بیماری مسئول ایجاد تغییرات قابل توجهی در کیفیت زندگی پیامدهایی نظیر استرس اضطراب افسردگی و تسکین درد گاهی

تحقیقاتی مقاله همودیالیز تحت بیماران حیاتی عالیم برخی و راحتی میزان بر درمانی موسیقی تأثیر بررسی 4 کرباسچی کتایون 3 فارسی زهرا پیشگویی امیرحسین سید * 1 ضرورتی مجتبی چكيده به مراقبت ارائه در محوری نقشی پرستاران میباشد. پرستاری مهم نقشهای و اهداف از بیماران راحتی به توجه مقدمه: میکنند. بازی همودیالیز درمان کننده دریافت کلیه مزمن نارسایی به مبتال افراد تحت بیماران همودینامیک شاخصههای برخی و راحتی میزان بر درمانی موسیقی تأثیر تعیین مطالعه این هدف هدف: است. بوده همودیالیز نمونهگیری روش با همودیالیز تحت بیمار 74 میباشد. بالینی کارآزمایی مطالعهی یک حاضر پژوهش روشها: و مواد به دموگرافیک اطالعات پرسشنامه گرفتند. قرار کنترل و آزمون گروه دو در تصادفی طور به و شدند انتخاب دسترس در پرسشنامه با راحتی میزان گروه دو در سپس شد. سنجیده قلب ضربان و خون فشار و شد داده پژوهش مورد واحدهای طول در و نوبت 3 طی و دقیقه 30 مدت به درمانی موسیقی آزمون گروه برای شد. سنجیده کولکابا عمومی راحتی میزان هر در پایان در حیاتی عالئم گردید. تکمیل گروه دو در راحتی پرسشنامه مداخله نوبت هر انتهای در شد. تکرار هفته یک شدند. تحلیل و تجزیه نسخه SPSS آماری نرمافزار با دادهها شد. اندازهگیری گروه دو سپ. )0/09=P( نداشتند یکدیگر با معنیداری آماری تفاوت گروه دو در مداخله از قبل کلی راحتی نمره میانگین یافتهها: میزان به )0/01>P( سوم و )0/01>P( دوم )0/04=P( اول جلسه در آزمون گروه کلی راحتی نمره میانگین مداخله از آماری تفاوت گروه دو در مداخله از قبل بیماران سیستولیک فشارخون میزان میانگین بود. کنترل گروه از کمتر معناداری دیاستولیک فشارخون میزان میانگین نبود. معنادار جلسه سه هر در نیز مداخله از پس و )0/58=P( نداشتند معنیداری از پس و نداشتند معنیداری آماری تفاوت گروه دو در مداخله از قبل بیماران )0/6=P( قلب ضربان میانگین و )0/13=P( گروه در )0/05=P( قلب ضربان میانگین و )0/0=P( دیاستولیک فشارخون میزان مداخله از پس سوم جلسه در مداخله بود. کنترل گروه از کمتر معناداری میزان به آزمون راحتی میزان میتواند همودیالیز طول در درمانی موسیقی از استفاده که داد نشان پژوهش یافتههای نتیجهگیری: و بحث راحتی افزایش برای مكمل روشی عنوان به تكنیك این از پرستاران كه میشود پیشنهاد لذا دهد افزایش را بیماران این نمایند. استفاده همودیالیز تحت بیماران در حیاتی عالئم تثبیت و همودیالیز. درمانی موسقی خون فشار قلب ضربان راحتی کلیدی: کلمات 3-1 صفحات 10 مسلسل شماره 1395 زمستان 4 شماره سوم سال نظامی مراقبتی علوم مجله 95/8/18 دریافت: تاریخ 95/10/11 پذیرش: تاریخ 95/1/15 انتشار: تاریخ مقدمه کشورها همه در کلیوی بیماران درمان روش شایعترین همودیالیز جایگزین درمان روش رایجترین همودیالیز ایران در )1(. میباشد درصد 15 سالانه دائم همودیالیز تحت بیماران تعداد میباشد. کلیه هفتهای زندگی ادامه برای بیماران این معمولا و است افزایش به رو این که است آن از حاکی شواهد )(. میشوند همودیالیز بار سه پرستاری. دانشکده آجا پزشکی علوم دانشگاه تهران ایران ویژه پرستاری ارشد کارشناسی دانشجوی 1 مسئول( نویسنده )* جراحی. داخلی- گروه پرستاری دانشکده آجا پزشکی علوم دانشگاه تهران ایران استادیار پرستاری تخصصی دکترای apishgooie@yahoo.com الکترونیک: آدرس جامعه. بهداشت گروه پرستاری دانشکده آجا پزشکی علوم دانشگاه تهران ایران دانشیار پرستاری تخصصی دکترای 3 نظامی. پرستاری گروه پرستاری دانشکده آجا پزشکی علوم دانشگاه تهران ایران مربی پرستاری ارشد کارشناس 4

سال سوم شماره 4 زمستان 1395 شماره مسلسل 10 علوم مراقبتی نظامی مجله دانشكده پرستاري ارتش جمهوري اسالمي ايران بیماری مسئول ایجاد تغییرات قابل توجهی در کیفیت زندگی بیماران میباشد )3(. مشکالت ناشی از رژیم غذایی و دارویی تغییر الگوی زندگی مسائل مادی و اقتصادی عدم اشتغال و محدودیت مصرف مایعات و مواد غذایی زندگی پیچیده و تغییر یافتهای را به بیمار و خانواده او تحمیل کرده و در نهایت کیفیت زندگی او را کاهش میدهند )4(. از دیگر مشکالت بیماران همودیالیزی نوسانات عالئم حیاتی است و این بیماران دچار تغییراتی مانند افت فشار خون و افزایش تعداد ضربان قلب میشوند )5(. مطالعات نشان میدهند که برخی از عوامل مانند نوسانات فشارخون در حین همودیالیز )6( به همراه نشانههای آن از جمله خستگی تهوع سرگیجه و کرامپ عضالنی موجب ناراحتی بیماران میگردند و یکی از عوامل آزار دهندهی آنها در حین همودیالیز میباشد )7 8(. این بیماران معمولا 3 بار در هفته و هر بار 3-4 ساعت تحت همودیالیز قرار میگیرند که به معنی دوری از خانه و سپری کردن مدت زمان زیادی در بیمارستان است )9( که در کنار انجام روشهای دردناک رگ گیری استراحت طولانی در بستر )10( بیخوابی ناشی از بیماری )11( و داشتن مشکالت بالین مانند مراقبت از اتصالات و دستگاهها )3 11( نیاز به آرامش و راحتی دارند )1(. نكته مهم در مراقبت از این بیماران آن است که از آنها در قبال این عوارض پشتیبانی و حمایت نمود )3 13(. پرستاران با فراهمسازی راحتی میتوانند از بروز عوارض نامطلوب فیزیولوژیكی بیماری جلوگیری نموده و تأثیر مثبتی بر وضعیت جسم و روان بیماران داشته )14( و در نهایت از هزینههای درمانی آنها بکاهند ) 15 ( بنابراین توجه همه جانبه به نیازهای بیماران برای پرستار از اهمیت ویژهای برخوردار است )16(. از این رو تأکید برنامههای مراقبتی بر رسیدگی به نیازهای بیماران از جمله نیاز به آسودگی به عنوان یک نیاز اساسی و پایه )15( سبب شده تا پرستار به دنبال راههایی برای رهایی بیمار از ناراحتی باشد و با شناسایی علل ناراحتی و برنامهریزی در جهت کاهش آن به بیمار کمک کند )17(. همچنین با مشاهدات دقیق و مهارتهای خود و با بهکارگیری تدابیر متنوع پرستاری باعث احساس راحتی و عدم استفاده از دارو درمانی بیمورد در بیمار شود )18(. روشهای دارویی هزینهبر بوده و ممکن است تأثیرات منفی بر سیستمهای مختلف بدن داشته باشند و به همین دلیل به عنوان خط اول درمان شناخته نمیشوند. امروزه در بیماران همودیالیزی برای كاهش پیامدهایی نظیر استرس اضطراب افسردگی و تسکین درد گاهی از مداخالت غیردارویی مثل روشهای شناختی رفتاری ماساژ و طب فشاری برای ارتقای راحتی بیماران استفاده میشود )19( و با بهکارگیری این روشها نیاز به مصرف داروها کاهش مییابد. )0( و از آنجایی که حفظ انرژی بیمار برای ادامهی زندگی با بیماری مزمن لازم و ضروری است ارائه راهكارهایی به منظور كاهش عالئم جسمانی و روانی آن كاربرد روشهای