2 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΥΟΛΙΚΟ ΕΣΟ 2011-12 ΕΡΕΤΝΗΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ «Κοινωνικές και Οικονομικές Προεκηάζεις ηοσ Ενδύμαηος» Τπεύθσνη Καθηγήηρια : κα. Ασγερίδοσ Αρεηή Ομάδα Μαθηηών/ηριών Δημηηρακόποσλος Δημήηριος Νάηζκοσ Εσθσμία Γεωργοπούλοσ οθία Παπαγιάννη Μαριάννα ηεργίοσ Μαρία ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 1
Ξ Δ Ο Η Δ Σ Ν Κ Δ Λ Α 1. Δηζαγσγή.ζει. 2 2. Πξνβιεκαηηθή ζει. 5 3. Σνμηθά ξνχρα θαη ζπλζήθεο εξγαζίαο ζει. 6 4. Οιπκπηαθνί αγψλεο θαη βάλαπζε θαηαπάηεζε ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ...ζει. 15 5. Ρνχρα θαη πεξηβάιινλ..ζει. 27 6. Αλαζηνραζκφο.ζει. 32 7. Βηβιηνγξαθία ζει. 34 8. Παξάξηεκα ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 2
ηα πιαίζηα ηνπ καζήκαηνο «Δξεπλεηηθή Δξγαζία- Project» κειεηήζακε ηηο θνηλσληθέο θαη νηθνλνκηθέο πξνεθηάζεηο ηνπ ελδχκαηνο. Αξρηθά, ην ζχλνιν ησλ καζεηψλ ρξεζηκνπνίεζε πξσηνγελείο κεζφδνπο (εξσηεκαηνιφγην) κε ζηφρν λα δηεξεπλήζνπκε ηηο θαηαλαισηηθέο επηινγέο ησλ ζχγρξνλσλ αζηψλ. Η νκάδα καο αζρνιήζεθε κε άηνκα ειηθίαο εχξνπο 25-40 ρξνλψλ. Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο παξαζέηνληαη ζην παξάξηεκα. ηε ζπλέρεηα ε θαζεκία νκάδα κεκνλσκέλα δεκηνχξγεζε εξσηήζεηο νη νπνίεο ππνβιήζεθαλ ζε καζεηέο αιιά θαη ζε άηνκα κεγαιχηεξεο ειηθίαο φπσο νη θαζεγεηέο καο πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζηψζνπκε ηελ αληίιεςε ησλ δχν ειηθηψλ πάλσ ζηε ζρνιηθή κφδα. (Γείγκα ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ παξαζέηεηαη ζην παξάξηεκα). Πξψηα απ φια ζην ζρεηηθφ εξψηεκα ζην ζρεηηθφ εξψηεκα γηα ην πφζν ρξφλν αθηεξψλνπλ νη καζεηέο γηα λα εηνηκαζηνχλ γηα ην ζρνιείν δηαπηζηψζεθε δηαθνξά κεηαμχ αγνξηψλ θαη θνξηηζηψλ. Σα θνξίηζηα δίλνπλ κεγαιχηεξν βάξνο ζηελ εμσηεξηθή ηνπο εκθάληζε αθνχ ρξεηάδνληαη ην δηπιάζην ρξφλν γηα λα εηνηκαζηνχλ (30`) απφ ηα αγφξηα (15`). Η κεγαιχηεξε βαξχηεηα πνπ δίλνπλ ηα θνξίηζηα ζηελ εκθάληζή ηνπο θαίλεηαη θαη απφ ηελ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 3
θαηαθαηηθή ηνπο απάληεζε ζην εξψηεκα αλ βάθνληαη ζην ζρνιείν θαζψο θαη απφ ην φηη δε ζα θνξνχζαλ ηα ίδηα ξνχρα δχν ζπλερφκελεο εκέξεο ζε αληίζεζε κε ηα αγφξηα πνπ δε ζα είραλ πξφβιεκα. Έλα άιιν εξψηεκα πνπ ζίγεη ε έξεπλα είλαη ην αλ ε επηινγή ησλ ξνχρσλ γίλεηαη αλάινγα κε ηηο κάξθεο πξνθεηκέλνπ λα εληππσζηάζνπλ. Η απάληεζε ηφζν ησλ αγνξηψλ φζν θαη ησλ θνξηηζηψλ ήηαλ αξλεηηθή θαζψο ην θπξίαξρν θξηηήξην γηα ηελ επηινγή ησλ ξνχρσλ ηνπο, φπσο επηζήκαλαλ, είλαη λα ηαηξηάδνπλ ζηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπο θαη λα είλαη ηεο αξεζθείαο ηνπο. Βέβαηα έλα άιιν θξηηήξην πνπ παξαδέρηεθαλ φηη παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ επηινγή ησλ ξνχρσλ ηνπο είλαη ε πξνζέιθπζε ηνπ αληίζεηνπ θίινπ. Σέινο ηδηαίηεξα ελδηαθέξνπζεο ήηαλ νη απαληήζεηο αγνξηψλ θαη θνξηηζηψλ ζην δήηεκα ηεο επαλαθνξάο ηεο ζρνιηθήο πνδηάο. Οη απφςεηο δηίζηαληαη θαζψο κεξηθνί ήηαλ ππέξ θαη άιινη θαηά. Κπξίσο αξλεηηθά ήηαλ ηα αγφξηα αθνχ πξνηηκνχλ ηηο αθξαίεο θαη άιινηε πξνθιεηηθέο εκθαλίζεηο ησλ θνξηηζηψλ. Δλδηαθέξνπζεο ήηαλ θαη νη απφςεηο ησλ κεγάισλ ζρεηηθά κε ην ζέκα απηφ. ινη ζπκθσλνχλ φηη ε πιεηνςεθία ησλ λέσλ ληχλεηαη θαηάιιεια γηα ην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ κε εμαίξεζε κηα κηθξή κεξίδα καζεηψλ, ε νπνία επηιέγεη πξνθιεηηθέο εκθαλίζεηο. Βέβαηα ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 4
επηζεκαίλνπλ φηη νη ίδηνη φηαλ ήηαλ λένη ληχλνληαλ κε κεγαιχηεξε ζεκλφηεηα ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ. Σέινο είλαη αξλεηηθνί ζην δήηεκα επαλαθνξάο ηεο πνδηάο θαζψο θαηεγνξεκαηηθά αξλνχληαη ηελ επαλαθνξά ηεο αιιά θαη ζεσξνχλ ιάζνο ηελ ηφηε χπαξμή ηεο. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 5
