Ιστορία Ελληνικής Γλώσσας: Ινδοευρωπαϊκή Γλωσσολογία. Α. Φλιάτουρας Λέκτορας Ιστορικής Γλωσσολογίας ΤΕΦ / ΔΠΘ

Σχετικά έγγραφα
Γιατί µελετούµε την Ιστορία µιας γλώσσας; Για να τη γνωρίζουµε καλύτερα Για να µάθουµε στοιχεία για τον πολιτισµό της

ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΑΣΙΑ. Τσώνης Αποστόλης Σπατιώτη Μαρία Ροβολή Μανταλένα Ρουκουνάκη Σοφία Χαρδαλούπα Ιωάννα

ΜΑΘΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Ι: ΕΥΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΦΡΙΚΗ

Προτεινόμενος Προγραμματισμός κατά ενότητα

Ευρωπαïκή Μέρα Γλωσσών 26η Σεπτεμβρίου. Η γιορτή της γλωσσικής πολυμορφίας

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ. Παναγιώτης Δεμέστιχας Στέλλα Γκανέτσου

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Εισαγωγή στις πολιτισμικές σπουδές

Ι ΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Ας γνωρίσουμε τη γεωγραφία της Ελλάδας

ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ


Ποιός πάει πού; Πόσο μένει; Πόσα ξοδεύει; Ανάλυση εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα ανά Περιφέρεια και ανά αγορά, 2017.

Ιστορική Γραμματική της ΑΕ Μάθημα 8 ο : Πρωτοελληνική Αρχαία Ελληνική: Κρητομυκηναϊκή Αλφάβητο

Η γλώσσα της Κ.Δ. είναι η «κοινή» ελληνιστική, δηλαδή η δημώδης και η γλώσσα που ομιλείτο από τον 3 ο αι. π.χ. μέχρι τον 3 ο αι. μ.χ.

ΔΙΑΛΕΞΗ ΤΕΤΑΡΤΗ - ΠΕΜΠΤΗ ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΑΤΗ Η ΥΣΤΕΡΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Μέρος 1: Οι γλώσσες του Κόσμου

Λογισμικό: Αρχαία με Νόημα Κατηγορία αναπηρίας: Κώφωση Βαρηκοΐα Μάθημα: Αρχαία Ελληνικά Τάξη/εις: Α, Β Γυμνασίου

Οι πικρές αλήθειες της γλώσσας μου

Εργαστήριο Αρχαιομάθειας. Κείμενο. Κατάλογος φαινομένων. Περιεχόμενα. [Διδασκαλία - Εκπαίδευση] Ηλεκτρονικές Ασκήσεις

Ποιος πάει πού; Πόσο μένει; Πόσα ξοδεύει;

7. Από την ΠΙΕ στην ιστορία της ελληνικής: πρωτοελληνική, προελληνική και αρχαία ελληνική

ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολικό έτος: ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

ΣΧ.ΕΤΟΥΣ Τάξη Β Τμήμα: Β θεωρητική 1 Μάθημα: Λατινικά Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ. ρωμαϊκής λογοτεχνίας, γενικά χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής λογοτεχνίας

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση να: Να κατανοούν την ανθρωποκεντρική διάσταση του αρχαίου κόσμου.

186 Γλώσσας Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνειων Χωρών Θράκης (Κομοτηνή)

ΔΙΑΛΕΞΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ Α ΕΞΑΜΗΝΟ

Σχηματισμός Ευκτικής Παρακειμένου Ενεργητικής Φωνής. Στις σημειώσεις μας θα εστιάσουμε στον περιφραστικό τύπο, καθώς αυτός είναι ο πιο εύχρηστος.

Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Η - Τ Ε Λ Ι Κ Ε Σ Ε Ξ Ε Τ Α Σ Ε Ι Σ

Το ρήμα λύω στην Οριστική Ε.Φ. Επιμέλεια: Ευθυμιάδου Ευφροσύνη

Τα ουσιαστικά. Ενικός αριθµός Πληθυντικός αριθµός

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ Α ΕΞΑΜΗΝΟ

Θέµατα ιστορίας της Ελληνικής Γλώσσας I. Κώστας Δ. Ντίνας Πανεπιστήµιο Δυτικής Μακεδονίας

ΔΙΑΛΕΞΗ ΤΡΙΤΗ ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΙΑΛΕΚΤΩΝ

Ποιος πάει πού; Πόσο μένει; Πόσα ξοδεύει; Ανάλυση εισερχόμενου τουρισμού ανά Περιφέρεια και ανά Αγορά

ΜΑΘΗΜΑ ΤΡΙΤΟ ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΙ: ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ, ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ ΚΑΙ ΑΜΕΡΙΚΗ

ΟΜΟΙΟΙ ΚΑΙ OMOHXΟΙ ΤΥΠΟΙ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Ι ΑΣΚΑΛΕΙΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Η

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Εισαγωγή στη Γλωσσολογία Ι. Μορφολογία