درمانی غیر دارویی را در مراقبتهای پرستاری توجیه میکند )1(. یكی از پرطرفدارترین مداخالت غیردارویی پرستاری که به صورت مطلوب توسط بیماران دریافت میشود استفاده از موسیقی به عنوان یک روش درمانی است )(. گوش کردن به موسیقی یک روش در دسترس و ارزان فاقد عوارض جانبی و غیر تهاجمی است که میتواند به عنوان یک مداخله ایمن پرستاری در بیمارستانها با موفقیت مورد استفاده قرار گیرد )3 4(. مطالعات متعدد در جوامع دیگر مؤید آن است که موسیقی درمانی میتواند در تثبیت عالئم حیاتی بیمار مؤثر باشد )7-5(. عالوه بر این پژوهشگر نیز در تجارب بالینی خود به کرات شاهد مشکالت بیماران دیالیزی چون درد اضطراب افسردگی و مخصوصا ناراحتی بوده که برای رفع آن تدابیری اندیشیده نشده بود و از آنجایی که تأمین راحتی بیماران همودیالیزی از وظایف پرستار میباشد و ارجحیت مداخالت برای تأمین راحتی بیماران به صورت غیردارویی است و موسیقی درمانی به عنوان یک مداخله ساده ارزان ایمن و بدون عارضهی جانبی است این مطالعه با هدف بررسی تأثیر موسیقیدرمانی بر میزان راحتی و برخی عالئم حیاتی بیماران همودیالیزی انجام شد. مواد و روشها مطالعه حاضر یک مطالعهی مداخلهای از نوع کارآزمایی بالینی بوده است که در بیمارستانهای منتخب آجا دارای بخش همودیالیز واقع در شهر تهران در سال 1394 انجام یافت. حجم نمونه از طریق فرمول پوکاک با توجه به مقاله روحی و همکاران )8( با در نظر گرفتن 0/05 خطای نوع اول و توان آزمون %80 33/33 نفر در هر گروه محاسبه گردید که با احتساب %10 ریزش 37 نفر در

بررسی تأثیر موسیقی درمانی بر میزان راحتی و برخی عالیم حیاتی بیماران تحت همودیالیز مجتبی ضرورتی و همکاران 3 شد به این ترتیب که پرسشنامه کولکابا برای 10 نفر از بیماران همودیالیزی که جزو نمونهها نبودند در دو نوبت به فاصله یک هفته پر شد )0/83=r(. جهت بررسی همسانی درونی نیز از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد )0/88=α(. قسمت سوم ثبت عالئم حیاتی بود. جهت سنجش پایایی دستگاه فشارخون از روش پایایی بین آزمونگران استفاده گردید بدین صورت که فشارخون 10 نفر از بیماران همودیالیزی که جزو نمونهها نبودند توسط پژوهشگر شد و به فاصله پنج دقیقه بدون تغییر محل کاف فشارسنج یكی از همكاران پرستار مجددا فشارخون را و در برگه ثبت اطالعات وارد كرد. ضریب پایایی مشاهده همزمان محاسبه گردید که مقادیر 0/9 برای سیستول و 0/97 برای دیاستول به دست آمد. بعد از کسب مجوز از کمیته اخالق دانشگاه علوم پزشکی آجا با کد IR.AJAUMS.REC. 1394.44 و ثبت در مرکز کارآزمایی بالینی ایران به شماره IRCT0160933446N8 و معرفی خود به مسئولین مربوطه از بین دو بیمارستان منتخب آجا واقع در شهر تهران دارای بخش همودیالیز ابتدا با توجه به لیست بیماران همودیالیزی بیماران واجد شرایط انتخاب و پس از گفتگو با بیماران در صورت تمایل به شرکت در پژوهش به عنوان نمونه انتخاب شدند. در ادامه به بیمارانی که تمایل به شرکت در مطالعه را داشتند اهداف و روش کار توضیح داده شد از آنها رضایت نامه آگاهانه گرفته شد و به آنها توضیح داده شد که ذکر نام و نام خانوادگی لزومی ندارد شرکت در پژوهش کامال اختیاری است و هیچ تأثیری بر روند درمان آنها نخواهد داشت. سپس بیماران بر اساس روز مراجعه )زوج یا فرد( در گروه آزمون )موسیقی درمانی( یا کنترل قرار گرفتند و با کمک قسمت اول پرسشنامه دادههای دموگرافیک ثبت شد. برای هر دو گروه آزمون و کنترل نیم ساعت قبل از شروع همودیالیز پرسشنامهها تکمیل و عالئم حیاتی ثبت گردید. بعد از تکمیل پرسشنامههای مشخصات دموگرافیک و پرسشنامهی بررسی میزان راحتی )پیش آزمون( همودیالیز شروع شد. برای گروه آزمون بر اساس مطالعات مشابه در ابتدای همودیالیز و پس از وصل شدن اتصالات دستگاه همودیالیز به بیمار و شروع روند همودیالیز به مدت نیم ساعت برای بیمار موسیقی دلخواهش )از بین چهار موسیقی بی کالم باران عشق اثر ناصر چشم آذر و سه اثر از دکتر آرند اشتاین به هر گروه محاسبه شد که هر نفر سه بار مورد مشاهده قرار گرفت. ( z α + z β )( s + s ) 1 1 1 n = ( x1 x) (/ 1 96 + 0/ 84) ( 6 / + 8 / 34 ) n = = 33 / 33 (/ 1 96 + 0/ 84) معیارهای ورود به پژوهش شامل تمایل بیمار به شرکت در پژوهش عدم مصرف مواد مخدر )به دلیل تداخل و تأثیر منفی بر نتیجهی تحقیق از نظر درد احساس شده( گذشتن بیش از شش ماه از شروع همودیالیز و داشتن وضعیتی ثابت انجام سه جلسه همودیالیز در هفته مهمان نبودن از مراکز دیگر توانایی فهم و درک مطالب به زبانفارسی نداشتنسابقهبیماریهایاعصابوروانشناختهشده دوست داشتن موسیقی عدم استفاده از موسیقی دیگری در طول زمان مداخله قرار داشتن در محدوده سنی 30 تا 85 سال نداشتن اختالل شنوایی که مانع استفاده از هدفون شود و معیارهای خروج از پژوهش شامل ناپایداری وضعیت همودینامیک وجود درد حاد در سایر قسمتهای بدن بروز اختاللات قلبی و ریوی در بیمار نیاز به استفاده از مسکن و عدم تمایل بیمار برای شنیدن موسیقی بودند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل دو پرسشنامه دستگاه فشارسنج و ساعت ثانیه شمار جهت جمعآوری دادهها بود. پرسشنامهی اول به منظور کسب اطالعات جمعیت شناختی واحدهای مورد پژوهش و شامل 1 سؤال بود که جهت روایی در اختیار 10 نفر از اساتید قرار گرفت و نظرات تمامی آنها در پرسشنامه اعمال شد. ابزار دوم پرسشنامهی بررسی میزان راحتی عمومی کولکابا بود که جهت تعیین میزان راحتی قبل و بعد از مداخله استفاده شد. این بخش مجموعا شامل ۲۱ سؤال در مورد احساس راحتی در سه بعد فیزیکی محیطی و روانی بود که به ترتیب با ۷ ۶ و ۸ سؤال به پیروی از فرمت لیکرت در دامنه شدیدا موافقم )نمرهی ۴( موافقم )نمرهی ۳( مخالفم )نمرهی ۲( و شدیدا مخالفم )نمرهی ۱( تهیه شده بود و حداقل نمره برای این پرسشنامه ۲۱ و حداکثر ۸۴ بود. این پرسشنامه در ایران ترجمه و در مطالعه سلطانی و همکاران میزان همسانی درونی با استفاده از آلفای کرونباخ 0/78 گزارش شده است )9(. جهت ارزیابی پایایی پرسشنامه حاضر از آزمون-آزمون مجدد استفاده

