Доц. д-р Наташа Ристовска
Класификација според структура на скелет Алифатични Циклични Ароматични Бензеноидни Хетероциклични (Повторете ги хетероцикличните соединенија на азот, петчлени и шестчлени прстени, кондензирани со бензен, со еден и два атоми на азот) Класификација според фармаколошко дејство Класификација според хемотаксономија Класификација според биосинтетско потекло (биогенеза)
Под биогенеза се подразбира од кој клучен интермедијар (на примарниот метаболизам) започнала синтезата на комплексни хемиски соединенија и секундарни метаболити во живите организми под влијание на ензими.
Биосинтеза е процес во кој преку низа од хемиски реакции во живите организми молекулите се трансформираат во посложени биомолекули, како јаглехидрати, липиди, протеини, нуклеотиди и нуклеински киселини. Биосинтеза е проучување на биохемиските патишта, чекор по чекор, според кои се образуваат секундарните метаболити, кои поради физиолошката активност најчесто се применуваат како лекови. Специфичните реакции се ензимски катализирани.
Биогенеза: преглед на настанокот на соединенијата од неколку интермедијари како градбени единици: ацетил СоА, мевалонска киселина, метил еритритол фосфат, шикими киселина, аминокиселините фенилаланин, тирозин, триптофан, орнитин и лизин. O O C 3 CO 2 N 2 SCoA CO 2 O R N 2 2 N CO 2 O CO 2 O O O O C 3 O OP N N 2 CO 2 2 N N 2 CO 2
Биосинтеза: детално проучување на образувањето на секундарни метаболити чекор, по чекор. Се утврдува кои специфични ензими и гени се потребни за секој одделен чекор.
Метаболичките патишта на секундарниот метаболизам започнуваат од мал број градбени единици клучни интермедијари, кои најчесто се ко-продукти на примарниот метаболизам. Ацетат (во форма на ацетил СоА) Шикимат Мевалонат и 4Сјаглехидрати Масни киселини, поликетиди, ароматични и макроциклични соединенија Ароматични соединенија (прстен С 3 низа) Терпени и стероиди Аминокиселини Пептиди, некои алкалоиди и соединенија на N
O Добивање: Оксидативна декарбоксилација на пируватна (пирогроздова) киселина β-оксидација на масни киселини SCoA Секундарни метаболити со потекло од ацетил коензим А: Стеаринска киселина Орселинска киселина Простагландин PGF2
CO 2 Добивање: Фосфоенол пируват (од гликолиза) со еритроза-4- фосфат (од пентозо-фосфатен циклус) Секундарни метаболити со потекло од шикими киселина: ароматични соединенија, феноли аминокиселини алкалоиди O O O тирозин Ферулна киселина морфин
O C 3 Добивање: Кондензација на ацетил СоА Секундарни метаболити со потекло од мевалонска киселина (заедно со прекурсорот деоксиксилулоза-5- фосфат): терпени терпеноиди стероиди CO 2 O Деоксискилулоза-5-фосфат Витамин А Цитрал Е- и Z- изомери гераниал холестерол нерал
CO 2 CO 2 Алкалоиди (фенилаланин, тирозин, триптофан, лизин и орнитин) Трипептиди (полипептиди) Циклични пептиди. R 2 N N 2 N 2 CO 2 2 N N 2 N N 2 CO 2 Цикломарин А лабурнин
Шикими киселина и терпеноиди Аминокиселини, ацетил СоА и шикими киселина Ацетил СоА, шикими киселина и терпеноиди, Алкалоиди, поради обемноста во одделна класа кокаин Лизергинска киселина ротенон
Јаглероден и азотен скелет С1: СН 3 -(О, Ѕ, N) пр. l-метионин, -OC 2 O- С2: ацетил CoA (кондензира во малонил CoA) С5: изопрен (биосинтеза на мевалонска киселина и метилеритритол фосфат) С 6 С 3 : фенилпропил- (дезаминирање на фенилаланин или тирозин С 6 С 2 N: (декарбоксилација на фенилаланин или тирозин) Индол С 2 N: декарбоксилација на триптофан С 4 N: хетероциклично соединение пиролидин (добиен од орнитин со декарбоксилација и дезаминирање) С 5 N: хетероциклично соединение пиперидин (од лизин)
од ацетил-coa Од метил метионин Марцанин D 7 ацетилcoa + 2 метил метионин C 3 O C 3 O O NC 3 O NC 3 C 3 O C 3 O од шикими киселина Од метил метионин C 3 O C 3 O 2 фенилаланин/ тирозин + 2 метил метионин O O