مجله علمي- پژوهشي زيستشناسي دريا / دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهواز سال هفتم شماره بيست و هشتم زمستان 1394 اثرات تغذيه با عصاره چاي سبز sinensis) (Camellia و روغن ماهي اكسيدشده بر پاسخ استرس در تاس ماهي هيبريد ) ruthenus (Huso huso Acipenser چكيده در مطالعه حاضر اثر تغذيه تاس ماهي هيبريد ( ruthenus (Huso huso Acipenser با سطوح مختلف عصاره چاي سبز (GTE) و روغن ماهي اكسيدشده (OFO) در پاسخ به استرس حاد موردبررسي قرار گرفت. جهت انجام آزمايش 9 جيره شامل جيره پايه GT 1 (GTE 5mg/kg) GT 5 GT 5 OFO 5 (OFO 1 ) OFO 1 (OFO 5) OFO 5 (GTE GTE 1mg/kg) 5mg/kg) و GTE 5mg/kg) GT 5 OFO 1 (OFO 5 و (OFO 1 GTE 1g/kg) GT 1 OFO 5 و 5 (OFO و ) 1 GTE 1mg/kg GT 1 OFO و (OFO 1 طراحي شد. ماهيهاي مورداستفاده جهت سازگاري با شرايط آزمايشگاهي قبل از شروع آزمايش به مدت 2 هفته با جيره پايه مورد تغذيه قرار گرفتند. تعداد 12 عدد ماهي (ميانگين وزن اوليه ±/7 212/6 گرم) بهصورت تصادفي در 12 مخزن فايبرگلاس 1 ليتري تقسيم شد. هر گروه شامل 3 تكرار بوده كه بهصورت دستي 3 بار در روز (8: 14: و 2:) و در حد سيري به مدت 6 هفته مورد تغذيه قرار گرفتند. بعدازاين مدت جهت اعمال استرس حاد ماهيها به مدت 1 دقيقه در معرض هوا قرار گرفتند. در طول دوره بهبود پس از استرس در زمانهاي 5 2 1 و 12 ساعت بعد از استرس خونگيري انجام شد. براي ارزيابي پاسخ استرس در تيمارهاي مختلف كورتيزول گلوكز و لاكتات سرم اندازهگيري گرديد. قرار گرفتن در معرض هوا باعث افزايش ميزان كورتيزول سرم در همه گروههاي آزمايشي شد كه در ماهيان تغذيهشده با جيره حاوي OFO و فاقد GTE برجستهتر بود (/5>P). در ماهيان تغذيهشده با جيره حاوي GTE ميزان كورتيزول سرم بعد از استرس سريعتر از گروه شاهد و گروه تغذيهشده با OFO به حالت طبيعي بازگشت (/5>P). براي گلوكز نيز الگوي مشابه كورتيزول مشاهده شد. همچنين تغذيه با عصاره چاي سبز ميزان لاكتات سرم را در ماهيان تغذيهشده با OFO كاهش داد (/5>P). يافتههاي اين مطالعه نشان داد كه چاي سبز در مقادير 5 و 1 ميليگرم در كيلوگرم جيره ميتواند باعث شود تا شدت پاسخ به استرس در مقايسه با گروه شاهد و گروههاي تغذيهشده با روغن ماهي اكسيدشده كمتر بوده و سريعتر به حالت پايه بازگردد بنابراين ميتوان چاي سبز را براي كاهش پاسخ به استرس در ماهيهاي تغذيهشده با چربي اكسيدشده در جيره به كاربرد. 1 ويان ابراهيمي *2 امير پرويز سلاطي 3 حميد محمدي آذر 4 حسين پاشا زانوسي 1. دانشآموخته كارشناسي ارشد گروه شيلات دانشكده منابع طبيعي دريا دانشگاه علوم و فنون دريايي خرمشهر خرمشهر ايران 3. 2 استاديار گروه شيلات دانشكده منابع طبيعي دريا دانشگاه علوم و فنون دريايي خرمشهر ايران 4. مربي گروه فيزيك دريا دانشكده علوم دريايي دانشگاه علوم و فنون دريايي خرمشهر خرمشهر ايران *مسي ول مكاتبات: كد مقاله: 13944365 تاريخ دريافت: 1394/9/18 تاريخ پذيرش: 1394/1/24 apsalati@kmsu.ac.ir اين مقاله برگرفته از پاياننامه كارشناسي ارشد است. واژگان كليدي: كورتيزول گلوكز لاكتات چاي سبز روغن ماهي اكسيدشده. مقدمه يكي از اجزاي غذايي اصلي در تركيبات جيره غذايي براي ماهيان گوشتخوار روغن ماهي است كه از استخراج روغن كل بدن ماهي يا ضايعات ماهي به دست ميآيد (27.(Karalazos, روغن ماهي تقريبا يك منبع بينظير از اسيدهاي چرب ضروري بخصوص اسيدهاي چرب غيراشباع 25
