ΣΥΣΚΕΥΣΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. Ρεκούμη Κωνσταντίνα

ΣΥΣΚΕΥΣΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Ρεκούμη Κωνσταντίνα

Εισαγωγή

Συσκευασία προϊόντος ονομάζεται η τοποθέτηση του προϊόντος μέσα σε κάποιο υλικό ή η περιοκάλυψή του από κάποιο υλικό με σκοπό να προστατευθεί από διάφορους κινδύνους και να καταστεί ικανό να μεταφερθεί στον προορισμό του Συσκευασία τροφίμων (food packaging) ορίζεται το σύνολο των δραστηριοτήτων που περιλαμβάνουν το σχεδιασμό, την κατασκευή και την τοποθέτηση του προϊόντος σε κατάλληλο περιέκτη Η συσκευασία είναι απαραίτητη στην εμπορία των προϊόντων διότι: παρέχει προστασία διευκολύνει τη διακίνηση, αποθήκευση, μεταφορά και διάθεση από τον παραγωγό μέχρι τον χρήστη ή τον καταναλωτή εξασφαλίζει οικονομία χώρου συντελεί στην καλύτερη εμφάνιση και παρουσίαση των προϊόντων 3

Τα μέσα συσκευασίας προκειμένου να διασφαλίσουν τα παραπάνω θα πρέπει: να είναι σωστά κατασκευασμένα και ανθεκτικά να είναι καινούρια, καθαρά, χωρίς οσμές και ξένες ύλες να είναι απαλλαγμένα από υγρασία και προβολές να έχουν λεία επιφάνεια, σταθερό απόβαρο και τις ίδιες διαστάσεις να έχουν μικρό βάρος, μικρό όγκο, ωραία εμφάνιση να εξασφαλίζουν τον καλό αερισμό των προϊόντων 4

Πλεονεκτήματα Τα συσκευασμένα-τυποποιημένα προϊόντα υπάγονται σε ορισμένους κανόνες γι αυτό είναι γενικά καλής ποιότητας, προσεγμένα και οι προμηθευτές απολαμβάνουν καλύτερες τιμές Η απαίτηση καλής ποιότητας συμβάλλει στην παραγωγή σωστών προϊόντων με συνεχή προσπάθεια βελτίωσής τους Η καλή ποιότητα καθιερώνει τα προϊόντα στην αγορά και δημιουργεί ανταγωνισμό μεταξύ των φορέων εμπορίας, άρα στη αγορά εμφανίζεται αφθονία και ποικιλία Μεταφέρονται ασφαλή στα κέντρα κατανάλωσης, χωρίς φθορές και απώλειες, με αποτέλεσμα να διατηρούνται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα Η διακίνηση γίνεται ευκολότερα, γρηγορότερα και πιο οργανωμένα σε όλα τα στάδια εμπορίας, μειώνοντας σημαντικά το κόστος εμπορίας 5

Πλεονεκτήματα Το κόστος μεταφοράς μειώνεται σημαντικά από την εξοικονόμηση χώρου Το μειωμένο κόστος συμβάλλει στη μείωση της λιανικής τιμής, άρα και στην αύξηση της ζήτησης Τα προϊόντα δεν συμπιέζονται, δεν πολτοποιούνται, δεν προσβάλλονται από μικροοργανισμούς ούτε έρχονται σε επαφή με τα χέρια των καταναλωτών άρα, είναι υγιεινά διατηρούν τη φρεσκάδα το άρωμα και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά τους Η αναγραφή πληροφοριών πάνω στη συσκευασία ενημερώνει για την ποιότητα, την τιμή, το είδος, τη διάρκεια ζωής του προϊόντος που αγοράζει ο κατ Τα ποιοτικά και ποσοτικά συσκευασμένα προϊόντα καθιστούν γρήγορες και εύκολες αγορές 6

Μειονεκτήματα Αρνητικές Επιπτώσεις Αύξηση του κόστους σε ποσοστό επί της αξίας του συσκευασμένου προϊόντος Αδυναμία εκτίμησης της ποιότητας του προϊόντος, όταν αυτό προσφέρεται σε αδιαφανή συσκευασία Κίνδυνος μεταφοράς ουσιών από το υλικό συσκευασίας στο συσκευασμένο προϊόν Μόλυνση του περιβάλλοντος, όταν χρησιμοποιούνται υλικά συσκευασίας που δεν βιοαποσυντίθενται και δεν ανακυκλώνονται 7

Υλικά Συσκευασίας Οι κύριες κατηγορίες υλικών συσκευασίας των τροφίμων είναι: Γυαλί Μέταλλο Πλαστικό Χαρτί Laminates 8

Πίνακας 1: Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των κύριων υλικών συσκευασίας των τροφίμων Υλικό Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Γυαλί Μέταλλα Πλαστικά Χαρτί & Χαρτόνι Laminates Διαφανές, δύσκαμπτο, αδρανές αδιαπέραστο από υγρασία και αέρα Ανθεκτικά, δύσκαμπτα, αδιαπέραστα από αέρα, υγρασία και φως αποστειρώνονται Ελαφρά, εύκολη μορφοποίηση, μεγάλη ποικιλία ιδιοτήτων Μορφοποιείται, διπλώνεται, συγκολλείται και τυπώνεται εύκολα Χρήσιμα όταν οι επιθυμητές ιδιότητες και το χαμηλό κόστος δεν μπορούν να επιτευχθούν με ένα μόνο υλικό Εύθραυστο, βαρύ, περιορισμένα σχήματα δοχείων Περιορισμένα σχήματα δοχείων, διαβρώνονται, όχι μικροκύματα Διαπερατά από αέρα, υγρασία και φως, μικρή αντοχή σε θέρμανση Πολύ διαπερατό από υγρασία και αέρα Δεν ανακυκλώνονται εύκολα 9

Εικόνα 1: Διάφορα υλικά συσκευασίας από χαρτί και χαρτόνι 10

Εικόνα 2: Υλικά συσκευασίας τροφίμων από γυαλί 11

Εικόνα 3: Υλικά συσκευασίας τροφίμων από πλαστικό 12

Εικόνα 4: Μεταλλικά υλικά συσκευασίας τροφίμων 13

Εικόνα 5: Υλικά συσκευασίας από πολύφυλλες με μεμβράνες 14

Διάκριση Συσκευασιών Τροφίμων

Σύμφωνα με τον σκοπό που επιτελούν οι συσκευασίες τροφίμων μπορούν να ταξινομηθούν σε: 1. Πρωτογενείς Δευτερογενείς Τριτογενείς Η διάκριση αυτή γίνεται ανάλογα με το αν αποτελούν ξεχωριστές μονάδες προς πώληση ή περιέχουν αριθμό μονάδων προς πώληση Πρωτογενής συσκευασία ή συσκευασία προς πώληση (primary package, retail containers), είναι η συσκευασία που αποτελεί χωριστή μονάδα προς πώληση Δευτερογενής συσκευασία ή περισυσκευασία ή ομαδοποιημένη συσκευασία (secondary package) είναι η συσκευασία που αποτελεί σύνολο ορισμένου αριθμού μονάδων προς πώληση Τριτογενής συσκευασία ή συσκευασία μεταφοράς (tertiary package) είναι η συσκευασία που διευκολύνει τη διακίνηση και μεταφορά πρωτογενών ή δευτερογενών 16 συσκευασιών

