακή Ανακοπή Κεφαλαλγία & Ημικρανία Ηπατικές Μεταστάσεις
ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2014 2015 ΝΕΑ ΜΗΤΕΡΑ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε και να κάνετε για να προλάβετε ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΜΙΛΟΥ ΙΑΣΩ 23 ΠΡΟΛΗΨΗ Το μασάζ στα βρέφη Βιολογική Διατροφή Αιμαγγειώματα & Αγγειακές Δυσπλασίες Oζονοθεραπεία Κουρασμένα Πόδια Tο Λεμφοίδημα Καρδιακή Ανακοπή ΑΚΟΜΑ: Κεφαλαλγία & Ημικρανία Ηπατικές Μεταστάσεις περιεχόμενα ΙΑΣΩ 2 Η ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ τις πρώτες μέρες στο σπίτι ΙΑΣΩ 8 Το μασάζ στα βρέφη ΙΑΣΩ ΠΑΙΔΩΝ 10 Νέο Τμήμα Παιδο-Πλαστικής Επανορθωτικής & Κρανιογναθοπροσωπικής Χειρουργικής στο ΙΑΣΩ Παίδων ΙΑΣΩ ΠΑΙΔΩΝ 14 ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση ΙΑΣΩ GENERAL 18 ΚΟΥΡΑΣΜΕΝΑ ΠΟΔΙΑ ΙΑΣΩ ΠΑΙΔΩΝ 20 ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΙΑΣΩ GENERAL 22 Διαβήτης κύησης (GDM) Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε και να κάνετε για να προλάβετε ΙΑΣΩ ΠΑΙΔΩΝ 26 Παιδικά ατυχήματα στο σπίτι ΙΑΣΩ ΠΑΙΔΩΝ 32 ΑΙΜΑΓΓΕΙΩΜΑΤΑ & ΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΔΥΣΠΛΑΣΙΕΣ Παθήσεις που χρήζουν παρακολούθησης και αντιμετώπισης από ομάδα εξειδικευμένων ιατρών ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ 36 Η μέθοδος της οζονοθεραπείας ΙΑΣΩ 38 TO ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑ και η αντιμετώπιση του ΙΑΣΩ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 42 Καρδιακη Ανακοπη & τα βήματα της αλυσίδας επιβίωσης ΙΑΣΩ GENERAL 44 Κεφαλαλγία & Ημικρανία Ερεθιστικοί παράγοντες - Τρόποι αντιμετώπισης Φαρμακευτική αντιμετώπιση ΙΑΣΩ GENERAL 46 Αντιμετώπιση των Ηπατικών Μεταστάσεων Η Φροντίδα του μωρού ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΜΕΡΕΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ Παιδικά Η ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ Ατυχήματα ΑΝΟΡΕΞΙΑ στο σπίτι και η έγκαιρη διάγνωση της ΝΕΟ ΠΑΙΔΟ-ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΕΠΑΝΟΡΘΩΤΙΚΗ & ΤΜΗΜΑ ΚΡΑΝΙΟΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ Περιοδική έκδοση του Ομίλου ΙΑΣΩ Τεύχος: 23 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2014-15 Εκδότης MedStem Services Λ. Κηφισίας 37-39, Μαρούσι Τηλ: 210 6184000 Fax: 210 6184158 www.iaso.gr Πρόεδρος: Γεώργιος Σταματίου Αντιπρόεδρος: Αντώνιος Βλαχούσης Διεύθυνση Σύνταξης & Διαφήμισης: Έλενα Φίλλιπς Πρόεδρος Συντακτικής Επιτροπής: Διακομανώλης Εμμανουήλ Υπεύθυνοι Συντακτικής Επιτροπής κλινικών Ομίλου ΙΑΣΩ: ΙΑΣΩ: Διακομανώλης Εμμανουήλ Μαιευτήρας Γυναικολόγος, Καθηγητής Μ./Γ. Πανεπιστημίου Αθηνών ΙΑΣΩ General: Βασίλειος Χ. Γολεμάτης Ομότιμος Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών ΙΑΣΩ Παίδων: Παναγιώτης Σπ. Λαγός Ε. Καθηγητής Παιδιατρικής, Διευθυντής Ιατρικής Υπηρεσίας ΙΑΣΩ Παίδων ΙΑΣΩ Θεσσαλίας: Κωνσταντίνος Χατζηθεοφίλου Καθηγητής Γενικής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Κ.Α.Α Φιλοκτήτης: Γ. Βησσαράκης Ιατρός Αποκατάστασης, Επιστημονικός Διευθυντής Φιλοκτήτη Σχεδίαση - Σελιδοποίηση Α. Δεκαβάλλας I 10 DESIGN επιπλέον... Το περιοδικό διατίθεται δωρεάν 1 49 Τα Νέα του Ομίλου ΙΑΣΩ 56 Τα Τμήματα του Ομίλου ΙΑΣΩ 57 Ευχαριστήριες Επιστολές 58 My Club Card VISA 62 Ρεπορτάζ Αγοράς
ΝΕΑ ΜΗΤΕΡΑ Η ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ τις πρώτες μέρες στο σπίτι Δρ Νίκος Βουδούρης Παιδίατρος-Νεογνολόγος Συνεργάτης ΙΑΣΩ Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Όλες οι μητέρες έχουν αγωνία να κάνουν το καλύτερο και το πιο σωστό για το παιδί τους. Η ανάγκη να νιώσουν ασφάλεια τόσο οι ίδιες όσο και το μωρό και κυρίως να πετύχουν στον πιο σημαντικό και υπεύθυνο ρόλο της ζωή τους. 2