اثرات تغذيه با عصاره چاي سبز sinensis) (Camellia و روغن ماهي اكسيدشده بر... / ابراهيمي و همكاران بلند زنجير سري 3-n است كه داراي هضم پذيري بالايي بوده و شامل 1 تا 25 درصد كل اسيدهاي چرب است ) and Nasopoulou.(Zabetakis, 212 حضور مقدار قابلتوجهي از اسيدهاي چرب غيراشباع در روغن ماهي سبب ميگردد تا در مقابل فساد ناشي از اكسيداسيون بسيار حساس و آسيبپذير باشد. اكسيداسيون ليپيد در جيره ماهي بهويژه در نبود مقدار كافي از آنتياكسيدانها در جيرهي ماهي رشد و ايمني ماهي را تحت تا ثير قرار ميدهد (1996 Davies,.(aker and راديكالها پر اكسيدها هيدروپراكسيدها آلدهيدها و كتونها حاصل از اكسيداسيون چربي با ساير اجزاي جيره شامل پروتي ينها و ويتامينها واكنش داده و ضمن كاهش ارزش بيولوژيك آنها قابليت هضم را نيز كاهش ميدهند. اثرات تغذيه ماهي با روغن اكسيدشده شامل كاهش مصرف غذا كاهش رشد و كارايي غذا تورم و رسوب چربي كبد افزايش مرگومير و تغيير شكلهاي اسكلتي در گونهه يا Lall, 27.(McCrea and از طرف ديگر مختلف ماهي گزارششده است Lewis-) Hamre et al., 21 Sargent et al., 22; مشخصشده كه چربي جيره و كيفيت آن ميتواند بر پاسخ استرس در ماهي تا ثير بگذارد. براي مثال در سيم دريايي aurata) (Sparus تغذيهشده از جيره غذايي با ميزان آراشيدونيك اسيد بالا كاهش حساسيت ماهي در برابر استرس حاد با كاهش كورتيزول پلاسما و اسمولاريته پلاسما مشاهدهشده است (24 al.,.(van Anholt et از سوي ديگر تركيبات مختلفي براي كاهش شدت پاسخ ماهي به استرس مورداستفاده قرار ميگيرند. ازجمله اين مواد گياهان دارويي ميباشند. گزارشها مختلفي از اثر گياهان دارويي برافزايش رشد كاهش اثرات تنش و افزايش توان سيستم ايمني در ماهي وجود دارد (27 al.,.(ji et باوجود ارتباط احتمالي بين چربي جيره و مقاومت در برابر استرس هنوز اطلاعات كمي در مورد چگونگي تا ثير چربي اكسيدشده جيره در پاسخ به استرسهاي فيزيولوژيك در ماهي شناختهشده است (27 al.,.(martins et از طرف ديگر مكانيسمهاي فيزيولوژيك در ماهيان خاوياري بهعنوان ماهيان غضروفي-استخواني متفاوت از ماهيان استخواني ميباشد. ازاينرو كمبود اطلاعات درباره پاسخ استرس متعاقب دورههاي تغذيه با چربي اكسيدشده و يك ماده آنتياكسيدان بهصورت همزمان باعث شد تا در مطالعه حاضر به بررسي تا ثير روغن اكسيدشده جيره و نقش احتمالي آنتياكسيدانهاي موجود در عصاره چاي سبز بر پاسخ استرس حاد در تاس ماهي هيبريد پرداخته شد. مواد و روشها تمامي مراحل اجرايي اين تحقيق در سالن پرورش لارو مجتمع بازسازي ذخاير ماهيان خاوياري دكتر شهيد بهشتي واقع در سد سنگر شهرستان رشت به مدت 6 هفته از 15 آبان ماه تا 3 آذرماه سال 1392 به انجام رسيد. تعداد 27 عدد تاس ماهي هيبريد جوان از مجتمع تكثير و پرورش ماهيان خاوياري شهيد دكتر بهشتي تهيه شد. اين بچه ماهيان حاصل تكثير بهار 1391 بودند كه پس از پرورش و نگهداري در استخرهاي خاكي اين مجتمع به حوضچههاي فايبرگلاس (1 عدد در هر تانك) منتقل شدند. ميانگين وزني اين ماهيان در شروع دوره آزمايش ± /7 212/6 گرم بود در اين آزمايش از 27 مخزن فايبرگلاس با حجم 2 مترمكعب (/5 2 2 متر) با حجم آبگيري 7 ليتر استفاده شد. اين تحقيق شامل 9 تيمار و هر تيمار 3 تكرار بود. بدينصورت كه عصاره الكلي چاي سبز در سه سطح ( 5 و (mg/kg1 و چربي اكسيدشده نيز با سه سطح ( 5 و 1 درصد چربي جيره) به جيره پايه (جدول 1) اضافه شد. عصاره چاي سبز استفادهشده در اين مطالعه از شركت تجاري سها جيسا واقع در شهرك صنعتي سلمان شهر مازندران و روغن ماهي مصرفي جيره از شركت قاي م ساحل پودر خزر واقع در شهرستان رشت خريداري شد و سپس در دماي 7 درجه سانتيگراد به مدت 24 ساعت با هوادهي شديد (214 al., (Dong et al., ;211 ogline et اكسيد شد. براي اطمينان از اكسيد شدن چربي عدد پر اكسيد بر اساس استاندارد AOAC و محتواي مالون دي آلدهيد به روش uege و (1978) Aust اندازهگيري شد (جدول 2). در طول دوره آزمايش غذادهي ماهيان بر اساس روش سيري و بهصورت دستي در سه نوبت صبح بعدازظهر و عصر (ساعات 8 14 و 2) انجام گرديد. پارامترهاي فيزيكي و شيميايي آب در طول دوره پرورش بهصورت روزانه موردسنجش قرار گرفتند. دماي آب ph و 26
