Φυσική της Ακτινοδιαγνωστικής

Φυσική της Ακτινοδιαγνωστικής Χ. Αρμπιλιά Ακτινοφυσικός Ιατρικής, Phd ΕΔΙΠ Ιατρικής Σχολής, ΕΚΠΑ Α Εργαστήριο Ακτινολογίας Αρεταίειο Νοσοκομείο Ακτινολογία: ονομάζεται η ειδικότητα της Ιατρικής που χρησιμοποιεί τεχνολογίες απεικόνισης των εσωτερικών οργάνων ή άλλων μερών του σώματος, με σκοπό τη διάγνωση και τη θεραπεία ασθενειών. Ακτινοδιαγνωστική-Ακτινοθεραπεία-Πυρηνική Ιατρική Willem Röntgen Ηπρώτη του εικόνα 1896 1

Νόμος αντιστρόφου τετραγώνου Η ένταση της ακτινοβολίας μειώνεται αντιστρόφως ανάλογα με το τετράγωνο της απόστασης Νόμος εκθετικής εξασθένισης 2

Μαζικός συντελεστής εξασθένησης (cm 2 /gr) N A A Αποτελεί μέτρο πιθανότητας αλληλεπίδρασης ανά μονάδα μάζας του υλικού που συναντά η ένταση της δέσμης ακτινοβολίας Ολική Ενεργός Διατομή Η διατομή σχέδασης σ είναι ή επιφάνεια που παρουσιάζει ένα κέντρο σχέδασης (π.χ. ηλεκτρόνιο ή πυρήνας) σε ένα διερχόμενο φωτόνιο. Αν το φωτόνιο διέλθει σε αυτή την περιοχή τότε θα επέλθει μία αλληλεπίδραση. Η Ενεργός Διατομή ενός κέντρου σχέδασης είναι η πιθανότητα του ένα προσπίπτον φωτόνιο κάπου σε αυτή την περιοχή να αλληλεπιδράσει με το κέντρο σχέδασης Μονάδα: cm 2 ή barns (1 barn = 10-28 m 2 ) 3

ΑΛΛΗΛΕΠΙ ΡΑΣΕΙΣ ΦΩΤΟΝΙΩΝ Κύριες διαδικασίες αλληλεπίδρασης Φωτοηλεκτρικό φαινόμενο Compton (incoherent) σκεδασμός ίδυμος γένεση I. Φωτοηλεκτρικό φαινόμενο Απόδοση ενέργειας προσπίπτοντος φωτονίου σε τροχιακό ηλεκτρόνιο Ενα μέρος της ενέργειας χρησιμοποιείται για τη διαφυγή του φωτοηλεκτρονίου από την έλξη του πυρήνα και το υπόλοιπο μέρος ως κινητική ενέργεια Αναπλήρωση κενού από ηλεκτρόνιο εξωτερικής στοιβάδας με ταυτόχρονη εκπομπή χαρακτηριστικής ακτινοβολίας Χ φωτοηλεκτρόνιο Πρωτογενής γ Χαρακτηριστική ακτινοβολία Ηλεκτρόνιο Auger 4

II. Φαινόμενο Compton Φωτόνιο υψηλής ενέργειας αλληλεπιδρά με ένα ηλεκτρόνιο εξωτερικής στιβάδας του ατόμου Το ηλεκτρόνιο εγκαταλείπει το άτομο και το φωτόνιο αποκλίνει της αρχικής διεύθυνσής του (σκέδαση) Τα σκεδασθέντα φωτόνια θα υποστούν στη συνέχεια και άλλες διαδοχικές αλληλεπιδράσεις μέχρι να αποδώσουν όλη τους την ενέργεια Σκεδαζόμενο φωτόνιο Θ γωνία σκέδασης Πρωτογενής γ Ελεύθερο ηλεκτρόνιο Compton III. ίδυμη γέννεση Αλληλεπίδραση φωτονίου με το μαγνητικό πεδίο του πυρήνα ενός ατόμου Παραγωγή ενός ηλεκτρονίου και ενός ποζιτρονίου Εξαύλωση ποζιτρονίου μετά από αλληλεπίδραση με ηλεκτρόνιο και παραγωγή δύο φωτονίων Ελάχιστη ενέργεια προσπίπτοντος φωτονίου: 1,022 MeV πρωτογενές φωτόνιο e - φωτόνιο 0,51MeV e + Πυρήνας e - φωτόνιο 0,51MeV 5

