ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΓΕΩΠΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΝΠΔΔ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ 7/6/2012 1
Εισαγωγή Προσέγγιση του θέματος της επιστροφής στην ύπαιθρο μέσα από μια διπλή ματιά στο Ινστιτούτο Γεωπονικών Επιστημών (Ι.Γ.Ε) Α. κινητικότητα του προσωπικού του Ινστιτούτου κατά τη περίοδο 2010-2012 Β. Εικόνα της ανθρωπογεωγραφίας των εκπαιδευομένων μέσα από τις πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο μιας σύντομης έρευνας σε ορισμένα από τα σεμινάρια του Ι.Γ.Ε.
Βασικές κατηγορίες σεμιναρίων που προσφέρονται Α. Β.
Αρ. εκπαιδευομένων 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Έτη
Μετακινήσεις υπαλλήλων Ι.Γ.Ε. Έτη Αρ. Υπηρετούντων υπαλλήλων Αποχωρήσαντες Λόγοι αποχώρησης 2010 19 2 Συνταξιοδότηση 2011 17 1 Οικογένεια, Αστικό κέντρο 2012 14 2 Οικογένεια, Παραμεθόριος Επίκειται 1 Οικογένεια, Αγροτική περιοχή 1* Αθήνα
Φύλο εκπαιδευομένων Ανά κατηγορία σεμιναρίου Άνδρας Γυναίκα 72% 28% Σύνολο εκπαιδευομένων
Οι άνδρες κατά προτεραιότητα προτιμούν: Ελαιοκαλλιέργεια (80%) Τυποποίηση αγροτικών προϊόντων (77,3%) Σαλιγκαροτροφία (76%) Οι γυναίκες κατά προτεραιότητα προτιμούν: Αρωματικά & φαρμακευτικά φυτά (42,9%) Βιολογική γεωργία (33,3%)
Ηλικία Στο σύνολο των εκπαιδευόμενων 30% 29,1% 25% 20% 15% 24,3% 24,9% 20 έως 29 30 έως 39 40 έως 49 50 έως 59 10% 5% 11,1% 5,8% 4,8% 60 έως 65 66 έως άνω 0%
Ηλικία Ανά κατηγορία σεμιναρίου Κωδικός Σεμιναρί ου * Ομάδες Ηλι κία Crosstabul ation % within Κωδικός Σεμιν αρίου Κωδικός Σεμιν αρίου Total Δεν δροκομία Σαλιγκ άρια Ελιά Αρωματικά φυτά Βιολογική γεωργία Τυπ οποίηση Αρδεύσεις Ομάδες Ηλικία 20-29 30-39 40-49 50-59 60-65 65 - και άν ω Total 2, 8% 22, 2% 13, 9% 38, 9% 13, 9% 8, 3% 100,0% 11, 5% 42, 3% 23, 1% 11, 5% 11, 5% 100,0% 7, 7% 15, 4% 34, 6% 38, 5% 3, 8% 100,0% 15, 4% 35, 9% 17, 9% 28, 2% 2, 6% 100,0% 12, 5% 29, 2% 25, 0% 12, 5% 12, 5% 8, 3% 100,0% 9, 1% 31, 8% 31, 8% 27, 3% 100,0% 25, 0% 25, 0% 37, 5% 6, 3% 6, 3% 100,0% 11, 1% 29, 1% 24, 3% 24, 9% 5, 8% 4, 8% 100,0%
Οι νεότερες ομάδες ηλικιών (20-29 & 30-39 ετών) προτιμούν: Σαλιγκαροτροφία (52,8%) Αρωματικά & φαρμακευτικά φυτά (50,9%) Αρδεύσεων (50%) Η ομάδα των πιο ηλικιωμένων (40-49 & 50-59 ετών ) ενδιαφέρεται κυρίως για την : Ελαιοκαλλιέργεια (73,1%) Τυποποίηση αγροτικών προϊόντων (59,1%) Δενδροκομία (52,8%)
Αριθμός σεμιναρίων που έχουν παρακολουθηθεί (1) Συχνότητα Ποσοστό 1 σεμινάριο 117 61,6% 2 σεμινάρια 44 23,2 % 3 σεμινάρια 13 6,8 % 4 σεμινάρια 16 8,4 % Σύνολο 190 100 % 7/6/2012 11