Για μια ιστορία του ελληνικού λεξιλογίου

Ποιος πάει πού; Πόσο μένει; Πόσα ξοδεύει; Ανάλυση εισερχόμενου τουρισμού ανά Περιφέρεια και ανά Αγορά

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ Α ΕΞΑΜΗΝΟ

3. Να αναφέρεις να μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε μια σχολική μονάδα πριν, κατά την διάρκεια και μετά από ένα σεισμό.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΑΓΓΕΛΟΥ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΑΚΑΛΕΣΤΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΡΙΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΑΦΤΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΔΕΚΑΤΗ ΚΕΙΜΕΝΑ ΥΣΤΕΡΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ

ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολικό έτος: ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

The G C School of Careers

The G C School of Careers

ΠΡΟΦΟΡΑ ΦΘΟΓΓΩΝ ΑΕ ΚΑΙ ΓΡΑΦΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Προτεινόμενος Προγραμματισμός κατά ενότητα

Ενότητα 1 : Το ταξίδι των λέξεων στον χρόνο

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΒΔΟΜΗ Η ΠΡΩΙΜΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ: ΦΩΝΗΤΙΚΗ

«Η τροπικότητα στην Νέα Ελληνική» Ανάλυση βάσει του Επικοινωνιακού Δοµολειτουργικού Προτύπου

ΕΛΠ 40. Εθνοπολιτισμικές ταυτότητες και χορευτικά ρεπερτόρια του Βορειοελλαδικού χώρου.

Μελέτησε τις παρακάτω σημειώσεις για τις καταλήξεις των ρημάτων

ΟΜΟΙΟΙ ΚΑΙ OMOHXΟΙ ΤΥΠΟΙ

ΜΑΘΗΜΑ 16 ΤΑ ΒΟΥΝΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΔΙΑΔΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ. 3) Να σχολιάσετε τον κάθε όρο ειρήνης και ποιές συνέπειες θα έχει για τους Αθηναίους. Πώς ο Ξενοφώντας διακρίνει τον σημαντικότερο όρο;

Ρήματα λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν ότι ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα ενεργεί ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μία κατάσταση.

2015 Όλη η Ευρώπη ένας πύργος της Βαβέλ!

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ Α ΕΞΑΜΗΝΟ

ΟΜΟΙΟΙ ΚΑΙ OMOHXΟΙ ΤΥΠΟΙ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. στην. Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου

ΤΑ ΠΑΡΕΠΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ ΦΩΝΗ ΣΥΖΥΓΙΑ ΔΙΑΘΕΣΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΒΑΘΜΙΔΑ ΠΟΙΟΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Μάθημα 9, 6/12/2016 ΛΕΞΙΚΟΛΟΓΙΑ, Ζ ΕΞΑΜΗΝΟ

Θέµατα Μορφολογίας της Νέας Ελληνικής Ι. Κώστας Δ. Ντίνας Πανεπιστήµιο Δυτικής Μακεδονίας

Διάστημα. Βάλε στη σωστή απάντηση (μία κάθε φορά). Για να κάνει η Γη μια πλήρη περιστροφή γύρω από τον Ήλιο, χρειάζεται:

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Γιατί μας ενδιαφέρει η ιστορία της γλωσσολογικής σκέψης;

Γ μέρος. 7. Ανάλυση των αποτελεσμάτων σε κύρια θέματα γραμματικής

7ος αι ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ. αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις

ΑΝΣΩΝΤΜΙΕ Είναι κλιτές λέξεις που αντικαθιστούν ονοματικές φράσεις και κάνουν την ίδια «δουλειά» με αυτές.

Δημοκρατία της νότιας Ευρώπης. Επιφάνεια: τ.χμ Πληθυσμός: κατ. Πρωτεύουσα: Ρώμη. Γλώσσα: επίσημη η ιταλική.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β Λ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ Γ Λ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Β1. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ

186 (ΑΕΙ)-Γλώσσας Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνειων Χωρών (Κομοτηνή)

ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΤΡΕΣ ΜΙΛΑΝΕ Anche le pietre parlano

Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ενότητα: «Μη ρηματικώς εξαρτώμενοι ή λεξιλογικοί δείκτες» (20.3 κ.ε.) αναφέρεται τόσο σε μορφολογικά όσο και συντακτικά φαινόμενα.

ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολικό έτος: ΤΜΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

Σημείωση: Τυχόν διαφορές στις ποσοστιαίες μεταβολές οφείλονται σε στρογγυλοποιήσεις.

πατρίδα του (ο φιλόπατρις) Αυτός που είναι αγνώστου Το Εκκλησίας Αυτός που δεν έχει πατρίδα

Σημείωση: Τυχόν διαφορές στις ποσοστιαίες μεταβολές οφείλονται σε στρογγυλοποιήσεις.

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΑΣΙΑΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΑΡΘΡΑ. Μικρές λέξεις που μπαίνουν μπροστά από ουσιαστικά, επίθετα, τις κλιτές μετοχές και ορισμένες αντωνυμίες. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Μέση Τιµή Ελληνικών και Ξενόγλωσσων Βιβλίων Μονάδα Ολικής Ποιότητας Ακαδηµαϊκών Βιβλιοθηκών (Μ.Ο.Π.Α.Β.)