Πιθανότητα αλληλεπίδρασης pe 3 Z E A 3 p Φωτοηλεκτρικό φαινόμενο incoh Z E A 1 2 p Φαινόμενο Compton pair 2 Z log E A p Δίδυμη γένεση ΑΛΛΗΛΕΠΙ ΡΑΣΕΙΣ ΦΩΤΟΝΙΩΝ 100 Ατομικός αριθμός απορροφητή 80 60 40 20 περιοχή κυριαρχίας φωτοηλεκτρικού φαινομένου περιοχή κυριαρχίας φαινομένου Compton περιοχή κυριαρχίας παραγωγής ζευγών 0 0,01 0,1 1 10 100 Ενέργεια φωτονίων (ΜeV) 6

Οι συντελεστές εξασθένισης σε µονάδες cm 2 /gmπαρουσιάζονται σε: Οστά (bone), µυς (muscle), λίπος (fat) και ιώδιο (iodine.) Τα οστά έχουν υψηλότερο ατοµικό αριθµό και προκαλούν υψηλότερη απορρόφηση στις χαµηλές ενέργειες. Σε υψηλότερες ενέργειες, όπου το φαινόµενο Compton είναι κυρίαρχο, οστά, λίπος και µυς προκαλούν την ίδια απορρόφηση για πάχος µετρούµενο σε gm / cm 2. ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Πηγή ακτίνων Χ Βραχίονας µετακίνησης λυχνίας Διαφράγµατα Ορισµού πεδίου Κλίνη Ασθενούς 7

ΛΥΧΝΙΑ ΑΚΤΙΝΩΝ Χ Η λυχνία είναι ένας αερόκενος σωλήνας (πίεση <10-6 mmhg) µε δύο ηλεκτρόδια, την κάθοδο και την άνοδο. Από ένα νήµα βολφραµίου που υπάρχει στην κάθοδο, παρέχονται µε θέρµανση, ηλεκτρόνια τα οποία ευρισκόµενα σε µια διαφορά δυναµικού επιταχύνονται (µε την υψηλή τάση) και προσκρούουν στην άνοδο (στόχο). Η κάθοδος είναι µε τέτοιο τρόπο σχεδιασµένη ώστε να εστιάζει την δέσµη των ηλεκτρονίων που προσκρούουν στην άνοδο. Η άνοδος είναι κατασκευασµένη από δύστηκτο µέταλλο, συνήθως βολφράµιο. Ητάση µεταξύ ανόδου καθόδου είναι πάντα αρκετά υψηλή ώστε όλα τα παραγόµενα ηλεκτρόνια να προσπίπτουν στην άνοδο. Η πρόσκρουση των ηλεκτρονίων στην άνοδο παράγει φωτόνια λόγω του φαινοµένου πέδησης και τα οποία αποτελούν την διαγνωστική δέσµη. Πηγή ακτίνων Χ ~ ΚΑΘΟΔΟΣ Νήµα 150 kv - + Στόχος ΑΝΟΔΟΣ Aκτινοβολία πέδης-bremsstrahlung Το ηλεκτρόνιο εισέρχεται στο υλικό με ταχύτητα u. Τα άτομα του υλικού του ασκούν δυνάμεις με αποτέλεσμα τη συνεχή μείωση της ταχύτητας του ώσπου αυτό σταματά (u=0). Η ενέργεια που χάνει το ηλεκτρόνιο κατά τη διάρκεια της επιβράδυνσης εκπέμπεται υπό τη μορφή ακτινοβολίας πέδης. 8