Μεηά ηελ δηεμαγσγή ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ δεκηνπξγήζεθαλ ζηελ νκάδα καο ηα εμήο εξσηήκαηα Γηαηί ην έλδπκα θηάλεη ζηε ρψξα καο ζε πνιχ πςειέο ηηκέο, ελψ θεκνινγείηαη φηη θαηαζθεπάδεηαη κε πνιχ θζελά πιηθά θαη ρακεινχο κηζζνχο εξγαδνκέλσλ; Πνηεο είλαη νη ζπλζήθεο εξγαζίαο ησλ εξγαδνκέλσλ ζηα εξγνζηάζηα παξαζθεπήο ξνχρσλ; Γηαηί ηα ξνχρα παξαζθεπάδνληαη ζε καθξηλέο ρψξεο φπσο ηελ Κίλα; Ση επηπηψζεηο έρνπλ ζην πεξηβάιινλ ηα ηνμηθά ξνχρα θαη πψο κπνξεί λα βξεζεί κηα ιχζε; Έηζη απνθαζίζακε λα δηεξεπλήζνπκε ηελ παξνχζα θαηάζηαζε ςάρλνληαο θείκελα θαη καξηπξίεο πξνζπαζψληαο λα ελεκεξσζνχκε ψζηε λα θάλνπκε πην ζσζηέο επηινγέο ζηελ αγνξά ησλ ελδπκάησλ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 6
ΡΝΜΗΘΑ ΟΝΣΑ ΘΑΗ ΠΛΘΖΘΔΠ ΔΟΓΑΠΗΑΠ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 7
ΔΞΗΘΗΛΓΛΑ ΡΝΜΗΘΑ ΠΔ ΟΝΣΑ Ίρλε απφ επηθίλδπλεο ηνμηθέο νπζίεο εληφπηζε ε Greenpeace ζε ξνχρα απφ ηελ Κίλα, ηε Μαιαηζία, ην Βηεηλάκ θαη ηηο Φηιηππίλεο. Η greenpeace θαηεγνξεί, απφ ην Πεθίλν, δεθαηέζζεξηο κεγάιεο εηαηξίεο θαηαζθεπήο ξνχρσλ, φηη ζε πξντφληα ηνπο βξέζεθαλ ίρλε ηνμηθψλ ρεκηθψλ νπζηψλ πνπ είλαη πηζαλφ λα πιήμνπλ ηα φξγαλα αλαπαξαγσγήο δψλησλ νξγαληζκψλ. «Αηζνμπιεζηέξεο ηεο λνλπθαηλφιεο (NPE) εληνπίζηεθαλ ζηα δχν ηξίηα ησλ δεηγκάησλ», αλαθνίλσζε ζηε δηάξθεηα ζπλέληεπμεο Σχπνπ ε Λη Γηθάλγθ, παξνπζηάδνληαο ηελ έθζεζε «Dirty Laundry 2». Oη Αηζνμπιεζηέξεο ηεο λνλπθαηλφιεο είλαη ρεκηθά πξντφληα πνπ ζπρλά ρξεζηκνπνηνχληαη σο απνξξππαληηθά ζηε βηνκεραλία θαη ζηελ παξαγσγή πθαζκάησλ, ζπλζεηηθψλ θαη κε. ηαλ απνζπληίζεληαη, παξάγεηαη λνλπθαηλφιε, έλα ηδηαίηεξα ηνμηθφ ππνπξντφλ. «Η λνλπθαηλφιε πξνθαιεί νξκνληθέο δηαηαξαρέο» ππνγξάκκηζε ε Λη θαη δηεπθξίληζε φηη κπνξεί λα κνιχλεη ηελ ηξνθηθή αιπζίδα θαη φηαλ βξεζεί εληφο ηνπ νξγαληζκνχ λα απνηειέζεη απεηιή γηα ηελ γνληκφηεηα, ην αλαπαξαγσγηθφ ζχζηεκα, αθφκα θαη ηελ αλάπηπμε. «Γελ είλαη απεηιή κφλν γηα ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξαο ζηηο νπνίεο θαηαζθεπάδνληαη ηα πθάζκαηα, αιιά ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 8
θαη ζηηο ρψξεο πνπ πσινχληαη ηα ξνχρα απηά ιφγσ ησλ κεγάισλ πνζνηήησλ ΝΡΔ πνπ δηαξξένπλ φηαλ πιέλνληαη ηα ζπγθεθξηκέλα ξνχρα», πξφζζεζε. Σνλ πεξαζκέλν κήλα ε Greenpeace δεκνζηνπνίεζε έθζεζε κε ηίηιν «Dirty Laundry 2» ζηελ νπνία απνθαιχπηεη πσο νξηζκέλεο κεγάιεο θίξκεο κνιχλνπλ ηα λεξά ησλ πνηακψλ ζηελ Κίλα κε ηα ρεκηθά ηνπο απφβιεηα. Ωζηφζν κεηά ηε δεκνζηνπνίεζε ηεο έθζεζεο απηήο κεγάιεο θίξκεο δεζκεχηεθαλ λα απνθιείζνπλ θάζε ρεκηθή ηνμηθή νπζία απφ ηελ παξαγσγηθή ηνπο δηαδηθαζία έσο ην 2020. Σε δέζκεπζή ηνπο λα κελ ππάξρνπλ θαζφινπ ρεκηθά πνπ πεξλνχλ ζηελ ηξνθηθή αιπζίδα θαηά ηελ επεμεξγαζία ησλ πθαζκάησλ ζηα είδε έλδπζεο θαη ππφδεζεο έδσζαλ ε Nike θαη ε Puma. Η Adidas δελ δέρηεθε λα δεζκεπζεί ζε κηα αλάινγε θίλεζε, ελψ νη ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 9
ππφινηπεο 11 δελ ζρνιίαζαλ θαζφινπ ην γεγνλφο, παξφηη ε ρξήζε ηέηνησλ ρεκηθψλ απαγνξεχεηαη ζηελ Δπξψπε. χκθσλα κε επηζηεκνληθέο έξεπλεο, φηαλ πεξάζνπλ ζηελ ηξνθηθή αιπζίδα απηά ηα ρεκηθά κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ ζε πςειέο ζπγθεληξψζεηο ηνπηθνχο εξεζηζκνχο ζην δέξκα. Αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη ε κφλε εηαηξία ζηελ νπνία δελ εληνπίζηεθαλ ρεκηθέο νπζίεο είλαη ε GAP. Δπηπξφζζεηα θίλδπλνο ππάξρεη θαη ζηηο ρεκηθέο νπζίεο πνπ απειεπζεξψλνπλ ηα πιπληήξηα ζηεγλσηήξηα. Σα αξσκαηηθά πξντφληα πιπληεξίνπ ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ ζεξκφ αέξα ηεο νηθηαθήο ζπζθεπεο κπνξεί λα απειεπζεξψλνπλ θαξθηλνγφλεο ρεκηθέο νπζίεο. πγθεθξηκέλα, νη εηδηθνί εληφπηζαλ έλαλ επηθίλδπλν ζπλδπαζκφ ρεκηθψλ νπζηψλ, πνπ εθπέκπεηαη κέζσ ησλ αεξαγσγψλ θαηά ηε δηάξθεηα ιεηηνπξγίαο ηνπ ζηεγλσηεξίνπ πα νπνία πξνθαινχλ πνλνθεθάινπο, θξίζεηο άζζκαηνο, αθφκα θαη επηιεπηηθέο θξίζεηο. Οη εξεπλεηέο αλέιπζαλ ηηο αλαζπκηάζεηο πνπ εθπέκπνπλ ηα ζηεγλσηήξηα, φηαλ ππάξρεη ηαπηφρξνλε ρξήζε πγξνχ απνξξππαληηθνχ θαη αξσκαηηθψλ θίισλ ζηεγλσηεξίνπ. Η αλάιπζε ησλ αεξίσλ έδεημε φηη απειεπζεξψλνληαη κέζσ ησλ αεξαγσγψλ πεξηζζφηεξεο απφ 25 πηεηηθέο νξγαληθέο ελψζεηο αλάκεζα ζηηο νπνίεο βξίζθνληαη θαη 7 επηθίλδπλνη ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 10