مجله علمي- پژوهشي زيستشناسي دريا / دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهواز سال هفتم شماره بيست و هشتم زمستان 1394 غلظت اكسيژن محلول با استفاده از دستگاه ديجيتالي Taiwan) (YK-21DO, Lutron, Taipei, اندازهگيري و ثبت شد. بهطوريكه ميانگين دماي آب در طول دوره ± 1/29 16/72 درجه سانتيگراد ph آب ±/11 7/13 و ميزان اكسيژن محلول ± /7 9/53 ميليگرم در ليتر تعيين گرديد. بعد از 6 هفته تغذيه ماهيان با جيره حاوي عصاره چاي سبز و سطوح مختلف روغن ماهي اكسيدشده ماهيان بر اساس روش فلاحت كار و همكاران (29) تحت استرس حاد قرار گرفتند. بدون كاهش سطح آب مخزن توسط تور پره ماهيها صيدشده و به مدت 1 دقيقه بيرون از آب نگهداري و سپس به مخزن بازگردانده شدند. خونگيري در زمانهاي 5 2 1 و 12 ساعت پس از استرس صورت گرفت. خونگيري زمان صفر قبل از استرس انجام و نمونههاي آن بهعنوان مقدار پايه در نظر گرفته شد. در تمام زمانهاي نمونهبرداري ماهيان مورداستفاده بعد از خونگيري از چرخه مطالعه خارجشده و به مخزن ذخيره ماهيان خونگيري شده كه از قبل آمادهشده بود انتقال مييافتند. جهت خونگيري بهصورت تصادفي و بدون كاهش سطح آب مخزن در هر زمان 2 عدد ماهي براي خونگيري از هر مخزن صيدشده و با استفاده از پودر گل ميخك mg/liter) 2) بيهوش و با استفاده از سرنگ 2/5 ميليليتر فاقد ماده ضد انعقاد از سياهرگ ساقهي دمي نمونهگيري انجام شد. سپس سرم نمونههاي خون با استفاده ازسانتريفيوژ با دور 3 به مدت 1 دقيقه جداشده و سپس تا زمان انجام آزمايشهاي موردنظر در دماي 2- درجه سانتيگراد نگهداري شد. جدول 1: اجزاي جيره غذايي مورداستفاده در مطالعه حاضر. تركيبات جيره (درصد) پودر ماهي 6 كنجاله سويا 8 آرد گندم 1 پودر گوشت 5 روغن ماهي 1 ملاس چغندرقند 1/5 * مكمل ويتامينه 2/5 1/5 مكمل معدني ماسهبادي 1/5 *شركت لابراتوارهاي سيانس (قزوين ايران). هر 1 گرم پرميكس ويتامينه حاوي 16 IU ويتامين 4 IU A ويتامين D 3 4 گرم ويتامين E 2 گرم ويتامين K 3 6 گرم تيامين 8 گرم ريبوفلاوين 12 گرم كلسيم پنتتونات نياسين 4 گرم پيريدوكسين 4 گرم اسيدفوليك 2 گرم سيانوكوبالامين 8 گرم /24 گرم H 2 6 گرم ويتامين C 2 گرم اينوزيتول و 2 گرم HT است. شركت لابراتوارهاي سيانس (قزوين ايران). هر 1 گرم پرميكس معدني حاوي 26 گرم آهن 12/5 گرم روي 2 گرم سلنيوم 48 ميليگرم كبالت 4/2 گرم مس 15/8 گرم منگنز 1 گرم يد و 12 گرم كولين كلرايد است. 27
اثرات تغذيه با عصاره چاي سبز sinensis) (Camellia و روغن ماهي اكسيدشده بر... / ابراهيمي و همكاران (شاهد) ت( يمار 1) ت( يمار 2) ت( يمار 3) ت( يمار 4) ت( يمار 5) ت( يمار 6) ت( يمار 7) ت( يمار 8) شاخص اكسيداسيون روغن ماهي اكسيدشده روغن ماهي اكسيد نشده تيمارها جدول 2: گروههاي آزمايشي در مطالعه حاضر. Control عصاره چاي سبز mg/kg) جيره) روغن ماهي اكسيدشده (درصد چربي جيره) 5 1 5 5 5 1 5 1 5 1 1 1 MDA(mol/kg) 7/33± /19 /8± /5 GT 5 GT 1 OFO 5 OFO 1 GT 5 OFO 5 GT 1 OFO 5 GT 5 OFO 1 GT 1 OFO 1 POV(meq/kg) 41/28 ± 17/21 2/7 ± /56 5 mg/kg :GT5 عصاره چاي سبز 1 mg/kg :GT1 عصاره چاي سبز :OFO5 %5 روغن ماهي اكسيد :OFO1 %1 روغن ماهي اكسيدشده سنجش ميزان كورتيزول پلاسما به روش الايزا با استفاده از كيت تجاري (USA,Forest Lake) Monobind بر اساس روش توصيهشده توسط شركت سازنده با استفاده از الايزا ريدر China) Mindray (Mindray, انجام شد. گلوكز پروتي ين به روش رنگ سنجي و لاكتات به روش آنزيماتيك با كيت پارس آزمون (كرج ايران) با استفاده از اسپكتروفتومتر اندازهگيري شد. آناليز آماري با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 16 و از نرمافزار Microsoft Excel ويرايش 21 جهت رسم نمودارها استفاده شد. دادهها در فصل نتايج بهصورت ميانگين ± خطاي استاندارد (Mean±SE) بيانشده است. ميزان سطح معنيدار بودن در اين بررسي (/5>P) است. جهت تجزيهوتحليل دادهها از آناليز واريانس يكطرفه ANOVA) (One- Way و جهت اندازهگيري اختلاف بين ميانگينها از آزمون چند دامنهي Duncan استفاده شد. نتايج همانگونه كه در شكل 1 ديده ميشود ميزان كورتيزول سرم در همهي تيمارها پس از واردكردن استرس بهصورت معنيداري نسبت به سطح پايه (زمان صفر) افزايش پيداكرده است (/5>P). اين روند