(Α) (Β) (Γ) Εικόνα 4: Πρωτογενής (Α), δευτερογενής (Β) και τριτογενής (Γ) συσκευασία 17

2. Ατομικές Οικογενειακές Οικονομικές Η διάκριση αυτή αφορά την εμπορία του συσκευασμένου προϊόντος Ατομική συσκευασία είναι η συσκευασία που προορίζεται για να καλύψει τις ανάγκες ενός ατόμου Οικογενειακή συσκευασία είναι η συσκευασία που καλύπτει τις ανάγκες όλων των μελών μιας οικογένειας Οικονομική συσκευασία είναι η συσκευασία η οποία έχει μικρότερο κόστος ανά μονάδα μέτρησης 3. Άμεσες Εξωτερικές Διακρίνονται έτσι ανάλογα με το αν έρχονται σε επαφή με τα τρόφιμα ή όχι Άμεση συσκευασία είναι αυτή που έρχεται σε επαφή με το τρόφιμο Εξωτερική συσκευασία είναι η συσκευασία μιας άμεσης 18 συσκευασίας

(Α) (Β) (Γ) Εικόνα 5: Ατομική (Α), οικογενειακή (Β) και οικονομική (Γ) συσκευασία 19

4. Προσχηματισμένες Συσκευασίες εν γραμμή Η διάκριση αυτή αναφέρεται σε συσκευασίες που είτε είναι προσχηματισμένες ή παίρνουν την τελική τους μορφή κατά τη συσκευασία του προϊόντος Προσχηματισμένη συσκευασία είναι αυτή που δεν μορφοποιείται κατά τη συσκευασία. Συσκευασία που σχηματίζεται εν γραμμή κατά την ώρα της συσκευασίας είναι αυτή που μορφοποιείται κατά τη διάρκεια της συσκευασίας 5. Ερμητικά μη Ερμητικά κλεισμένες Συσκευασία ερμητικά κλεισμένη είναι η συσκευασία που είναι αδιαπέραστη από αέρια και ατμούς Συσκευασία μη ερμητικά κλεισμένη είναι η συσκευασία που είναι διαπερατή από αέρια και ατμούς 20

6. Δύσκαμπτες ή άκαμπτες Ημί-σκληρες ή ημιάκαμπτες - Εύκαμπτες Κριτήριο για τη διάκριση αυτή αποτελεί το αν αλλάζουν ή όχι σχήμα όταν συμπιεστούν με τα χέρια Άκαμπτη συσκευασία είναι η συσκευασία που δεν μπορεί να παραμορφωθεί με τα χέρια (μεταλλικές και γυάλινες συσκευασίες) Ημι-άκαμπτη είναι η συσκευασία που όταν πιεστεί με τα χέρια υποχωρεί, αλλά όταν πάψει να εφαρμόζεται πίεση ξαναπαίρνουν το αρχικό τους σχήμα (πλαστικές και χάρτινες συσκευασίες) Εύκαμπτη είναι η συσκευασία που αλλάζει σχήμα με τα χέρια χωρίς τη βοήθεια εργαλείων (πλαστικές συσκευασίες) 21

Πίνακας 2: Τύποι υλικών συσκευασίας. Τύποι συσκευασίας Άκαμπτες Συσκευασίες Υλικά συσκευασίας Μεταλλικές κονσέρβες Γυάλινοι περιέκτες (φιάλες, βάζα) Ημιάκαμπτες Συσκευασίες Εύκαμπτες Συσκευασίες Πλαστικοί περιέκτες (φιάλες, βάζα, ποτήρια, κονσέρβες) Χαρτόνια Πολύφυλλες μεμβράνες με βάση το χαρτί Πλαστικά δοχεία Πλαστικές σακούλες με υποσήριξη κουτιού (Bag in box) 22

Χάρτινα Υλικά Συσκευασίας

Το χαρτί (paper) και το χαρτόνι (board) είναι υλικά σε μορφή φύλλου που παράγονται από ίνες ή τμήματα ινών κυτταρίνης. Όταν το βάρος του φύλλου είναι μικρότερο από 224 g/m 2 ή πάχους μικρότερου από 300 μm, το υλικό χαρακτηρίζεται χαρτί, ενώ όταν ξεπερνά το βάρος ή το πάχος αυτό χαρακτηρίζεται χαρτόνι Η πρώτη ύλη που χρησιμοποιείται για την παρασκευή χαρτιού είναι: α) πολτό ξύλου β) σκληρά ξύλα με μικρές ίνες (ευκάλυπτος) γ) μαλακά ξύλα με μακριές ίνες (πεύκο) δ) ίνες βαμβακιού ε) ίνες λιναριού 24

Πλεονεκτήματα Χαμηλό κόστος Μεγάλη διαθεσιμότητα Πολλαπλές εφαρμογές Δυνατότητα συνδυασμού με άλλα υλικά για την κατασκευή περιεκτών Βιοαποικοδομήσιμα Σχετικά εύκολη ανακύκλωση Ποικιλία τύπων από πλευράς αδιαφάνειας Διατηρούν τις ιδιότητες τους σε μεγάλο εύρος θερμοκρασιών Χρησιμοποιούνται για εύκαμπτη και σταθερή συσκευασία των τροφίμων 25

Μειονεκτήματα Μεγάλη διαπερατότητα σε υδρατμούς, αέρια και λίπη Δύσκολη αποθήκευση σε υψηλές τιμές σχετικής υγρασίας Τροφή για ορισμένα τρωκτικά Απώλεια αντοχής κατά την διαβροχή του 26

Διάκριση Χαρτιού Το χαρτί διαχωρίζεται κυρίως σε δύο κατηγορίες: 1. Λεπτόκοκκο χαρτί παράγεται από πούλπα που υφίσταται λεύκανση χρησιμοποιείται κυρίως για χαρτί αλληλογραφίας, βιβλία, εξώφυλλα, ετικέτες 2. Χονδρόκοκκο χαρτί παράγεται από πούλπα μαλακού ξύλου που δεν έχει υποστεί λεύκανση 27

Είδη Χάρτινης Συσκευασίας Χαρτόσακοι, χαρτοσακούλες, φάκελοι, χαρτιά περιτυλίγματος Χαρτονένια κουτιά συσκευασίας Σταθερά κουτιά (set-up boxes) Πτυσσόμενα (folding cartons) Χαρτοκιβώτια μεταφοράς συμπαγές χαρτόνι (solid fiberboard) κυματοειδές χαρτόνι (corrugated board) Σύνθετες κονσέρβες (composite cans Κυλινδρικά βαρέλια χονδρικής συσκευασίας (fiber drums) Συσκευασίες από χυτευτό χαρτί (molded pulp containers) 28