αηκνζθαηξηθνί ξχπνη. πγθεθξηκέλα, δχν απφ απηέο ηηο ρεκηθέο νπζίεο ε αθεηαιδεΐλε θαη ην βελδφιην έρνπλ ραξαθηεξηζηεί απφ ηελ Ακεξηθαληθή Τπεξεζία Πξνζηαζίαο ηνπ Πεξηβάιινληνο σο θαξθηλνγφλεο. Έληνλεο αλεζπρίεο έρνπλ πξνθιεζεί ζρεηηθά κε ηελ αζθάιεηα ησλ αξσκαηηθψλ θαηαλαισηηθψλ πξντφλησλ. Σέινο ε έξεπλα πξνεηδνπνηεί φηη ην πξφβιεκα δελ πεξηνξίδεηαη ζηα ακεξηθαληθά ζπίηηα αθνχ ην απνξξππαληηθφ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζηελ έξεπλα θπθινθνξεί επξέσο θαη ζηε Βξεηαλία. Έλα αθφκα αλεζπρεηηθφ γεγνλφο είλαη νη δηαζηάζεηο επηδεκίαο πνπ έρεη πάξεη ζε νξηζκέλεο ρψξεο ηνπ θφζκνπ ε ππξηηίαζε, κηα λφζνο ησλ πλεπκφλσλ γηα ηελ νπνία ελνρνπνηείηαη ε ηερληθή μεζσξηάζκαηνο ηνπ ηδηλ. Γηα ηνπο εξγαδφκελνπο θισζηνυθαληνπξγνχο ζηελ ακκνβνιή, νη πλεχκνλεο ησλ νπνίσλ έρνπλ πξνζβιεζεί απφ ππξηηίαζε, ν κέζνο φξνο δσήο είλαη έμη ρξφληα. Θχκαηα ηεο κφδαο ησλ μεζσξηαζκέλσλ ηδηλ πέθηνπλ ρηιηάδεο εξγαδφκελνη ζηνλ θφζκν, πνπ θαζεκεξηλά βξίζθνληαη αληηκέησπνη κε ην ζάλαην. Η ακκνβνιή επζχλεηαη γηα ππξηηίαζε, ε νπνία πξνθαιεί βαξηά αλαπλεπζηηθή αλεπάξθεηα, ελίνηε αλίαηε. Σν Σκήκαηνο Παζήζεσλ Θψξαθα δηεμήγαγε κηα κειέηε κε ηε ζπκκεηνρή 32 αλδξψλ, κε κέζν φξν ειηθία ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 11
ηα 31,5 έηε, πνπ εξγάδνληαλ επί 28 κήλεο ζε ακκνβνιή, 66.4 ψξεο ηελ εβδνκάδα. ινη έπαζραλ απφ ππξηηίαζε. ηνπο 31 έγηλε εμέηαζε επαλαιεπηηθή θαη δηαπηζηψζεθε φηη 16 εμ απηψλ παξνπζίαζαλ εμειηζζφκελε ίλσζε, κε ζπκπηψκαηα έθπησζεο ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ πλεχκνλα. Έμη κήλεο κεηά κπήθαλ ζην λνζνθνκείν κα αλαπλεπζηηθή αλεπάξθεηα. ήκεξα έλαο πεξηκέλεη λα θάλεη κεηακφζρεπζε πλεχκνλα θαη έμη έρνπλ πεζάλεη. Η δξ Μπαιθάλ εθηζηά ηελ πξνζνρή απεπζχλνληαο έθθιεζε γηα παγθφζκηα απαγφξεπζε ηεο δηαδηθαζίαο μεζσξηάζκαηνο ηνπ ηδηλ κε ακκνβνιή. Η έθθιεζε απηή βξήθε απήρεζε ζηηο θίξκεο H&M θαη Levi s νη νπνίεο αλαθνίλσζαλ φηη δελ ζα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηελ ηερληθή ηεο ακκνβνιήο. Δθαηνκκχξηα μεβακκέλα ηδηλ φκσο παξάγνληαη ζε παξάλνκεο βηνκεραλίεο. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 12
ΝΗ ΠΛΘΖΘΔΠ ΔΟΓΑΠΗΑΠ ΡΩΛ ΔΟΓΑΕΝΚΔΛΩΛ ε πνιινχο θάλεη εληχπσζε ην γεγνλφο φηη θάπνηα ξνχρα πσινχληαη ζε εμαηξεηηθά ρακειέο ηηκέο ελψ θαηαζθεπάδνληαη ζε πνιχ καθξηλέο ρψξεο. Κάπνηνη απφ απηνχο δξαζηεξηνπνηήζεθαλ ζέινληαο λα κάζνπλ γηαηί ζπκβαίλεη απηφ θαη ζηηο 16 Απγνχζηνπ 2011, έπεηηα απφ θαηαγγειία ζσκαηείσλ ζηελ ηειενπηηθή εθπνκπή Liga μεθίλεζαλ έξεπλεο γηα ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο ζε ζχγρξνλα θάηεξγα πνπ παξάγνπλ ξνχρα γηα ινγαξηαζκφ ηεο εηαηξείαο Zara ζηε Βξαδηιία. ηηο 17 Απγνχζηνπ, ε Τπεξεζία Πεξηθεξεηαθήο Δπνπηείαο Δξγαζίαο θαη Απαζρφιεζεο ηνπ άν Πάνιν έθιεηζε κηα βηνκεραλία πνπ πξνκήζεπε ξνχρα ηελ εηαηξεία Zara, φπνπ νη εξγαδφκελνη εξγάδνληαλ ππφ ζπλζήθεο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 13
ζχγρξνλεο δνπιείαο. Οη 15 εξγαδφκελνη είραλ εηζαρζεί παξαλφκσο ζηε Βξαδηιία απφ ηε Βνιηβία θαη ην Πεξνχ θαη ήηαλ θιεηδσκέλνη ζε κηθξά δηακεξίζκαηα ελψ έξαβαλ ξνχρα γηα 12-18 ψξεο ηελ εκέξα, 6-7 κέξεο ηελ εβδνκάδα. Γε κπνξνχζαλ λα βγνπλ απφ ηα δηακεξίζκαηα ρσξίο ηε ζπγθαηάζεζε ηνπ επφπηε θαη δελ είραλ δεζηφ λεξφ γηα κπάλην νχηε αξθεηφ θαγεηφ. Οη Βνιηβηαλνί πιεξψλνληαλ πεξίπνπ 1.12 δνιιάξηα γηα θάζε ξνχρν πνπ έξαβαλ, ελψ ε ιηαληθή ηηκή ζηα θαηαζηήκαηα ηεο Βξαδηιίαο γηα ην ίδην ξνχρν ήηαλ πεξίπνπ 126 δνιιάξηα ( 76 επξψ ). Απφ ηα ρξήκαηα πνπ θέξδηδαλ πιεξσλφηαλ ην ελνίθην αιιά θαη ην θφζηνο κεηαθνξάο ηνπο απφ ηε Βνιηβία ζηε Βξαδηιία. Πνιινί εξγάδνληαλ γηα 3-4 κήλεο κέρξη λα μεπιεξψζνπλ ηνπο δνπιεκπφξνπο. Οη έξεπλεο ζπλερίζηεθαλ θαη ζπλνιηθά βξέζεθαλ 4 βηνκεραλίεο κε αλάινγεο ζπλζήθεο πνπ έξαβαλ ξνχρα γηα ινγαξηαζκφ ηεο Zara. Ο κηζζφο ησλ εξγαδνκέλσλ ζηα ζχγρξνλα απηά θάηεξγα θπκαηλφηαλ απφ 156 έσο 290 κεληαίσο φηαλ ν θαηψηαηνο κηζζφο ζηα Βξαδηιία είλαη 344 δνιιάξηα. Αλάκεζα ζηνπο εξγαδφκελνπο βξέζεθε θαη θνξίηζη 14 ρξνλψλ! Καζψο νη έξεπλεο ζπλερίδνληαλ αλαθάιπςαλ φηη εθαηνληάδεο ρηιηάδεο εξγαδφκελνη ιηπνζχκεζαλ ζε εξγνζηάζηα πθαζκάησλ ζηελ Κακπφηδε εμαηηίαο ηεο ππεξβνιηθήο δέζηεο, ησλ ππεξσξηψλ θαη ηεο έθζεζήο ηνπο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 14