ΝΕΑ ΜΗΤΕΡΑ Η ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ ΤΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΜΕΡΕΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Πώς κρατάμε το μωρό Το μωρό είναι ανθεκτικό και ελαστικό πολύ περισσότερο από τους ενήλικους. Θα πρέπει εσείς να είστε άνετοι. Μη κρατάτε το μωρό σας στην αγκαλιά σας σαν ξένο σώμα, γιατί του μεταφέρεται το αίσθημα της ανασφάλειας. Πρέπει πάντα να στηρίζετε το κεφαλάκι του. Το μπάνιο Το μπάνιο χαλαρώνει τα μωρά και το βοηθάει να κοιμηθούν πιο εύκολα. Όμως, δεν τους αρέσει να τα γδύνουμε για να τα αλλάζουμε. Κάνουμε μπάνιο κάθε μέρα και στα δύσκολα παιδιά μέχρι και κάθε τρείς μέρες. Τεχνική μπάνιου: α) Ολόσωμο μπάνιο σε τρεχούμενο νερό ή β) χρησιμοποιήστε μια μικρή λεκάνη με βρασμένο νερό και κομμάτια βαμβάκι, ξεχωριστό για κάθε περιοχή. Θερμοκρασία νερού περίπου 36-37 C. Επίσης προσοχή πρέπει να δοθεί στον καθαρισμό της ευαίσθητης περιοχής του μωρού σας. Στα κορίτσια δεν πρέπει να καθαρίζετε το εσωτερικού του αιδοίου και στα αγόρια μην προσπαθήσετε να ανοίξετε το πουλάκι του (να τραβήξετε το πετσάκι). Μετά το μπάνιο θετικά αποτελέσματα έχει και το μασάζ στο βρέφος, χαλαρώνουν και κοιμούνται εύκολα βοηθά στη επικοινωνιακή ανάπτυξη, την κοινωνικότητα και στη συμπεριφορά. Τέλος μετά το μπάνιο κόβουμε τα νύχια στα χέρια και στα πόδια όταν αυτό είναι αναγκαίο. Αποστείρωση Διατροφή Το μητρικό γάλα είναι αναντικατάστατο και το μωρό πρέπει να θηλάσει. Ο θηλασμός είναι ο πιο φυσικός και τρυφερός τρόπος για να μεγαλώσουν και να γίνουν γερά και υγιή. Το γάλα της μαμάς είναι πάντα έτοιμο και στη σωστή θερμοκρασία. Εάν δε μπορεί να θηλάσει τότε δίνουμε τεχνητή διατροφή. Στην αρχή θα κάνει συχνά μικρά γεύματα όπου περνώντας οι μέρες θα μεγαλώνει η ποσότητα η οποία διαφέρει από μωρό σε μωρό. Ο παιδίατρος σας θα σας καθοδηγήσει σχετικά. Οι γουλιές Κατά την διάρκεια του ταΐσματος το μωρό καταπίνει και αέρα ο οποίος φουσκώνει το στομάχι του και προκαλεί δυσφορία. Μετά την λήψη γάλακτος ή και δύο τρεις ώρες μετά το γεύμα κάποια μωρά βγάζουν γουλιές με λίγο γάλα, οι οποίες μυρίζουν ξινά. Δεν χρειάζεται να ανησυχείτε εάν το μωρό σας παίρνει βάρος. Για να μειώσετε τις αναγωγές θα πρέπει να μειωθεί η ποσότητα αέρα που καταπίνει το μωρό κατά την διάρκεια του γεύματος. Επί επιμονής, επικοινωνίας με τον παιδίατρο για πιθανή Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (Γ.Ο.Π.) ή άλλη κατάσταση. Καθαρίζετε την μύτη του μωρού με φυσιολογικό ορό πριν φάει. Για να ρευτεί το μωρό σας το παίρνετε αγκαλιά έτσι ώστε το κεφαλάκι του να ακουμπά στον ώμο σας. Το ανοσοποιητικό σύστημα του μωρού ( δηλαδή η άμυνα του στις λοιμώξεις) δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως. Γι αυτό κάθε τι που έρχεται σε επαφή με το σώμα του πρέπει να είναι καθαρό και αποστειρωμένο. Θηλές, πιπίλες, παιχνίδια ή ακόμα και αντικείμενα που βάζει στο στόμα του μπορεί να είναι εστία μικροβίων. Πριν την αποστείρωση των πραγμάτων του μωρού πρέπει να πλυθούν με νερό και σαπούνι και να έχουν ξεβγαλθεί. 3
ΝΕΑ ΜΗΤΕΡΑ Η ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ ΤΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΜΕΡΕΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Δεν υπάρχει μωρό που να μην κλαίει. Το κλάμα αποτελεί τον μοναδικό τρόπο έκφρασης των αναγκών και των αισθημάτων του. Περιποίηση ομφάλιου λώρου Γιατί κλαίει το μωρό Δεν υπάρχει μωρό που να μην κλαίει. Το κλάμα αποτελεί τον μοναδικό τρόπο έκφρασης των αναγκών και των αισθημάτων. Τα συχνότερα αίτια κλάματος είναι : Το βράδυ πριν κοιμηθεί αν είναι κουρασμένο, την ημέρα διότι έχει συνηθίσει αγκαλιές, εάν έχετε σκεπάσει βαριά το μωρό όταν πεινάει, εάν είναι λερωμένο, εάν διαταραχθεί η ησυχία και η ρουτίνα του από τους κολικούς του πρώτου τριμήνου. Κενώσεις Την πρώτη μέρα ζωής του μωρού σας μην παραξενευτείτε βλέποντας τις πρώτες κενώσεις να είναι μαυροπράσινες, μετά το πρώτο εικοσιτετράωρο τα κόπρανα θα έχουν σκούρο πρασινοκίτρινο χρώμα, με αραιά σύσταση και μπορεί να υπάρχουν σπόρια και βλέννη. Μετά τις πρώτες τέσσερις μέρες τα κόπρανα σταθεροποιούνται και είναι διαφορετικά ανάλογα με την διατροφή τους (μητρικό ή ξένο). Είναι αναγκαίο να έχει κένωση στο πρώτο 24ωρο ζωής του. Λόξιγκας Ο λόξιγκας είναι μία φυσιολογική κατάσταση που διαρκεί 5-30 λεπτά μετά το φαγητό και δεν είναι ενοχλητικός για το μωρό. Πρόκειται για αντανακλαστική σύσταση του διαφράγματος και μπορεί να διαρκέσει μέχρι 4 μηνών. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην περιποίηση του ομφάλιου λώρου. Η περιοχή πρέπει να είναι στεγνή και εκτεθειμένη στον αέρα. Μην βρέχετε τον ομφαλό μέχρι να πέσει, μέσα σε 1-3 εβδομάδες. Μέχρι τότε να βάζετε οινόπνευμα 2-4 φορές την ημέρα κάτω από το μαύρο κολόβωμα. Το παιδί δεν πονάει, δεν έχει ευαισθησία σε αυτή τη περιοχή. Μετά την πτώση του ομφαλού μπορεί να βλέπετε λίγο αίμα μέχρι τον πρώτο μήνα, δεν είναι ανησυχητικό, θα υποχωρήσει μόνο του. Ύπνος Από την πρώτη μέρα που θα γυρίσετε σπίτι είναι καλύτερα το μωρό να έχει ξεχωριστό δωμάτιο. Δεν πρέπει να το σκεπάζετε βαριά γιατί όταν είναι πολύ ζεστά διατρέχουν τον κίνδυνο για το σύνδρομο του αιφνίδιου θανάτου. Μέτα το μπάνιο ταΐστε το, ντύστε το ελαφρά και βάλτε το στο κρεβάτι του να κοιμηθεί ανάσκελα και μην χρησιμοποιείτε τα σφηνάκια. Είναι φυσιολογικό τις πρώτες μέρες να κοιμούνται πολύ κατά την διάρκεια της ημέρας. Το κάπνισμα απαγορεύεται αυστηρά στο χώρο που είναι το μωρό και αερίζουμε συχνά τον χώρο. Επίσης η χρήση πιπίλας είναι επιθυμητή και το στρώμα θα πρέπει να είναι σχετικά σκληρό. Κολικοί Οι κολικοί συνήθως εμφανίζονται αργά το απόγευμα και κρατάνε μέχρι το μωρό σας να πάει για ύπνο. Τα συμπτώματα είναι τα εξής: Κλαίει ξαφνικά και έντονα, κοκκινίζει, μαζεύει χέρια και πόδια προς την κοιλιά, σφίγγει τις γροθιές του και δεν ησυχάζει με τίποτα για 2-4 ώρες. Συνήθως διαρκούν μέχρι τον τρίτο μήνα και δεν πρόκειται να πάθει κάτι το μωρό σας. Για να το ανακουφίσετε ακουμπήστε το μωρό σας μπρούμυτα στο γόνατο σας ή στον ώμο σας και πιέστε ελαφρά την πλάτη του με το χέρι σας. 4
ΝΕΑ ΜΗΤΕΡΑ Η ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ ΤΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΜΕΡΕΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Μέτρα για την μείωση της πιθανότητας εμφάνισης αιφνίδιου θανάτου Σύγκαμα Η περιοχή που καλύπτετε από την πάνα δεν αερίζεται και είναι εκτεθειμένη σε πολύ υγρασία και ερεθιστικές ουσίες. Εάν το δέρμα του μωρού ερεθιστεί και κοκκινίσει στην περιοχή γύρω από τα γεννητικά όργανα, τον ποπό, τους βουβώνες και τους μηρούς κάνουμε τα εξής: Αφήνουμε το παιδί χωρίς πάνα να αερίζεται όσο περισσότερο γίνεται. Αλλάζουμε συχνά πάνες. Πλένουμε με άφθονο νερό και σαπούνι. Στεγνώνουμε καλά και με ζεστό αέρα. Βάζουμε άφθονη κρέμα ή ελαιόλαδο ή αλοιφή που περιέχει οξείδιο του ψευδαργύρου. Τσίμπλες Εάν δείτε τα ματάκια του μωρού σας να τσιμπλιάζουν αυτό οφείλετε σε μόλυνση ή σε απόφραξη του δακρυϊκού πόρου. Καθαρίστε τα μάτια του μωρού απ έξω προς τα μέσα με βρασμένο νερό ή χαμομήλι ή φυσιολογικό ορό. Μην κοιμίζετε το μωρό σας μπρούμυτα. (μόνο ανάσκελα) Μην έχετε υψηλή θερμοκρασία στο δωμάτιο του. Μην φασκιώνετε το μωρό. Μην χρησιμοποιείτε μαξιλάρι. Μην καπνίζετε. Φροντίστε να θηλάζετε το μωρό σας. Μην αφήνετε γούνινα-πάνινα παιχνίδια δίπλα του. Θερμοκρασία δωματίου Η θερμοκρασία του παιδικού δωματίου πρέπει να είναι ίδια με την θερμοκρασία της δικής μας κρεβατοκάμαρας, δηλαδή 18-22 C τον χειμώνα και 25-28 C το καλοκαίρι. Το ίδιο ισχύει και με το ντύσιμο του μωρού, εάν εμείς ζεσταινόμαστε το ίδιο κάνει και αυτό, μη το ντύνεται πιο βαριά. Η υγρασία του δωματίου θα πρέπει να είναι μεταξύ 40% και 60%. Ρινίτιδα Η μύτη του μωρού είναι στενή και η ράχη της χαμηλή γι' αυτό οι εκκρίσεις τις φράζουν και το μωρό ρουθουνίζει. Οι βλέννες δεν επιτρέπουν στο παιδί να αναπνεύσει καλά και αυτό δημιουργεί πρόβλημα στον ύπνο και στο φαγητό. Καθαρίστε την με φυσιολογικό ορό με ήπιο πρακτικό τρόπο (αναγκαίος ο ρινικός αποφρακτήρας). Πότε επικοινωνείτε με τον παιδίατρο... 1) Αν τσιμπλιάζουν τα μάτια του ή είναι πρησμένα τα βλέφαρα του 2) Αν μυρίζει ο ομφαλός του, έχει κοκκινίσει, βγάζει πύον ή αίμα ή αργεί να επουλωθεί. 3) Εάν έχει σπυράκια στο σώμα του. 4) Εάν βγάζει πράσινες μύξες από την μύτη του. 5) Αν βήχει ή έχει γρήγορη αναπνοή 6) Αν κάνει πολλούς εμετούς και έχει κενώσεις σαν νερό ή έχει βλέννες και αίμα στις κενώσεις του. 7) Αν είναι πολύ ανήσυχο ή νωθρό και δεν θέλει να φάει 8) Αν το χρώμα του μελανιάζει ή χλομιάζει. 9) Εάν δεν έχει ξεκιτρινίσει σε 15 μέρες από την γέννηση του εφόσον είχε παρουσιάσει ίκτερο. 6