Δεκτές είναι μόνο οι λέξεις της νέας Eλληνικής γλώσσας που υπάρχουν στα ισχύοντα βοηθήματα-λεξικά τα οποία είναι τα εξής (1) :

Εισαγωγικές εξετάσεις 2019

Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912)

Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Η

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. στην. Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου

Σημείωση: Τυχόν διαφορές στις ποσοστιαίες μεταβολές οφείλονται σε στρογγυλοποιήσεις.

Ουσιαστικά. Ενικός αριθµός Πληθυντικός αριθµός

Ανάγλυφα σε βράχους και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα, όπως οικισμοί που χρονολογούνται από το π.χ., υπάρχουν στα παραδοσιακά εδάφη των Σάμι.

Α' Εξαμήνου. Β' Εξαμήνου

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΑΡΕΥΞΕΙΝΙΩΝ ΧΩΡΩΝ ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Α ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ

Transcript:

Ιστορία Ελληνικής Γλώσσας: Ινδοευρωπαϊκή Γλωσσολογία Α. Φλιάτουρας Λέκτορας Ιστορικής Γλωσσολογίας ΤΕΦ / ΔΠΘ afliatouras@yahoo.com

Ινδοευρωπαϊκή Βασικές οικογένειες γλωσσών Ουραλοαλταϊκή: Ουραλική ομάδα: Φινλανδική, Ουγγρική Αλταϊκή ομάδα: Τουρκική, Πρωτοβουλγαρική, Μογγολική Οι γλώσσες είναι συγκολλητικές: οι λέξεις σχηματίζονται με μορφήματα, λ.χ. ΤΚ ev(σπίτι)-ler(πληθ.)-im(μου)-den(από) evlerimden «από το σπίτι μου» Η Βουλγαρική μετά τον γλωσσικό εκσλαβισμό μετακινήθηκε προς την ΙΕ. Σημιτοχαμιτική: Σημιτική ομάδα: Εβραϊκή, Αραβικές Γλώσσες, Αιθιοπική Χαμιτική: Λιβυκή, Κοπτική κλπ. Συμφωνογραφικές γλώσσες: το λεξιλόγιο βασίζεται σε ρίζες τριών συμφώνων και εναλλαγή φωνηέντων, λ.χ. κ-t-b «γράφειν» kataba «έχει γράψει», kutiba «έχει γραφή», kitab «γράψιμο» κλπ.

Ιαπωνοκορεατική Βασικές οικογένειες γλωσσών Σινοθιβετιανή: Κινεζική, Θιβετική κλπ. Γλώσσες απομονωτικές : βασίζονται στον τονισμό (ανιών, κατιών κλπ.) και στη θέση των συλλαβών, λ.χ. -fu «άνθρωπος», /fu «τύχη», \fu «πλούσιος» κλπ. Δραβιδικές: Ν. Ινδία, Β. Κεϊλάνη (συγκολλητικές). Μαλαισιοπολυνησιακές ή Γλώσσες του Ειρηνικού (Μαλαισία, Α. Ινδίες, Φιλιππίνες, Ν. Ζηλανδία κλπ.). Ινδιάνικες: Uzo-Aztek κλπ., Μaya, Κετσούα κλπ. Πολυσύνθετες γλώσσες (μορφή συγκολλητικών, όπου κάποια μορφήματα είναι καθαρά γραμματικοί δείκτες). Νεγροαφρικανικές: N. Σαχάρα, Δ. Αιθιοπία, Σουδανική, γλ. Bantu κλπ.

Βασικές ινδοευρωπαϊκές γλώσσες Ιταλική: Λατινοφαλισκική ομάδα: Λατινική: (α) Αρχαϊκή: -300 π.χ., (β) Κλασσική: έως 50 π.χ., (γ) Μετακλασσική: μετά το 50 π.χ. διάσπαση σε λόγια λατινική και δημώδη ή πρωτορομανική διάσπαση της πρωτορομανικής σε δυτική ρομανική (=> νεολατινικές γλώσσες, λ.χ. ιταλικά, γαλλικά, ισπανικά, πορτογαλικά, προβηγκιανά, καταλανικά, ραιτορομανικά) και ανατολική ή βαλκανική λατινική (=> ρουμανική, ιστρορουμανική, αρωμουνική: γλώσσα των Βλάχων της Ελλάδας ή αλλιώς Κουτσοβλαχική) Φαλισκική Οσκοουμβρική ομάδα: Οσκική (γλώσσα των Σαμνιτών), Ουμβρική (γλώσσα ανατολικά του Τίβερη) Σημ.: για τα κατωιταλιώτικα υπάρχουν δύο θεωρίες: (α) Βυζαντινή θεωρία, (β) Αρχαιοελληνική θεωρία.

