ΛΑΤΙΝΙΚΑ Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ ΚΑΙ ΘΕΡΙΝΑ ΝΕΑ ΤΜΗΜΑΤΑ) 11 02 2018 ΓΚΥΡΤΗ ΜΑΡΙΑ ΦΡΑΓΚΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΑ Α1. Να μεταφράσετε τα παρακάτω αποσπάσματα: (Μονάδες: 40) Α. Όταν ο Άκκιος είχε έρθει από την πόλη Ρώμη στον Τάραντα, όπου ο Πακούβιος είχε αποσυρθεί σε μεγάλη πια ηλικία, έμεινε σ αυτόν. Ο Άκκιος, που ήταν πολύ μικρότερος στην ηλικία, διάβασε σ αυτόν, που (το) επιθυμούσε [επειδή (το) επιθυμούσε], την τραγωδία του, της οποίας το όνομα είναι «Ατρέας». Τότε ο Πακούβιος είπε ότι ήταν βέβαια ηχηρά και μεγαλόπρεπα όσα είχε γράψει, αλλά όμως ότι του φαίνονταν αυτά (ότι ήταν) κάπως τραχιά και στυφά. «Έτσι είναι», είπε ο Άκκιος, «όπως (τα) λες και ούτε βέβαια μετανιώνω γι αυτό Β. Αυτό μόλις οι ληστές παρατήρησαν, αφού κατέθεσαν (πέταξαν μακριά) τα όπλα, πλησίασαν την πόρτα και με δυνατή φωνή ανήγγειλαν στον Σκιπίωνα (απίστευτο στο άκουσμα!) ότι αυτοί είχαν έρθει, για να θαυμάσουν την ανδρεία του. Όταν οι δούλοι του σπιτιού μετέφεραν αυτά στον Σκιπίωνα, αυτός διέταξε να ανοιχτούν οι πόρτες και αυτοί να εισέλθουν. Γ. Ο Μάνιος Κούριος Δεντάτος ήταν πάρα πολύ ολιγαρκής, για να μπορεί ευκολότερα να περιφρονεί τα πλούτη. Κάποια μέρα ήρθαν σ αυτόν απεσταλμένοι των Σαμνιτών. Εκείνος παρουσιάστηκε σ αυτούς, για να τον δουν να κάθεται σε (ένα) σκαμνί δίπλα στη φωτιά και να τρώει από (ένα) ξύλινο πιάτο. Περιφρόνησε τα πλούτη των Σαμνιτών και οι Σαμνίτες θαύμασαν τη φτώχεια του. Δ. Η Καικιλία, η σύζυγος του Μετέλλου, ενώ επεδίωκε την εμφάνιση γαμήλιου οιωνού για την κόρη της αδερφής της σύμφωνα με τα πατροπαράδοτα ήθη, η ίδια δημιούργησε οιωνό. Μια νύχτα δηλαδή καθόταν για πολλή ώρα σε κάποιο μικρό ιερό με την κόρη της αδερφής (της) και περίμενε μέχρι να ακουστεί κάποια φωνή που να ανταποκρινόταν στο σκοπό. Τελικά η κοπέλα, κουρασμένη από την πολλή ορθοστασία, ζήτησε από τη θεία (της) να της παραχωρήσει για λίγο τη θέση (της). B. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Β1. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: urbe: τη γενική πληθυντικού αριθμού: urbium grandi: τον ίδιο τύπο στον υπερθετικό βαθμό: grandissima minor: το επίρρημα στον ίδιο βαθμό: minus [Μονάδες: 10 (1Χ10)] 1
duriora: την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό: durius armis: την αιτιατική πληθυντικού αριθμού: arma virtutem: τη δοτική ενικού αριθμού: virtuti domestici: την αιτιατική πληθυντικού αριθμού: domesticos facilius: τον ίδιο τύπο στον υπερθετικό βαθμό: facillime more: την ονομαστική πληθυντικού αριθμού: mores omen: την αφαιρετική ενικού αριθμού: omine Β2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για τις παρακάτω αντωνυμίες: [Μονάδες: 5 (1Χ5)] suam: τον ίδιο τύπο στο β πρόσωπο για πολλούς κτήτορες: vestram cui: την αιτιατική πληθυντικού αριθμού στο ίδιο γένος: quas Haec: τον ίδιο τύπο στον άλλο αριθμό: hoc ipsa: την αιτιατική ενικού αριθμού στο ουδέτερο γένος: ipsum sibi: την αιτιατική πληθυντικού αριθμού στο α πρόσωπο: nos Β3. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους (όπου χρειάζεται να λάβετε υπόψη το υποκείμενο): est: το γ πληθυντικό πρόσωπο προστακτικής μέλλοντα: sunto legit: τον ίδιο τύπο στην υποτακτική: legerit scripsisset: τον ίδιο τύπο στo μέλλοντα: scripturus sit animadverterunt: την αφαιρετική του σουπίνου: animadversu [Μονάδες: 12 (1Χ12)] nuntiaverunt: το β πληθυντικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα στην ενεργητική φωνή: nuntiabitis rettulerunt: το β ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα στην άλλη φωνή: referre intromitti: το α πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα στην άλλη φωνή: intromittimus utebatur: τη γενική γερουνδίου: utendi praebuit: το α πληθυντικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα στην παθητική φωνή: praebebimur fecit: το απαρέμφατο παρακειμένου στην άλλη φωνή: factam esse standi: το β ενικό πρόσωπο της υποτακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή: stes 2