افزايشي در تمام تيمارها تا زمان 2 ساعت پس از قرارگيري در معرض هوا ثبت گرديد اما ميزان افزايش در ماهيان تغذيهشده با چاي سبز كمتر از گروه شاهد و گروههاي تغذيهشده با چربي اكسيدشده بود. در تيمارهايي كه با چاي سبز و چربي اكسيدشده تغذيهشده بودند اين روند كاهشي در مقايسه با ماهياني كه همان ميزان چربي اكسيدشده دريافت كرده بودند مشاهده گرديد. سپس 5 ساعت پس از استرس ميزان كورتيزول در تمام گروهها كاهش پيدا كرد. در اين زمان نيز اثر كاهنده چاي سبز قابلمشاهده است. در تيمارهاي تغذيهشده با چاي سبز در اين زمان كورتيزول به سطح پايه بازگشت اما در گروه تغذيهشده با چربي اكسيدشده اين اتفاق در ساعت 12 رخ داد. 28
مجله علمي- پژوهشي زيستشناسي دريا / دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهواز سال هفتم شماره بيست و هشتم زمستان 1394 همانگونه كه در شكل 2 ديده ميشود سطوح گلوكز در همهي تيمارها پس از واردكردن استرس بهصورت معنيداري نسبت به سطح پايه (زمان صفر) افزايش پيداكرده است (/5>P). اين روند افزايشي در تمام تيمارها تا زمان 5 ساعت پس از قرارگيري در معرض هوا ثبت گرديد اما ميزان افزايش در ماهيان تغذيهشده با چاي سبز كمتر از گروه شاهد و گروههاي تغذيهشده با چربي اكسيدشده بود. در تيمارهايي كه با چاي سبز و چربي اكسيدشده تغذيهشده بودند اين روند كاهشي در مقايسه با ماهياني كه همان ميزان چربي اكسيدشده دريافت كرده بودند مشاهده گرديد. سپس 12 ساعت پس از استرس ميزان گلوكز در تمام گروهها كاهش پيدا كرد. در اين زمان نيز اثر كاهنده چاي سبز قابلمشاهده است. در تيمارهاي تغذيهشده با چاي سبز در اين زمان گلوكز به سطح پايه بازگشت. كورتيزول (n mol/l ) 3 25 2 15 1 تيمار 8 تيمار 7 تيمار 6 تيمار 5 تيمار 4 تيمار 3 تيمار 2 تيمار 1 شاهد A A AA A AA C C C 5 1 2 5 12 زمان بعد از استرس (ساعت) شكل 1: روند تغييرات سطوح كورتيزول سرم پس از قرارگيري در معرض هوا در زمانهاي موردبررسي در تيمارهاي موردمطالعه. حروف يكسان نشاندهنده عدم اختلاف معنيدار در بين تيمارها در هريك از زمانهاي نمونهگيري در سطح معنيداري /5 است. 29
اثرات تغذيه با عصاره چاي سبز sinensis) (Camellia و روغن ماهي اكسيدشده بر... / ابراهيمي و همكاران گلوكز (m mol/l) 7 6 5 4 3 2 1 تيمار 8 تيمار 7 تيمار 6 تيمار 5 تيمار 4 تيمار 3 تيمار 2 تيمار 1 A AA C C C A C C A A C C C C C C A 1 2 5 12 زمان بعد از استرس (ساعت) شاهد شكل 2: روند تغييرات سطوح گلوكز سرم پس از قرارگيري در معرض استرس در زمانهاي مختلف در تيمارهاي مختلف. حروف يكسان نشاندهنده عدم اختلاف معنيدار در بين تيمارها در هريك از زمانهاي نمونهگيري در سطح معنيداري /5 است. لاكتات (mmol/l) 7. 6. 5. 4. 3. 2. 1. C A A C A A A A A C C C C C C D A A A A AA A A A A A C CC C شاھد تیمار ١ تیمار ٢ تیمار ٣ تیمار ۴ تیمار ۵ تیمار ۶ تیمار ٧. ٠ ١ ٢ ۵ ١٢ تیمار ٨ زمانبعد از استرس (ساعت) شكل 3: روند تغييرات سطوح لاكتان سرم پس از قرارگيري در معرض استرس در زمانهاي مختلف در تيمارهاي مختلف. حروف يكسان نشاندهنده عدم اختلاف معنيدار در بين تيمارها در هريك از زمانهاي نمونهگيري در سطح معنيداري /5 است. 3
مجله علمي- پژوهشي زيستشناسي دريا / دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهواز سال هفتم شماره بيست و هشتم زمستان 1394 همانگونه كه در شكل 3 ديده ميشود با قرارگيري در معرض استرس سطوح لاكتان سرم در همهي تيمارها بهصورت معنيداري نسبت به سطح پايه (زمان صفر) افزايش پيداكرده است (/5>P). اين روند افزايشي در تمام تيمارها تا زمان 1 ساعت پس از قرارگيري در معرض هوا ثبت گرديد اما ميزان افزايش در ماهيان تغذيهشده با چاي سبز كمتر از گروه شاهد و گروههاي تغذيهشده با چربي اكسيدشده بود. در تيمارهايي كه با چاي سبز و چربي اكسيدشده تغذيهشده بودند اين روند كاهشي در مقايسه با ماهياني كه همان ميزان چربي اكسيدشده دريافت كرده بودند مشاهده گرديد. سپس 2 ساعت پس از استرس ميزان لاكتان در تمام گروهها كاهش پيدا كرد. در اين زمان نيز اثر كاهنده چاي سبز قابلمشاهده است. در تيمارهاي تغذيهشده با چاي سبز در اين زمان لاكتات به سطح پايه بازگشت اما در گروه تغذيهشده با چربي اكسيدشده اين اتفاق در ساعت 5 رخ داد. بحث و نتيجهگيري ماهيان پس از مواجهه با استرس به روشهاي متفاوتي هومي وستازي بدنشان را حفظ ميكنند ترشح هورمون كورتيزول يكي از اين روشها است Abreu et ) اندازهگيري ميزان كورتيزول پلاسما بهعنوان شاخص پاسخ اوليه استرس مورد ارزيابي قرار ميگيرد.