Ινδοϊρανική: Βασικές ινδοευρωπαϊκές γλώσσες Αρχαία Ινδική (συντηρητικότητα και αρχαϊκότητα): Εδώ ανήκει η Σανσκριτική (800 400 π.χ.): κλασσική αρχαία ινδική, που ρυθμίστηκε γραμματικά από τους Ινδούς Γραμματικούς (λ.χ. Panini) (πβ. κείμενα Mahabharata, Ramayana) Ιρανική: Η Αβεστική (700-600 π.χ.) είναι η γλώσσα του Ζαρατούστρα και η Αρχαία Περσική (600-300 π.χ.) είναι η γλώσσα της Περσικής αυτοκρατορίας.

Γερμανική ή Τευτονική: Βασικές ινδοευρωπαϊκές γλώσσες Γοτθική ή Ανατολική Γερμανική: μιλιόταν μέχρι τον 16 ο αι. μ.χ. από Γότθους στην Κριμαία (πβ. μετάφραση της Καινής Διαθήκης από τον Ουλφίλα) Βόρεια Γερμανική Σκανδιναβικές γλώσσες (Δανική, Νορβηγική, Σουηδική, Ισλανδική) Δυτική Γερμανική: Αγγλοφριζική: (α) Φριζική (στις Φριζικές νήσους), (β) Αγγλική Φραγκοσαξονική: (α) Φραγκική, Ολλανδική/Φλαμανδική, (β) Κάτω Γερμανική (σήμερα στο ιδίωμα Plattdeutsch) Κυρίως Γερμανική (στα νότια διαμερίσματα της ορεινής Γερμανίας).

Θρακοφρυγική: Βασικές ινδοευρωπαϊκές γλώσσες Θρακική (λίγη γνώση) Φρυγική (κυρίως σε επιγραφές) Αρμενιακή Σημ.: η Ελληνική και η Αρμενιακή έχουν πολλά κοινά στοιχεία αλλά δεν πιστοποιείται η συνύπαρξη των δύο λαών.

Βασικές ινδοευρωπαϊκές γλώσσες Χεττιτική: ανήκει στις Ανατολικές Γλώσσες (Λουβική, Λυκική, Καρική, Παλαϊκή), πολύ συντηρητική, επιγραφές σε σφηνοειδή γραφή. Αλβανική: γνωστή από τον 15 ο αι. μ.χ. από μετάφραση του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου Γκεκική (Βόρεια Αλβανία) Τοσκική (Νότια Αλβανία) Σημ.: τα αρβανίτικα είναι τόσκικο ιδίωμα.

Βαλτοσλαβικές γλώσσες: Βασικές ινδοευρωπαϊκές γλώσσες Βαλτική ομάδα (κυρίως στα ανατολικά παράλια της Βαλτικής Θάλασσας): (α) Αρχαία Πρωσική (αφομοιώθηκε από τη Γερμανική), (β) Λιθουανική, (γ) Λεττική (και στην Εσθονία μέχρι την κατάκτηση από τους Φιλανδούς) Σλαβική ομάδα: Ανατολικές Σλαβικές: (α) Ρωσική: Μεγαλορωσική (Β. Ρωσία), Λευκορωσική (Δ. Ρωσία), Μικρορωσική ή Ουκρανική (Ν. Ρωσία) Δυτικές Σλαβικές: Πολωνική, Τσεχική, Σλοβακική κλπ. Νότιες Σλαβικές: Σλοβενική, Σερβοκροατική, Νεότερη Βουλγαρική.

Κελτικές Γλώσσες: Βασικές ινδοευρωπαϊκές γλώσσες Βρετανική: Βρετονική (στη Βρετάνη της Γαλλίας), Ουαλική, Κορνουαλική (δεν διατηρήθηκε) Γοϊδελική: Ιρλανδική, Σκωτική Γαλατική (έπαψε να ομιλείται τον 5 ο μ.χ.).

Βασικές ινδοευρωπαϊκές γλώσσες Τοχαρική (αφομοιώθηκε από τις μογγολικές γλώσσες). Ελληνική: Πρωτοελληνική: -1400 π.χ. Αρχαία Ελληνική: 1400-300 π.χ. Αλεξανδρινή Κοινή: 300 π.χ. 300 μ.χ./600 μ.χ. Μεσαιωνική Ελληνική: 300 π.χ./600 μ.χ. 1453 μ.χ. Νεότερη Ελληνική: 1453 μ.χ. σήμερα (οι γνώμες για τα παραπάνω όρια διίστανται)

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΠΑΦΗ/ΥΠΟΣΤΡΩΜΑ ΠΡΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΓΛΩΣΣΙΚΟΣ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ (Sprachbund).