Αριθμός σεμιναρίων που έχουν παρακολουθηθεί (2) Count Κωδικ ός Σεμιν αρίου Total Δεν δροκομία Σαλιγκ άρια Ελιά Αρωματικά φυτά Βιολογικ ή γεωργία Τυπ οποίηση Αρδεύσεις Πόσα σεμιν άρια του Ι ΓΕ εχετε παρακολουθήσει 4 σεμιν άριο 1 σεμιν άριο 2 σεμιν άριο 3 σεμιν άριο και άν ω Total 22 8 3 4 37 23 2 0 1 26 20 5 0 1 26 25 8 4 2 39 15 7 1 1 24 8 7 2 5 22 4 7 3 2 16 117 44 13 16 190
Α. Υψηλότερη συχνότητα παρακολούθησης διαδοχικών σεμιναρίων σημειώνουν αυτοί με αρχική προτίμηση τα αρωματικά φυτά (αρκετοί παρακολουθούν 2 ο & 3 ο σεμινάριο και λίγες περιπτώσεις και 4 ο ) Β. Ακολουθούν σε συχνότητα παρακολούθησης διαδοχικών σεμιναρίων αυτοί επίσης που ξεκινούν με τη Δενδροκομία (αρκετοί μέχρι και 4 σεμινάρια) Γ. Σε χαμηλότερα επίπεδα αλλά ισότιμα ως προς τη διαδοχικότητα παρακολούθησης σημειώνουν και οι εκπαιδευόμενοι που ξεκινούν με τη Σαλιγκαροτροφία ή την Ελαιοκομία (κυρίως περιορίζονται μέχρι και 2 σεμινάρια)
Κατάσταση απασχόλησης Στο σύνολο των εκπαιδευόμενων 46% Valid Ποια η κατάσταση απασχόλησής σας σήμερα Απασχολούμεν ος-η Μερικά απασχ ολούμεν ος-η Ανεργος-η Οικιακά Συν ταξιούχος φοιτητής/-τρια Total Cumulative Frequency Percent Valid Percent Percent 88 46,3 46,3 46,3 16 8,4 8,4 54,7 49 25,8 25,8 80,5 4 2,1 2,1 82,6 27 14,2 14,2 96,8 6 3,2 3,2 100,0 190 100,0 100,0 Απασχολούμενος 25,80% Μερικά Απασχολούμενος Άνεργος-η 14% Οικιακά 8,40% 2% 3,20% Συνταξιούχος Φοιτητής-τρια
Κατάσταση απασχόλησης (2) Ανά κατηγορία σεμιναρίου Κωδικός Σεμι ναρί ου * Ποια η κατάσταση απασχόλησής σας σήμερα Crosstabulati on % within Κωδικός Σεμιν αρίου Κωδικ ός Σεμιν αρίου Total Δεν δροκομία Σαλιγκ άρια Ελιά Αρωματικά φυτά Βιολογική γεωργία Τυπ οποίηση Αρδεύσεις Ποια η κατάσταση απασχ όλησής σας σήμερα Μερικά Απασχολο απασχ ολο ύμεν ος-η ύμεν ος-η Αν εργος-η Οικιακ ά Συν ταξιούχος φοιτητής/-τρια Total 64, 9% 5, 4% 5, 4% 5, 4% 18, 9% 100,0% 34, 6% 15, 4% 38, 5% 3, 8% 7, 7% 100,0% 46, 2% 3, 8% 19, 2% 3, 8% 26, 9% 100,0% 38, 5% 10, 3% 30, 8% 15, 4% 5, 1% 100,0% 45, 8% 12, 5% 16, 7% 16, 7% 8, 3% 100,0% 59, 1% 4, 5% 31, 8% 4, 5% 100,0% 25, 0% 6, 3% 56, 3% 6, 3% 6, 3% 100,0% 46, 3% 8, 4% 25, 8% 2, 1% 14, 2% 3, 2% 100,0%
Κατάσταση απασχόλησης και προτιμώμενα σεμινάρια Άνεργοι Αρδεύσεων (56,3%) Σαλιγκαροτροφία (38,5%) Τυποποίηση αγροτικών προϊόντων (31,8%) Αρωματικά & φαρμακευτικά φυτά (30,8%) Μερικά απασχολούμενοι Σαλιγκαροτροφία (15,4%) Βιολογική γεωργία (12,5%) Αρωματικά & φαρμακευτικά φυτά (10,3%) Πλήρη απασχόληση Δενδροκομία (64,9%) Τυποποίηση αγροτικών προϊόντων (59,1%) Ελαιοκομία (46,2%) Βιολογική γεωργία (45,8%)