Τύποι Χαρτιού Χαρτί τύπου KRAFT (kraft paper) Χαρτί επεξεργασμένο με θειώδη (sulfite paper) Λαδόχαρτο (grease proof paper) Χαρτί γλασσέ (glassine paper) Περγαμηνόχαρτο (vegetable paper) Κηρωμένο χαρτί (waxed paper) Χαρτί ανθεκτικό στη διαβροχή (wet-strength paper Χαρτί με μικροπτύχωση (microcreping paper) Λεπτόφυλλο χαρτί (tissue paper) 29

Χαρτί τύπου Kraft (kraft paper) Θειωμένη πούλπα από μαλακό ξύλο Χαρακτηρίζεται από εξαιρετική μηχανική αντοχή Λευκασμένο φυσικά ή χρωματισμένο, μπορεί να υποστεί περεταίρω επεξεργασία Χρησιμοποιείται για σακούλες, σάκους από πολύφυλλες μεμβράνες, ως πρώτη ύλη για την παραγωγή χαρτονιού με αναδιπλώσεις Οι τύποι που έχουν υποστεί λεύκανση χρησιμοποιούνται για συσκευασία τροφίμων που απαιτούν υψηλή μηχανική αντοχή 30

Εικόνα 6: Χάρτινη σακούλα συσκευασίας ψωμιού από χαρτί τύπου kraft. Εικόνα 7 Χάρτινη σακούλα συσκευασίας καφέ, τσαγιού από χαρτί τύπου kraft με clipper. 31

Χαρτί επεξεργασμένο με θειώδη (sulfite paper) Συνήθως υφίσταται λεύκανση Παρασκευάζεται από μείγμα μαλακού και σκληρού ξύλου Καθαρό με άριστες εκτυπωτικές ιδιότητες και λάμψη Χρησιμοποιείται για μικρές σακούλες, κουτιά, φακέλους, χαρτί με επικάλυψη κεριού, ετικέτες και πολύφυλλες μεμβράνες Λαδόχαρτο (greaseproof paper) Παρασκευάζεται από πούλπα που έχει υποστεί υψηλό βαθμό μηχανικής καταπόνησης Ανθεκτικό στα λίπη και έλαια Χρησιμοποιείται για ψημένα προϊόντα με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος 32

Χαρτί γλασσέ (glassine paper) Παράγεται από λαδόχαρτο που έχει υποστεί περεταίρω επεξεργασία Έχει λεία επιφάνεια Αντοχή σε λίπη και έλαια Χρησιμοποιείται ως υλικό που παρεμποδίζει τη διέλευση ατμών και στη συσκευασία τροφίμων με μεγάλη περιεκτικότητα σε λίπη Περγαμηνόχαρτο (vegetable paper) Είναι πιο ανθεκτικό όταν είναι υγρό, άγευστο, άοσμο και αδιαπέραστο στα λίπη και έλαια Μη τοξικά Κατάλληλο για προϊόντα με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος Επεξεργασία με συμπυκνωμένο θειικό οξύ

Λεπτόφυλλο χαρτί (tissue paper) Ελαφρύ και μαλακό χαρτί επικάλυψης Ημιδιαφανές έως πλήρως αδιαφανές Παρασκευάζεται από τις περισσότερες πούλπες Κηρωμένο χαρτί (waxed paper) Αυξημένη αντοχή σε ρευστά και αέρια Πολλοί τύποι χαρτιού (κυρίως γλασσέ και λαδόχαρτο) είναι επικηρωμένοι Χρησιμοποιείται κυρίως στη συσκευασία τροφίμων που απαιτούν κατά τη συντήρησή τους προστασία από την υγρασία και το θρυμματισμό Μειονέκτημα: με την αναδίπλωσή του το στρώμα του κεριού σπάζει και χάνει τις ιδιότητές του στο σημείο αναδίπλωσης 34

Εικόνα 8: Λαδόχαρτο (greaseproof paper) Εικόνα 9: Χαρτί γλασσέ (glassine paper) 35

Εικόνα 10: Περγαμιηόχαρτο (vegetable perchmnet paper) Εικόνα 11: Κηρωμένο χαρτί (waxed paper) 36

Τύποι Χαρτονιού Συμπαγές χαρτόνι με λεύκανση (Solid bleached board) Συμπαγές χαρτόνι χωρίς λεύκανση (Solid unbleached board) Συμπαγές πτυσσόμενο χαρτόνι (Folding boxboard) Χαρτόνι από ανακυκλωμένο πολτό με λευκή επικάλυψη (White lined chipboard) Κυματοειδές χαρτόνι (corrugated fibreboard) 37

Solid white board Solid bleached board Solid unbleached board Folding boxboard Corrugated fiberboard Εικόνα 12: Τύποι Χαρτονιού 38

Γυάλινα Υλικά Συσκευασίας

Τύποι Γυαλιού το κοινό γυαλί το γυαλί Βοημίας το κρύσταλλο, το Pyrex τα χρωματισμένα γυαλιά fiber-glass 40

Πρώτες ύλες για την κατασκευή του γυαλιού η χαλαζιακή άμμος-sio2 (73%) η ανθρακική σόδα-naco3 η μαρμαρόσκονη-caco3 ο δολομίτης-mgco3 η αλουμίνα-al2o3 οξείδια μετάλλων Βιομηχανίες που απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής της γυάλινης συσκευασίας οινοποιία (30%) ζυθοποιία (25%) ποτοποιία (20%) 41

Πίνακας 3: στοιχείο που προστίθεται κατά την επεξεργασία του γυαλιού για τον κατάλληλο χρωματισμό του Στοιχείο 1. Σίδηρος FeO Fe 2 O 3 2. Χρώμιο Cr 2 O 3 CrO 3 Υπεύθυνο οξείδιο Χρωματισμός μπλε κίτρινο πράσινο πράσινο πράσινο με κίτρινη χροιά 3. Κοβάλτιο CoO βαθύ μπλε 4. Νικέλιο NiO γκρίζο-καστανό 5. Μαγγάνιο Mn 2 O 3 βιολετί 6. Θείο (Sx+Fe ν 3+ ) n κίτρινο-καστανό 42

Σχήμα 1: Σχηματική απεικόνιση (α) φιάλης και (β) βάζου. 43

Υλικό χημικά αδρανές και άγευστο Διαφανές Πλεονεκτήματα Δυνατότητα χρωματισμού ανάλογα με τη χρήση για την οποία προορίζεται Μορφοποιείται εύκολα στο επιθυμητό σχήμα και μέγεθος Άκαμπτο υλικό με εξαιρετική αντοχή σε δυνάμεις συμπίεσης και πρόσκρουσης Με κατάλληλο σφράγισμα μπορεί να προσδώσει πλήρη στεγανότητα τόσο στους υδρατμούς όσο και στα αέρια, πτητικές ενώσεις, ρευστά και μικροοργανισμούς Με κατάλληλη επεξεργασία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κονσερβοποίηση Μπορεί να επιστραφεί και να επαναχρησιμοποιηθεί Μπορεί να ανακυκλωθεί και να βιοαποικοδομηθεί 44