ζε ρεκηθά, ζέηνληαο κεγάιεο εηαηξείεο ιηαληθήο πψιεζεο φπσο ηηο H&M, Marks & Spencer θαη ηελ Inditex ζην πξνζθήλην θαη ηνπο πξνκεζεπηέο ηνπο ππφ έξεπλα. Σνλ ηειεπηαίν θαηξφ έρνπλ ζεκεησζεί άιια δχν πεξηζηαηηθά καδηθψλ ιηπνζπκηψλ ζε εξγνζηάζηα ηεο εηαηξείαο H&M. Η ζνπεδηθή εηαηξεία έρεη εθθξάζεη ηελ αλεζπρία ηεο θαη αλαθνίλσζε φηη έρεη μεθηλήζεη πξνθαηαξθηηθή έξεπλα θαη ζπλεληεχμεηο ζηνπο εξγαδφκελνπο. Ο αζηπλνκηθφο δηεπζπληήο ηεο επαξρίαο Κέν Πίζετ δήισζε «Απιψο έλησζαλ πνλνθέθαιν θαη δαιάδα θαη κεηαθέξζεθαλ ζε λνζνθνκεία» θαη πξφζζεζε φηη ην εξγνζηάζην ρξεζηκνπνηεί ρεκηθά κε ζθνπφ νη θαηζαξίδεο λα κελ ηξψλε ηα ελδχκαηα. Μία 29ρξνλε εξγαδφκελε πνπ κεηαθέξζεθε ζε λνζνθνκείν δήισζε: «Έηξεκα, δελ κπνξνχζα λα αλαπλεχζσ θαη έθαλα εκεηφ. Πνιινί έθαλαλ εκεηφ». Σνπιάρηζηνλ 1200 εξγαδφκελνη ζε εξγνζηάζηα παξαγσγήο ελδπκάησλ έρνπλ ιηπνζπκήζεη ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο ρξνληάο. Η θαηάζηαζε απηή ζα πξέπεη λα ζηακαηήζεη φκσο θαη απηνί νη άλζξσπνη λα δηεθδηθήζνπλ επηηέινπο ηα δηθαηψκαηά ηνπο. Απηφ ζα γίλεη φκσο κφλν αλ δξαζηεξηνπνηεζνχκε επηιέγνληαο πην ζπλεηδεηά πιένλ ηα ξνχρα καο. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 15
ΝΙΚΞΗΑΘΝΗ ΑΓΩΛΔΠ ΘΑΗ ΒΑΛΑΠΖ ΘΑΡΑΞΑΡΖΠΖ ΡΩΛ ΑΛΘΟΩΞΗΛΩΛ ΓΗΘΑΗΩΚΑΡΩΛ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 16
ΔΟΓΑΡΗΘΖ ΔΘΚΔΡΑΙΙΔΠΖ ΠΡΗΠ ΒΗΝΚΖΣΑΛΗΔΠ ΑΘΙΖΡΗΘΖΠ ΔΛΓΠΖΠ Καηξφο λα πάςνπλ θάπνηα κνδάηα αζιεηηθά ξνχρα πνπ δηαθεκίδνληαη αθφκα θαη ζηνπο Οιπκπηαθνχο αγψλεο κέζσ ηνπ νιπκπηαθνχ ηδεψδεο λα ζηεξίδνληαη ζηελ απφιπηε εμαζιίσζε εθαηνκκπξίσλ εξγαηψλ ζε νιφθιεξν ηνλ πιαλήηε. Η επέθηαζε ηνπ παγθφζκηνπ εκπνξίνπ εηδψλ αζιεηηθήο έλδπζεο ππφ ηελ αηγίδα εηαηξηψλ-θνινζζψλ φπσο νη Nike, Adidas, Reebok, Puma, Fila, Asics, Mizuno, Lotto θαη Kappa έρεη ηξαβήμεη ζηε δνπιεηά εθαηνκκχξηα αλζξψπσλ, θπξίσο γπλαηθψλ. Απφ ηελ Κίλα θαη ηελ Ιλδνλεζία σο ηελ Σνπξθία θαη ηε Βνπιγαξία, νη εξγάηεο απηνί θφβνπλ, γαδψλνπλ, ζηνηβάδνπλ θαη παθεηάξνπλ ηα πξντφληα πνπ ζα δηαηεζνχλ κέζσ ησλ αιπζίδσλ ιηαληθήο πψιεζεο ζηα πέξαηα ηνπ θφζκνπ. Οη εξγάηεο εξγάδνληαη πνιιέο ψξεο θάησ απφ επαρζείο ζπλζήθεο, ζπρλά ρσξίο ηελ παξακηθξή εξγαζηαθή πξνζηαζία, ελψ ηα δηθαηψκαηα ηνπο λα ηδξχζνπλ ζσκαηεία θαη λα δηαπξαγκαηεπηνχλ ζπιινγηθά ηνπο φξνπο ηεο εξγαζίαο ηνπο παξαβηάδνληαη ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 17
ζπζηεκαηηθά. Δξγνζηάζηα-θάηεξγα ζηελ Κίλα. Κνηκνχληαη πάλσ ζηνλ πάγθν φπνπ δνπιεχνπλ, ψζηε λα κελ ράζνπλ ρξφλν πεγαηλνξρφκελνη ζηε δνπιεία Σν απνηέιεζκα είλαη φηη εθαηνκκχξηα εξγάηεο εγθισβίδνληαη ζηε θηψρεηα θαη δελ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα απνθηήζνπλ έλα δίθαην κεξίδην απφ ηνλ πινχην πνπ παξάγνπλ. Η δπλαηφηεηα ινηπφλ ησλ εξγαηψλ λα ακπλζνχλ απέλαληη ζηελ εθκεηάιιεπζε ππνλνκεχεηαη απφ ηελ θαηάξγεζε ηνπ δηθαηψκαηφο ηνπο λα ζπλδηθαιηζηνχλ. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 18