Bremsstrahlung spectra dn/de (spectral density) dn/de E 0 E From a thin target From a thick target E 0 E E 0 = energy of electrons, E = energy of emitted photons Bremsstrahlung spectra E Bremsstrahlung Bremsstrahlung after filtration 50 100 150 200 kev kev 9

Φάσµα ακτίνων Χ Σχετική Ένταση Χαρακτηριστικές ακτίνες Χ Τα χαµηλότερης ενέργειας φωτόνια απορροφώνται µε την βοήθεια ενός φίλτρου από αλουµίνιο (Al) και µε αυτόν τον τρόπο δηµιουργούν φραγµό στην ακτινοβολία η οποία επειδή είναι πολύ µαλακή απορροφάται από το δέρµα και δεν συνεισφέρει στον σχηµατισµό της εικόνας. Το φωτοηλεκτρικό φαινόµενο δηµιουργεί αιχµές ενέργειαςχαρακτηριστική ακτινοβολία Χ (συνήθως από την στιβάδα Κ) Συνεχές Φάσµα ακτίνων Χ (Bremsstrahlung) Ενέργεια ακτίνων Χ (kev) Κάθοδος Ανοδος Παλαιού Τύπου Λυχνία Ακτίνων Χ 10

Λυχνίες ακτίνων Χ Άνοδος Πυράκτωση ανόδου λυχνίας ακτίνων Χ λόγω της πρόσπτωσγς των ηλεκτρονίων 11

Tungsten, Z = 74, T w melt = 3300 ºC Ταχύτητα περιστροφής ~ 1000 rpm κάθοδος άνοδος διάφραγµα λυχνίας Διάταξη από ζεύγη οριζόντιων και κάθετων μολύβδινων πλακιδίων τα οποία μετακινούνται καθορίζοντας το επιθυμητό πεδίο ακτινοβόλησης Ακτινογραφικοί Παράγοντες Οι ακτινογραφικοί παράγοντες επηρεάζουν την ποσότητα και την ποιότητα της ακτινοβολίας και κατά συνέπεια την εικόνα. 3 βασικοί παράγοντες: ma το ρεύµα στο εσωτερικό της λυχνίας ακτίνων Χ (ηλεκτρόνια) kvp ηδιαφοράδυναµικού στα άκρα της λυχνίας (επιτάχυνση ηλεκτρονίων) χρόνος χρόνος έκθεσης (διάρκεια ακτινοβόλησης) Xαρακτηριστικά ακτινογράφησης υψηλή τάση (kv) ένταση (ma), χρόνος έκθεσης ( sec) Ηυψηλήτάση αντιστοιχεί σε διεισδυτικά φωτόνια Ηέντασησεσυνδυασµό µε τον χρόνο έκθεσης (mas) είναι ανάλογη µε την ποσότητα των εκπεµποµένων φωτονίων 12

Η αρχή λειτουργίας της διαγνωστικής ακτινολογίας περιλαµβάνει: τη διέλευση µιας επικεντρωµένης δέσµης ακτίνων Χ µέσα από το υπό εξέταση όργανο και την δηµιουργία εικόνας επάνω στο φιλµ ή σεµια οθόνη H πρωτογενής ακτινοβολία διαπερνά τον ασθενή χωρίς να αλληλεπιδράσει και μεταφέρει τις χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με ανατομική δομή. Η σκεδαζόμενη δημιουργεί ομίχλωση (θόρυβο) και προκαλείται υποβάθμιση της αντίθεσης της εικόνας Λυχνία Ακτίνων-Χ ΑΝΤΙΔΙΑΧΥΤΙΚΟ ΔΙΑΦΡΑΓΜΑ (σχάρα) διαχεόµενη ακτινοβολία απ ευθείας ακτινοβολία Παράλληλες Μεταλλικές Λωρίδες 13