Πλεονεκτήματα Βρίσκει διάφορες εφαρμογές σε μερικές εκ των οποίων είναι αναντικατάστατο υλικό συσκευασίας Έχει ελκυστική εμφάνιση και λεία επιφάνεια οπότε μπορεί να πλυθεί εύκολα Μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά την θέρμανση τροφίμων σε φούρνο μικροκυμάτων Μπορεί να σφραγιστεί σε ικανοποιητικό βαθμό μετά το άνοιγμά του 45

Μειονεκτήματα Είναι σχετικά εύθραυστο υλικό Δεν αντέχει σε θερμικά σοκ αν δεν έχει υποστεί την κατάλληλη επεξεργασία Έχει μεγάλο βάρος και αυξημένο κόστος μεταφοράς Κατά την παραγωγή του καταναλώνεται σημαντικό ποσό ενέργειας Με την πάροδο του χρόνου και επαναλαμβανόμενες χρήσεις μπορεί να φθαρεί και να μειωθεί η αντοχή του κατά την διεργασία της πλήρωσης με προϊόν. Η ύπαρξη θραυσμάτων μπορεί να προκαλέσει κίνδυνο για την υγεία Ορισμένοι τύποι γυαλιού (κρύσταλλα) έχουν σημαντικές ποσότητες μολύβδου που μπορούν να μεταφερθούν στο τρόφιμο προκαλώντας κινδύνους για την δημόσια υγεία 46

Μεταλλικά Υλικά Συσκευασίας

Μέταλλα στη Συσκευασία Τροφίμων λευκοσίδηρος αλουμίνιο κασσίτερος χρώμιο χαλκός. 48

Λευκοσίδηρος (tinplate) είναι επικασσιτερωμένος χάλυβας ο χάλυβας είναι κράμα σιδήρου-άνθρακα Ο όρος λευκοσίδηρος αναφέρεται σε φύλλο μαλακού σιδήρου χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα 0.03-0.13%, με πάχος από 0,15mm-0,5mm που έχει και από τις δύο πλευρές επικάλυψη φύλλου κασσίτερου πάχους 0,4μm 2,5μm Ο συνδυασμός του κασσίτερου με τον χάλυβα δίνει ένα υλικό με ικανοποιητική μηχανική αντοχή οι ιδιότητες του οποίου μπορούν να βελτιωθούν με περαιτέρω επεξεργασία Η κονσέρβα λευκοσιδήρου (tin plate can) αποτελεί τον σημαντικότερο μεταλλικό περιέκτη στη συσκευασία τροφίμων Οι κονσέρβες λευκοσιδήρου υφίστανται κατά κανόνα θερμική επεξεργασία με στόχο να καταστραφούν οι μικροοργανισμοί, που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν και να αλλοιώσουν το τρόφιμο. Η διάρκεια ζωής των κονσερβοποιημένων προϊόντων συνήθως είναι 2-3 χρόνια 49

Πλεονεκτήματα λευκοσίδηρου Έχει αυξημένη σκληρότητα και επομένως αντοχή στις μηχανικές καταπονήσεις Είναι από τα λίγα υλικά συσκευασίας τα οποία μπορούν να υποστούν τις υψηλές πιέσεις που αναπτύσσονται κατά τη θερμική επεξεργασία Εξασφαλίζει την πλήρη στεγανότητα στη διείσδυση του φωτός, της υγρασίας, του οξυγόνου και των μικροοργανισμών, εφόσον οι περιέκτες κλειστούν ερμητικά Παρουσιάζει πολύ καλή αντίσταση στη διάβρωση, αν λακαριστεί σωστά Μορφοποιείται, λακάρεται και λιθογραφείται εύκολα Έχει χαμηλό κόστος σε σχέση µε άλλα υλικά συσκευασίας Παρουσιάζει ικανοποιητική εμφάνιση Έχει καλή θερμική αγωγιμότητα Επηρεάζει ευνοϊκά την εμφάνιση, την οσμή και τη γεύση 50 ορισμένων τροφίμων

Σε εγκάρσια τομή ενός φύλλου λευκοσιδήρου διακρίνουμε σε κάθε µια από τις πλευρές του, τα εξής στρώματα: α) το σίδηρο β) ένα στρώμα από κράμα σιδήρου κασσιτέρου γ) το στρώμα του κασσιτέρου δ) ένα στρώμα από οξείδια κασσιτέρου και χρωµίου, γνωστό ως στρώμα παθητικοποίησης ε) ένα λεπτό στρώμα λαδιού Τα στάδια κατασκευής του λευκοσιδήρου είναι τα εξής: α) η επιλογή του σιδήρου µε κατάλληλη σύνθεση, β) η εξέλαση και η διαμόρφωσή του σε φύλλο ορισμένου πάχους γ) η επικασσιτέρωση δ) η παθητικοποίηση ε) η λίπανση 51

Σχήμα 2: Εγκάρσια τομή φύλλου λευκοσίδηρου. 52

Εικόνα 13: Κονσέρβες λευκοσίδηρου. 53

Αλουμίνιο (aluminum) παράγεται από βωξίτη που παραλαμβάνεται με εξόρυξη από το υπέδαφος Η εξόρυξη αυτή και η επεξεργασία του απαιτούν μεγάλες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλή πυκνότητα, μεγάλη αντοχή, ικανότητα μορφοποίησης, καλή θερμική αγωγιμότητα και εξαιρετική αντοχή στην διάβρωση πληθώρα εφαρμογών σε διάφορους τομείς 54

Πλεονεκτήματα αλουμινίου Ελαφρύ Αντιστέκεται στην ατμοσφαιρική διάβρωση Αδιαπέραστο σε υγρασία, αέρια, λιπαρές ουσίες και φως Δεν μεταβάλλει τη γεύση Μαλακό και εύκαμπτο υλικό Λεία, ελκυστική επιφάνεια που διακοσμείται εύκολα Πολύ καλή θερμική και ηλεκτρική αγωγιμότητα Ανακυκλώνεται εύκολα Μειονεκτήματα αλουμινίου Υψηλό κόστος Μειωμένη αντοχή και διάρκεια ζωής σε σχέση με το λευκοσίδηρο Δημιουργεί προβλήματα λεύκανσης σε ορισμένα τρόφιμα Χρησιμοποιείται στην κατασκευή κονσερβών δύο τεμαχίων διότι δεν ηλεκτοσυγκολλάται Ακατάλληλο για τρόφιμα που θερμαίνονται σε φούρνους 55 μικροκυμάτων

Περιέκτες αποκλειστικά από αλουμίνιο Κονσέρβες αλουμινίου (μπύρα, αναψυκτικά) Φόρμες ζαχαροπλαστικής Σωληνάρια αλουμινίου Οικιακό αλουμινόχαρτο (aluminium foil) Περιέκτες με το αλουμίνιο συμπλήρωμα της κύριας συσκευασίας Καπάκια φιαλών Καλύμματα στα κύπελλα γιαουρτιού και φιαλών γάλακτος Φύλλο αλουμινίου στη σοκολάτα, τσίχλες Πολύφυλλες και μεταλλιζέ μεμβράνες 56