Αξιοποίηση σεμιναρίων ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ Πλήθος Ποσοστό Percent of cases Απόκτηση γνώσεων 54 22,3% 28,7% Ερασιτεχνική απασχόληση με το αντικείμενο του σεμιναρίου Σκέψεις επαγγελματικής απασχόλησης στην περιοχή της Αττικής Σκέψεις επαγγελματικής απασχόλησης στην ύπαιθρο εκτός Αττικής Έχω πάρει απόφαση επαγγελματικής απασχόλησης στην περιοχή της Αττικής Έχω πάρει απόφαση επαγγελματικής απασχόλησης στην ύπαιθρο 62 25,6% 33% 19 7,9% 10,1% 78 32,2% 41,5% 2 0,8% 1,1% 27 11,2% 14,4% Σύνολο 242 100% 128,7%
Σκέψεις για μελλοντική επαγγελματική απασχόληση στη γεωργία Στο σύνολο των ερωτώμενων Κύρια απασχόληση Συμπληρωματική Σύνολο Ποσοστό 37,1% 62,9% 100% Ανά κατηγορία σεμιναρίου % within Κωδικός Σεμιν αρίου Κωδικός Σεμιναρίου Σύν ολο Δεν δροκομία Σαλιγκάρια Ελιά Αρωματικά φυτά Βιολογική γεωργία Τυπ οποίηση Αρδεύσεις Τι θα είν αι η επαγ/κή απασχ /ση Αν θα είν αι Αν θα είν αι συμπληρωμα κύρια τική απασχ όληση απασχ όληση Σύν ολο 23,5% 76,5% 100,0% 36,4% 63,6% 100,0% 18,8% 81,3% 100,0% 53,8% 46,2% 100,0% 18,8% 81,3% 100,0% 61,1% 38,9% 100,0% 33,3% 66,7% 100,0% 37,1% 62,9% 100,0%
Σχέση σεμιναρίου και προοπτικών μελλοντικής απασχόλησης στη γεωργία Σκέψεις για απασχόληση στη γεωργία ως κύρια δραστηριότητα κάνουν οι παρακολουθούντες τα σεμινάρια : Τυποποίηση αγροτικών προϊόντων (61,1%) Αρωματικά & φαρμακευτικά φυτά (53,8%) Σαλιγκαροτροφία (36,4%) Αρδεύσεων (33,3%) Προοπτικές περισσότερο για συμπληρωματική απασχόληση με τη γεωργία εκδηλώνουν οι παρακολουθούντες τα σεμινάρια : Βιολογική γεωργία (81,3%) Ελαιοκομία (81,3%) Δενδροκομία(76,5%)
Τόπος μόνιμης κατοικίας Στο σύνολο των ερωτώμενων Τόπος μόνιμης κατοικίας Ευρύτερη περιοχή Αθηνών Ποσοστό % 84,2% Υπόλοιπο Αττικής 8,7% Εκτός αττικής 6,5% Δεν έχω μόνιμη κατοικία 0,5% Σύνολο 100% Ανά σεμινάριο % within Κωδικός Σεμιν αρίου Κωδικός Σεμιναρίου Σύν ολο Δεν δροκομία Σαλιγκάρια Ελιά Αρωματικά φυτά Βιολογική γεωργία Τυπ οποίηση Αρδεύσεις Τόπ ος Μόν ιμης Κατοικίας Ευρύτερη Δεν έχ ω περιοχ ή Υπόλοιπο μόν ιμη Αθην ών Αττικής Εκτός Αττικής κατοικία Σύν ολο 81,1% 10,8% 5,4% 2,7% 100,0% 87,5% 8,3% 4,2% 100,0% 92,3% 7,7% 100,0% 89,5% 2,6% 7,9% 100,0% 87,0% 8,7% 4,3% 100,0% 59,1% 18,2% 22,7% 100,0% 92,9% 7,1% 100,0% 84,2% 8,7% 6,5%,5% 100,0%