Το μόνο κατάλληλο θήλαστρο για πρόωρα ή πολύδυμα νεογνά, καθώς και για αύξηση παραγωγής ή επαναγαλακτισμό. Symphony Ένα μοναδικό θήλαστρο με τεχνολογία νέας γενιάς 2-Φάσεων, το οποίο μιμείται το φυσικό τρόπο θηλασμού του βρέφους από το στήθος της μητέρας! Το επαγγελματικό θήλαστρο Symphony αντλεί περισσότερο μητρικό γάλα σε λιγότερο χρόνο στην άνεση του σπιτιού σας. Ειδικά για τις νέες μητέρες της κλινικής ΙΑΣΩ σας προσφέρουμε προς ενοικίαση το νοσοκομειακό θήλαστρο Symphony με την τεχνολογία 2-φάσεων στην προνομιακή τιμή 45 /ανά μήνα με την προσκόμιση του παρόντος κουπονιού κατά την ενοικίαση. Τηλέφωνο επικοινωνίας 210 7485752 Με την ενοικίαση του θηλάστρου σας παρέχουμε ΔΩΡΕΑΝ τη χρήση βρεφοζυγού έως εξαντλήσεως των αποθεμάτων. Με την προσφορά αυτή, ισχύουν όλοι οι υπόλοιποι όροι ενοικίασης θηλάστρου που είναι αναρτημένοι στην ιστοσελίδα μας www.klinikum.gr Η προσφορά ισχύει έως τις 31/1/15 και εφόσον υπάρχουν διαθέσιμες συσκευές Παπαδιαμαντοπούλου 65, Ζωγράφου, 115 27, Αθήνα Τηλ: 210 74 85 752, Fax: 210 74 70 417, Ε-mail: info@klinikum.gr
ΝΕΑ ΜΗΤΕΡΑ Το μασάζ στα βρέφη Ελένη Τσουκαλά Μαία, Προϊσταμένη Εκπαίδευσης ΙΑΣΩ, Υπεύθυνη Μητρικού Θηλασμού 8
ΝΕΑ ΜΗΤΕΡΑ ΤΟ ΜΑΣΑΖ ΣΤΑ ΒΡΕΦΗ Η επαφή σας με το μωρό, σας φέρνει πιο κοντά. Η αγκαλιά, το μασάζ και το χάδι αποτελούν ένα ιδιαίτερο κώδικα επικοινωνίας με το μωρό σας. Η αφή είναι πολύ ανεπτυγμένη στα νεογέννητα σε σχέση με άλλες αισθήσεις. Μέσω της αφής ακόμα και τα πολύ μικρά μωρά μπορούν να αντιληφθούν τον κόσμο γύρω τους και να επικοινωνήσουν. Κάντε απαλά μασάζ στο μικρό σας και σίγουρα θα ευχαριστηθεί και εκείνο όσο και εσείς. Εξάλλου μην ξεχνάτε ότι μέσω της αφής, τα μωρά σχηματίζουν τις πρώτες εντυπώσεις για τον κόσμο που τα περιβάλει. Η σημαντική επαφή τα ευχαριστεί ιδιαίτερα, τους δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας και ηρεμίας. Το άγγιγμα, το χάδι και η σημαντική επαφή είναι εξαιρετικής σημασίας για την συναισθηματική ανάπτυξη του μωρού. Στα μωράκια αρέσει πολύ το μασάζ στην πλατούλα. Γυρίστε το μπρούμυτα ή στο πλάι και τρίψτε του την πλάτη και τους ώμους με απαλές κυκλικές κινήσεις. Στην συνέχεια κάντε το ίδιο στα χεράκια, στα ποδαράκια και στις πατούσες του. Καθ όλη την διάρκεια θα βλέπετε την ικανοποίηση στα μάτια του. Εσείς συνεχίστε μιλώντας του ή τραγουδώντας. Αφού τελειώσετε ντύστε το, ταΐστε το και βάλτε το για ύπνο. Σίγουρα θα κοιμηθεί ήσυχα... Το απαλό μασάζ βοηθάει το μωρό σας και βελτιώνει την καλή κυκλοφορία, ενισχύει την άμυνα του οργανισμού, ανακουφίζει από τους κολικούς αλλά πάνω από όλα, το χαλαρώνει και το ευχαριστεί. Αν δείτε ότι το μικρό δυσανασχετεί ή κλαίει πάρτε το αγκαλιά και δοκιμάστε αργότερα. Βρείτε μια βολική στάση και για σας και για το μωρό σας. Σας προτείνουμε να καθίσετε στο κρεβάτι με την πλάτη σας καλά στηριγμένη. Βάλτε το μωρό σας πάνω σε ένα μαξιλάρι ή πάνω στα πόδια σας. Βγάλτε τα δαχτυλίδια και οτιδήποτε μπορεί να προκαλέσει ερεθισμούς και ξεκινήστε με πολύ αγάπη και τρυφερότητα να κάνετε μασάζ στο μωρό σας χωρίς πίεση και βιασύνη. Χρησιμοποιήστε ένα ειδικό λάδι για μωρά και με αργές ρυθμικές κινήσεις, τρίψτε μαλακά το τρυφερό του δέρμα. Βιβλιογραφία 1. Breastfeeding 2001, Part I The Evidence for Breastfeeding Pediatr Chin North Am. 2001; Volume 48 (1). 2. Baby massage ameliorates neonatal jaundice in fullterm newborn infants, Chan J. et al - Tohoku J. Exp. Med - 2011 223(2) 97-1052 9