(Acerete et al., (24 Cataldi, ) در ماهيان خاوياري همانند ماهيان استخواني افزايش سطح كورتيزول و گلوكز در پاسخ به استرس در نظر گرفته ميشود.(al., 28 al., 22 ;1998). ayunova et نتايج حاصل تحقيق حاضر نشان داد كه بين غلظت عصاره چاي سبز و روغن اكسيدشده و تغييرات سطوح كورتيزول در تاس ماهي هيبريد موردمطالعه ارتباط معنيداري وجود دارد. بر اساس نتايج شكل 1-4 و 2-4 كمترين پاسخها به استرس (مقدار كورتيزول) به ترتيب مربوط به تيمار 1 درصد چاي سبز (175/665 (nmol/l و /5 درصد چاي سبز (181/183 (nmol/l و بيشترين پاسخها مربوط به ماهيان تغذيهشده با جيره پايه (261/195 (nmol/l و /5 و 1 درصد روغن اكسيدشده (به ترتيب 243/67 و (nmol/l 24 بود و تغييرات مشاهدهشده در تيمارهاي فوق ازنظر آماري در سطح معنيداري بودند (/5>P). با توجه به نتايج كمترين ميانگين در بين مقادير كورتيزول در تيمار تغذيهشده با عصاره چاي سبز مشاهده شد. علت اين امر ميتواند وجود تركيباتي نظير فلاونوي يدها (همانند چاي كوهي) و ال تيانين در عصاره چاي سبز باشد كه فلانوي يدهاي موجود در چاي سبز با تا ثير بر روي محور هيپوتالاموس- هيپوفيز و همچنين دستگاه گردش خون باعث كاهش تنش و اضطراب در ماهي ميشود (213 al., (enmebarek et و اسيدآمينه الف تيانين به علت اثرات ضد استرسي بهوسيلهي ممانعت از تحريك نورونه يا قشري بهعنوان عامل ضداسترسي مطرح است (212 al.,.(kimura et al., 27 ; Yoto et از ديگر دلايلي كه ميتوان براي اثر حفاظتي چاي سبز پيشنهاد نمود خصوصيات آنتياكسيداني آن ميباشد كه از توليد راديكالهاي آزاد اكسيژن و به دنبال آن آسيب سلولي جلوگيري ميكند (26 al.,.(peng et اين اسيدآمينه كنترلكننده كورتيزول نيز است. همچنين سبب افزايش قدرت ايمني بدن محافظت از سلولهاي عصبي مغز و كاهش فشارخون ميگردد (موسوي و استكي 1392). گياهان دارويي متعددي براي كاهش استرس در ماهي مورداستفاده قرار ميگيرند. Ji و همكاران (27 و 29) اثر مكملهاي گياهي را بر روند تغييرات شاخصهاي استرس در ماهي فلان در ژاپني olivaceus) (Paralichthys و ماهي سيم دريايي قرمز major) (Pagrus بررسي و نتايج نشان داد كه ميزان كورتيزول پلاسما در تيمارهاي تغذيهشده با جيره گياهي بهطور معنيداري كمتر از گروه تغذيهشده با جيره كنترل بوده و گياهان دارويي باعث بازگشت سريع كورتيزول و به دنبال آن گلوكز به مقادير اوليه خود با تغييرات كمتر ميشود (29 al.,.(ji et al., ;27 Ji et بهرامي (1391) اثر عصاره چاي كوهي lavandulifolia) (Stachys را در پاسخ استرس در ماهي كپور معمولي بررسي كردند و نتايج نشان دادند كه عصاره %8 چاي كوهي ميتواند در كاهش پاسخ استرس مفيد باشد. مطالعات نشان دادهاند كه چربي جيره نيز ميتواند بر پاسخ استرس در ماهي تا ثير بگذارد. يكي از نكات مهم در توان پاسخ ماهي به استرس متعاقب تغذيه با چربي اكسيدشده اندازه ماهي است (22 al.,.(mourente et براي مثال 31