Σα εκπφδηα είλαη πνιιά: δηνηθεηηθά, λνκηθά θαη θαζαξφο θφβνο ιφγσ εθθνβηζκνχ θαη παξελνριήζεσλ. ην θιίκα απηφ, νη εξγαδφκελνη παξακέλνπλ εθηεζεηκέλνη θαη επάισηνη ζε άδηθε θαη απάλζξσπε ζπκπεξηθνξά απφ ηνπο εξγνδφηεο ηνπο. χκθσλα φκσο κε κία έξεπλα ηα πνξίζκαηα βαζίδνληαη ζε ζηνηρεία ηα νπνία ζπγθεληξψζεθαλ απφ ζπλεληεχμεηο πνπ παξαρψξεζαλ 186 εξγάηεο ζηε Βνπιγαξία, ζηελ Ιλδνλεζία, ηελ Κακπφηδε, ηελ Κίλα, ηελ Σατιάλδε θαη ηελ Σνπξθία. Οη ζπλεληεχμεηο απηέο απνθαιχπηνπλ ηελ χπαξμε ελφο εξγαζηαθνχ κνληέινπ πνπ πεξηιακβάλεη απίζηεπηα ρακεινχο κηζζνχο, θαηαλαγθαζκφ ησλ εξγαηψλ λα δνπιεχνπλ εμαηξεηηθά πνιιέο ψξεο, εθκεηαιιεπηηθνχο φξνπο πξφζιεςεο, ηξνκνθξάηεζε, ζεμνπαιηθή παξελφριεζε, ιεθηηθή θαη ζσκαηηθή βία. Αθφκα ππάξρνπλ ελδείμεηο φηη νξηζκέλνη δηεπζπληέο εξγνζηαζίσλ παξαπνηνχλ ηα ζηνηρεία ηελ ψξα ησλ επηζεσξήζεσλ Παξφια απηά ε αγνξά αζιεηηθήο έλδπζεο έθηαζε ην 2002 ηα 58 δηζεθαηνκκχξηα δνιάξηα. ην επίπεδν ηεο παξαγσγήο απηφ κεηαθξάδεηαη ζε ππεξβνιηθέο ψξεο εξγαζίαο θαη ππνρξεσηηθέο ππεξσξίεο πξνθεηκέλνπ λα παξαδνζνχλ εγθαίξσο νη παξαγγειίεο. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 19
Οη εηαηξίεο αζιεηηθήο έλδπζεο σζηφζν πξνζέρνπλ ψζηε λα ηεξνχλ ηηο απνζηάζεηο ηνπο απφ ηηο θαηεγνξίεο φηη νη επηρεηξεκαηηθέο ηνπο πνιηηηθέο έρνπλ αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ζηνπο ηφπνπο δνπιείαο. Σέινο φιν απηή ε άζιηα θαηάζηαζε ππνδειψλεηαη απφ ηηο καξηπξίεο πνπ δηαζέηνπκε ζρεηηθά κε ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο ησλ εξγαδνκέλσλ νη νπνίεο βξίζθνληαη παξαθάησ Καρησρίες Ζ Ξαν, κεηαλάζηξηα 22 εηψλ, είλαη γαδψηξηα ζην εξγνζηάζην Π ηεο Σατιάλδεο πνπ παξάγεη είδε ξνπρηζκνχ γηα ηελ Puma (αθξηβή νλφκαηα εξγαηψλ θαη ηνπσλχκηα απνθεχγνληαη γηα ιφγνπο πξνζηαζίαο ησλ πιεξνθνξεηψλ): «Γνπιεχσ θαζεκεξηλά απφ ηηο 8 ην πξσί κέρξη ην κεζεκέξη. Μεηά ην δηάιεηκκα γηα θαγεηφ δνπιεχνπκε πάιη απφ ηε 1 κέρξη ηηο 5 ην απφγεπκα. Κάζε κέξα είκαζηε ππνρξεσκέλνη λα θάλνπκε ππεξσξία πνπ μεθηλά ζηηο 5.30. Σελ πεξίνδν αηρκήο δνπιεχνπκε κέρξη ηηο 2 ή 3 ην μεκέξσκα. Δίκαζηε πάληνηε ππνρξεσκέλνη λα θάλνπκε δηπιή βάξδηα. Νηψζνπκε εμαληιεκέλνη, αιιά δελ έρνπκε άιιε επηινγή. Γελ κπνξνχκε λα αξλεζνχκε ηελ ππεξσξία, γηαηί ν κηζζφο καο είλαη πνιχ ρακειφο. Κάπνηεο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 20
θνξέο ζέινπκε λα μαπνζηάζνπκε, αιιά ν εξγνδφηεο κάο ππνρξεψλεη λα δνπιέςνπκε. Κεξδίδσ γχξσ ζηα 50 δνιάξηα ην κήλα, αιιά πιεξψλσ 3 δνιάξηα γηα ειεθηξηθφ, λεξφ θαη χπλν. Πιεξψλσ θαη 5 δνιάξηα γηα ξχδη. Ο εξγνδφηεο κάο θξαηά 7 δνιάξηα ην κήλα γηα έμνδα εγγξαθήο ζηνπο θαηαιφγνπο πξνζσπηθνχ. Δηζη κνπ κέλνπλ 35 δνιάξηα γηα φια ηα ππφινηπα έμνδά κνπ. Κάπνηνπο κήλεο ηε ρακειή πεξίνδν κνπ κέλνπλ 30 ή 40 ζεληο.» Δργάηρια 21 εηών πνπ δνπιεχεη ζην εξγνζηάζην Ζ ηεο Ιλδνλεζίαο: «Σνλ Ινχλην θαη ηνλ Ινχιην ηνπ 2003, ην ηκήκα κνπ δνχιεςε απφ ηηο 7 ην πξσί κέρξη ηηο 4 ην πξσί ηεο επνκέλεο ιφγσ κηαο κεγάιεο παξαγγειίαο ηεο Reebok. Μαο επέηξεπαλ λα πάκε ζην ζπίηη γηα εθηά ψξεο ηε κέξα». Θριζάνηι, 28τρονος εργάηης πνπ δνπιεχεη ζην εξγνζηάζην Ρ ηεο Μπαλγθφθ πνπ παξάγεη γηα ηηο εηαηξείεο Fila, Nike θαη Puma: «Κάπνηεο θνξέο ππνρξεσλφκαζηε λα εξγαδφκαζηε ππεξσξία ζηε λπρηεξηλή βάξδηα... Γνπιεχσ ζαλ κεραλή φρη ζαλ άλζξσπνο». Φαηίμα, 22 εηών, Ηνδονήζια, παξάγεη γηα ηηο εηαηξείεο Adidas, Fila, Nike, Puma θαη Lotto ζην εξγνζηάζην Γ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 21
«Δρσ πνιιά πξνβιήκαηα πγείαο. Τπνθέξσ απφ πνλνθεθάινπο, δηάξξνηα, ζηνκάρη, πφλνπο ζηελ πιάηε θαη θξάκπεο. Γηα φια θηαίλε νη ζπλζήθεο ζην εξγνζηάζην: ε θαθή αηκφζθαηξα, ε ζπλερήο νξζνζηαζία θαη νη πνιιέο ψξεο εξγαζίαο ρσξίο αξθεηή αλάπαπζε, θαγεηφ θαη λεξφ». Ηηα, εργάηρια 25 εηών πνπ παξάγεη γηα ηηο Umbro θαη Puma ζην εξγνζηάζην Ι: «Η εμάληιεζε είλαη ην βαζηθφ πξφβιεκα κεηά ηηο ππεξσξίεο. Πνιιέο γπλαίθεο απνβάιινπλ ιφγσ ηεο ζπλερνχο δνπιεηάο, αθνχ νη ππεξσξίεο μεθηλνχλ ακέζσο κεηά ην ηέινο ηεο βάξδηαο». Δργάηης ζε εργοζηάζιο ηης Ροσρκίας πνπ παξάγεη γηα ηηο Puma θαη Lotto: «Οη κηζζνί δελ θηάλνπλ γηα ηίπνηα. Αιιά δελ έρνπκε άιιε ελαιιαθηηθή ιχζε, γηαηί ζηα εξγνζηάζηα εηδψλ έλδπζεο νη κηζζνί είλαη πεξίπνπ νη ίδηνη. Η επηινγή καο είλαη κεηαμχ απηνχ ηνπ κηζζνχ θαη ηεο αλεξγίαο». Γινγκ, εργάηης ηοσ εργοζηαζίοσ Λ ζηην Θίνα πνπ παξάγεη γηα ηηο Mizuno θαη Kappa: «Σν ζπκβφιαην είλαη θνξντδία. Η δηεχζπλζε δελ καο δίλεη πνηέ απηά πνπ γξάθνληαη εθεί κέζα. Ορη πεξηζζφηεξεο απφ ηξεηο ψξεο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 22