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΝΕΟ ΤΜΗΜΑ ΣΤΟ ΙΑΣΩ ΠΑΙΔΩΝ Νέο Τμήμα Παιδο-Πλαστικής Επανορθωτικής & Κρανιογναθοπροσωπικής Χειρουργικής Στο εξειδικευμένο αυτό τμήμα παρακολουθούνται και αντιμετωπίζονται χειρουργικά όλων των ειδών οι δυσμορφίες του προσώπου, γενετικές δυσμορφίες, αλλά και λειτουργικά ή αισθητικά προβλήματα που εμφανίζονται καθ όλη την παιδική ηλικία. Η διεπιστημονική ομάδα χειρουργών από τις Η.Π.Α. που ανέλαβε το τμήμα έχει πολυετή πείρα στην κρανιοεγκεφαλική χειρουργική. Ο συνδυασμός της εξαιρετικής υποδομής της κλινικής ΙΑΣΩ Παίδων με την κατάρτιση και την πείρα των χειρουργών κ. Σπύρου Α. Λαζάρου MD Χειρουργός Πλαστικής Κρανιοπροσωπικής, Καθ. Βασίλειου Α. Ζέρρη MD, MPH, MSc, FAANS, Καθηγητής Νευροχειρουργικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου και Gerhard M. Friehs, MD, MA, FACGS Αναπληρωτής Καθηγητής Νευροχειρουργικής του Medizinische Universität Graz της Αυστρίας, εγγυάται κορυφαία φροντίδα βάσει των υψηλότερων διεθνών προτύπων. 10
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΝΕΟ ΤΜΗΜΑ ΣΤΟ ΙΑΣΩ ΠΑΙΔΩΝ Παθήσεις που θεραπεύουμε: Σχιστίες H σχιστία χείλους ή/και υπερώας είναι ένα εκ γενετής ελάττωμα, όχι νόσος, που εμφανίζεται σε περίπου 1 στις 1000 γεννήσεις, συνήθως αγνώστου αιτιολογίας. Το πρόσωπό μας κατά τις πρώτες εβδομάδες της κύησης αποτελείται από πολλά επιμέρους τμήματα τα οποία συνενώνονται έως τη 12η εβδομάδα. Από τα τμήματα που δεν έχουν ενωθεί πλήρως δημιουργείται ένα χάσμα το οποίο ονομάζεται σχιστία. Οι συγκεκριμένες χειρουργικές επεμβάσεις πραγματοποιούνται εντός του πρώτου χρόνου ζωής. Συγγενείς μελαγχρωματικοί σπίλοι Πρόκειται για ελιές που υπάρχουν εκ γενετής και απαντώνται σε διάφορα μεγέθη, από μια μικροσκοπική ελιά άνευ σημασίας έως κάποιον τεράστιο σπίλο που καλύπτει μεγάλο τμήμα του κεφαλιού και του σώματος με σημαντικό κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος. Κρανιοσυνοστέωση Η ανάπτυξη της κεφαλής και του εγκεφάλου συντελείται από τη γέννηση έως τα πρώτα χρόνια της παιδικής μας ηλικίας. Για να μπορέσει το κεφάλι μας να μεγαλώσει, οι οστικές πλάκες του κρανίου μας πρέπει να έχουν κάποιο περιθώριο κίνησης έτσι ώστε να δημιουργηθεί αρκετός χώρος για την ομαλή ανάπτυξη του εγκεφάλου και τη φυσιολογική ανάπτυξη του κρανίου. Τα σημεία στα οποία εφάπτονται οι οστικές πλάκες ονομάζονται «ραφές». Όταν μία ή περισσότερες από τις ραφές αυτές κλείνουν νωρίτερα, το φαινόμενο αυτό ονομάζεται κρανιοσυνοστέωση. Η χειρουργική αντιμετώπιση για το άνοιγμα μιας ραφής που έχει κλείσει πρόωρα μπορεί να είναι ο μόνος τρόπος πρόληψης της μη αναστρέψιμης ανάπτυξης του κεφαλιού ή ακόμη και του εγκεφάλου. Ο «μαγικός» χρόνος για τη χειρουργική επέμβαση κρανιοσυνοστέωσης είναι περίπου στους 6-12 μήνες. Εναλλακτικά, ορισμένες χειρουργικές επεμβάσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν ενδοσκοπικά σε ηλικία 3 μηνών. 11
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΝΕΟ ΤΜΗΜΑ ΣΤΟ ΙΑΣΩ ΠΑΙΔΩΝ Υπερτελορισμός Πρόκειται για μια σπάνια συγγενή διαμαρτία στην οποία η απόσταση μεταξύ των οφθαλμικών κογχών είναι μεγαλύτερη από το φυσιολογικό. Αυτό απαιτεί εκτεταμένη χειρουργική επέμβαση για την επίτευξη ενός σωστού αισθητικού και λειτουργικού αποτελέσματος. Βλεφαρόπτωση Η χαλάρωση του άνω βλεφάρου μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες, όπως συγγενές ελάττωμα, τραυματισμό, όγκο, φλεγμονή ή παραμόρφωση λόγω γήρανσης. Κρανιοπροσωπικός τραυματισμός Σε περιπτώσεις σημαντικού τραυματισμού του προσώπου και του κρανίου που έχει ως αποτέλεσμα ζημιά στους μαλακούς ιστούς ή/και στο σκελετό συχνά απαιτείται μια ομάδα πολλών ειδικών για την επιτυχή αντιμετώπισή του, αφού συχνά περιλαμβάνει κατάγματα της άνω και της κάτω γνάθου, της μύτης, της κογχικής μοίρας και του κρανίου. Κρανιοπροσωπικοί όγκοι Είτε πρόκειται για ενήλικες είτε για παιδιά, για τους όγκους στην περιοχή του προσώπου συχνά απαιτείται μια διεπιστημονική προσέγγιση πολλών ειδικοτήτων με στόχο την επιτυχή αφαίρεση, ανάπλαση και θεραπεία. Οι περίπλοκοι όγκοι περιλαμβάνουν όγκους της βάσης του κρανίου, όγκους της κογχικής μοίρας, της άνω και της κάτω γνάθου. Λ. Κηφισίας 37-39, Μαρούσι 151 23, Αθήνα Τηλ. κέντρο 210 6383000, Fax. 210 6383073 www.iasopaidon.gr 12