سال سوم شماره 4 زمستان 1395 شماره مسلسل 10 علوم مراقبتی نظامی مجله دانشكده پرستاري ارتش جمهوري اسالمي ايران نامهای آرامش در رؤیا و قطعه انگیزش( گذاشته شد که سه نوبت به فاصله یک روز در میان و در طول یک هفته تکرار شد )30( و بالفاصله بعد از انجام همودیالیز پرسشنامهی بررسی راحتی )پس آزمون( تکمیل و عالئم حیاتی کنترل و ثبت شد. در گروه کنترل هیچ مداخلهی خاصی برای بیمار انجام نشد و دوباره بعد از همودیالیز پرسشنامهی راحتی )پس آزمون( در سه نوبت تکمیل و عالئم حیاتی کنترل و ثبت شد. به منظور کاهش تأثیر پژوهشگر در نتایج مداخله بیمارانی که توانایی تکمیل پرسشنامه را به صورت مکتوب داشتند پرسشنامه جهت تکمیل به خود آنها داده شد و بیمارانی که توانایی در تکمیل پرسشنامه به صورت مکتوب را نداشتند توسط همکار پژوهشگر سؤالات با صدایی رسا و قابل فهم توسط همکار پژوهشگر برای بیمار خوانده شد و از بیمار خواسته شد تا با انگشت خود گزینه خوانده شده را شفاها انتخاب و به همکار پژوهشگر اعالم کند سپس گزینه اشاره شده توسط همکار پژوهشگر عالمتگذاری و ثبت شد. پس از گردآوری دادهها جهت تجزیه و تحلیل از آزمونهای آماری دقیق فیشر کای اسکوئر تی مستقل کولموگروف-اسمیرنوف آزمون تعقیبی آنالیز واریانس و با کمک نرمافزار SPSS نسخه استفاده شد. یافتهها شرکت کنندگان در این مطالعه شامل 74 بیمار تحت همودیالیز دارای همه معیارهای ورود به مطالعه بودند. اطالعات دموگرافیک در جدول شماره 1 ارائه شده است. آزمونهای آماری حاکی از همگن بودن دو گروه از نظر این متغیرها است. بر اساس اهداف مطالعه نتایج نشان داد که میانگین نمره راحتی فیزیکی واحدهای مورد پژوهش قبل از مداخله تفاوت آماری معنیداری با یکدیگر نداشتند که در ادامه بین دو گروه در جلسات اول و دوم پس از مداخله نیز معنادار نبود ولی در جلسه سوم پس از مداخله میانگین نمره راحتی فیزیکی در گروه آزمون به میزان معناداری کمتر از گروه کنترل و نشانگر راحتی بیشتر در گروه آزمون بود )0/0 =P(. همچنین با توجه به اندازه اثر به دست آمده موسیقی در جلسه سوم )EF=0/75( نشان از تأثیر متوسط جدول 1- مشخصات جمعیت شناختی واحدهای مورد پژوهش در دو گروه آزمون و کنترل متغير گروه آزمون تعداد درصد گروه تعداد درصد آزمون آماري 56/8 43/ 1 16 6/ 37/8 3 14 جنسيت مرد زن دقيق فيشر P=0/81 =0/ x df=1 5/4 16/ از كار افتاده 6 شغل كاي اسكوي ر 0/3=P x =3/61 df=3 46 13/5 17 5 35/1 1/7 13 8 باز نشسته آزاد 35/1 13 7 خانهدار 10 81/1 30 89/ متا هل 33 وضعيت تا هل دقيق فيشر 0/78=P x =1/14 df=3 /7 10/8 1 4 /7 5/4 1 مجرد همسر مرده 5/4 /7 جدا شده 1 8/1 3 10/8 ابتدايي 4 تحصيلات دقيق فيشر 0/6=P x = df=3 43/ 37/9 16 14 46 40/5 17 15 راهنمايي متوسطه 10/8 4 /7 دانشگاهي 1 59/51±10/3 58/4±8/68 سن تي مستقل 0/56=P 4/74±3/0 5/1±3/15 شاخص توده بدني تي مستقل 0/5=P 3/84±1/5 3/35±1/8 مدت استفاده از همودياليز (به سال) تي مستقل 0/1=P 4

همودیالیز تحت بیماران حیاتی عالیم برخی و راحتی میزان بر درمانی موسیقی تأثیر بررسی همکاران و ضرورتی مجتبی گروه به نسبت آزمون گروه در درد احساس کاهش بر موسیقی قبل فیزیکی راحتی میزان بررسی در بود. مداخله از پس کنترل انجام روند در فیزیکی راحتی نمره میانگین گروه دو در بعد و کنترل گروه به نسبت معناداری تغییرات آزمون گروه در مداخله پژوهش مورد واحدهای راحتی نمره میانگین )0/01>P(. داشت تفاوت مداخله از قبل محیطی حیطه در کنترل و آزمون گروه دو پس مقاطع تمامی در ولی نداشتند یکدیگر با معنیداری آماری میزان به آزمون گروه محیطی راحتی نمره میانگین مداخله از اثر اندازه )0/01>P(. بود کمتر کنترل گروه به نسبت معناداری دهنده نشان که آمد دست به )EF=0/45( اول جلسه در موسیقی ولی بود گروه دو در محیطی راحتی نمره بر موسیقی کمتر تأثیر به )EF=1/18( از حاضر متغیر اثر اندازه سوم و دوم جلسه در در راحتی میزان افزایش از نشان که یافت تغییر )EF=1/47( محیطی راحتی میزان بررسی در داشت. را مداخله انجام روند انجام روند در محیطی راحتی نمره میانگین گروه دو بعد و قبل کنترل گروه به نسبت معناداری تغییرات آزمون گروه در مداخله دو پژوهش مورد واحدهای راحتی نمره میانگین )0/01>P(. داشت با معنیداری آماری تفاوت مداخله از قبل روانی حیطه در گروه تفاوت نیز گروه دو بین اول جلسه در ادامه در که نداشتند یکدیگر در مداخله از پس سوم و دوم جلسه در ولی نشد مشاهده معنیداری نشان و کمتر کنترل گروه به نسبت معناداری میزان به آزمون گروه اثر اندازه همچنین )0/01=P(. بود آزمون گروه در بیشتر راحتی از )EF=0/97( و )EF=0/6( با برابر سوم و دوم جلسه در موسیقی و دوم جلسه در موسیقی متوسط تأثیر از نشان که آمد دست به نسبت آزمون گروه در روانی راحتی بر سوم جلسه در زیاد تأثیر بعد و قبل روانی راحتی میزان بررسی در داشت. کنترل گروه به گروه در مداخله انجام روند در روانی راحتی نمره میانگین گروه دو )0/01>P(. داشت کنترل گروه به نسبت معناداری تغییرات آزمون مداخله از قبل پژوهش مورد واحدهای کلی راحتی نمره میانگین اول جلسه در ولی نداشتند یکدیگر با معنیداری آماری تفاوت سپ )0/01>P( سوم جلسه و )0/01>P( دوم جلسه )0/04=P( معناداری میزان به آزمون گروه در کلی راحتی میزان مداخله از نسبت گروه این بیشتر راحتی دهنده نشان و کنترل گروه از کمتر )EF=1/31( اول جلسه در موسیقی اثر اندازه بود. کنترل گروه به و آمد دست به )EF=1/69( سوم جلسه و )EF=1/15( دوم جلسه سه هر در کنترل گروه به نسبت آزمون گروه بیشتر راحتی از نشان میانگین گروه دو بعد و قبل کلی راحتی میزان بررسی در بود. جلسه تغییرات آزمون گروه در مداخله انجام روند در کلی راحتی نمره (. )جدول )0/01>P(. داشت کنترل گروه به نسبت معناداری دو پژوهش مورد واحدهای سیستولیک خون فشار میزان میانگین کنترل و آزمون گروه دو در پژوهش مورد واحدهای کلی و روانی محیطی فیزیکی راحتی میانگین مقایسه - جدول RM-ANOVA آزمون متغير فيزيكي راحتي گروه آزمون مداخله از قبل 1/35±1/63 10/3±1/49 اول جلسه 10/51±1/67 10/7±1/3 دوم جلسه 9/75±1/06 10/18±1/8 سوم جلسه 9/18±0/93 10/05±1/33 معنيداري سطح P=0/1 P=0/5 P=0/11 P=0/0 11/59±1/3 13/86±1/51 14/94±1/5 17/13±/79 P=0/1 11/81±1/44 13/75±1/81 15/64±1/68 16/97±/64 P=0/48 1/37±1/36 13/07±1/68 16/7±1/83 17/9±/84 P=0/1 14/4±1/78 14/08±1/76 P=0/69 18/59±1/7 17/7±/75 مستقل تي آزمون محيطي راحتي مستقل تي آزمون رواني راحتي آزمون آزمون 5 P=0/53 35/7±/35 41/05±3/87 P=0/01 37/1±/5 40/91±3/79 P=0/31 36/6±3/03 41/7±3/98 P=0/04 P=0/35 44/45 ± 3/51 4/95 ± 4/09 P=0/09 مستقل تي آزمون كلي راحتي مستقل تي آزمون آزمون