Προ-ΙΕ: προελληνική και ετρουσκική Επιβιώνουν στοιχεία γλωσσών πριν την κάθοδο των ΙΕ Προελληνική: λέξεις των αυτόχθονων Ελλήνων (Προέλληνες ή Πελασγοί ή Τυρρηνοί ή Κάρες ή Λέλεγες ή Ετεόκρητες) πριν την επιβολή της ΙΕ, διότι (α) δεν μπορούν να εξηγηθούν ως ΙΕ, (β) συμπίπτουν με ανατολικά στοιχεία, γεγονός που οδήγησε στην άποψη περί υποστρώματος (ανατολικού για ορισμένους ερευνητές): Λέξεις: (α) Ανθρωπωνύμια: Αχιλλεύς, Θησεύς, Οδυσσεύς, (β) Θεωνύμια: Αθηνά, Ήφαιστος, Αφροδίτη, (γ) Αρχιτεκτονικοί όροι/μέταλλα: πύργος, γέφυρα, σίδηρος, χαλκός, (δ) Λέξεις πολιτισμού: δάφνη, θάλασσα, άναξ, ξίφος κλπ. Τοπωνύμια: (α) σε -νθός: Ζάκυνθος, Κόρινθος, (β) σε -σ(σ)ός/-σ(σ)α: Ιλισ(σ)ός, Κηφισ(σ)ός, Λάρισ(σ)α, (γ) -μνος / -μνα: Κάλυμνος, Ρέθυμνο. Ετρουσκική στην Ιταλική Χερσόνησο, για την οποία έχει υποτεθεί η ανατολική προέλευση.

Ελληνικές λέξεις; ΑΕ σατράπης ΑΕ μάγος ΕΚ παμβακίς (> ΝΕ «μπαμπάκι») ΕΚ πιστάκιον (> ΝΕ «φιστίκι») ΑΕ Ρόδον ΑΕ τόξον ΑΕ παράδεισος «κήπος» ΑΕ ὄρυζα ΑΕ κλίβανος ΑΕ χιλίαρχος, μυρίαρχος, βασιλεύς βασιλέων (επιτατικό)

Ιρανικά δάνεια Τα ιρανικά δάνεια στην ΑΕ περιλαμβάνουν: Κύρια ονόματα: Υστάσπης, Αρταύκτης «ειπωμένος με αλήθεια», Αρτάβανος «που έχει τη λάμψη της αλήθειας», Αρτεμβάρης «που φέρει την αλήθεια». Τίτλους και αξιώματα: σατράπης, μάγος «μέλος της αρχαίας περσικής φυλής magu, κάρδακες «μισθοφόροι» Μέτρα και νομίσματα: παρασάγγης «μέτρο αποστάσεων», καπίθη «μέτρο στερεών», μάρις «μέτρο υγρών», δανάκη «μικρό νόμισμα». Όρους ενδυμασίας: γαυνάκης/καυνάκης «μάλλινο ή γούνινο πανωφόρι» Άλλες κατηγορίες: βατιάκη «πιατάκι» Ο δανεισμός συνεχίστηκε και στην ΕΚ: παμβακίς «μπαμπάκι», πιστάκιον «φιστίκι». Πολλές λέξεις διασώθηκαν ως τη ΝΕ με ίδια ή διαφορετική μορφή/σημασία: ῥόδον, τόξον, παράδεισος «κήπος», ὄρυζα, κλίβανος. Ορισμένα είναι μεταφραστικά δάνεια, λ.χ. χιλίαρχος, μυρίαρχος, βασιλεύς βασιλέων (ως επιτατικό). Και η ελληνική δάνεισε λέξεις στην ιρανική κυρίως από την ΕΚ/ΜΕ, όπως τις λέξεις δραχμή, μηχανή, αδάμας.

Ελληνικές λέξεις; ΑΕ Σηλυμβρία ΑΕ ῥομφαία «είδος ξίφους» ΑΕ βρίζα «σίκαλη»

Θρακικά δάνεια Η Αρχαία Θρακική είναι ξεχωριστή ινδοευρωπαϊκή γλώσσα. Οι Θράκες κατοικούσαν σε όλη τη Βαλκανική, σε μεγάλο μέρος της Ανατολικής και της Κεντρικής Ευρώπης, σε νησιά του Βορείου Αιγαίου (Θάσος, Λήμνος, Μυτιλήνη, Σαμοθράκη), στη Μ. Ασία, στον Εύξεινο Πόντο και στην Προποντίδα. Τα γλωσσικά μνημεία στην Αρχαία Θρακική είναι ελάχιστα, λίγα είναι διαβασμένα και με αμφίβολο τρόπο, καθώς βασίζονται στη καταγραφή τους από την ελληνική. Περιλαμβάνουν κυρίως: Τοπωνύμια σε (α) δαυα/-δαβα/-δεβα, βόρεια του Δούναβη, λ.χ. Ζισνουδεβα, Σουκιδαυα, (β) -βρια «πόλη, τείχος», λ.χ. Σηλυμβρία, (γ) -διζα/-διζος, λ.χ. Κιστιδιζος, Τυροδιζα και (δ) -παρα/-παρον/-παρος, λ.χ. Σκαριπαρα. Ανθρωπωνύμια: Ζυμδρηνος, Κειλαδιηνος κλπ. Ορισμένα προσηγορικά ήταν γνωστά στους ΑΕ και χρησιμοποιήθηκαν ως δάνεια (μερικά διασώθηκαν μέχρι και σήμερα), που αφορούν: Οπλισμό: ῥομφαία «είδος ξίφους» Τροφή: βρίζα «σίκαλη», βρυτος «είδος ζύθου» Ζωωνύμια: ἄργιλος «ποντικός» Ενδυμασία: βασσᾶραι «ένδυμα της Θράκης», ζάλμος «δέρμα».