ππεξσξία ηε κέξα; Οχηε κπνξψ λα ζπκεζψ κηα κέξα πνπ λα δνχιεςα ιηγφηεξεο απφ ηξεηο ψξεο ππεξσξία». Δλίνα, εργάηρια ζηο εργοζηάζιο Ξ ηεο Ιλδνλεζίαο: «Μαο βξίδνπλ. Μαο ιέλε ειίζηεο, ηεκπέιεο, άρξεζηεο, κπάζηαξδεο. Μαο ιέλε φηη δελ αμίδνπκε άιιε ζπκπεξηθνξά. Μεξηθά θνξίηζηα βάδνπλ ηα θιάκαηα. Οπξιηάδνπλ κέζα ζη' αθηηά καο θαη καο ηξαβάλε ηα αθηηά ζπρλά». Δργάηριες ζηο εργοζηάζιο Γ ηης Ηνδονηζίας: «Σα λφζηηκα θνξίηζηα πθίζηαληαη ζπλερψο παξελνριήζεηο: ηα θαινχλ ζην γξαθείν ηνπο, ηνπο ςηζπξίδνπλ θνπβέληεο, ηα ρατδεχνπλ, πξνζπαζνχλ λα ηα εμαγνξάζνπλ κε ιεθηά θαη ηα απεηινχλ φηη ζα ράζνπλ ηε δνπιεηά ηνπο αλ δελ θάλνπλ έξσηα καδί ηνπο». Δργάηης ποσ δοσλεύει ζε εργοζηάζιο ηης Ηνδονηζίας πνπ παξάγεη γηα ηηο Umbro θαη Reebok: «Αξρηθά, νη νξγαλσηέο ηεο απεξγίαο ηέζεθαλ ζε δηαζεζηκφηεηα. Γελ ηνπο επηηξεπφηαλ λα έξζνπλ ζηε δνπιεηά θαη πιεξψζεθαλ κφλν ην 75% ηνπ κηζζνχ ηνπο. ηε ζπλέρεηα απνιχζεθαλ φινη. Νηψζακε αδχλακνη θαη θνβηζκέλνη φηαλ ζπλέβε απηφ. Ηηαλ ζαλ ραζηνχθη. Ηηαλ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 23
ζαλ λα καο έιεγε ν δηεπζπληήο: 'Να πνηα είλαη ηα απνηειέζκαηα ηεο απεξγίαο ζαο'». [...] Ζ οκηάτρονη Κοηζελίζι δεη ζην Λεζφην, κία κηθξή, θησρή ρψξα ζηε Μαχξε Ήπεηξν. Οη πνιπεζληθέο εηαηξίεο ξνχρσλ GAP θαη Levi Strauss έρνπλ εγθαηαζηήζεη εθεί ηηο κεγάιεο βηνκεραληθέο κνλάδεο ηνπο. Μαδί κε άιια παηδηά, ε Μνηζειίζη αζρνιείηαη θαζεκεξηλά κε ην μεθαζάξηζκα ζθνππηδηψλ ζηηο ρσκαηεξέο κήπσο βξνπλ θάηη πνπ ζα κπνξνχζαλ λα πνπιήζνπλ, ην κφλν φκσο πνπ βξίζθνπλ είλαη βειφλεο, μπξάθηα θαη επηθίλδπλα ρεκηθά. Έλα απφ ηα εξγνζηάζηα έρεη θαηεγνξεζεί γηα παξάλνκα ξίςε ηνμηθψλ απνβιήησλ ζε νξεηλέο πεξηνρέο ηνπ Λεζφην. Η βηνκεραλία Nien ζεσξείηαη ν κεγαιχηεξνο παξαγσγφο κπινπηδίλ ζηελ Αθξηθή. ην εξγνζηάζηφ ηεο αζρνινχληαη 9000 εξγαδφκελνη, γεγνλφο πνπ θάλεη ηελ Οπάζηγθηνλ λα κηιάεη γηα κία απφ ηηο κεγαιχηεξεο επηηπρίεο ηεο δεθαεηίαο, απφ ηελ επνρή πνπ ππνγξάθεθε ε AGOA. Απφ ηφηε νη εηζαγσγέο ξνχρσλ απφ ηελ Αθξηθή ζρεδφλ ηξηπιαζηάζηεθαλ θαη δεκηνπξγήζεθαλ πεξίπνπ 300000 ρηιηάδεο ζέζεηο εξγαζίαο παξέρνληαο ζεκαληηθή βνήζεηα ζε πεξίπνπ 3000000 αλζξψπνπο ζε 12 ρψξεο. Σα βηνκεραληθά απφβιεηα ηεο Nien Hsing σζηφζν απνηεινχλ ηε ζθνηεηλή πιεπξά απηήο ηεο πξνζπάζεηαο ελίζρπζεο ηνπ εκπνξίνπ κε ηελ Αθξηθή. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 24
ΝΗ ΝΙΚΞΗΑΘΔΠ ΔΘΛΔΠ ΓΗΑ ΡΖΛ ΔΟΓΑΡΗΘΖ ΔΘΚΔΡΑΙΙΔΠΖ ην εξγνζηάζην Ι, ην νπνίν παξάγεη αζιεηηθά ξνχρα πνπ θέξνπλ ην νιπκπηαθφ ζήκα, ν εξγάηεο πεξηέγξαςαλ σο εμήο ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο ηνπο ηνλ επηέκβξην ηνπ 2003:ηαλ πηέδνπλ νη ρξφλνη παξάδνζεο, ππνρξεψλνληαη λα δνπιεχνπλ 17 ψξεο επί έμη ζπλερφκελεο εκέξεο. Οη εξγάηεο ληψζνπλ εμαληιεκέλνη. Πνιιέο γπλαίθεο απνβάιινπλ Σν έλα ηέηαξην ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ πνπ απνηειείηαη απφ 2000 ζπλνιηθά εξγάηεο πξνζιακβάλεηαη κε επνρηαθά ζπκβφιαηα. Απηνί πιεξψλνληαη κε ην κηζφ ηνπ κεληαίνπ κηζζνχ ησλ κφληκσλ εξγαηψλ θαη ππνρξεψλνληαη λα δνπιεχνπλ ππεξσξίεο φηαλ δελ πεηπραίλνπλ λα παξαγάγνπλ ηνλ επηβαιιφκελν αξηζκφ θνκκαηηψλ ηηο ψξεο ηεο θαλνληθήο δνπιεηάο ηνπο. Οη ζπλδηθαιηζηέο δέρνληαη βξηζηέο θαη θαθνκεηαρείξηζε. Οη εξγάηξηεο, θπξίσο νη επνρηαθέο, πθίζηαληαη ζεμνπαιηθή παξελφριεζε. Γελ ππάξρεη θνηλσληθή αζθάιηζε. Οη εξγάηεο αγλννχλ ηνπο θψδηθεο δενληνινγίαο θαη δελ έρεη ππνπέζεη ζηελ αληίιεςή ηνπο επηζεψξεζε ηνπ ηφπνπ εξγαζίαο απφ ηηο αξκφδηεο αξρέο. Αο πάξνπκε φκσο σο παξάδεηγκα ηνπο Οιπκπηαθνχο αγψλεο ηεο Κίλαο, φπνπ ζεκεηψζεθαλ θαηλφκελα ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 25