Εικόνα 14: Διάφορα υλικά συσκευασίας από αλουμίνιο. 57

Επιχρωμιωμένος χάλυβας Αποτελείται από φύλλο χάλυβα χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα, καλυμμένο από τις δύο πλευρές από στρώμα χρωμίου Το προϊόν αυτό είναι γνωστό και ως χάλυβας ελεύθερος κασσιτέρου (tin-free-stell, TFS) Τα επιχρωμιωμένα φύλλα χάλυβα χρησιμοποιούνται στην κατασκευή του σώματος των κονσερβών δύο τεμαχίων, καθώς και των καλυμμάτων για κονσέρβες λευκοσιδήρου και ιδιαίτερα για κονσέρβες μπίρας, αναψυκτικών και χυμών 58

Εικόνα 15: Υλικά συσκευασίας από επιχρωμιωμένο χάλυβα. 59

Πλαστικά Υλικά Συσκευασίας

Τα πλαστικά είναι πολυμερή που προκύπτουν από την ένωση επαναλαμβανόμενων δομικών μονάδων (μονομερή) Ομοπολυμερή ονομάζονται τα πολυμερή που περιέχουν στο μόριο τους ένα είδος μονομερούς Συμπολυμερή ονομάζονται τα πολυμερή που περιέχουν στο μόριο τους διαφορετικά μονομερή Συνήθη μονομερή : Αιθυλένιο Προπυλένιο Βινυλοχλωρίδιο Βινυλιδενοχλωρίδιο Στυρόλιο Ακριλονιτρίλιο τα βινυλοχλωρίδιο, βινυλιδενοχλωρίδιο, στυρόλιο, και το ακριλονιτρίλιο αποτελούν ουσίες που μπορούν να μεταναστεύουν από τα υλικά συσκευασίας στα τρόφιμα 61

Πολυαιθυλένια χαμηλής πυκνότητας (LDPE) Παράγεται από τον πολυμερισμό του αιθυλενίου σε υψηλή θερμοκρασία και πίεση (ομοπολυμερές) Χαμηλή πυκνότητα από 0.910-0.940 g/cm 3 Στεγανό στους υδρατμούς, αλλά σχετικά διαπερατό στα αέρια Παρουσιάζει χημική αδράνεια και θεωρείται τελίως ακίνδυνο υπό κανονικές συνθήκες για τα τρόφιμα Μεμβράνες, υλικό επικάλυψης άλλων μέσων συσκευασίας Πολυαιθυλένια υψηλής πυκνότητας (HDPE) Παράγεται από τον πολυμερισμό του αιθυλενίου σε χαμηλές πιέσεις (ομοπολυμερές) Υψηλή πυκνότητα από 0.95-0.965 g/cm 3 Δυνατότητα αποστείρωσης των συσκευασμένων προιόντων με ατμό Φιάλες, τσάντες, σακίδια, δίσκοι, βαρέλια, πλαστικά κιβώτια, μεμβράνες 62

Γραμμικά πολυαιθυλένια χαμηλής πυκνότητας (LLDPE) Παράγεται από συμπολυμερισμό αιθυλενίου με μικρή ποσότητα αλκενίου σε χαμηλές πιέσεις με τη βοήθεια καταλυτών (συμπολυμερές) Είναι μαλακό, ελαστικό και με εξαιρετικές μηχανικές ιδιότητες Χρησιμοποιείται για την παραγωγή πολύ λεπτών φιλμ και την παραγωγή γιαλών με μαλακά και σταθερά τοιχώματα Συμπολυμερή αιθυλενίου αιθυλενοξικός βινυλεστέρας (EVA) Περιέχουν 6-8% οξικό βινυλεστέρα Είναι ελαστικό ακόμη και σε χαμηλές θερμοκρασίες Διαπερατό στο νερό και τα αέρια Προϊόντα βαθιάς κατάψυξης, στη συρρικνωμένη συσκευασία τροφίμων (καραμέλες), στη συσκευασία bag in box 63

Πολυπροπυλένιο (PP) Από πολυμερισμό του προπυλενίου σε ειδικές συνθήκες έτσι ώστε να παράγεται σε μεγάλο ποσοστό το χρήσιμο στερεοισομερές ισοτακτικό πολυπροπυλένιο (ομοπολυμερές) Είναι το ελαφρότερο πολυμερές Η μεμβράνη που παράγεται από το ΡΡ είναι διαυγής, στιλπνή, έχει χαμηλό συντελεστή τριβής και μεγάλη αντοχή στον εφελκυσμό και το τρύπημα Κατάλληλο για την παραγωγή υλικών που μπορούν να αποστειρωθούν Για εύκαμπτους και δύσκαμπτος περιέκτες, κύπελλα γιαουρτιού, μαργαρίνης, φιάλες, φιλμ, πλεχτούς σάκους, καπάκια και πώματα, καλαμάκια και πλαστικά μαχαιροπίρουνα 64

Πολυστυρόλιο ή πολυστερίνη (PS) Παράγεται από τον πολυμερισμό του στυρενίου (ομοπολυμερές) Άμορφο πολυμερές, διαυγές, εύθρυπτο Κύπελλα για γαλακτοκομικά, δίσκοι κρέατος Υψηλό κόστος Πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC) Παράγεται από τον πολυμερισμό του βινυλοχλωριδίου (ομοπολυμερές) Είναι σκληρό και δύσκαμπτο, διαυγές και στιλπνό με εξαιρετική στεγανότητα στην υγρασία, χαμηλή διαπερατότητα στο οξυγόνο και εξαιρετική αντίσταση στην επίδραση λιπών και ελαίων Δίσκοι, δίχτυα, φωλιές, συσκευασία boil in bag, modified atmosphere packaging, φιάλες Κατάλληλο για αναψυκτικά και αεριούχα ποτά 65

Πολυτερεφθαλικός πολυεστέρας (PET) Παράγεται από πολυσυμπύκνωση γλυκόλης και τερεφθαλικού οξέος Χημικά αδρανές και δεν παρατηρούνται μεταναστεύσεις ουσιών στα τρόφιμα Χρησιμοποιείται για boil in bag, κατεψυγμένα, ανθρακούχα αναψυκτικά, νερό Πολυαμίδια (PA) Παράγονται με πολυμερισμό συμπύκνωσης ενός οργανικού οξέος και μιας ορμόνης Στο εμπόριο είναι γνωστά ως Naylon Εύκαμπτα υλικά, εμποδίζουν τη διέλευση του οξυγόνου και του νερού Δύσκαμπτοι περιέκτες, φιάλες, βάζα 66

Φυσικά πολυμερή Οξική κυτταρίνη (CA) Από χνούδι του βαμβακόσπορου Συσκευασία ζαχαρωδών προϊόντων Αναγεννημένη κυτταρίνη-σελοφάν Από πολτό ξύλου ή βάμβακος Συσκευασία φρούτων, λαχανικών, ψωμιού 67