ΥΓΕΙΑ & ΠΡΟΛΗΨΗ ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση Μάγδα Λιακοπούλου Παιδοψυχίατρος-Ψυχίατρος Υπεύθυνη Τμήματος Ψυχικής Υγείας ΙΑΣΩ Παίδων Ορίζουμε ως Ψυχογενή Ανορεξία (ΨΑ) την ψυχική διαταραχή όπου το κορίτσι (συνήθως) αρνείται να διατηρήσει το βάρος που χρειάζεται για την ηλικία και το ύψος του, φοβάται να πάρει βάρος, δεν αντιλαμβάνεται την παραμορφωμένη εικόνα του σώματός της και έχει αμηνόρροια. 14
ΥΓΕΙΑ & ΠΡΟΛΗΨΗ ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ Η εξέλιξη της κατάστασης είναι η εξής: Η εφήβος έχει αρχίσει να κάνει δίαιτα και κάποια στιγμή οι γονείς αντιλαμβάνονται ότι υπάρχει πρόβλημα και αρχίζουν να την πιέζουν να φάει. Η έφηβος αντιδρά, τρώει λιγότερο, αρνείται να φάει με την οικογένεια. Τρώει λίγα είδη φαγητών τα οποία κόβει σε κομματάκια αλλά της αρέσει να μαγειρεύει και να ταΐζει τους άλλους. Το άγχος των γονιών αυξάνεται. Η ΨΑ είναι η 3 η σε συχνότητα χρόνια διαταραχή εφήβων κοριτσιών μετά την παχυσαρκία και το άσθμα. Σημεία αιχμής για την εμφάνισή της είναι οι ηλικίες 12-14 χρόνων και 18 χρόνων. Σπανιότερα η έναρξη είναι δυνατή στα 8-9 χρόνια. Οι διαταραχές διατροφής έχουν οικογενή εμφάνιση όπως αποδεικνύεται από μελέτες διδύμων όπου η συχνότητα τους υπερέχει κατά πολύ στα μονοωιακά δίδυμα απ ότι στα διωικά. Οι συνέπειες Η οστεοπόρωση είναι κοινή διαταραχή στην ΨΑ και τα αποτελέσματά της οδυνηρά. Η έλλειψη εμμήνου ρύσης που προκαλείται είναι απόρροια ενδοκρινικής διαταραχής και είναι επίμονη παρά την φυσική ανάρρωση. Η θνητότης μεταξύ εφήβων είναι 2%. Όταν δεν γίνεται άμεση αντιμετώπιση της ΨΑ και δημιουργείται χρονιότητα της νόσου απαιτείται μακρύτερος χρόνος θεραπείας και περισσότερες επανεισαγωγές στο νοσοκομείο. Για όλους αυτούς τους λόγους η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση είναι πολύ σημαντική και θα πρέπει να γίνει με τη συνεργασία του παιδιάτρου και του ψυχιάτρου. Ας σημειωθεί ότι η έφηβη εμφανίζεται συνήθως στον παιδίατρο η στον γυναικολόγο για διαταραχή της εμμήνου ρύσης η για δυσκοιλιότητα. Η διερεύνηση της ύπαρξης ΨΑ εκ μέρους τους και η κατευθυντήρια γραμμή που θα δώσουν θα έχει ευεργετικές συνέπειες για την έφηβο. Παιδιατρική και η Ψυχιατρική εκτίμηση και διάγνωση Εκτός από την φυσική εξέταση θα πρέπει να γίνει και εργαστηριακός έλεγχος. Ο έλεγχος της λειτουργίας της καρδιάς είναι σημαντικός όπως και ο έλεγχος των ηλεκτρολυτών, της οστικής μάζας, η μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου κ.α. Το βάρος του σώματος (ΒΣ) θα πρέπει να ανευρεθεί όπως και ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) καθώς και το βάρος που θα πρέπει να έχει η έφηβη για την ηλικία και το ύψος της. Εάν έχει χαθεί περισσότερο από το 25% του ΒΣ η αποκατάσταση είναι δύσκολη εκτός νοσοκομείου. Εάν η απώλεια ΒΣ είναι μεγαλύτερη από 35%-40% η κατάσταση είναι επείγουσα. Διάφορες παιδιατρικές διαταραχές θα πρέπει να αποκλεισθούν. Η παιδοψυχίατρος αφού κάνει την εκτίμησή της και μάθει μεταξύ άλλων εάν υπάρχουν έμετοι η βουλιμία θα καταλήξει στη διάγνωση της ΨΑ μετά ή άνευ βουλιμίας αφού αποκλείσει διαταραχές όπως η καταθλιπτική ή ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή κ.α. 15
ΥΓΕΙΑ & ΠΡΟΛΗΨΗ ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ Η υπερβολική απασχόληση με τον αθλητισμό ή το μπαλέτο συσχετίζεται με ανάπτυξη του ενδιαφέροντος για δίαιτες και με την ΨΑ. Η θεραπεία Θα υπογραμμισθεί πάλι η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης ώστε να αποφευχθεί η μεγάλη απώλεια βάρους και η εισαγωγή στο νοσοκομείο. Εάν η απώλεια βάρους είναι άνω του 35% του ΒΣ η ο ΔΜΣ κάτω του 14 χρειάζεται νοσοκομειακή περίθαλψη. Σε αυτή την δύσκολη απόφαση οι γονείς θα πρέπει να δείξουν αποφασιστική στάση και φυσικά θα χρειασθούν υποστήριξη από την παιδίατρο και την παιδοψυχίατρο. Η θεραπεία στο ιατρείο πρέπει να είναι σε εβδομαδιαία βάση