θαηαπάηεζεο αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ, εθηειέζεσλ αλζξψπσλ θαη δψσλ, άζιηεο ζπλζήθεο εξγαζίαο (αθφκε θαη παηδηθή εξγαζία), θιέςηκν αλζξσπίλσλ νξγάλσλ απφ θπιαθηζκέλνπο θαη πςειέο κεηξήζεηο αηκνζθαηξηθήο/πεξηβαιινληηθήο κφιπλζεο. Αθφκα νη εξγάηεο ζηνηβάδνληαη ζε άζιηα θαηαιχκαηα, ρσξίο ζπκβάζεηο εξγαζίαο, ρσξίο ηαηξηθή πεξίζαιςε, ρσξίο δηθαηψκαηα. Αθφκε παηδηά εξγάδνληαη σο ζχγρξνλνη δνχινη ζε εξγνζηάζηα παξαγσγήο παηρληδηψλ, αλακλεζηηθψλ θαη γηα θάζε είδνο πξντφλ. Η ιχζε ινηπφλ κπνξεί λα δνζεί κέζσ ηεο Γηεζλνχο Οιπκπηαθήο Δπηηξνπήο, ησλ Δζληθψλ θαη ησλ Οξγαλσηηθψλ Δπηηξνπψλ δεηψληαο δεκνζίσο ην ηέινο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 26
ηεο εθκεηάιιεπζεο θαη θαηαπάηεζεο ησλ δηθαησκάησλ ησλ εξγαηψλ πνπ απαζρνινχληαη ζηελ παξαγσγή αζιεηηθψλ ξνχρσλ θαη πηέδνληαο ηηο βηνκεραλίεο λα πξνρσξήζνπλ ζε πξαγκαηηθέο βειηηψζεηο πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 27
ΟΝΣΑ ΘΑΗ ΞΔΟΗΒΑΙΙΝΛ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 28
Ξεριβάλλον Η πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο απνηειεί πιένλ επηηαθηηθή αλάγθε γηα ηε ζπλέρηζε ηεο χπαξμεο ηνπ πιαλήηε. Θα πξέπεη φινη καο θαη σο θαηαλαισηέο, λα πξνηηκάκε ξνχρα θαη πξντφληα πνπ ζα είλαη ζχκθσλα κε ηελ νηθνινγηθή καο ζπλείδεζε. Σα ηειεπηαία ρξφληα κε ηελ αλάπηπμε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο θαη θηελνηξνθίαο, αιιά θαη ηελ επηζηεκνληθή ηεθκεξίσζε γηα ηα πξνβιήκαηα πνπ πξνθαινχλ ζηνλ άλζξσπν ηα ζπλζεηηθά πθάζκαηα, ηα νηθνινγηθά ξνχρα πξνέξρνληαη απφ ηε θχζε θαη ηα νθέιε ηνπο είλαη κεγάια. Αξρηθά δηεπθνιχλνπλ ηε δεξκαηηθή αλαπλνή, δελ πξνθαινχλ θλεζκνχο θαη αιιεξγίεο, καο πξνζηαηεχνπλ απφ ηελ ππεξηψδε αθηηλνβνιία θαη ην θπξηφηεξν δελ καο βιάπηνπλ. Δίλαη θαιχηεξα απφ ηα ζπκβαηηθά, αθνχ νη πξψηεο χιεο βακβάθη, ζφγηα, ιηλάξη, κπακπνχ, ήκεξε θάλλαβε, ηζνπθλίδα, κεηάμη θαη καιιί- πξνέξρνληαη απφ ηε βηνινγηθή γεσξγία θαη θηελνηξνθία. Οιεο νη εηηθέηεο θαη νη ζπζθεπαζίεο είλαη θηηαγκέλεο απφ αλαθπθιψζηκα πιηθά θαη ηα κειάληα έρνπλ βάζε ην λεξφ. Ωο εθ ηνχηνπ, ηα πθάζκαηα είλαη εμαηξεηηθήο πνηφηεηαο θαη ζπκίδνπλ παιαηφηεξεο επνρέο. Απφ ηελ άιιε, νη βεβαξεκέλεο ρεκηθέο βαθέο αιιά θαη ηα επηβξαδπληηθά θαχζεο πνπ έρνπλ ηα ζπλζεηηθά ξνχρα, θαίλεηαη λα είλαη νη θχξηεο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 29
αηηίεο ησλ δηάθνξσλ αιιεξγηψλ. Γεθάδεο ρεκηθά πνπ βξίζθνληαη ζηηο ίλεο ησλ εζσξνχρσλ καο, ζηηο κπινχδεο καο, ζηα ζεληφληα καο, ζηαδηαθά απνδεζκεχνληαη θαη κέξνο ηνπο απνξξνθάηαη απφ ην δέξκα κε κεγάιε επθνιία. Θεηηθφ σζηφζν είλαη ην γεγνλφο φηη ηα ηειεπηαία ρξφληα ε δήηεζε γηα θπζηθά-νηθνινγηθά ξνχρα απμάλεηαη ζπλερψο ζρεδφλ ζε φιεο ηηο επξσπατθέο ρψξεο (θπξίσο Αγγιία, Γεξκαλία, Γαιιία, Ιηαιία). Κόδα και οικολογικά ρούτα Η Ιαπσλίδα ζρεδηάζηξηα κφδαο, θα Μαζάθν, θαηαζθεπάδεη νηθνινγηθέο δεκηνπξγίεο ρξεζηκνπνηψληαο ζφγηα, θαιακπφθη, κπακπνχ θαη κεηάμη θαη κάιηζηα πνιχ πξνηνχ απηφ πηνζεηεζεί ζηνλ ρψξν ηεο κφδαο γηα ηελ θνιεμηφλ ηνπ θζηλνπψξνπ. Η Μαζάθν, ε νπνία μεθίλεζε λα ρξεζηκνπνηεί νξγαληθά πθάζκαηα πξηλ απφ 13 ρξφληα, είλαη γλσζηή αθελφο γηα ηελ ρξήζε νηθνινγηθψλ πιηθψλ θαη αθεηέξνπ γηα ηηο ιεπηέο, ειαθξηέο θαη δηάθαλεο δεκηνπξγίεο ηεο, ηηο νπνίεο κάιηζηα δηαθνζκεί κε ινπινχδηα θαη θχιια. «Η νηθνινγηθή ζπλείδεζε απνηππψλεηαη ζηα ξνχρα κνπ θαη ηαπηφρξνλα θαίλεηαη ε αίζζεζε εξεκίαο, εηξήλεο θαη γαιήλεο πνπ κνπ ράξηζε ε θχζε», εμεγεί ε Ιαπσλίδα ζρεδηάζηξηα. Αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη ηα ξνχρα ηεο, πέξαλ ηνπ φηη είλαη θηιηθά ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 30
ζην πεξηβάιινλ, ηαπηφρξνλα είλαη αξθεηά πξαθηηθά, θαζψο ηα πεξηζζφηεξα κπνξνχλ λα πιπζνχλ ζην πιπληήξην. «Δίλαη ξνχρα πνπ κπνξνχλ λα θνξεζνχλ θαζεκεξηλά. Γελ ηα ληψζεηο θαλ, είλαη ζαλ δεχηεξν δέξκα» αλαθέξεη ε Μαζάθν θαη ππνγξακκίδεη φηη νη άλζξσπνη δελ είλαη αθφκα έηνηκνη λα δηαζέζνπλ κεγάια πνζά γηα ηελ αγνξά ξνχρσλ πνπ είλαη θηιηθά ζην πεξηβάιινλ. Ο αθηηβηζκφο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο δελ είλαη ν κφλνο ηξφπνο εθδήισζεο νηθνινγηθήο ζπλείδεζεο ζηνλ ρψξν ηεο κφδαο. Σν κήλπκα έρεη θηάζεη ζην αηειηέ πνιιψλ ζρεδηαζηψλ θαη δελ κηιάκε κφλν γηα κηθξά