اثرات تغذيه با عصاره چاي سبز sinensis) (Camellia و روغن ماهي اكسيدشده بر... / ابراهيمي و همكاران (211) Nguyen مشاهده كرد كه در آتلانتيك سالمون با وزن 2/2 كيلوگرم شدت پاسخ به استرس متعاقب تغذيه با چربي اكسيدشده كمتر از مطالعه حاضر بوده است. در مطالعات انجامشده در ساير جانوران مشخصشده تغذيه با چربي اكسيدشده از طريق افزايش بيان ژنه يا 32 دخيل در متابوليسم زنوبيوتيك ها و پاسخ به استرس موجب بروز پاسخهايي شديدتر در مقايسه با گروه شاهد ميگردد ) Liu Sulzel et al., ;24 Chan, 2.(and از طرف ديگر ميزان چربي اكسيدشده جيره هم ميتواند پاسخ ماهي به استرس را تحت تا ثير قرار دهد. Martinz و همكاران (27) با افزودن مقادير چربي اكسيدشده در حد قابلقبول به جيره آتلانتيك هاليبوت (.L (Hippoglossus hippoglossus تغييري در پاسخ به استرس در مقايسه با گروه شاهد مشاهده نكردند اما افزودن ويتامين E به جيره همين ماهيان موجب بهبود پاسخ استرس گرديد. همچنين در سيم درياييهاي aurata) (Sparus تغذيهشده از جيره غذايي با ميزان آراشيدونيك اسيد بالا كاهش حساسيت ماهي در برابر استرس حاد با كاهش كورتيزول پلاسما و اسمولاريته پلاسما مشاهده شد (24 al.,.(van Anholt et گلوكز از فاكتورهاي بيوشيميايي سرم خون است كه ميتواند بهعنوان يكي از شاخصهاي مهم در تعيين وضعيت زيستي ماهي بكار رود و داراي نقش مهمي در توليد انرژي جانوران با توليد ATP دارد. سطوح گلوكز در هر زمان وابسته به فاكتورهاي مختلفي مثل جيره غذايي سن تغذيه و فصل است و از مهمترين پاسخهاي ثانويه در ارتباط با بالا رفتن كورتيزول است (199 al., ). Wedemeryer et در اين مطالعه پس از قرارگيري ماهيان در معرض هوا سطح گلوكز در تمام تيمارها نسبت به سطح پايه افزايش معنيداري پيدا كرد. نتايج حاصل از مطالعه حاضر نشان داد كه بين غلظت عصاره چاي سبز و روغن اكسيدشده و تغييرات سطوح گلوكز در تاس ماهي هيبريد موردمطالعه ارتباط معنيداري وجود دارد. كمترين ميزان گلوكز سرم در تيمارهاي تغذيهشده با عصاره چاي سبز مشاهده شد. علت اين امر را ميتوان به وجود كاتچينهاي مختلف موجود در چاي سبز نسبت داد كه از افزايش گلوكز جلوگيري ميكنند (موسوي و استكي 1389). همچنين احتما لا عصاره چاي سبز از طريق تا ثير بر گليكوني وژنز و گليكوژنوليز كبدي و يا از طرق مهار جذب گلوكز از روده موجب كاهش گلوكز خون ميشوند. ميانگين پايينتر و نوسان كمتر در مقادير گلوكز (همانند كورتيزول) پس از استرس نشاندهنده عملكرد بهتر فيزيولوژيكي بدن ماهي در برابر استرس و كاهش اثر آن بر جنبههاي مختلف فيزيولوژيك است 211) al.,.(tahmasebi-kohyani et افزايش مصرف اكسيژن در طي استرس به دليل سريع بودن متابوليسم منجر به افزايش لاكتات ميشود ازاينرو ميزان لاكتات توليدشده را ميتوان بازتابي از وضعيت متابوليك در نظر گرفت (2 al.,.(arton et نتايج بررسي حاضر نشان داد كه ميزان لاكتات سرم در همهي تيمارها پس از واردكردن استرس بهصورت معنيداري نسبت به سطح پايه (زمان صفر) افزايش پيداكرده است (/5>P). در تاس ماهي هيبريد افزايش لاكتات در اثر كاهش اكسيژن حاصل از استرس موجب افزايش فعاليت بيهوازي عضلات شده است. الگوي مشابهي از تغييرات لاكتات نيز در ماهيان فلاندر آزاد اقيانوس اطلس كفشك گزارششده است (1992 al., Falahatkar.(Waring et و همكاران (29) در ماهي Huso Hur huso و همكاران (27) در ماهي Paralichthys olivaceus افزايش معنيدار در سطح لاكتات را پس از تور گيري مشاهده كردند. اين حالت ميتواند در به پاسخ استرس در ارتباط با افزايش فعاليتهاي متابوليكي ماهي و كم اكسيژني در طول بارگيري هنگاميكه ماهي در تور قرارگرفته است باشد (29 al.,.(hur et عصاره چاي سبز ميتواند براي تا مين انرژي موردنياز ماهي مورداستفاده قرار بگيرد ) et Hwang (al., 213 بنابراين اين ماهيان متابوليسم بدن خود را به حالت بيهوازي تغيير نداده درنتيجه لاكتات كمتري توليد ميشود. اين ميتواند كمتر بودن سطح لاكتات خون بعد از استرس را در ماهيان تغذيهشده با عصاره چاي سبز در مقايسه با تيمارهاي كه فاقد عصاره چاي سبز را توجيه نمايد. بر اساس نتايج تحقيق حاضر افزودن عصاره چاي سبز به جيره غذايي تاس ماهي هيبريد باعث بهبود پاسخ به استرس با كاهش ميزان كورتيزول گلوكز و لاكتات پس از استرس ميگردد. همچنين استفاده همزمان عصاره چاي سبز باروغن اكسيدشده در جيره بهبود شاخصهاي استرس در مقايسه با گروههاي همسطح خود ازنظر روغن اكسيدشده (فاقد عصاره چاي سبز) گرديد.