ΑΕ Κυβέλη ΑΕ προσποιῶ «προξενώ». Ελληνικές λέξεις;

Φρυγικά δάνεια Ινδοευρωπαϊκή γλώσσα. Ομιλούνταν σε μια περιοχή της Μ. Ασίας με πρωτεύουσα το Γόρδιο. Τα δάνεια στην Αρχαία Ελληνική προέρχονται κυρίως από τη θρησκευτική ορολογία: Θεωνύμια Κυβέλη, Αττης γάλλος «ιερέας της Κυβέλης και της Άττης» δοῦμος «θρησκευτική κοινότητα» κένεμαν/κνοῦμαν «τάφος» προσποιῶ «προξενώ» = μεταφραστικό δάνειο από το αδδακετ (αδ + δακετ «κάνει») Το γάνος «ύαινα» στα τσακώνικα είναι φρυγικής καταγωγής.

Ιλλυρικά δάνεια Είναι ινδοευρωπαϊκή γλώσσα, που ομιλούνταν στη Βόρεια Ήπειρο, στη Δυτική Μακεδονία, την Αδριατική ως την Τεργέστη και τον Δούναβη. Τα γλωσσικά μνημεία είναι ελάχιστα και περιλαμβάνουν: Μεμονωμένες λέξεις: ρινός «αχλύς» (πβ. όμως ΝΕ διαλ. ρίνα «ψιλόβροχο», ΑΕ ρῖς «κανάλι», Βούρινα «όνομα πηγής στην Κάλυμνο»), Δευάδαι «σάτυροι», σαβαΐα «είδος μπίρας». Δάνεια κυρίως σε δωρικές διαλέκτους: γράβιον «δαυλός», κράβατος «οξυά».

Καρικά δάνεια Η καρική ομιλείται στη νοτιοδυτική πλευρά της Μ. Ασίας ανάμεσα στη Λυδία και στην Λυκία. Είναι αυτόχθονη γλώσσα και ανήκει στην ανατολική ομάδα των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών (συγγενεύει με τη χεττιτική και τη λουβική). Λέξεις έγιναν δάνεια στην ελληνική: αλα «άλογο», βάνδα «νίκη», γέλα «βασιλιάς», σουαν «τάφος», γίσσα «πέτρα».

Λυκικά δάνεια Η λυκική ομιλείται στο νοτιοδυτικό άκρο της Ανατολίας ανάμεσα στην Καρία και την Παμφυλία. Το λυκικό αλφάβητο είναι ελληνογενές. Ελάχιστα δάνεια στην ελληνική, λ.χ. μινδις «τοπικός θεσμός».

Sprachbund: Η περίπτωση των Βαλκανίων Η γλωσσική ένωση ή συνασπισμός είναι η σύγκλιση γλωσσών λόγω γειτνίασης/συνύπαρξης /γλωσσικής επαφής. Παράδειγμα αποτελεί ο Βαλκανικός Συνασπισμός, όπου γλώσσες διαφορετικής ινδοευρωπαϊκής καταγωγής ή οικογενειών γλωσσών έχουν αναπτύξει κοινά χαρακτηριστικά με βάσεις επιρροής την ελληνική ως γλώσσα γοήτρου και πολιτισμού και την τουρκική γλώσσα ως γλώσσα του κατακτητή Στην Βαλκανική Ένωση ανήκουν: ΙΕ γλώσσες: Η Ελληνική, η Αλβανική, οι Σλαβικές και η Ρουμανική ως νεολατινική γλώσσα Η Τουρκική ως Ουραλο-Αλταϊκή γλώσσα.

Balkan Sprachbund: Xαρακτηριστικά Σύμπτωση γενικής και δοτικής στην αλβανική, βουλγαρική, ρουμανική και νεοελληνική Φωνηεντική σύγκλιση: a, e, i, o, u χωρίς διάκριση προσωδίας, ρινικότητας, ανοίγματος και μεσογλωσσικό φωνήεν στη ρουμανική, αλβανική και βουλγαρική. Επιτασσόμενο άρθρο στη ρουμανική, αλβανική, βουλγαρική Απώλεια ή περιορισμός του απαρεμφάτου στις περισσότερες γλώσσες Η χρήση περιφραστικού μέλλοντα με βάση το «θέλω» στη νεοελληνική, αλβανική, βουλγαρική, ρουμανική, σερβοκροατική (θέλω ἵνα > θε να > θα) Διπλασιασμός του αντικειμένου στην ελληνική, βουλγαρική, ρουμανική, αλβανική (τοθέλω τοβιβλίο) Η χρήση συντομευμένων τύπων της προσωπικής αντωνυμίας στην ελληνική, τη ρουμανική, τη βουλγαρική, και την ελληνική (μου αρέσει).