Εικόνα 16: Τύποι πλαστικών 68

Συνθετικά πολυμερή Αγγλική Συντομογ ραφία Ιδιότητες Χρήσεις Πολυαιθυλένια χαμηλής πυκνότητας (LDPE) Χαμηλή πυκνότητα από 0.910-0.940 g/cm 3 Μεμβράνες, υλικό επικάλυψης άλλων μέσων συσκευασίας Πολυαιθυλένια υψηλής πυκνότητας (HDPE) Υψηλή πυκνότητα από 0.95-0.965 g/cm 3 Φιάλες, τσάντες, σακίδια, δίσκοι, βαρέλια, πλαστικά κιβώτια, μεμβράνες Γραμμικά πολυαιθυλένια χαμηλής πυκνότητας (LLDPE) Ενσωματώνο νται στην αλυσίδα μικρές ποσότητες αλκενίων Φιάλες, τσάντες, σακίδια, δίσκοι, βαρέλια, πλαστικά κιβώτια, μεμβράνες 69

Συμπολυμερή αιθυλενίου αιθυλενοξικός βινυλεστέρας (EVA) 6-8% οξικό βινυλεστέρα Πολυπροπυλένιο (PP) Πυκνότητα 0.90 g/cm3 Προϊόντα βαθιάς κατάψυξης, στη συρρικνωμένη συσκευασία τροφίμων (καραμέλες), στη συσκευασία bag in box Για εύκαμπτους και δύσκαμπτος περιέκτες, κύπελλα γιαουρτιού, μαργαρίνης Πολυστυρόλιο ή πολυστερίνη (PS) Άμορφο πολυμερές, διαυγές, εύθρυπτο Κύπελλα για γαλακτοκομικά, δίσκοι κρέατος 70

Πολυβινυλιδενοχλ ωρίδιο (PVDC) Χρησιμοποιείτα ι ως συμπολυμερές με το PVC Δεν χρησιμοποιείται στη συσκευασία τροφίμων Πολυβινυλοχλωρί διο (PVC) Άμορφο πολυμερές, δίνει εύκαμπτες μεμβράνες Δίσκοι, δίχτυα, φωλιές, συσκευασία boil in bag, modified atmosphere packaging 71

Πολυτερεφθαλικός πολυεστέρας (PET) Αιθυλενο γλυκόλη + τερεφθαλικό οξύ boil in bag, κατεψυγμένα, ανθρακούχα αναψυκτικά,νερό Πολυαμίδια (PA) (Naylon) Δύσκαμπτοι περιέκτες, φιάλες, βάζα Οξική κυτταρίνη (CA) Από χνούδι του βαμβακόσπο ρου Αναγεννημένη κυτταρίνη-σελοφάν Celloph ane Από πολτό ξύλου ή βάμβακος Συσκευασία ζαχαρωδών προϊόντων Συσκευασία φρούτων, λαχανικών, ψωμιού 72

Πίνακας 4: Αριθμητικές ενδείξεις πλαστικών που βοηθούν στην ανακύκλωση PET ή PETE Polyethylene tetra phthalate HDPE High density polyethylene PVC Polyvinyl chloride LDPE Low density polyethylene PP Polypropylene PS Polystyrene Άλλα, μεταξύ των οποίων και η Δισφαινόλη Α = (2,2 Bis(4-hydroxyphenyl) propane 73

Ασηπτική Συσκευασία

Χαρτονένια Κουτιά Ασηπτικής Συσκευασίας Τα χαρτονένια κουτιά ασηπτικής συσκευασίας χυμών φρούτων, γάλακτος μακράς διαρκείας, σούπας, σάλτσας και γενικά προϊόντων με ελάχιστη διάρκεια ζωής τους 6 μήνες κατασκευάζονται συνήθως από laminate που αποτελείται από έξω προς τα μέσα από τα στρώματα: εξωτερικό πολυαιθυλένιο (15 g m -2 ) χαρτόνι από λευκανθέντα χαρτοπολτό και χαρτόνι από μη λευκανθέντα χαρτοπολτό (186 g m -2 ), ενδιάμεσο πολυαιθυλένιο (25 g m -2 ) φύλλο αλουμινίου (6,3 μm) δυο εσωτερικά στρώματα πολυαιθυλενίου (15 g m -2 και 25 g m -2 ) 75

Οι λειτουργίες καθενός εκ των στρωμάτων είναι: το εξωτερικό πολυαιθυλένιο προστατεύει το στρώμα της μελάνης και του χαρτονιού από την υγρασία και παρέχει τη δυνατότητα να κολληθούν τα πτερύγια πάνω στο παραλληλεπίπεδο κουτί το χαρτόνι από λευκανθέντα χαρτοπολτό χρησιμεύει ως υπόστρωμα για τη μελάνη και το ντεκόρ ενώ το χαρτόνι από μη λευκανθέντα χαρτοπολτό παρέχει στο κουτί την απαραίτητη μηχανική αντοχή το ενδιάμεσο πολυαιθυλένιο χρησιμεύει για τη συγκόλληση του φύλλου αλουμινίου στο χαρτόνι το φύλλο αλουμινίου δρα ως φραγμός για τα αέρια και παρέχει προστασία από το φως στο προϊόν τα δυο εσωτερικά στρώματα πολυαιθυλενίου αποτελούν φραγμό στα υγρά και παρέχουν τη δυνατότητα δημιουργίας με θερμοσυγκόλληση των δυο εγκάρσιων ραφών στο κουτί. Επειδή μερικά συστατικά των χυμών φρούτων μπορούν να επιφέρουν μείωση στην προσκόλληση του εσωτερικού στρώματος PE χρησιμοποιούνται δυο στρώματα ΡΕ. Πρώτα ένα λεπτό στρώμα συμπολυμερούς του αιθυλενίου με πολύ καλές ιδιότητες προσκόλλησης στο αλουμίνιο και κατόπιν ένα δεύτερο στρώμα κοινού ΡΕ 76

SIG Combibloc TETRA PAK Εικόνα 17:Ασηπτική συσκευασία χαρτονένιων κουτιών 77

Αλληλεπιδράσεις Συσκευασίας - Τροφίμου

Μετανάστευση Περιπτώσεις μετανάστευσης 1. Μεταφορά συστατικών του υλικού συσκευασίας στο τρόφιμο (φαινόμενο εκρόφησης desorption) Πρόσθετα όπως πλαστικοποιητές, αντιοξειδωτικά κλπ Μονομερή Ενώσεις που σχηματίζονται κατά την επεξεργασία του πολυμερούς 2. Μεταφορά συστατικών του τροφίμου στο υλικό συσκευασίας (φαινόμενο προσρόφησης adsorption) Προσρόφηση από το πολυαιθυλένιο πτητικών ενώσεων που δίδουν το χαρακτηριστικό άρωμα στους χυμούς φρούτων, φαινόμενο γνωστό ως flavor scalping 3. Προσρόφηση ουσιών από το εξωτερικό περιβάλλον στο υλικό συσκευασίας και μεταφορά τους στο τρόφιμο (φαινόμενο διαπερατότητας permeation) Μεταφορά στο τρόφιμο αρωμάτων από άλλα προϊόντα που είναι αποθηκευμένα στον ίδιο χώρο 79

Κατηγορίες μετανάστευσης Μετανάστευση Ολική Μετανάστευση (overall migration ή global migration): είναι η συνολική ποσότητα όλων των συστατικών του υλικού συσκευασίας που μεταναστεύουν στο τρόφιμο ανά μονάδα επιφάνειας της συσκευασίας και υπό καθορισμένες συνθήκες δοκιμής. Οι ουσίες αυτές δεν είναι συνήθως γνωστές και δεν είναι απαραίτητα επιβλαβείς για τον άνθρωπο. Ειδική Μετανάστευση (specific migration): είναι η ποσότητα ενός γνωστού συγκεκριμένου συστατικού (π.χ. μονομερές βινυλοχλωρίδιο) που μεταναστεύει στο τρόφιμο ανά μονάδα επιφάνειας της συσκευασίας και υπό καθορισμένες συνθήκες δοκιμής. Η μετανάστευση μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα: Την υποβάθμιση της ποιότητας του τροφίμου λόγω αλλοίωσης οργανοληπτικών χαρακτηριστικών του Την μόλυνση του τροφίμου με τοξικές ή καρκινογόνες ουσίες ώστε να 80 γίνεται τούτο ακατάλληλο για κατανάλωση.