مجله علمي- پژوهشي زيستشناسي دريا / دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهواز سال هفتم شماره بيست و هشتم زمستان 1394 33 منابع بهرامي ص. 1391. تا ثير عصاره چاي كوهي lavandulifolia) (Stachys بر پاسخ به استرس در ماهي كپور معمولي carpio).(cyprinus پاياننامه دوره كارشناسي ارشد رشته شيلات دانشكده منابع طبيعي دانشگاه صنعتي اصفهان 1 ص. موسوي ف ا. و استكي م. 1392. رمز سلامتي با چاي سبز. نشر نصوح اصفهان. 153 ص. Abreu, J. S., Sanabria-Ochoa, A. I., Goncalves, F. D. and Urbinati, E. C., 28. Stress responses of jovenile Matrinxa (rycon amazonicus) after transport in a closed system under different loading densities. Ciencia Rural, 38(5): 1413-1417. Acerete, L., alasch, J.C., Espinosa, E., Josa, A, and Tort, L., 24. Physiological responses in Eurasian perch ( Perca fluviayilis L.) Subjected to stress by transport and handling. Aquaculture, 237: 167-178. aker, R. T. M. and Davies, S. J., 1996. Oxidative nutritional stress associated with feeding rancid oils to African catfish, (Clarias gariepinus) and the protective role of alpha-tocopherol. Aquaculture Research, 27: 795-83. arton,. A., olling H., Hauskins. L. and Jansen C. R., 2. Juvenile pallid sturgeon (Scaphirhychus albus) and hybrid pallid 9 shovelnose (S. albus platorynchus) sturgeons exhibit low physiological responses to acute handling and severe confinement. Comparative iochemistry and Physiology, 126A: 12-134. ayunova, L., arannikova, I. and Semenkova, T., 22. Sturgeon stress reaction in aquaculture. Journal of Applied Ichthyology, 18: 397-44. enmebarek, A., Zerizer, S., ouheila Laggoune, S. and Kabouche, Z., 213. Immunostimulatory activity of Stachys mialhesi de Noe. Asthma and Clinical Immunology, 9: 2-7. oglino, A., darias, M. J., Andree, K.., Estevez, A, and Gisbert, E., 214. The effects of dietary arachidonic acid on bone in flatfish larvae: the last but not the least of the essential fatty acids. Journal of Applied Ichthyology, 3: 643-651. uege, J. A. and Aust, S. D., 1978. Microsomal lipid peroxidation. Methods in Enzymology, 52: 32-31. Cataldi, E., Di Marco, P., Mandich, A. and Cataudella, S., 1998. Serum parameters of Adriatic sturgeon A. naccarii (Pisces: Acipenseriformes): effects of temperature and stress. Comparative iochemistry and Physiology, 121A: 351-354. Dong, X. L., Lei, W., Zhu, X. M., Han. D., Yang, Y. X and Xie, S. Q., 211. Effects of dietary oxidized fish oil on growth performance and skin colour of Chinese longsnout catfish (Leiocassis longirostris). Aquaculture Nutrition, 17: 861-868. Falahatkar,., Poursaeid, S., Shakoorian M. and arton,., 29. Responses to handling and confinement stressors in juvenile great strugeon Huso huso. Journal of Fish iology, 75: 784-796. Hamre, K., Kolas, K., Sandnes, K., Julshamn, K. and Kiessling, A., 21. Feed intake and absorption of lipid oxidation products in Atlantic salmon (Salmo salar) fed diets coated with oxidized fish oil. Fish Physiology and iochemistry, 25: 29-219. Hur, J. W., Park, I. S. and Chang, Y. J., 27. Physiological responses of the Olive flounder, Paralichthys olivaceus, to a series stress during the transportation process. Ichtyological research, 54: 32-37. Hwang, J. H., Lee, S. W., Rha, S. J., Yoon, H. S., Park, E. S., Han., K. H, and Kim, S. J., 213. Dietary green tea extract improves growth performance, body composition, and stress recovery in the juvenile black rockfish, (Sebastes schlegeli). Aquaculture International, 21: 525-538. Ji, S. C., Jeong, G. S., Im, G. S., Lee, S. W., Yoo, J. H. and Takii, K., 27. Dietary medicinal herbs improve growth performance, fatty acid utilization, and stress recovery of Japonese flounder. Fisheries Science, 73: 7-76. Ji, S. C., Takaoka, O., Lee, S. W., Hwang, J. H., Kim, Y. S., Ishimaru, K., Seoka, M., Jeong, G. S. and Takii, K., 29. Effects of dietary medicinal herbs on lipid metabolism and stress recovery in red sea bream Pagrus major. Fisheries Science, 75: 665-672.