Ινδοευρωπαϊκές Γλώσσες: συγγένεια Δενδρική αναπαράσταση: το μειονέκτημα είναι ότι δεν συσχετίζει τις συγγένειες Θεωρία των κυμάτων με βάση το βαθμό ομοιότητας: Μοντέλο Meillet Μοντέλο του Bloomfield Μοντέλο του Schmidt.

Τυπολογική ταξινόμηση Συστήματα γραφής Οι ΙΕ γλώσσες δεν έχουν ενιαία τυπολογική ταξινόμηση (συνθετική, συγκολλητική, απομονωτική) και ενιαίο σύστημα γραφής (λογογραφικό, συλλαβογραφικό, αλφαβητικό). Για παράδειγμα: Η Γερμανική είναι ημισυγκολλητική γλώσσα, ενώ η ελληνική είναι συνθετική γλώσσα Υπάρχουν μνημεία και με τα τρία συστήματα και μάλιστα με ποικιλία μορφών. Για παράδειγμα ανατολικές γλώσσες (λ.χ. Σουμεριακή, Ασσυριακή, Χετιτική) γράφτηκαν με τη σφηνοειδή γραφή (ιδεογραφική που εξελίχτηκε σε συλλαβική), τευτονικές γλώσσες με το ρουνικό αλφάβητο ως μετεξέλιξη του λατινικού, η Αρχαία Ιρλανδική με το ογαμικό αλφάβητο και οι σλαβικές γλώσσες με το κυριλλικό.

Τυπολογική ταξινόμηση Συστήματα γραφής Ορισμένες γλώσσες αλλάζουν οικογένεια, λ.χ. η Τοχαρική αφομοιώθηκε από τις Μογγολικές, η Βουλγαρική από Ουραλο-Αλταϊκή έγινε ΙΕ. Είναι δυνατός ο δανεισμός ή η συγγένεια ανάμεσα στις οικογένειες γλωσσών, λ.χ. η Φινοουγγρική, η Σαμογεδική και η Ινδοευρωπαϊκή έχουν κοινές αντωνυμικές ρίζες. Οι ΙΕ γλώσσες διακρίνονται σε δύο διαλεκτικές ομάδες με βάση τον τύπο της λέξης εκατό: Δυτικές ή Centum που διατηρούν τα ΠΙΕ ουρανικά (ελληνική, ιταλική, γερμανική, κελτική, χετιτική, τοχαρική), λ.χ. ΑΕ ἑκατόν, λατ. centum κλπ. Aνατολικές ή Satem που συριστικοποιούν τα ΠΙΕ ουρανικά (ινδοϊρανική, αρμενιακή, βαλτοσλαβικές γλώσσες, αλβανική), λ.χ. σανκσρ. satam, περσ. satem κλπ.

Μέθοδοι αποκατάστασης προγενέστερων φάσεων Συγκριτική μέθοδος Εσωτερική Αποκατάσταση (βλ. αναλυτικά αρχείο istorikigrammatiki.mathima1).

Πολιτισμός (με βάση το λεξιλόγιο) Κοινωνική Οργάνωση: κατά οικογένειες / φυλές / γενιές, λαούς, πατριαρχικό δίκαιο, βασιλεία. Θρησκεία: έννοια του πνεύματος, γνώση περί θνητού, ο Ζεύς ως πατέρας των θεών. Ζώα και φυτά: άλογο, βόδι, πρόβατο, γουρούνι, σιτηρά, βελανιδιά, δρυς Εργαλεία / Τεχνική: χαλκός, αξίνα, σφυρί, πριόνι, άμαξα, πλοίο.

ΙΕ φωνολογία: Φωνήεντα/δίφθογγοι Πέντε βασικά φωνήεντα (i, e, a, o, u) με διάκριση ποσότητας (μακρά και βραχέα) και ένα κεντρικό (schwa) στα βραχέα. Τα i, u έχουν ημιφωνικό χαρακτήρα. Δίφθογγοι: Βραχυδίφθογγοι: ei, ai, oi, eu, au, ou Μακροδίφθογγοι: ēi, āi, ōi, ēu, āu, ōu Ημίφωνα με συμφωνική (προ φωνήεντος) και φωνηεντική (στο τέλος της λέξης ή προ συμφώνου) μορφή: Φωνηεντικά: *y i και j, *w u και v (F) Συμφωνικά: Έρρινα: *m m και mo, *n n και no Υγρά: *l l και lo, *r r και ro Η θέση του τόνου ήταν ελεύθερη.

ΙΕ φωνολογία: Σύμφωνα Σύμφωνα (μαζί με το συριστικό s): Άηχα Ηχηρά Ηχηρά δασέα Χειλικά p b bh Οδοντικά t d dh Ουρανικά / Υπερωϊκά k/k g/g gh/g h Χειλουπερωϊκά kw gw gwh Στην ΙΕ όλα τα σύμφωνα ήταν ληκτικά.