Σύστημα ΑΕC Θάλαμοι ιονισμού ώστε να μετρούν την ποσότητα ακτινοβολίας. Όταν η ποσότητα ακτινοβολίας (και άρα η αμαύρωση) είναι η επιθυμητή τότε οι θάλαμοι δίνουν εντολή διακοπής της ακτινοβόλησης Ποιοτικά χαρακτηριστικά ακτινολογικής εικόνας Οπτική πυκνότητα Σκιαγραφική αντίθεση Μια ακτινολογική εικόνα είναι ικανοποιητική όταν αναδεικνύει τις λεπτομέρειες ανατομίας που είναι σημαντικές. Η ικανοποιητική ανάδειξη των ανατομικών στοιχείων απαιτεί ισορροπημένη σχέση της οπτικής πυκνότητας και σκιαγραφικής αντίθεσης 14

Οπτική πυκνότητα Αέρας Λίπος Μαλακά μόρια Οστά Μέταλλο Λιγότερο πυκνό Πιο διάφανο στην ακτινοβολία-χ Μαύρο Είδος Z Ειδικό βάρος Αέρας 1-2 0.001 Λίπος 6-7 0.9 Υγρό 7-8 1 Οστό 14 1.8 Μέταλλο 82 11.3 Πιο πυκνό Λιγότερο διάφανο Λευκό Οπτική πυκνότητα ή αµαύρωση Bo OD = log B Bo --> Ένταση προσπίπτουσας δέσµης φωτός, Β --> ιερχόµενη ένταση φωτός Καµπύλη Αµαύρωσης φιλµ ( Χαρακτηριστική καµπύλη ) Film γ Αντίθεση (Contrast) = OD2- OD1 Ευαισθησία του φιλµ: Ανάλογη της κλίσης της χαρακτηριστικής καµπύλης OD 2 OD1 γ = log E 2 log E1 υπολογίζεται στην ευθεία της καµπύλης 15

Φιλµ Προστατευτικό στρώµα ζελατίνης Βάση (Διαφανής πολυεστέρας) (200 micrometers) Γαλάκτωµα µε φωτοευαίσθητο υλικό (AgBr σε ζελατίνη) (20 micrometers) Λανθάνουσα εικόνα -> Επεξεργασία -> Εµφάνιση Αξιολόγηση -> Διαφανοσκόπιο Σκιαγραφική αντίθεση (contrast) Σκιαγραφική αντίθεση είναι η διαφορά οπτικών πυκνοτήτων μεταξύ διαφορετικών περιοχών του ακτινολογικού φιλμ Η ακτινολογική εικόνα υπάρχει επειδή υπάρχουν αυτές οι διαφορές Εξαρτάται από: Την ποιότητα της ακτινολογικής δέσμης (kvp) Τις φυσικές ιδιότητες του ανατομικού θέματος Τη χρήση αντιδιαχυτικού διαφράγματος Το ακτινολογικό φιλμ και την επεξεργασία του 16

Σκιαγραφική αντίθεση (contrast) Αντίθεση ανατομικού θέματος Πάχος (th-thickness) Πυκνότητα (ρ) Ατομικός αριθμός (Z) Χρήση σκιαγραφικών μέσων Λυχνία ρ1............................ Λυχνία ρ2........ Κασέτα - Φιλμ Λυχνία th 1 th 2 Κασέτα - Φιλμ Ζ1< <Ζ2.................... Κασέτα - Φιλμ Πυκνότητα, αντίθεση και ποιότητα εικόνας (αµαύρωση), Επιλογή ακτινογραφικών παραγόντων ma ελέγχει την πυκνότητα της εικόνας πυκνότητα αµαύρωσης στο φιλµ. ma πυκνότητα kvp ελέγχει αντίθεση και πυκνότητα kvp αντίθεση εικόνας & πυκνότητα χρόνος ελέγχει την πυκνότητα της εικόνας χρόνος πυκνότητα την ποιότητα λόγω της πιθανής κίνησης του ασθενούς 17