اثرات تغذيه با عصاره چاي سبز sinensis) (Camellia و روغن ماهي اكسيدشده بر... / ابراهيمي و همكاران Karalazos, V., endiksen, E.Å., Dick, J. R. and ell, J. G., 27. Sustainable alternatives to fish meal and fish oil in fish nutrition: effects on growth, tissue fatty acid composition and lipid metabolism. Aquaculture Nutrition, 13: 256 265. Kimura, K., Ozeki M, Juneja L. R. and Ohira, H., 27. L-theanine reduces psychological and physiological stress responses. iological Psychology, 74: 39 45. Koven, W. M., Van Anholt, R. D., Lutsky, S., en Atia, I., Nixon, O., Ron,. and Tandler, A., 23. The effect of dietary arachidonic acid on growth, survival and cortisol levels in different-age gilthead seabream larvae (Sparus aurata) exposed to handling or daily salinity change. Aquaculture, 228: 37-32. Lewis-McCrea, L. M. and Lall, S. P., 27. Effects of moderately oxidized dietary lipid and the role of vitamin E on the development of skeletal abnormalities in juvenile Atlantic halibut (Hippoglossus hippoglossus). Aquaculture, 262: 142 155. Liu, J. F. and Chan, F. C., 2. Forms of cytochrome P45 in the liver microsome of oxidized frying oil-fed guinea pigs. Journal of Nutritional Sciennce and Vitaminology, 46: 24-245. Martins, D. A., Afonso, L. O.., Hosoya, S., Lewis-McCrea L. M., Valente, L. M. P. and Lall, S. P., 27. Effects of moderately oxidized dietary lipid and the role of vitamin E on the stress response in Atlantic halibut (Hippoglossus hippoglossus L.). Aquaculture, 272: 573-58. Mourente, G., Diaz-Salvago, E., ell, J. G. and Tocher, D. R., 22. Increased activities of hepatic antioxidant defence enzymes in juvenile gilthead sea bream (Sparus aurata L.) fed dietary oxidised oil: attenuation by dietary vitamin E. Aquaculture, 214 (1-4): 343-361. Nasopoulou, C and Zabetakis, I., 212. enefits of fish oil replacement by plant originated oils in compounded fish feeds. A review. LWT-Food Science and Technology, 47: 217-224. Nguyen H. A. T., 211. Effects of dietary oxidation status and vitamin E level on performance, fillet quality and robustness to acute stress in Atlantic salmon (Salmo salar L.). Master thesis in Aquaculture, Norvegian University of Life Sciences. Peng, S., Chen, L., Qin, J. G., Hou, J., Yu, N., Long, Z., Li, E. and Ye, J., 29. Effects of dietary vitamin E supplementation on growth performance, lipid peroxidation and tissue fatty acid composition of black sea bream (Acanthopagrus schlegeli) fed oxidized fish oil. Aquaculture Nutrition, 15 (3): 329-337. Sargent, J. R., ell, J. G., Mcevoy, L., Tocher, D. R. and Estevez, A., 1999. Recent developments in the essential fatty acid nutrition of fish. Aquaculture, 177: 191-199. Sülzle, A., Hirche, F. and Eder, K., 24. Thermally oxidized dietary fat upregulates the expression of target genes of PPARα in rat liver. Journal of Nutrition, 134: 1375-1383. Tahmasebi-Kohyani, A., Keyvanshokooh, S., Nematollahi, A., Mahmoudi, M. and Pasha-Zanoosi, H., 211. Effects of dietary nucleotides supplementation on rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) performance and acute stress response. Fish Physiolology and iochemistry, 38: 431-44. Van Anholt, R. D., Spanings, F. A. T., Koven, W. M., Nixon, O. and onga, S. E. W., 24. Arachidonic acid reduces the stress response of gilthead seabream Sparus aurata L. The Journal of Experimental iology, 27: 419-343. Wedemeyer, G. A., arton,. A. and McLeay, D. J., 199. Stress and acclimation. In: Shreck, C.. and Moyle. P.. Eds. Methods for Fish iology. American Fisheries Society, U.S.A. pp, 451-477. Yoto, A., Motoki, M., Murao, S., and Yokogoshi, H., 212. Effects of L-theanine or caffeine intake on changes in blood pressure under physical and psychological stresses. Journal of Physiological Anthropology, 31(1): 28-32. 34