και απαιτεί τη συνεργασία του παιδοψυχιάτρου, του παιδιάτρου και του διαιτολόγου. Ο παιδίατρος θα πρέπει να παρακολουθεί το ΒΣ του παιδιού, η διαιτολόγος να επιβλέπει το διαιτολόγιο και να πληροφορεί την οικογένεια για τη διατροφική αξία των διαφόρων τροφών. Η ιατρική ομάδα υποστηρίζει και ενθαρρύνει την έφηβη και τους γονείς έτσι ώστε να τηρούν καλές διατροφικές συνήθειες. Η ανάκτηση του ΒΣ πρέπει να γίνεται σταδιακά. Η παιδοψυχίατρος διερευνά και επεξεργάζεται με την έφηβο και την οικογένεια τις δυσκολίες και τις αντιστάσεις ως προς την ανάκτηση του βάρους και αργότερα γίνεται η επεξεργασία θεμάτων όπως οι οικογενειακές σχέσεις, η ταυτότητα της εφήβου και οι σχέσεις με τους συνομηλίκους. Η πιεστικότητα και το άγχος εκ μέρους της οικογένειας οδηγούν σε αρνητική έκβαση και γι αυτό η οικογένεια πρέπει να στηρίζεται επαρκώς. Τρόποι πρόληψης Η υπερβολική απασχόληση με τον αθλητισμό ή το μπαλέτο συσχετίζεται με ανάπτυξη του ενδιαφέροντος για δίαιτες και με την ΨΑ. Επιπλέον οι γονείς δεν θα πρέπει να κάνουν κριτική στα παιδιά όταν ζυγίζουν 2-3 κιλά πιο πολύ και οι ίδιοι να μην ασχολούνται υπερβολικά με δίαιτες, υγιεινή διατροφή και χορτοφαγία. Εάν οι ίδιοι είναι υπέρβαροι να μη κατακλύζουν την οικογενειακή ατμόσφαιρα με άγχος για την δική τους παχυσαρκία. Τέλος εάν η δίαιτα μιας εφήβου συνεχίζεται με επιμονή πέραν των 2-3 μηνών οι γονείς θα πρέπει να συζητήσουν μαζί της με υποστηρικτικό τρόπο αλλά και σταθερότητα ότι υπάρχει πρόβλημα και χρειάζονται βοήθεια σαν οικογένεια. Οι γονείς χρειάζεται να είναι ενωμένοι σε αυτή τη προσπάθεια και να μην εμπλέκουν διάφορα άτομα εκτός οικογενειακού περιβάλλοντος. Μια συστηματική προσπάθεια, με ισχυρή συνεργασία της οικογένειας με τα μέλη της ιατρικής ομάδας οδηγεί σε καλά αποτελέσματα. Βιβλιογραφία 1. Turk J, Graham P,Verhulst F,Child and Adolescent Psychiatry.Oxford University Press,2007 2. Cambell K, Peebles R. Eating disorders in Children and Adolescents: A State of the Art Review. Pediatrics,20014,134(3): 582-592 3. Halmi K.The multimodal Treatment of Eating Disorders.World Psychiatry 2005, 4:2:69-73 4. Halvorsen I,Andersen A,Heyerdahl S. Good outcome of adolescent onset anorexia nervosa after systematic treatment.eur Child Adoolesc Psychiatry 2004:13 :295-306 16
ΥΓΕΙΑ & ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΟΥΡΑΣΜΕΝΑ ΠΟΔΙΑ Αντώνης Παπαγεωργίου Αγγειοχειρουργός, Διευθυντής Β Αγγειοχειρουγικής Κλινικής ΙΑΣΩ General Μία από τις παθήσεις του αγγειακού συστήματος που παρουσιάζει έξαρση ειδικότερα τους θερινούς μήνες λόγω αύξησης της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος είναι η Χρόνια Φλεβική Ανεπάρκεια (ΧΦΑ) στα κάτω άκρα (αυτό που πολλοί ονομάζουν «φλεβίτιδα») Η Χρόνια Φλεβική Ανεπάρκεια είναι μία χρόνια εξελικτική νόσος που παρουσιάζεται σε 3 στους 10 ενήλικες (συχνότητα εμφάνισης της νόσου ανέρχεται στο 30-50%) συνήθως κάνει την εμφάνισή της με βαριά, πονεμένα, πρησμένα, κουρασμένα πόδια ιδιαίτερα τις βραδινές ώρες. Επηρεάζει σημαντικά την καθημερινή ποιότητα ζωής και εκδηλώνεται με 4 διαστάσεις: πόνο ( κοιμάμαι άσχημα, πονάω στα πόδια, δεν μπορώ να σταθώ όρθιος για πολύ ώρα ), σωματική διάσταση ( δεν μπορώ να κάνω δουλειές του σπιτιού, δεν μπορώ να περπατήσω γρήγορα ), κοινωνική διάσταση ( δεν μπορώ να βγαίνω έξω το βράδυ, δεν μπορώ να ταξιδεύω με αυτοκίνητο ) και τέλος η ψυχολογική διάσταση ( νοιώθω να γίνομαι βάρος στους άλλους, εκνευρίζομαι εύκολα, δεν θέλω να βγαίνω έξω, κουράζομαι γρήγορα, αισθάνομαι άσχημα όταν δείχνω τα πόδια μου ). η εκδηλωση της χφα Η πιο συχνή εκδήλωση της φλεβικής ανεπάρκειας οι κιρσοί των κάτω άκρων είναι -σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας- σακκοειδής, σωληνοειδής ή σαν κομπολόι διάταση του φλεβικού συστήματος που βρίσκεται κάτω από το δέρμα (του υποδόριου φλεβικού συστήματος). Μορφή ΧΦΑ είναι οι ευρυαγγείες (διάταση μικρών ενδοδερμικών φλεβών - μικρότερες του 1mm - που φαίνονται εξωτερικά στο δέρμα) έχουν κυανέρυθρο χρώμα, ακτινωτή διάταξη, εμφανίζονται πιο έντονα στις γυναίκες, εντοπίζονται δε στο μηρό, στη γαστροκνήμια και στην περιοχή του αστραγάλου. 18