Μεταπτώσεις Οι ρίζες είχαν μεταπτώσεις (φωνηεντικές αλλαγές), που διατηρήθηκαν στη συνέχεια στις ΙΕ γλώσσες ως αλλομορφικά στοιχεία: Ονοματικές ρίζες, λ.χ. επίθημα -ter: Απαθής βαθμίδα: -ter (πά-τερ) Ετεροιωμένη: -tor (ἀπά-τορ-α) Εκτεταμένη: -tēr (πα-τήρ) Εκτεταμένη - Ετεροιωμένη: -tōr (ἀ-πά-τωρ) Μηδενισμένη: -tr (πα-τρ-ός) Συνεσταλμένη: -tro (πα-τρά-σι) Ρηματικές ρίζες: Απαθής: ΑΕ εἶδ-ος, Ετεροιωμένη: ΑΕ οἶδ-α, Μηδενισμένη: ἰδ-εῖν.

Σειρά προσάρτησης μορφημάτων: ΙΕ μορφολογία Πρόθημα Ρίζα Επαύξηση Παραγ. Επ. Κλιτικό Επ. *e- *es- *-mi > *eesmi> ΑΕ εἰμί *dek mo- *to- *-s > *dekatos > AE δέκατος Πολλά προσφύματα (κλιτικά, αύξηση) ήταν λέξεις που στη συνέχεια γραμματικοποιήθηκαν: λ.χ. *-mi «εγώ» > -μι «πρώτο πρόσωπο» (δείκνυμι),* e- «χτες» > ἐ- (χρονική αύξηση).

Όνομα: ΙΕ μορφολογία: Όνομα Διάκριση ουσιαστικού και επιθέτου Γένος: το επίθετο είχε τρία γένη και το ουσιαστικό ένα (σπάνια δύο) Αριθμός: ενικός, πληθυντικός, δυϊκός Πτώσεις: ονομαστική, γενική, δοτική, αιτιατική, κλητική, αφαιρετική, τοπική και οργανική. Υπολείμματα αφαιρετικής είναι οι τύποι σε -θεν, λ.χ. οἴκοθεν, υπολείμματα τοπικής οι τύποι σε -οι, λ.χ. οἴκοι, και υπολείμματα οργανικής οι τύποι σε -φι (ἶφι). Κλιτικές τάξεις: Θεματικά ουσιαστικά (=> πρωτόκλιτα και δευτερόκλιτα): παρεμβολή θεματικού φωνήεντος -ο (δευτερόκλιτα) και -a (πρωτόκλιτα) ανάμεσα στη ρίζα και την κατάληξη, λ.χ. IE *wlokw-ο-s > AE λύκ-ο-ς Αθέματα ουσιαστικά (=> τριτόκλιτα): δεν παρεμβάλλεται θεματικό φωνήεν ανάμεσα στη ρίζα και την κατάληξη.

Φωνή: ενεργητική και μέση. ΙΕ μορφολογία: Ρήμα Εγκλίσεις: οριστική, υποτακτική, ευκτική, προστακτική. Χρόνοι: αρχικά υπήρχαν τρεις βαθμίδες (Praesens: ενεστώτας), Praeterium (παρελθόν - παρωχημένο), Perfectum (Τετελεσμένο - Παρακείμενος). Αργότερα έγινε διάσπαση σε παρατατικό και αόριστο (υπόλειμμα είναι ο τύπος ἔφα «έλεγε, είπε», πβ. μεταγενέστερο αόριστο στην Αττική ἔφησα). Συζυγίες: Θεματική: παρεμβάλλεται θεματικό φωνήεν ανάμεσα στη ρίζα και την κατάληξη (ρήματα εις -ω) Βαρύτονα: φεύγω Συνηρημένα: τιμῶ Αθέματη: δεν παρεμβάλλεται θεματικό φωνήεν ανάμεσα στη ρίζα και την κατάληξη (ρήματα εις -μι, λ.χ. δίδω-μι). Σημ.: η παθητική φωνή, ο παρακείμενος σε -κα, η ευκτική μέλλοντα και οι καταλήξεις β και γ ενικού -εις, -ει (πβ. ΙΕ -si, -ti) είναι νεότερα δημιουργήματα (ΑΕ).

ΙΕ Σύνταξη Σειρά λέξεων: φαίνεται να είναι ελεύθερη η σειρά των λέξεων Συμφωνία στη σειρά των όρων Παράταξη και υπόταξη Η γενική απόλυτη και η αττική σύνταξη είναι μεταγενέστερη εξέλιξη.

Το εἰμί στην ΙΕ: *es-mi > εἰμί *es-si > ἐσσί, εἶ *es-ti > ἐστί *s-mes > ἐσμέν *s-te > ἐστέ *s-enti > εἰσί Ας δούμε και μερικές λέξεις ακόμα... http://www.huffingtonpost.gr/2014/12/15/--_n_6325844.html https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/primary_human_langu age_families_map.png

Οικογένειες γλωσσών

Τα γεωγραφικά σύνορα δεν εξισώνονται με τα γλωσσικά: βλ. επόμενο πίνακα

Xάρτης ομάδων ινδοευρωπαϊκών γλωσσών

Εξαντλητικός κατάλογος συγγένειας των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών διαλέκτων

Μπλε: centum, Κόκκινο: satem