Επίπεδο εκπαίδευσης 60% 50% 40% 30% 52% Δημοτικό Γυμνάσιο Λύκειο Μεταλυκεική εκπαίδευση ΑΕΙ/ΤΕΙ Μεταπτυχιακές σπουδές 20% 16,80% 12% 13,50% 10% 3% 2,70% 0%
Επίπεδο εκπαίδευσης Ανά σεμινάριο % within Κωδικός Σεμιν αρίου Κωδικός Σεμιναρίου Σύν ολο Δεν δροκομία Σαλιγκάρια Ελιά Αρωματικά φυτά Βιολογική γεωργία Τυπ οποίηση Αρδεύσεις Επίπεδο εκπ αίδευσης Εξατάξιο Γυμνάσιο- Μεταλυκειακή Μεταπτυχ ιακ Δημοτικό Γυμνάσιο Λύκειο Εκπαίδευση ΑΕΙ-ΤΕΙ ές σπουδές Σύν ολο 8,1% 10,8% 62,2% 18,9% 100,0% 4,2% 8,3% 12,5% 25,0% 33,3% 16,7% 100,0% 3,8% 23,1% 19,2% 46,2% 7,7% 100,0% 21,1% 10,5% 57,9% 10,5% 100,0% 8,7% 21,7% 13,0% 39,1% 17,4% 100,0% 4,5% 18,2% 72,7% 4,5% 100,0% 6,7% 26,7% 6,7% 40,0% 20,0% 100,0% 2,7% 2,7% 16,8% 12,4% 51,9% 13,5% 100,0%
Σχέση επιπέδου εκπαίδευσης και προτιμώμενου σεμιναρίου Οι έχοντες υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης (ΑΕΙ, Μεταπτυχιακά) προτιμούν κυρίως τα σεμινάρια : Δενδροκομίας (91,1%) Τυποποίηση αγροτικών προϊόντων (77,2%) Ειδικότερα, οι κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου παρακολουθούν περισσότερο τα σεμινάρια : Αρδεύσεων (20,0%) Δενδροκομίας (18,9%) Βιολογική γεωργία (17,4%) Σαλιγκαροτροφία (16,7%)
Επάγγελμα Μόνο το 2% των ερωτώμενων είχαν επάγγελμα που σχετίζεται με τη γεωργία
Σχέση με την ύπαιθρο Κατάγομαι απο Γεωργική Οικογένεια Εχω δεύτερη κατοικία στην ύπαιθρο Valid Ναί Οχ ι Total Cumulative Frequency Percent Valid Percent Percent 52 27,4 27,4 27,4 138 72, 6 72, 6 100,0 190 100,0 100,0 Valid Ναί Οχ ι Total Cumulative Frequency Percent Valid Percent Percent 102 53,7 53,7 53,7 88 46, 3 46, 3 100,0 190 100,0 100,0 $Σχέση Frequencies Κατέχω γεωργική γή $Σχ έση a Total Κατάγομαι απο Γεωργική Οικ ογέν εια Εχω δεύτερη κατοικ ία στην ύπαιθρο Κατέχ ω γεωργική γή a. Dichotomy group tabulated at value 1. N Res pons es Percent Percent of Cases 52 18, 4% 30, 4% 102 36, 0% 59, 6% 129 45, 6% 75, 4% 283 100,0% 165,5% Valid Missing Total Ναί Οχ ι Total System Cumulativ e Frequency Percent Valid Perc ent Percent 129 67,9 68,3 68,3 60 31, 6 31, 7 100,0 189 99, 5 100,0 1,5 190 100,0
Σχέση με την ύπαιθρο Α. το ¼ περίπου (27,4%) των εκπαιδευομένων που ρωτήθηκαν κατάγεται από γεωργική οικογένεια Β. περισσότεροι από τους μισούς εκπαιδευόμενους έχουν δεύτερη κατοικία στην ύπαιθρο Γ. Γεωργική γή κατέχει κάτι περισσότερο των 2/3 (68,3%) από αυτούς. Από αυτούς που ανάφεραν κατοχή γεωργικής γης και δήλωσαν την έκτασή της προκύπτει ως μέσο μέγεθος εκμετάλλευσης τα 40,3 στρ. με ελάχιστο τα 2 στρ. και μέγιστο τα 600 στρ.