60 kv - 50 mas 70 kv - 50 mas 80 kv - 50 mas Ακτινογραφίες Η δεύτερη εικόνα κρανίου εμφανίζει αυξημένη οπτική πυκνότητα (υπερεκτεθειμένη) σε σχέση με την πρώτη είναι όμως διαγνωστική για την ανάδειξη του συγκεκριμένου προβλήματος (παρουσία ξένων σωμάτων) 18

Πολλά βιολογικά συστήµαταήόργαναδεν είναι ορατά µε τις καθιερωµένες ακτινογραφικές τεχνικές. Μπορούν να γίνουν όµως ορατά µε την κατάποση, χορήγηση ή εισπνοή διαφόρων υλικών αντίθεσης (contrast media). π.χ βαριούχο γεύµα ήυποκλυσµός, µυελογραφία, αγγειογραφία. X Ray absorption characteristics of iodine, barium and body soft tissue 100 X Ray ATTENUATION COEFFICIENT (cm 2 g -1 ) 10 1 0.1 (kev) 20 30 40 50 60 70 80 90 100 19

Τα απεικονιστικά συστήµατα χαρακτηρίζονται: 1. ιακριτική Ικανότητα Αντίθεσης Η δυνατότητα να εντοπίζονται µικρές αλλαγές στην εξασθένηση, π.χ. Χαµηλή αντίθεση, αµυδρά αντικείµενα. Αυξάνεται µε τηναύξηση της έντασης του σήµατος και την µείωση του θορύβου. 2. Χωρική ιακριτική Ικανότητα Η δυνατότητα απεικόνισης µικρών αντικειµένων, λεπτοµερειών. Αυξάνεται όσο η διασπορά του σηµείου εντύπωσης στο απεικονιστικό µέσο γίνεται µικρότερη. 3. Χρονική ιακριτική Ικανότητα Η δυνατότητα διακοπής της κίνησης και του ελέγχου της κίνησης. Αυξάνεται µε την µείωση του χρόνου έκθεσης και την αύξηση του ρυθµού καταγραφής λήψεων. Παράδειγµα υψηλής χωρικής διακριτικής ικανότητας (High Spatial Resolution) µε υψηλής αντίθεσης εικόνα (High Contrast Resolution image) (BROEGEL) 20

Παράδειγµα υψηλής χωρικής διακριτικής ικανότητας (High Spatial Resolution) µε χαµηλής αντίθεσης εικόνα (Low Contrast Resolution image) (VAN GOGH) Παράδειγµα χαµηλής χωρικής διακριτικής ικανότητας (Low Spatial Resolution) µε χαµηλής αντίθεσης εικόνα (Low Contrast Resolution image) (MONET) 21

Μαστογραφία Ο μαστός αποτελείται από ανατομικές δομές που παρουσιάζουν χαμηλή αντίθεση (διαφορές ιστών σε σύσταση και πυκνότητα είναι μικρές) οπότε για την απεικόνιση απαιτείται τεχνική υψηλής αντίθεσης. Αυτό επιτυγχάνεται με χρήση ακτίνων Χ χαμηλής ενέργειας (24 35kVp) που αυξανει την αντίθεση της εικόνας Σύστημα συμπίεςης (μικρότερο πάχος, ομοιογενές πάχος, ακινητοποίηση και ελαχιστοποίηση ασάφειας, μείωση σκεδαζόμενης ακτινοβολίας) και βάση στήριξης μαστού Ακτινοσκόπηση Ηδέσµη κατευθύνεται σε φθορίζον πέτασµα ήσε ενισχυτή εικόνας. Ο ενισχυτής εικόνας πολλαπλασιάζει τα φωτόνια που πέφτουν πάνω στην είσοδο του. Η εικόνα µπορεί να προβληθεί σε οθόνη ή να καταγραφεί και σε video. TV CAMERA ή CCD ARRAY (για ψηφιακή απεικόνιση) Ενισχυτής Εικόνας Λυχνία Ακτίνων Χ Επιτρέπει δυναµική απεικόνιση των αγγείων (αγγειογραφία) και «επεµβατικές» διαδικασίες CONTROL 22