سال سوم شماره 4 زمستان 1395 شماره مسلسل 10 علوم مراقبتی نظامی مجله دانشكده پرستاري ارتش جمهوري اسالمي ايران گروه آزمون و کنترل قبل از مداخله تفاوت آماری معنیداری با یکدیگر نداشتند که در ادامه در جلسات اول دوم و سوم پس از مداخله نیز معنادار نبود. در بررسی میزان فشارخون سیستولیک قبل و بعد دو گروه میانگین فشارخون سیستولیک در روند انجام مداخله در گروه آزمون تغییرات معناداری نسبت به گروه کنترل داشت )0/01>P(. میانگین میزان فشار خون دیاستولیک واحدهای مورد پژوهش دو گروه قبل از مداخله تفاوت آماری معنیداری با یکدیگر نداشتند و در ادامه نیز در جلسات اول و دوم پس از مداخله نیز معنادار نبود ولی در جلسه سوم پس از مداخله میزان فشارخون دیاستولیک در گروه آزمون به میزان معناداری کمتر از گروه کنترل و نشان دهنده کاهش فشارخون دیاستولیک در گروه آزمون بود )0/0=P(. همچنین اندازه اثر موسیقی در جلسه سوم برابر با )EF=0/54( به دست آمد که نشان از تأثیر کمتر موسیقی بر فشارخون دیاستولیک در گروه آزمون نسبت به گروه کنترل بود. در بررسی میزان فشارخون دیاستولیک قبل و بعد دو گروه مشخص شد میانگین فشارخون دیاستولیک در روند انجام مداخله تغییرات معناداری نداشت. میانگین ضربان قلب واحدهای مورد پژوهش دو گروه قبل از مداخله تفاوت آماری معنیداری با یکدیگر نداشتند در ادامه نیز در جلسات اول و دوم پس از مداخله نیز معنادار نبود ولی در جلسه سوم پس از مداخله میانگین ضربان قلب گروه آزمون به میزان معناداری کمتر از گروه کنترل و نشاندهنده کاهش ضربان قلب در گروه آزمون بود )0/05=P(. همچنین اندازه اثر موسیقی در جلسه سوم برابر با )EF=0/45( به دست آمد که نشان از تأثیر کمتر موسیقی بر ضربان قلب در گروه آزمون نسبت به گروه کنترل داشت. در بررسی میانگین ضربان قلب قبل و بعد دو گروه مشخص شد میانگین ضربان قلب در روند انجام مداخله در گروه آزمون تغییرات معناداری نسبت به گروه کنترل داشت )0/01>P(. )جدول 3(. بحث و نتیجهگیری این مطالعه با هدف بررسی تأثیر موسیقی درمانی بر میزان راحتی و برخی عالئم حیاتی بیماران تحت همودیالیز انجام شد. یافتههای پژوهش نشان داد که میانگین نمره راحتی فیزیکی بیماران گروه آزمون در جلسه سوم پس از مداخله به میزان معناداری بیشتر از گروه کنترل بود و تغییرات معناداری در بررسی میزان راحتی فیزیکی قبل و بعد در روند انجام مداخله در گروه آزمون به دست آمد که نشان دهنده راحتی بیشتر گروه آزمون نسبت به کنترل بود. در مطالعاتی که توسط هانگ (Huang) تحت عنوان بررسی تأثیر موسیقی بر تسکین درد بیماران سرطانی )31( و براون (Brown) با عنوان موسیقی آرام مکمل برای درد در طول دیالیز )3( بر روی بیماران انجام شد نتایج نشان دهندهی کاهش معنیداری در شدت درد یکی از اجزای اصلی مختل کننده راحتی فیزیکی بیماران در گروه آزمون بود. از آنجایی که درد یکی از عناصر تأثیرگذار بر راحتی بیماران در حیطه فیزیکی است میتوان چنین نتیجه گرفت که نتایج این مطالعات با نتایج مطالعه حاضر همخوانی دارد. شاید یکی از دلایلی که موسیقی جدول 3- مقایسه میانگین فشارخون سیستولیک دیاستولیک و ضربان قلب واحدهای مورد پژوهش در دو گروه آزمون و کنترل RM-ANOVA P=0/98 متغير فشارخون سيستوليك آزمون تي مستقل گروه آزمون قبل از مداخله 13/64±15/16 11/75±14/74 P=0/58 جلسه اول 118/4±14/7 117/43±14/1 P=0/81 جلسه دوم 113/59±1/46 117/91±13/6 P=0/3 جلسه سوم 116/48±14/5 11/48±14/63 P=0/14 P=0/61 P=0/81 P=0/31 69/3±8/34 74/10±9/05 P=0/0 74/94±8/77 78/67±7/47 P=0/05 70/6±7/59 7/16±7/50 P=0/38 75/94±9/0 78/37±7/3 P=0/ 71/81±9/09 70/59±9/00 P=0/56 77/1±9/8 77/4±7/35 P=0/9 74/67±10/15 71/00±10/59 P=0/13 77/78±9/47 76/4±1/84 P=0/6 فشارخون دياستوليك آزمون تي مستقل ضربان قلب آزمون تي مستقل آزمون آزمون 6

بررسی تأثیر موسیقی درمانی بر میزان راحتی و برخی عالیم حیاتی بیماران تحت همودیالیز مجتبی ضرورتی و همکاران 7 درمانی اثر فوری در حیطه راحتی فیزیکی نداشت و در جلسات اول و دوم اثر معنیداری مشاهده نشد و طی جلسه سوم تأثیر معنیداری بر راحتی فیزیکی بیماران گذاشت را به فاصله ایجاد شده بین انجام موسیقی درمانی و تکمیل پرسشنامه و همچنین تعداد کم موسیقی قابل انتخاب توسط بیمار )4 موسیقی( ربط داد که میتوان گفت پس از تکرار موسیقی درمانی در جلسه سوم راحتی فیزیکی بیماران افزایش یافت. در پژوهش حاضر میانگین نمره راحتی محیطی گروه آزمون در هر سه جلسه پس از مداخله به میزان معناداری کمتر از گروه کنترل بود و تغییرات معناداری در بررسی میزان راحتی محیطی قبل و بعد در روند انجام مداخله در گروه آزمون به دست آمد که نشان دهنده راحتی بیشتر گروه آزمون نسبت به کنترل بود. در مطالعهای که توسط استر (Easter) با عنوان بررسی ناراحتی ناشی از سر و صدای محیط بخش Unit) PACU (Post Anesthesia Care پس از انجام موسیقی درمانی انجام شد نتایج نشان داد که ناراحتی ناشی از سر و صدای محیط بخش PACU پس از انجام موسیقی درمانی کاهش معنیداری پیدا کرده است )33(. در این مطالعه افزایش احساس راحتی بیماران در حیطه محیطی میتواند به دلیل تأثیر موسیقی آرامبخش بر میزان دریافت عوامل تنشزای محیطی باشد که باعث بلوکه کردن این تحریکات میشود که در مطالعه حاضر نیز میتوان گفت که استفاده از موسیقی باعث کاهش دریافت این عوامل تنشزای محیطی از جمله سر و صدای محیط آلارم دستگاههای همودیالیز نور دمای محیط و بو شد که با افزایش راحتی بیماران همودیالیزی همراه بود. همچنین در مطالعهای که توسط تورگارد (Thorgaard) و همکارانش تحت عنوان بررسی ظرفیت احساس و ادراک بیماران و کارکنان با استفاده از موسیقی درمانی در بخش PACU انجام شد نتایج نشان داد که پخش موسیقی در این بخش سبب شده است تا اکثریت بیماران محیط دارای موسیقی را محیطی بسیار دلپذیر عنوان کنند محیطی که به افزایش آرامش و رضایتمندی در این بیماران منجر شده بود )34(. در این پژوهش نیز گوش کردن به موسیقی به عنوان یک وسیله پرتکننده حواس بیمار از کانونهایی که توجه بیمار بر روی آنها متمرکز شده است و میتوانند باعث ایجاد ناراحتی بیمار گردند و همچنین یک عامل تأثیرگذار بر تحریکات ناخواسته محیطی از جمله سر و صدا که سبب القاء استرس و جلوگیری از آرامش فرد میشود عمل کرده است که میتوان گفت نتایج این پژوهشها با نتایج مطالعه ما در این حیطه از راحتی همسو است. همچنین در پژوهش حاضر میانگین نمره راحتی روانی گروه آزمون در جلسه دوم و سوم پس از مداخله میزان معناداری نسبت به گروه کنترل کمتر بود و تغییرات معناداری در بررسی میزان راحتی روانی قبل و بعد در روند انجام مداخله در گروه آزمون به دست آمد که نشان دهنده راحتی بیشتر گروه آزمون نسبت به کنترل بود.. در تحقیقی که توسط برادت (Bradt) و همکارانش تحت عنوان بررسی تأثیر موسیقی درمانی برای پیامدهای روانی و فیزیکی بیماران مبتال به سرطان )35( و در تحقیقی که کیم (Kim) و همکارانش با عنوان بررسی تأثیر موسیقی درمانی بر اضطراب و افسردگی بیماران تحت همودیالیز انجام دادند به این نتیجه رسیدند که موسیقی درمانی سبب کاهش معنیداری در اضطراب و درد بیماران گروه آزمون نسبت به قبل