Σχέση με την ύπαιθρο Α. Πάνω από τους μισούς (57,9%) καλλιεργούν τη γη Β. Το 1/5 περίπου (21,1%) τη μισθώνει σε τρίτους Γ. Το 1/7 συνδυάζει καλλιέργεια και μίσθωση της γής Δ. Τέλος, 1 περίπου στους 20 την αφήνει ανεκμετάλλευτη
Αν κατέχετε γεωργική γη πόσα στρέμματα και πώς τα αξιοποιείτε; Statisti cs Αν κατέχετε γεωργική γή-πόση έκταση N Mean Median Std. Dev iation Variance Range Minimum Max imum Valid Missing 69 59 40, 3551 15, 0000 81, 69087 6673,398 597,50 2,50 600,00 Valid Missing Total Πως αξιοποιείτε σήμερα τη γεωργική γή σας Cumulative Frequency Percent Valid Percent Percent Την καλλιεργώ 44 34,4 57,9 57,9 Την μισθών ω σε άλλους 16 12,5 21,1 78,9 Καλλιεργώ και μισθώνω 11 8,6 14,5 93,4 Τίποτα 5 3, 9 6, 6 100,0 Total 76 59, 4 100,0 System 52 40, 6 128 100,0 στρέμματα Valid Missing Total έως 50 στρέμματα 51-100 101 έως άν ω Total System Cumulative Frequency Percent Valid Percent Percent 54 42,2 78,3 78,3 11 8,6 15,9 94,2 4 3, 1 5, 8 100,0 69 53, 9 100,0 59 46, 1 128 100,0
Παράγοντες μετακίνησης: Υποθέσεις εργασίας προς εξέταση Ωστικοί παράγοντες 1. Συνταξιοδότηση και διάθεση αξιοποίησης της αγροτικής περιουσίας 2. Ένταξη στο πρόγραμμα νέων αγροτών 3. Ανάκυψη θέματος άμεσης αξιοποίησης κληρονομιάς 4. Διεκδίκηση περιουσιακών στοιχείων από σχετική κληρονομιά 5. Απώλεια θέσης εργασίας στην πόλη και ένταση στα οικονομικά προβλήματα με πιθανή ύπαρξη περιουσιακών στοιχείων στο χωριό 6. Προσωπικά προβλήματα και διάθεση για νέα αρχή 7. Προσωπική απογοήτευση από τις οικονομικές συνθήκες και υποβάθμιση αστικού περιβάλλοντος
Παράγοντες μετακίνησης: Υποθέσεις εργασίας προς εξέταση Ελκτικοί παράγοντες 1. Τουριστική ανάπτυξη στην περιοχή εγκατάστασης 2. Γειτνίαση της περιοχής εγκατάστασης με αστικό κέντρο 3. Προβολή πετυχημένων επιχειρηματικών γεωργικών πρωτοβουλιών από τα ΜΜΕ 4. Αγροτική περιοχή με ελκυστικά χαρακτηριστικά (φυσικό κάλλος) πολιτιστική οικονομική ανάπτυξη 5. Το υγιές φυσικό περιβάλλον ως πόλος έλξης για νεαρά ζευγάρια με παιδιά