ΥΓΕΙΑ & ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΟΥΡΑΣΜΕΝΑ ΠΟΔΙΑ Η φαρμακευτική θεραπεία της Χρόνιας Φλεβικής Ανεπάρκειας έχει ευεργετικά αποτελέσματα ιδιαίτερα αν συνδυάζεται με συμπιεστική περίδεση των ποδιών. Για την εμφάνιση και την εξέλιξη των κιρσών ενοχοποιούνται: 1) Η ηλικία (εμφανίζονται συχνότερα σε μεγάλη ηλικία) 2) Η κληρονομικότητα 3) Το φύλο 4) Η διατροφή 5) Η παχυσαρκία 6) Οι επαγγελματικοί λόγοι (πολύωρη καθιστική εργασία, ορθοστασία, υπερβολική χρήση αυτοκινήτου, ακινησία) 7) Η κύηση 8) Τα αντισυλληπτικά (επιδεινώνει τα υποκειμενικά συμπτώματα και εξαπλασιάζουν τον κίνδυνο θρόμβωσης) 9) Οι σκελετικές ανωμαλίες (πλατυποδία) διάγνωση Η διάγνωση της πάθησης είναι σχετικά εύκολη. Ο φλεβοπαθής θα προσέλθει στο γιατρό, είτε γιατί έχει ενοχλήσεις (με κυριότερη ενόχληση τα κουρασμένα πόδια ή με οίδημα, πόνο, κνησμό καυσαλγίες, νυκτερινές κράμπες) είτε για αισθητικούς λόγους ή ακόμη και για προληπτικούς λόγους θορυβημένος από την εμφάνιση των ποδιών. αντιμετώπιση Οι επιπλοκές της Φλεβικής Ανεπάρκειας είναι πολλές και επώδυνες: δερματικές αλλοιώσεις, έκζεμα, κνησμός, εξέλκωση, αιμορραγία, θρόμβωση, για το λόγο αυτό η αντιμετώπιση τους είναι επιβεβλημένη. Η Συντηρητική Αντιμετώπιση αποσκοπεί σε: Ρύθμιση σωματικού βάρους, αποφυγή πολύωρης ορθοστασίας και καθιστικής θέσης, στενών υποδημάτων και να ακολουθεί πρόγραμμα άσκησης (πεζοπορία). Να αποφεύγει να κάθεται στον ήλιο (ηλιοθεραπεία) Χρήση ειδικών φαρμακευτικών καλτσών. Η Φαρμακευτική Θεραπεία Η φαρμακευτική θεραπεία (φλεβοτονικά φάρμακα) έχει ευεργετικά αποτελέσματα ιδιαίτερα αν συνδυάζεται με συμπιεστική περίδεση επίδεση των ποδιών και θεωρείται επιτυχής όταν μειώνει τα υποκειμενικά ενοχλήματα. Η χειρουργική θεραπεία Η χειρουργική θεραπεία με την κλασσική χειρουργική μέθοδο ή με τη χρήση υπερήχων ραδιοκυμάτων και laser αποτελεί τον ριζικότερο τρόπο αντιμετώπισης των κιρσών και είναι σήμερα μία από τις συχνότερες επεμβάσεις της αγγειακής χειρουργικής ανακουφίζοντας άμεσα τους ασθενείς από τα συμπτώματα τους χωρίς να απαιτείται παραμονή του ασθενούς στο νοσοκομείο επιτυγχάνοντας και το καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα. Βιβλιογραφία 1. Goldman M. (1995) Sclerotherapy, Treatment of Varicose and Telangiectatic Leg Veins. Hardcover Text, 2nd Ed. 2. Kate Griesmann (March 16, 2011). "Myth or Fact: Crossing Your Legs Causes Varicose Veins". Duke University Health System. Retrieved March 1, 2014. 3. Franceschi, Claude (1996) "Physiopathologie Hémodynamique de l'insuffisance veineuse", p. 49 in Chirurgie des veines des Membres Inférieurs, AERCV editions 23 rue Royale 75008 Paris France. 4. Hobbs JT (October 2005). "Varicose veins arising from the pelvis due to ovarian vein incompetence". Int J Clin Pract. Retrieved August 25, 2014. 5. Giannoukas AD, Dacie JE, Lumley JS. (July 2000). "Recurrent varicose veins of both lower limbs due to bilateral ovarian vein incompetence". Ann Vasc Surg. Retrieved August 25, 2014. 6. Marsh P, Holdstock J, Harrison C, Smith C, Price BA, Whiteley MS (June 2009). "Pelvic vein reflux in female patients with varicose veins: comparison of incidence between a specialist private vein clinic and the vascular department of a National Health Service District General Hospital". Phlebology. Retrieved August 25, 2014. 7. A.M. Whiteley, D.C. Taylor, S.J. Dos Santos, M.S. Whiteley (2014). "Pelvic Venous Reflux is a Major Contributory Cause of Recurrent Varicose Veins in More Than a Quarter of Women". Journal of Vascular Surgery: Venous and Lymphatic Disorders. Retrieved August 25, 2014. 8. NICE (July 23, 2013). "Varicose veins in the legs: The diagnosis and management of varicose veins. 1.2 Referral to a vascular service". National Institute for Health and Care Excellence. Retrieved August 25, 2014. 19