مداخله شده است )36(. در تحقیقی دیگر که توسط وارگس (Varghese) انجام شد نتایج کاهش معنیداری را در میزان فشارخون و اضطراب بیماران گروه آزمون در مقایسه با بیماران گروه کنترل نشان داد )37(. از آنجایی که در اکثر مطالعات انجام شده موسیقی سبب کاهش معنیداری در میزان اضطراب استرس ترس و افزایش احساس امنیت در بیماران مختلف شده است میتوان به این نکته که استفاده از موسیقی میتواند تأثیر مثبتی بر احساس راحتی بیماران در حیطه روانی داشته باشد اذعان نمود و چنین برآورد کرد که نتایج این مطالعات همسو و همجهت با نتیجهی مطالعه حاضر است. شاید یکی از دلایلی که موسیقی در جلسه اول بر میانگین نمرات راحتی روانی تأثیر معنیداری نداشت را به مأنوس نبودن بیمار با موسیقی بکار گرفته شده در ارتباط دانست که پس از تکرار مداخله تأثیر موسیقی در جلسات دوم و سوم مشاهده شد. میانگین نمره راحتی کلی گروه آزمون در هر سه جلسه پس از مداخله به میزان معناداری کمتر از گروه کنترل بود و تغییرات معناداری در بررسی میزان راحتی کلی قبل و بعد در روند انجام مداخله در گروه آزمون به دست آمد که نشان دهنده راحتی بیشتر گروه آزمون نسبت به کنترل بود. در تحقیقی که توسط کوئن (Kwon) و همکارانش تحت عنوان بررسی تأثیر موسیقی

سال سوم شماره 4 زمستان 1395 شماره مسلسل 10 علوم مراقبتی نظامی مجله دانشكده پرستاري ارتش جمهوري اسالمي ايران درمانی بر درد ناراحتی و افسردگی بیماران با شکستگی پا انجام شد. نتایج کاهش معنیداری را در میانگین نمره ناراحتی بیماران گروه آزمون نشان داد )38( ولی در مطالعه کوکی (Cooke) و همکارانش نتایج نتوانست تفاوت قابل مالحظهای را در میانگین نمره راحتی و اضطراب بیماران قبل و بعد از موسیقی درمانی و همچنین بین بیماران دو گروه نشان دهد )39(. شاید یکی از دلایل عدم تأثیر موسیقی بر راحتی بیماران در این مطالعه بازه زمانی مورد استفاده برای موسیقی درمانی بوده است )15 دقیقه( چرا که بنا بر تأکید مطالعات مختلف حداقل زمان لازم برای تأثیر درمانی موسیقی زمانی معادل 30 دقیقه میباشد. همچنین در این پژوهش برای گروه کنترل نیز از هدفون استفاده شده است که این خود میتواند با تأثیر بر میزان دریافت صداهای محیط سبب تأثیر بر راحتی بیماران شود و خود یک مداخله محسوب میشود که شاید یکی از دلایل عدم تفاوت معنیدار در میانگین نمره راحتی بیماران دو گروه همین مسئله باشد. در مطالعهی دیگری که توسط بسل (Besel) تحت عنوان بررسی تأثیر موسیقی درمانی بر راحتی بیماران تحت تهویه مکانیکی انجام شد نتایج نشان داد که موسیقی درمانی هر چند باعث افزایش میانگین نمره راحتی بیماران گروه آزمون در مرحله پس آزمون شده است ولی در کل تأثیر معنیداری بر راحتی بیماران تحت تهویه مکانیکی نداشته است )40( که این با نتایج مطالعه ما همخوانی ندارد. شاید یکی از دلایلی که سبب عدم تأثیر معنیدار موسیقی بر راحتی بیماران در این مطالعه شده است نمونه مورد مطالعه باشد چرا که بیماران تحت تهویه مکانیکی به دلیل دارا بودن لوله تراشه قادر به برقراری ارتباط کالمی با پژوهشگر نبودهاند که این خود میتواند سبب سوء برداشت منظور بیمار توسط پژوهشگر شود. از سویی تعداد کم نمونه تحت مطالعه خود میتواند یکی از دلایل عدم معنیدار شدن موسیقی درمانی بر راحتی این بیماران باشد چرا که تعداد کم نمونه خود شانس به دست آوردن پاسخ تصادفی از بیماران را کاهش میدهد و تعمیم پذیری نتایج آن برای کلیه بیماران تحت تهویه مکانیکی را ناممکن میسازد. همچنین در مطالعه كولكابا (Colcaba) و پیامی یافتهها حاكی از افزایش معنیدار سطح راحتی بیماران بعد از انجام ماساژ به عنوان یك مداخله كل نگر بود )41 4(. هر چند در این مطالعات از ماساژ درمانی به عنوان متغیر مستقل استفاده شده ولی همانند مطالعه حاضر سبب تأثیر معنیدار بر میانگین نمره راحتی بیماران شده است که این با نتایج مطالعه ما همسو است. در این پژوهش میانگین میزان فشارخون سیستولیک بیماران در هر سه جلسه پس از مداخله معنادار نشد. در بررسی میزان فشارخون سیستولیک قبل و بعد گروه آزمون مشخص شد میانگین فشارخون سیستولیک در روند انجام مداخله در گروه آزمون تغییرات معناداری داشت. در تحقیقی که توسط بینسون (Binson) و همکارانش انجام شد نتایج نشان داد که استفاده از موسیقی زنده و یا گوش کردن به موسیقی هر چند باعث کاهش درد و اضطراب بیماران میشود اما بر روی فشارخون سیستولیک و دیاستولیک و ضربان قلب تأثیر معنیداری ندارد )43(. همچنین پژوهش زاچاریا (Zachariah) و همکاران نشان داد که موسیقی به صورت معنیداری باعث کاهش خستگی این بیماران میشود اما تأثیری روی فشار خون آنها ندارد )44(. در مطالعات ذکر شده موسیقی درمانی به طور مداوم طی همودیالیز استفاده نشده بود به عبارت دیگر شاید اگر استفاده از موسیقی در تمام مدت جلسه همودیالیز انجام میشد ممکن بود تأثیر آن بر روی فشارخون بیماران مشاهده شود. در مطالعه حاضر نیز موسیقی در ابتدای همودیالیز به کار گرفته شد و شاید یکی از عللی که باعث عدم معنیداری موسیقی بر فشارخون سیستولیک شده باشد را به این موضوع مربوط ساخت و نتایج مطالعات ذکر شده با نتیجه مطالعه ما همسو میباشد. همچنین در این پژوهش میانگین فشارخون دیاستولیک بیماران در جلسه سوم پس از مداخله در گروه آزمون به میزان معناداری کمتر از گروه کنترل بود. در بررسی میزان فشارخون دیاستولیک قبل و بعد گروه آزمون و کنترل مشخص شد میانگین فشارخون دیاستولیک در روند انجام مداخله تغییرات معناداری نداشت. در پژوهش چانگ (Chung) و همکاران موسیقی درمانی تأثیر معنیداری بر فشارخون دیاستولیک داشته بود که ممکن است به علت اینکه مدت زمان و دفعات بیشتری جهت موسیقی درمانی بکار برده شده بود )180 دقیقه در طول دیالیز 1 نوبت و طی 4 هفته موسیقیدرمانی( تأثیر معنیداری بر فشارخون دیاستولیک دیده شده بود )45( که میتوان گفت تا حدودی با نتایج پژوهش 8