Μετανάστευση Μετανάστευση ουσιών μπορεί κατά κύριο λόγο να συμβεί κατά την πλαστική συσκευασία των τροφίμων Όσα από τα συστατικά του πλαστικού έχουν σχετικά μικρό μοριακό βάρος μπορούν να μεταναστεύσουν στο τρόφιμο Στα πλαστικά υλικά περιέχονται: το βασικό πολυμερές προϊόντα μερικού πολυμερισμού (ολιγομερή) μια μικρή ποσότητα μονομερούς που δεν αντέδρασε πρόσθετα που χρησιμοποιήθηκαν ως βοηθητικά για τον πολυμερισμό ή που χρησιμεύουν για να προσδώσουν στο πλαστικό τις επιθυμητές φυσικές, χημικές και μηχανικές ιδιότητες. Πρόσθετα: καταλύτες, αντιοξειδωτικά, σταθεροποιητές, πλαστικοποιητές, διογκωτικά, βακτηριοστατικά, αντιστατικά,, επιβραδυντές καύσης, λιπαντικά, αδρανή υλικά, χρώματα κλπ. 81

Γραμμωτός Κώδικας

Οι Γραμμωτοί Κώδικες barcodes: Είναι ένα σύγχρονο εργαλείο για την ακριβή και γρήγορη εισαγωγή δεδομένων σε Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές Αντικαθιστούν την παραδοσιακή πληκτρολόγηση η οποία συνήθως οδηγεί σε λάθη και καθυστερήσεις Αποτελούν κλάδο του γενικότερου τομέα τεχνολογιών Αυτόματης Συλλογής Δεδομένων (Automatic Data Capture Technologies) Είναι τυποποιημένα σύμβολα, ένα είδος αλφαβήτου, που απεικονίζουν με συνδυασμούς από γραμμές διαφορετικού πλάτους και "είδους" ("σκοτεινές" και "φωτεινές"), μια συγκεκριμένη πληροφορία (π.χ. τον κωδικό ενός προϊόντος) "διαβάζονται" δε από μηχανήματα ηλεκτρονικής οπτικής ανάγνωσης (scanners) 83

Περνώντας το scanner πάνω από μία μπάρα, καταλαβαίνει το είδος της (φωτεινή ή σκοτεινή) καθώς και το πλάτος της. Μ αυτόν τον τρόπο αποκωδικοποιείται το σύμβολο και μεταφέρεται στον Η/Υ η «πληροφορία» η οποία περιέχεται μέσα στο barcode. Ο Η/Υ με τη σειρά του χρησιμοποιώντας αυτόν τον κωδικό, ανατρέχει στη βάση δεδομένων του όπου και βρίσκονται όλες οι πληροφορίες που αντιστοιχούν στον συγκεκριμένο κωδικό. Έτσι επιτυγχάνεται η ομαλή και απρόσκοπτη διακίνηση και διαχείριση προϊόντων και υπηρεσιών 84

Σημασία γραμμωτού κώδικα Ο γραμμωτός κώδικας, όπως όλες οι τεχνολογίες αυτόματης αναγνώρισης, είναι μία περιφερειακή τεχνολογία των Η/Υ. Προϋποθέτει την ύπαρξη ενός Η/Υ καθώς επίσης και ενός καλοσχεδιασμένου προγράμματος συλλογής πληροφοριών για την μέγιστη αξιοποίηση του γραμμωτού κώδικα Η επιτυχία του γραμμωτού κώδικα οφείλεται στο ότι αποτελεί ένα ευέλικτο και λειτουργικό σύστημα ηλεκτρονικής αναγνώρισης προϊόντων ενώ ταυτόχρονα μπορεί να λύσει πολλά από τα προβλήματα που αφορούν στην πληροφόρηση μιας σύγχρονης επιχείρησης 85

Οργανισμοί που ασχολούνται με τη δημιουργία και χρήση του γραμμωτού κώδικα Universal Product Code (UPC) UCC (Uniform Code Council) Ευρωπαϊκό πρότυπο Σύστημα Κωδικοποίησης / Σήμανσης ΕΆΝ (European Article Numbering Association) EAN International Ελληνικό Κέντρο Σημάνσεως Προϊόντων EΛKEΣHΠ-EAN Ελλάς EAN UCC 86

O ρόλος του EΛKEΣHΠ-EAN Ελλάς Να προωθεί και παράλληλα να εξηγεί τη χρήση των διεθνών προτύπων του Συστήματος EAN UCC σε όλες τις ελληνικές επιχειρήσεις Να εκδίδει και να διαχειρίζεται τους κωδικούς αριθμούς EAN/UPC για τις ελληνικές επιχειρήσεις Να διαβιβάζει στον EAN Int'l προβλήματα και αιτήματα των ελληνικών επιχειρήσεων σχετικά με την εφαρμογή του Συστήματος EAN UCC και να μεριμνά για την επίλυσή τους Να εκδίδει εγχειρίδια προδιαγραφών, οδηγίες και πρότυπα για τη σωστή εφαρμογή του Συστήματος EAN UCC 87

Στις Επιχειρήσεις -συνδρομητές του EΛKEΣHΠ-EAN Ελλάς παρέχονται τα εξής: Προδιαγραφές του Συστήματος και συνεχής ενημέρωσή τους (Updating Service) Τεχνική υποστήριξη σε θέματα κωδικοποίησης και barcoding Τεχνικές συμβουλές για την ανάλυση αναγκών και τον σχεδιασμό εφαρμογών Έλεγχοι ποιότητας εκτύπωσης συμβόλων barcode (Verification Service) Software για υπολογισμό των ψηφίων ελέγχου των κωδικών EAN/UPC Ενημερωτικό /εκπαιδευτικό υλικό Το Newsletter, "οι γραμμές" ανά τετράμηνο Δυνατότητα συμμετοχής σε εκπαιδευτικά σεμινάρια και εκδηλώσεις Πληροφόρηση για ενδιαφέρουσες εξελίξεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό 88