Ακτινοσκόπηση Ηδέσµη κατευθύνεται σε φθορίζον πέτασµα ή σε ενισχυτή εικόνας. Ο ενισχυτής εικόνας πολλαπλασιάζει τα φωτόνια που πέφτουν πάνω στην είσοδο του. Ηεικόνα µπορεί να προβληθεί σε οθόνη ή να καταγραφεί και σε video. Πρέπει να υπάρχει χρονόµετρο για τη µέτρηση του χρόνου λειτουργίας της λυχνίας, ο δε συνολικός χρόνος ακτινοσκόπησης ή/και κινηµατογράφησης πρέπει να καταγράφεται στο αρχείο του εξεταζοµένου. Πρέπει να υπάρχει σύστηµα αυτόµατης ρύθµισης της παροχής της λυχνίας (Automatic Exposure Control) ώστε να επιτυγχάνεται βέλτιστη απεικόνιση και σταθερός ρυθµός δόσης στην είσοδο του ενισχυτή εικόνας ανεξάρτητα από τα φυσικά χαρακτηριστικά του εξεταζοµένου και τις λειτουργικές και γεωµετρικές παραµέτρους του ακτινολογικού συστήµατος. Πρέπει να υπάρχει µόνιµα ενσωµατωµένο σύστηµα µέτρησης του ρυθµού δόσης και της ολοκληρωµένης δόσης κατά την ακτινολογική επεµβατική διαδικασία. Η συνολική δόση από την ακτινοσκόπηση, κινηµατογράφηση (cine) ή/και ακτινογράφηση (spot) πρέπει να αναγράφεται στο σύστηµα µετά το πέρας της εξέτασης και να καταγράφεται στο αρχείο του εξεταζοµένου. Πρέπει να υπάρχουν προστατευτικά πετάσµατα οροφής από µολυβδύαλο ή/και τροχήλατα πετάσµατα µε παράθυρο παρατήρησης από µολυβδύαλο για την προστασία του προσωπικού. Το κρεβάτι πρέπει να διαθέτει όπου απαιτείται - συστήµατα ακινητοποίησης εξεταζοµένων. 23

ΔΟΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΚΤΙΝΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΜΕΓΕΘΗ - ΟΡΙΣΜΟΙ ΑΠΟΡΡΟΦΩΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D = dε / dm dε : η μέση ενέργεια που μεταφέρεται από την ακτινοβολία στην ύλη μέσα σε ένα στοιχειώδη όγκο dm : η μάζα του όγκου αυτού Μονάδες : Gy (Gray) = 1 J/Kg 24

ΜΕΓΕΘΗ - ΟΡΙΣΜΟΙ ΙΣΟΔΥΝΑΜΗ ΔΟΣΗ (ΣΕ ΙΣΤΟ Τ) H T = D x W R W R συντελεστής στάθμισης εξαρτάται από το είδος ακτινοβολίας Μονάδες :Sv Για φωτόνια και ηλεκτρόνια W R =1 ΜΕΓΕΘΗ - ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΝΕΡΓΟΣ ΔΟΣΗ (ΟΛΟΣΩΜΗ ΔΟΣΗ) Ε eff = ΣH T W T W Τ συντελεστής στάθμισης που εξαρτάται από το είδος του ιστού Μονάδες :Sv 25

Τυπικές δόσεις κατά τις Ακτινοδιαγνωστικές εξετάσεις Βαριούχα γεύµατα Ουρογραφία Αξονική κρανίου Αγγειογραφία εγκεφάλου Οσφυϊκή Μοίρα Σ.Σ. Χολοκυστογραφία Κοιλία Θωρακική Μοίρα Σ.Σ. Ακτινοσκόπηση Θώρακος Λεκάνη / Ισχίο Μαστογραφία Πυελοµετρία -CT Αυχενική Μοίρα Σ.Σ. Κρανίο Άκρα / Αρθρώσεις Ακτινογραφία θώρακος Οδοντιατρικά Αγγειογραφία καρδιάς Βαριούχος Υποκλυσµός CT σώµα Ενεργή δόση (msv) 0 2 4 6 8 10 12 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΚΤΙΝΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΡΧΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΡΧΗ ΒΕΛΤΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΡΧΗ ΟΡΙΩΝ ΔΟΣΕΩΝ 26

ΑΡΧΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Τα διάφορα είδη πρακτικών με ιοντίζουσες ακτινοβολίες πρέπει να είναι αιτιολογημένα βάσει κοινωνικο-οικονομικών πλεονεκτημάτων που παρέχουν σε σχέση με τη βλάβη στην υγεία που μπορεί να προκαλέσουν ΑΡΧΗ βελτιστοποιησησ Κάθε έκθεση, περιλαμβανομένων και των ιατρικών, πρέπει να διατηρείται τόσο χαμηλή όσο είναι λογικά εφικτό, λαμβάνοντας υπ όψιν τις δυνατότητες της υπάρχουσας τεχνολογίας, τα πορίσματα της ανάλυσης ωφέλειας - κόστους, και γενικά κάθε σχετικό κοινωνικό και κοινωνικοοικονομικό παράγοντα. As Low As Reasonably Achievable 27

ΑΡΧΗ ΟΡΙΩΝ ΔΟΣΗΣ Δεν επιτρέπεται η υπέρβαση των ορίων δόσεων που καθορίζονται από τους Κανονισμούς Ακτινοπροστασίας παρά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις και αφού ληφθεί υπ όψη η Αρχή της Αιτιολόγησης. Η αρχή αυτή δεν ισχύει στις ιατρικές εφαρμογές για τους ασθενείς. Βασικές Αρχές Ακτινοπροστασίας Όρια Δόσεων (Κανονισμοί Ακτινοπροστασίας, ΦΕΚ/β/216/6.3.2001) όριο ενεργού δόσεως επαγγελματικά εκτιθεμένων: 20 msv/yr όριο ενεργού δόσεως κοινού πληθυσμού: 1mSv/yr ενεργός δόση: δοσιμετρικό μέγεθος που σχετίζεται με τον ενεχόμενο συνολικό κίνδυνο για την υγεία. (Δόση 20 msv αυξάνει την πιθανότητα για θανατηφόρο καρκίνο κατά 0,1 %) 25 % 25,1 % 28

Εφαρμογή Ακτινοπροστασίας στην Ελλάδα Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ): η αρμόδια Αρχή για θέματα ακτινοπροστασίας. Μεριμνά για την εφαρμογή των Κανονισμών και εισηγείται πρόσθετα μέτρα, οποτεδήποτε κρίνει σκόπιμο εφαρμόζοντας τις βασικές αρχές της Ακτινοπροστασίας. Ελέγχει και αδειοδοτεί όλες τις πρακτικές των ιοντιζουσών ακτινοβολιών στην Ελλάδα. Εφαρμογή Ακτινοπροστασίας στην Ελλάδα Η εφαρμογή κανονισμών ακτινοπροστασίας γίνεται από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς Γιατροί Ακτινοφυσικοί (σύμβουλοι/υπεύθυνοι ακτινοπροστασίας) Τεχνολόγοι-χειριστές μηχανημάτων 29

ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Α. ΧΡΟΝΟΣ Keep beam-on time to a minimum 30

ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Β. ΑΠΟΣΤΑΣΗ Distance 1 m : Distance 1,5 m : Distance 2 m : 0.64 msv/h 0.27 msv/h 0.13 msv/h 31

ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Β. ΘΩΡΑΚΙΣΗ Without shielding 0,76 msv/h With shielding 0,011 msv/h Use shielding 32

Without apron 0,83 msv/h With apron 0,041 msv/h Wear protective apron & glasses Σας ευχαριστώ πολύ! 33