همودیالیز تحت بیماران حیاتی عالیم برخی و راحتی میزان بر درمانی موسیقی تأثیر بررسی همکاران و ضرورتی مجتبی 9 باعث که دلایلی از یکی شاید حاضر پژوهش در است. همسو ما دیاستولیک فشارخون میانگین بر موسیقیدرمانی معنیداری عدم مدت به را باشد شده دوم و اول جلسات در همودیالیزی بیماران طبق اگر که داد ربط همودیالیز طی موسیقی از استفاده زمان میشد استفاده بیشتری زمان مدت در موسیقی شده ذکر مطالعه گفت میتوان و میشد مشاهده دوم و اول جلسات در آن اثر شاید در دیاستولیک فشارخون میانگین بر موسیقی شدن معنیدار باشد. مداخله تکرار با ارتباط در سوم جلسه پس سوم جلسه در آزمون گروه در بیماران قلب ضربان میانگین تغییرات و بود کنترل گروه از کمتر معناداری میزان به مداخله از روند در بعد و قبل محیطی راحتی میزان بررسی در معناداری زیدی امامی پژوهش آمد. دست به آزمون گروه در مداخله انجام قلب ضربان تعداد کاهش سبب موسیقی داد نشان همکارانش و که دیگر پژوهشی در همچنین )46(. میشود معنیداری طور به و قبل نتایج مقایسه شد انجام همکارانش و (Han) هان توسط فشارخون کاهش باعث آزمون گروه در موسیقی که داد نشان بعد است معتقد (Chlan) چالن )(. است شده تنفس و نبض تعداد کاهش باعث فرد در آرامش و آسایش احساس ایجاد با موسیقی که با ارتباط در میتواند تغییر این که میگردد قلب ضربان تعداد نتایج گفت میتوان و )47( باشد خون آدرنالین سطح کاهش از یکی شاید است. همسو ما پژوهش نتایج با شده ذکر مطالعات میانگین روی بر موسیقی تأثیر نشدن معنیدار باعث که دلایلی زمان مدت به را باشد شده دوم و اول جلسات در قلب ضربان بیشتری زمان مدت در موسیقی اگر که داد ربط موسیقی پخش جلسات در آن معنیدار تأثیر میشد پخش همودیالیز طول در در موسیقی اثر مداخله تکرار با که میشد مشاهده دوم و اول شد. مشاهده سوم جلسه حیطه در موسیقی متوسط اثر اندازه پژوهش این در همچنین و کلی راحتی و روانی محیطی حیطه در زیاد اثر اندازه فیزیکی شد مشاهده قلب ضربان و دیاستولیک فشارخون بر کم اثر اندازه مشاهده درمانی موسیقی اثر اندازه سیستولیک فشارخون بر که اندازه دسترس در مطالعات در که شود اشاره باید ضمن در نشد. قوت نقاط و ویژگیها جز قسمت این و بود نشده محاسبه اثر میباشد. حاضر مطالعه فرضیههای از حمایت و تائید ضمن حاضر پژوهش یافتههای از قبل بیماران راحتی احساس کمترین که دادند نشان تحقیق نشانی میتواند این که بود راحتی روانی حیطه به مربوط مداخله فیزیکی نیازهای کردن برآورده به درمان کادر کردن بسنده بر دال بعد ویژه به مراقبتی ابعاد سایر به آنها توجهی کم و بیماران شد مشخص نتایج توجه با دیگر طرف از باشد. بیماران در روانی حیطه بر زودتری اثرگذاری درمانی موسیقی آزمون گروه در که تأثیر بیشترین و دارد دیگر حیطه دو به نسبت راحتی محیطی محیطی و فیزیکی حیطه سپس و روانی حیطه بر ابتدا موسیقی پرستاران که میشود توصیه بنابراین است بوده بیماران راحتی به محیطی و روانی مراقبتهای ارائه در همودیالیز بخشهای این نتایج به توجه با و باشند داشته بیشتری توجه خود بیماران افزایش جهت کمکی درمان یک عنوان به موسیقی از مطالعه فیزیولوژیک پارامترهای مورد در ببرند. بهره خود بیماران راحتی کاهش روی بر معنیداری تأثیر درمانی موسیقی که شد داده نشان باعث میتواند خود که دارد قلب ضربان و دیاستولیک فشارخون عمده دلایل )از همودیالیزی بیماران در قلبی عوارض شدن کم داروهای به را بیماران این نیاز و شود بیماران( این در میر و مرگ داد نشان حاضر پژوهش همچنین دهد. کاهش حدودی تا قلبی درد اضطراب زمینه در مثبتی اثرات میتواند درمانی موسیقی كه و مسئولین به لذا باشد. داشته بیماران حیاتی عالئم از برخی و دارویی غیر روشهای از كه میگردد پیشنهاد بیمارستانی مدیران و حیاتی عالئم بر مؤثر حال عین در و اضطراب و درد تسكین روشهای سایر كنار در درمانی موسیقی نظیر جانبی عوارض فاقد بیماران به بیمارستانی خدمات ارائه كیفیت بهبود جهت درمانی پرستاری مدیران و مسئولین به چنین هم جویند. بهره خود یك عنوان به را درمانی موسیقی میگردد توصیه بیمارستانها و نگریسته آن به علمی باز دید با و شناخته علمی کامال مقوله در نیز درمانی موسیقی از بخواهند خود بیمارستان پرستاران از جهت آور زیان غیر و مؤثر و مفید داروئی غیر روشهای سایر كنار از نمایند. استفاده خود بیماران از بهتر و بیشتر چه هر مراقبت و روز به علمی منابع کمبود به میتوان پژوهش محدودیتهای نتایج با مشابه نتایجی که کرد اشاره زمینه این در مشابه کار نبود به را آمده دست به نتایج بتوان و باشد داشته حاضر مطالعهی

سال سوم شماره 4 زمستان 1395 شماره مسلسل 10 علوم مراقبتی نظامی مجله دانشكده پرستاري ارتش جمهوري اسالمي ايران صورت دقیقتر و بهتر به نتایج مشابه تعمیم داد. تشکر و قدردانی این مقاله بخشی از پایاننامه کارشناسی ارشد مصوب در تاریخ 94/8/4 به شماره 5946 در دانشگاه علوم پزشکی آجا میباشد که در بیمارستانهای منتخب آجا دارای بخش همودیالیز واقع در شهر تهران انجام شد. لذا از مسئولین محترم پژوهش دانشگاه علوم پزشکی و دانشکده پرستاری آجا مدیران محترم پرستاری و بیماران گرامی شرکت کننده در پژوهش به سبب همکاری صمیمانهشان در این طرح کمال تشکر و قدردانی را داریم. References 1- Namdar A, beygizadeh S, Najafi poor S. Health-related quality of life in dialysis patients. Winter 013. Journal of Jahrom University of Medical Sciences. 013;10(4):19-7. - Manns BJ, Mendelssohn DC, Taub KJ. The economics of endstage renal disease care in Canada: incentives and impact on delivery of care. Int J Health Care Finance Econ. 007;7(-3):149-69. DOI: 10.1007/s10754-007-90-y PMID: 17641968 3- Asgari M, Hoshmand Motlagh N, Soleimani M, Ghorbani R. Effect of lidocaine spray on the pain intensity during insertion of vascular needles in hemodialysis patients. Koomesh. 013;14(3):71-9. 4- Shahgholian N, Ghafourifard M, Shafiei F. The effect of sodium and ultra filtration profile combination and cold dialysate on hypotension during hemodialysis and its symptoms. Iran J Nurs Midwifery Res. 011;16(3):1-6. PMID: 4109 5- Borzou S, Farghadani F, Oshvandi K, Gholyaf M, Mahjub H. Effect of cool dialysate on vital signs, comfort and adequacy. Holist Nurs Midwifery J. 015;5(3):9-16. 6- Borzou S, Farmani A, Salvati M, Gholyaf M, Mahjoub H. The impact of linear sodium-ultrafiltration profiling on hemodialysis tolerance. Modern Care J. 015. 7- Ghafourifard M, Rafieian M, Shahgholian N, Mortazavi M. Effect of linear and stepwise sodium and ultra filtration profiles on intradialytic hypotension and muscle cramps in renal disease patients. J Shahrekord Univ Med Sci. 010;1(3):-8. 8- Selby NM, McIntyre CW. A systematic review of the clinical effects of reducing dialysate fluid temperature. Nephrol Dial Transplant. 006;1(7):1883-98. DOI: 10.1093/ndt/gfl16 PMID: 16601075 9- Sadjadi M. Relationship of self care and depression in patients treated with maintenance hemodialysis. J Ofoghe Danesh Med Scie Gonbad. 008;14(1):13-7. 