Προκειμένου να αποκτήσει κάποιος barcode θα πρέπει να γνωρίζει τα εξής: Θα πρέπει αρχικά να επικοινωνήσει με το EΛKEΣHΠ-EAN Ελλάδος ώστε να γίνει συνδρομητής. Να δημιουργήσει τους κωδικούς EAN/UCC των προϊόντων του σε συνδυασμό με τον κωδικό που παραχώρησε το EΛKEΣHΠ-EAN Ελλάδος στην επιχείρησή του. Να επικοινωνήσει με επιχειρήσεις που έκαναν πρόσφατα την ίδια διαδικασία. Να επικοινωνήσει με τους πελάτες του, που θα χρησιμοποιήσουν τα barcodes. Το κόστος εξαρτάται από τον ετήσιο κύκλο εργασιών της επιχείρησης, συμπεριλαμβάνει δε μία ε' άπαξ εγγραφή και την πρώτη ετήσια συνδρομή. Σχετικά με το εάν θα πρέπει να εγγράφεται σε κάθε Εθνικό Οργανισμό EAN, στη χώρα του οποίου δραστηριοποιείται η επιχείρησή του Σε περίπτωση λοιπόν εξαγωγής θα πρέπει να κωδικοποιηθούν σύμφωνα με τη δομή κωδικοποίησης που εφαρμόζεται στη χώρα που πρόκειται να διακινηθούν 89

Το Σύστημα EAN UCC: είναι ένα σύνολο προτύπων, που διευκολύνει τις επιχειρησιακές συναλλαγές και τις διαδικασίες του Ηλεκτρονικού Εμπορίου σε διεθνές επίπεδο, με σκοπό την αποτελεσματικότερη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας, επιτυγχάνοντας μείωση του κόστους και αύξηση της προστιθέμενης αξίας σε προϊόντα και παρεχόμενες υπηρεσίες απευθύνεται στην παγκόσμια αγορά και σε πολλούς τομείς επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, εξασφαλίζοντας μέσω μιας ενιαίας προσέγγισης, τη σωστή αναγνώριση προϊόντων, υπηρεσιών και θέσεων, η οποία είναι απαραίτητη για την απόκτηση, καταγραφή και μετάδοση πληροφοριών 90

Το Διεθνές Σύστημα EAN UCC περιλαμβάνει - εκτός από τα "πρότυπα" κωδικοποίησης - και πρότυπα που αφορούν στην απεικόνιση των κωδικών αριθμών με τα κατάλληλα barcodes. Τα πρότυπα αυτά είναι στην ουσία οι συμβολογίες barcode που χρησιμοποιούνται από το Σύστημα Συμβιολογίες barcode Συμβολογίες EAN/UPC (EAN-13, EAN-8, UPC-A και UPC-E) Συμβολογία ITF - Interleaved Two of Five (ITF-14) Συμβολογία UCC/EAN-128 Το Ελληνικό Κέντρο Σημάνσεως Προϊόντων ΕΛ.ΚΕ.ΣΗ.Π-ΕΆΝ Ελλάς δήλωσε ότι ο κωδικός ΕΆΝ-13 (barcode) που φέρουν τα περισσότερα καταναλωτικά προϊόντα δεν προσδιορίζει τη χώρα προέλευσης ή διακίνησής τους Ένα σύμβολο barcode "ενσωματώνεται" σ' ένα προϊόν με δύο τρόπους: A. Με απευθείας εκτύπωση πάνω στη συσκευασία του προϊόντος. B. Με ενσωμάτωση στη συσκευασία εκ των υστέρων 91

Συμβολογίες EAN-13, EAN-8, UPC-A και UPC-E Είναι αριθμητικές συμβολογίες, δηλαδή μπορούν να απεικονίσουν MONO τα ψηφία 0-9 Είναι σταθερού μήκους ΕΆΝ-13 (13 ψηφία) ΕΆΝ-8, UPC-A, UPC-E (8,12,9 ψηφία) Είναι μονοδιάστατες-γραμμικές συμβολογίες συνάρτηση μόνο του πλάτους των μπαρών - είτε φωτεινών είτε σκοτεινών - και OXI του ύψους των EAN - 13 EAN - 8 UPC - A 92

Συμβολογία ITF-14 Είναι αριθμητική συμβολογία σταθερού μήκους 14 ψηφίων Είναι μονοδιάστατη-γραμμική συμβολογία Υπάρχουν μόνο δύο πλάτη μπαρών, "φαρδιές" και "στενές" Κάθε ζεύγος ψηφίων απεικονίζεται με 5 "σκοτεινές" και 5 "φωτεινές" μπάρες. H κάθε ομάδα των 5 μπαρών - "σκοτεινών" ή "φωτεινών" - αποτελείται από 2 "φαρδιές" και 3 "στενές" μπάρες Διαβάζεται αμφίδρομα. Αυτός είναι κι ένας από τους λόγους για τους οποίους δεν χρησιμοποιείται για τη σήμανση των καταναλωτικών μονάδων των προϊόντων σε συνδυασμό με τους scanners των ταμείων των Σημείων Λιανικής Πώλησης (Supermarkets κλπ) Xρησιμοποιείται για τη σήμανση των χαρτοκιβωτίων σε συνδυασμό με τους φορητούς scanners που κατά κανόνα χρησιμοποιούνται στις αποθήκες 93

Συμβολογία UCC/EAN-128 Είναι αλφαριθμητική Μπορεί να απεικονίσει όλους τους χαρακτήρες του κώδικα ASCII 128 Είναι μεταβλητού μήκους και μπορεί να απεικονίσει μέχρι 48 αλφαριθμητικούς χαρακτήρες ή 96 MONO αριθμητικούς εκμεταλλευόμενη το χαρακτηριστικό "υψηλής πυκνότητας" το οποίο έχει Είναι μονοδιάστατη-γραμμική Διαβάζεται αμφίδρομα (bidirectionally) 94

Σημασία των ψηφίων ενός γραμμωτού κώδικα ΕΆΝ - 13 Τα τρία πρώτα ψηφία χαρακτηρίζουν το εθνικό γραφείο που έχει χορηγήσει τον κωδικό της επιχείρησης Τα επόμενα 4 ψηφία χαρακτηρίζουν την επιχείρηση Τα επόμενα 5 ψηφία χαρακτηρίζουν το προϊόν Το τελευταίο δεξιά ψηφίο είναι το ψηφίο ελέγχου και υπολογίζεται αυτόματα με αριθμητικό τύπο με βάση όλα τα προηγούμενα ψηφία Χρωματικοί συνδυασμοί κατάλληλοι για τον γραμμωτό κώδικα Τα ανοιχτά χρώματα συμπεριλαμβανομένων των θερμών (του κόκκινου του magenta και του πορτοκαλί) είναι κατάλληλα για το φόντο του γραμμωτού κώδικα Τα σκούρα και τα ψυχρά χρώματα (μαύρο, μπλε, πράσινο) είναι κατάλληλα για τις γραμμές Magenta (φούξια), κόκκινα, πορτοκαλί, και κίτρινα χρώματα σαν λευκό (τιμή 0) και τα υπόλοιπα σαν μαύρο (τιμή 1) 95

Χρωματικοί συνδυασμοί που διαβάζονται από το scanner Χρωματικοί συνδυασμοί που δεν διαβάζονται από το scanner 96