εξγαζηήξηα, αιιά θαη γηα κεγάια νλφκαηα φπσο ε Levi s, ε Gap θαη ε Marks and Spencer πνπ θηηάρλνπλ εζράησο ξνχρα κε πιηθά απφ νξγαληθέο θαιιηέξγεηεο, ρσξίο ηε ρξήζε θπηνθαξκάθσλ, ζηεξίδνληαο θνηλφηεηεο εξγαδνκέλσλ ζηνλ αλαπηπζζφκελν θφζκν. «Σν πην ζπλαξπαζηηθφ πξάγκα ζρεηηθά κε ηελ εθζηξαηεία καο είλαη ην φηη, εθηφο απφ ηε ζσηεξία ηνπ πεξηβάιινληνο, βάδνπκε θαη ην δηθφ καο ιηζαξάθη ζηελ παγθφζκηα κφδα, αθνχ φια καο ηα πξντφληα είλαη ζηπιηζηηθά άςνγα» ιέεη ν εκπνξηθφο δηεπζπληήο ηεο αιπζίδαο ελδπκάησλ From Somewhere, Γηαλ Μάξηζαλη. Σν Κίλεκα Ηζηθήο ζηε Μφδα μεθίλεζε ην 1988 απφ ηελ νηθνινγηθή κάξθα Komodo, πνπ ηδξχζεθε ζηελ Αζία απφ ηνλ Βξεηαλφ Μάξθ Μπινχκ. Απφ ηηο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 31
πσιήζεηο ησλ ξνχρσλ ηνπ, ηα νπνία θαηαζθεπάδνληαη απφ θαιά ακεηβφκελνπο εξγάηεο ζηα εξγνζηάζηα ηεο θίξκαο ζην Καηκαληνχ θαη ζην Μπαιί, ν θ. Μπινπκ έρεη ζήκεξα εηήζηα έζνδα 2 εθαη. Δπξψ. ήκεξα ν νίθνο κφδαο Louis Vuitton δείρλεη νηθνινγηθή ζπλείδεζε κε δσξεέο ζηνλ νξγαληζκφ Climate Project ηνπ πξψελ αληηπξνέδξνπ ησλ ΗΠΑ Αι Γθνξ θαη ζην νηθνινγηθφ ίδξπκα Green Cross International ηνπ ηειεπηαίνπ εγέηε ηεο πάιαη πνηέ νβηεηηθήο Έλσζεο Μηραήι Γθνξκπαηζφθ. Η δήηεζε γηα πξντφληα «Ηζηθήο κφδαο» ζεκεηψλεη ξαγδαία αχμεζε. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 32
ΑΛΑΠΡΝΣΑΠΚΝΠ Απφ ηα παξαπάλσ πξνθχπηεη φηη ην έλδπκα δελ απνηειεί απνθιεηζηηθά έλα κέζν πξνζηαζίαο ηνπ αλζξψπηλνπ νξγαληζκνχ αιιά έρεη πνιιαπιέο πξνεθηάζεηο. Αξρηθά, απνηειεί κέζν πξνβνιήο ηνπ αηφκνπ θαη θνηλσληθήο θαηαμίσζεο. Φνξψληαο αθξηβά θαη κνδάηα ξνχρα ην άηνκν πνιιέο θνξέο αηζζάλεηαη ππεξάλσ ησλ άιισλ. ηε ζπλέρεηα δηαπηζηψλνπκε ηε βάλαπζε εθκεηάιιεπζε-θαηαπίεζε ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ ζηα εξγνζηάζηα παξαζθεπήο ξνχρσλ. Οη εξγαδφκελνη πθίζηαληαη αθφξεηεο πηέζεηο-παξελνριήζεηο, ηδηαίηεξα ηελ πεξίνδν ησλ Οιπκπηαθψλ αγψλσλ, ιφγσ ηεο επηηαθηηθήο αλάγθεο παξαγσγήο κεγάιεο πνζφηεηαο ξνχρσλ Δπηπιένλ, πνιιά απφ ηα ξνχρα πνπ θνξάκε απνηεινχληαη ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο απφ νπζίεο ηνμηθέο εμαηξεηηθά επηβιαβείο γηα ηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ. Απνηειεζκαηηθή ιχζε ηνπ πξνβιήκαηνο είλαη ε θαηαζθεπή νηθνινγηθψλ ξνχρσλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ βηνινγηθή γεσξγία θαη θηελνηξνθία κε πξαθηηθέο κε επηδήκηεο γα ην πεξηβάιινλ. Σέινο, δηαθαίλεηαη φηη ην έλδπκα παίδεη θαηαιπηηθφ ξφιν ζηελ νηθνλνκία ηεο Δπξψπεο. Η επηξξνή ηνπ είλαη πξαγκαηηθά ζεκαληηθή θαζψο πιεζψξα κνλάδσλ παξαζθεπήο ξνχρσλ «κεηαλαζηεχνπλ» θπξίσο ζε ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 33
ηξηηνθνζκηθέο ρψξεο κε ζθνπφ ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θφζηνπο θαη ηελ κεγηζηνπνίεζε ηεο παξαγσγήο. Απφξξνηα απηνχ είλαη νη πνιπάξηζκεο ρακέλεο ζέζεηο εξγαζίαο θαη ε κείσζε ηνπ εηζνδήκαηνο ζε πνιιά επξσπατθά λνηθνθπξηά. πλεπψο είλαη ζεκαληηθφ νη θαηαλαισηέο λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηνπο θηλδχλνπο πνπ εγθπκνλεί ην ππάξρνλ νηθνλνκηθφ ζχζηεκα θαη λα απνπεηξαζνχλ λα ην αιιάμνπλ. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 34
ΒΗΒΙΗΝΓΟΑΦΗΑ Έθθξαζε Έθζεζε Α Γεληθνχ Λπθείνπ Δγθπθινπαίδεηα Μάιιηαξεο Παηδεία Δγθπθινπαίδεηα Γνκή www.tanea.gr www.eleutherotipia.gr www.έλδπκα.gr www.greenpeace.com www.oxfam.org www.observer.com www.wwf.gr ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 35
Ξ Α Ο Α Ο Ρ Ζ Κ Α 7. Η οικονομικι κρίςθ ςασ ζχει επθρεάςει ςτθν αγορά ροφχων; 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% NAI OXI 3. Προςζχεισ τθν χώρα προζλευςθσ; 28% 32% NAI OXI Μερικζσ Φορζσ 40% ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 36
9.Από που ςυνικωσ αγοράηετε τα ροφχα ςασ; 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Μεγάλα Εμπορικά Κζντρα Συνοικιακά Μαγαηιά Διαδίκτυο Λαικι Αγορά ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σελίδα 37