10- BeladiMousavi S, Hayat F, Nazari A, Zeraati A. Comparison of temporary dialysis catheters and arteriovenous fistula at the onset of chronic hemodialysis in patients with end-stage renal disease. J Mashhad Uni Med Sci. 011;54():75-9. 11- Asif A, Cherla G, Merrill D, Cipleu CD, Briones P, Pennell P. Conversion of tunneled hemodialysis catheter-consigned patients to arteriovenous fistula. Kidney Int. 005;67(6):399-406. DOI: 10.1111/j.153-1755.005.00347.x PMID: 158885 1- de Wit GA, Ramsteijn PG, de Charro FT. Economic evaluation of end stage renal disease treatment. Health Policy. 1998;44(3):15-3. DOI: 10.1016/s0168-8510(98)00017-7 13- Figueiredo AE, Viegas A, Monteiro M, Poli-de-Figueiredo CE. Research into pain perception with arteriovenous fistula (avf) cannulation. J Ren Care. 008;34(4):169-7. DOI: 10.1111/j.1755-6686.008.00041.x PMID: 19090894 14- Dowd T, Kolcaba K, Steiner R. The addition of coaching to cognitive strategies: interventions for persons with compromised urinary bladder syndrome. J Wound Ostomy Continence Nurs. 003;30():90-9. DOI: 10.1067/mjw.003.5 PMID: 165837 15- Jouybari L, Haghdoost Oskouee S, Ahmadi F. Comforting nurse: patients experiences and perceptions. Razi J Med Sci. 005;1(45):59-68. 16- Kshettry VR, Carole LF, Henly SJ, Sendelbach S, Kummer B. Complementary alternative medical therapies for heart surgery patients: feasibility, safety, and impact. Ann Thorac Surg. 006;81(1):01-5. DOI: 10.1016/j.athoracsur.005.06.016 PMID: 16368364 17- Cooper K, Gosnell K. Foundations of nursing: Elsevier Health Sciences; 014. 18- Mok E, Woo CP. The effects of slow-stroke back massage on anxiety and shoulder pain in elderly stroke patients. Complement Ther Nurs Midwifery. 004;10(4):09-16. DOI: 10.1016/j. ctnm.004.05.006 PMID: 15519938 19- Erstad BL, Puntillo K, Gilbert HC, Grap MJ, Li D, Medina J, et al. Pain management principles in the critically ill. Chest. 009;135(4):1075-86. DOI: 10.1378/chest.08-64 PMID: 19349403 0- Hung CT, Chow YF, Fung CF, Koo CH, Lui KC, Lam A. Safety and comfort during sedation for diagnostic or therapeutic procedures. Hong Kong Med J. 00;8():114-. PMID: 11937666 1- McCaffrey R, Locsin R. The Effect of Music on Pain and Acute Confusion in Older Adults Undergoing Hip and Knee Surgery. Holistic Nursing Practice. 006;0(5):18-4. DOI: 10.1097/00004650-00609000-0000 - Han L, Li JP, Sit JW, Chung L, Jiao ZY, Ma WG. Effects of music intervention on physiological stress response and anxiety level of mechanically ventilated patients in China: a randomised controlled trial. J Clin Nurs. 010;19(7-8):978-87. DOI: 10.1111/j.1365-70.009.0845.x PMID: 04904 3- Nilsson U. The anxiety- and pain-reducing effects of music interventions: a systematic review. AORN J. 008;87(4):780-807. 30

بررسی تأثیر موسیقی درمانی بر میزان راحتی و برخی عالیم حیاتی بیماران تحت همودیالیز مجتبی ضرورتی و همکاران DOI: 10.1016/j.aorn.007.09.013 PMID: 183950 4- Ozer N, Karaman Ozlu Z, Arslan S, Gunes N. Effect of music on postoperative pain and physiologic parameters of patients after open heart surgery. Pain Manag Nurs. 013;14(1):0-8. DOI: 10.1016/j.pmn.010.05.00 PMID: 34553 5- Mirbagher Ajorpaz N, Aghajani M. [The effects of music and Holy Quran on patient s anxiety and vital signs before abdominal surgery]. Evidence Based Care. 011;1(1):63-76. 6- Tayebi V, Asadi R, Taherpour M, Mosavijajremi S. [The effect of listening to Holy Quran prayers on anxiety and vital signs before elective surgeries]. Teb va Tazkieh J. 014;3(3,4):45-54 7- Rafieeyan Z, Azarbarzin M, Safaryfard S. [The effect of music therapy on anxiety, pain, nausea and vital signs of caesarean section clients in Dr. Shariatee Hospital of Esfahan in 006]. Med Sci J Islamic Azad Univ Tehran Med Branch. 009;19(1):5-30. 8- Roohi G, Rahmani H, Abdullahi A, Mahmoudi G. [The effect of music on anxiety and some of physiological variables of patients before abdominal surgery]. J Gorgan Univ Med Sci. 005;7(1):75-8. 9- Soltani E. [The effect of music therapy on the comfort of patients undergoing coronary artery bypass surgery]. Tehran: Tehran University Medical Scienses; 014. 30- Cantekin I, Tan M. The influence of music therapy on perceived stressors and anxiety levels of hemodialysis patients. Ren Fail. 013;35(1):105-9. DOI: 10.3109/08860X.01.73694 PMID: 3151089 31- Huang ST, Good M, Zauszniewski JA. The effectiveness of music in relieving pain in cancer patients: a randomized controlled trial. Int J Nurs Stud. 010;47(11):1354-6. DOI: 10.1016/j. ijnurstu.010.03.008 PMID: 0403600 3- Brown J, Mahaseth L, Norton L. Complementing Relaxation Music for Pain During Dialysis. 33- Easter B, DeBoer L, Settlemyre G, Starnes C, Marlowe V, Tart RC. The impact of music on the PACU patient s perception of discomfort. J Perianesth Nurs. 010;5():79-87. DOI: 10.1016/j. jopan.010.01.017 PMID: 035964 34- Thorgaard P, Ertmann E, Hansen V, Noerregaard A, Hansen V, Spanggaard L. Designed sound and music environment in postanaesthesia care units--a multicentre study of patients and staff. Intensive Crit Care Nurs. 005;1(4):0-5. DOI: 10.1016/j. iccn.004.10.008 PMID: 16039959 35- Bradt J, Dileo C, Grocke D, Magill L, Bradt J. Music interventions for improving psychological and physical outcomes in cancer patients. 011. DOI: 10.100/14651858.CD006911.pub 36- Kim KB, Lee MH, Sok SR. [The effect of music therapy on anxiety and depression in patients undergoing hemodialysis]. Taehan Kanho Hakhoe Chi. 006;36():31-9. PMID: 16691049 37- JM. VJ. Effect of Music Therapy on Blood Pressure and Anxiety in Haemodialysis Patients. Int Res J Med Sci. 015;3(11):1-8. 38- Kwon IS, Kim J, Park KM. Effects of music therapy on pain, discomfort, and depression for patients with leg fractures. Taehan Kanho Hakhoe Chi. 006;36(4):630-6. PMID: 1685847 39- Cooke M, Chaboyer W, Schluter P, Foster M, Harris D, Teakle R. The effect of music on discomfort experienced by intensive care unit patients during turning: a randomized cross-over study. Int J Nurs Pract. 010;16():15-31. DOI: 10.1111/j.1440-17X.010.01819.x PMID: 0487057 40- Besel JM. The effects of music therapy on comfort in the mechanically ventilated patient in the intensive care unit: Montana State University-Bozeman, College of Nursing; 006. 41- Kolcaba K, Schirm V, Steiner R. Effects of hand massage on comfort of nursing home residents. Geriatr Nurs. 006;7():85-91. DOI: 10.1016/j.gerinurse.006.0.006 PMID: 16638478 4- Payami Bousari M, Mousavinasab S. Efficacy of back massage on irritable bowel syndrome (ibs) using colcaba comfort theory. J ilam univ med sci. 008. 43- Binson B, Lertmaharit S, Satayaprakop P, Chongthanakorn K, Boonyakrai C, Klinphaetkit S, et al. Effects of Music Intervention on Patients Undergoing Hemodialysis in the Bangkok Metropolitan Administration Hospitals. Music and Medicine. 013;5(3):188-93. DOI: 10.1177/194386113495700 44- Zachariah L, Gopalkrishnan S. Impact of music therapy during hemodialysis on selected physiological parameters of patients undergoing hemodialysis in selected hospitals. Int J Comprehens Nurs 014;1():9-14. 45- Chung Y. The effects of music therapy on stress, anxiety, depression, and immune function in the hemodialysis patients. Doctor s thesis, Catholic University, Seoul, Korea. 004. 46- Emami Zeydi A, Jafari H, Khani S, Esmaeili R, Gholipour Baradari A. The effect of music on the vital signs and SpO of patients after open heart surgery: a randomized clinical trial. J Mazandaran Univ Med Sci. 011;1(8):73-8. 47- Chlan L. Effectiveness of a music therapy intervention on relaxation and anxiety for patients receiving ventilatory assistance. Heart & Lung: The Journal of Acute and Critical Care. 1998;7(3):169-76. DOI: 10.1016/s0147-9563(98)90004-8. 31

سال سوم شماره 4 زمستان 1395 شماره مسلسل 10 علوم مراقبتی نظامی مجله دانشكده پرستاري ارتش جمهوري اسالمي ايران The Effect of Music Therapy on Comfort Level and Some Vital Signs of Patients Undergoing Hemodialysis Zarurati. M 1, *Pishgooie. SAH, Farsi. Z 3, Karbaschi. K 4 Abstract Introduction: Attention to the comfort of patients is one of the most important objectives and roles of nurses. Nurses play a central role in taking care of patients with chronic renal failure undergoing hemodialysis. Objectives: The objective of this study was to determine the effect of music therapy on the level of comfort, as well as homodynamic indexes of patients undergoing hemodialysis. Material and Methods: The present study was a clinical trial. Overall, 74 patients undergoing hemodialysis were recruited using the convenience sampling method and were randomly assigned to two groups of intervention and control. Subjects completed the demographic questionnaire, and blood pressure and heart rate were measured. The comfort level was then measured in the two groups using the Colcaba s General Comfort Level Questionnaire. Music therapy was used in the intervention group for 30 minutes, three times per week. The comfort questionnaire was completed at the end of each intervention in the two groups. The vital signs were measured after intervention in the two groups. The data were analyzed using SPSS version statistical software. Results: The mean score of general comfort had no significant difference between the two groups before the intervention (P=0.09). After the intervention, the mean score of general comfort in the intervention group was significantly less than the control group in the first (P=0.04), second (P<0.01), and third (P<0.01) session. The mean systolic blood pressure of the subjects before the intervention in the two groups had no significant difference (P=0.58) and after the intervention was not significant in each of three sessions. The mean diastolic blood pressure (P=0.13) and mean heart rate (P=0.6) of subjects before the intervention in the two groups had no significant difference, and by the third session, mean diastolic blood pressure (P=0.0) and mean heart rate (P=0.05) in the intervention group was less than the control group. Discussion and Conclusion: The research findings indicated that the use of music therapy during dialysis can increase the comfort of patients; hence, it is suggested that nurses can use this technique as a complementary method to increase comfort and stabilize vital signs in patients undergoing hemodialysis. Keywords: Blood Pressure, Comfort, Heart Rate, Hemodialysis, Music Therapy. IRCT: IRCT0160933446N8 Zarurati M, Pishgooie SAH, Farsi Z, Karbaschi K. The Effect of Music Therapy on Comfort Level and Some Vital Signs of Patients Undergoing Hemodialysis. Military Caring Sciences. 017; 3 (4). 1-3. Submission: 8/11/016 Accepted: 31/1/016 Published: 5/3/017 1- Student in MSc of Critical Care Nursing, Iran, Tehran, AJA University of Medical Sciences, Faculty of Nursing. - (*Corresponding Author) Ph.D. in Nursing, Assistant Professor, Iran, Tehran, AJA University of Medical Sciences, Faculty of Nursing, Medical- Surgical Department. Email: apishgooie@yahoo.com 3- PhD in Nursing, Associate Professor, Iran, Tehran, AJA University of Medical Sciences, Faculty of Nursing, Community Health Department. 4- MSc in Nursing, Instructor, Iran, Tehran, AJA University of Medical Sciences, Faculty of Nursing, Military Nursing Department. 3