cederet: το γ ενικό πρόσωπο οριστικής υπερσυντελίκου ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας: cessura fuerat B4. αbiectis: να γραφεί [Μονάδες: 3 (1Χ3)] α. το β ενικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα στην ίδια φωνή: abicieris / abiciere β. το απαρέμφατο μέλλοντα στην ίδια φωνή: abiectum iri γ. η αιτιατική πληθυντικού αριθμού της μετοχής ενεστώτα στο ίδιο γένος: abicientia Γ1. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων: [Μονάδες: 7 (1Χ7)] multo (Α): αφαιρετική του μέτρου ή της διαφοράς στο minor me (Α): αιτιατική του προσώπου που μετανιώνει στο paenitet armis (B): υποκείμενο στη μετοχή abiectis auditu (B): αφαιρετική του σουπίνου που δηλώνει αναφορά στο incredibile eos (que) (B): υποκείμενο στο intromitti (ετεροπροσωπία) assidentem (Γ): κατηγορηματική μετοχή που εξαρτάται από το ρηματικό τύπο αίσθησης spectandum με υποκείμενο το se mora (Δ): απρόθετη αφαιρετική του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου στο fessa Γ2. α. Να αντικαταστήσετε το in sacello με το σωστό τύπο των ουσιαστικών Roma και Italia (μονάδα 1) και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας (μονάδα 1). Romae: η στάση σε τόπο εκφέρεται με απλή γενική, γιατί το Roma είναι όνομα πόλης α κλίσης ενικού αριθμού in Italia: η στάση σε τόπο εκφέρεται εμπρόθετα (με την πρόθεση in + αφαιρετική), γιατί το Italia είναι όνομα χώρας Γ2. β. «sed videri tamen ea sibi duriora et acerbiora»: αφού αναφέρετε ποιο συντακτικό φαινόμενο παρατηρείται στους υπογραμμισμένους όρους (μονάδα 1) στη συνέχεια να το αιτιολογήσετε (μονάδες 2). 3
Παρατηρείται το συντακτικό φαινόμενο της απόλυτης σύγκρισης, καθώς παραλείπεται ο β όρος σύγκρισης και ο συγκριτικός (duriora acerbiora) εκφράζει βαθμό μεγαλύτερο από το λογικό μέτρο, οπότε και μεταφράζουμε με τον θετικό βαθμό συνοδευόμενο από το «κάπως». Γ2. γ. «Quod ut praedones animadverterunt»: να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. Quod (ονομ.) ut a praedonibus animadversum est ή ut id a praedonibus animadversum est Γ2. δ. «Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utebatur, quo facilius divitias contemnere posset»: αφού αντικαταστήσετε το utebatur από το utitur, να κάνετε την απαραίτητη αλλαγή στο ρήμα της παραπάνω δευτερεύουσας πρότασης. Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utitur, quo facilius divitias contemnere possit. Γ3. α. «Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt»: να συμπτύξετε τη δευτερεύουσα πρόταση σε μετοχή. His a domesticis Scipioni relatis Γ3. β. «desideranti»: να αναλύσετε τη μετοχή σε αιτιολογική πρόταση που να παρουσιάζει την αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας. cum desideraret Γ3. γ. Αφού γράψετε τις χρονικές προτάσεις που εισάγονται με το σύνδεσμο dum (του τέταρτου αποσπάσματος), να δικαιολογήσετε την εισαγωγή (μονάδες 2) και τον τρόπο εκφοράς τους (μονάδες 4). (Μονάδες: 6) «Caecilia, uxor Metelli, dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis»: εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο dum, γιατί εκφράζει το σύγχρονο. Εκφέρεται με έγκλιση οριστική, γιατί εκφράζει μόνο χρόνο και τίποτε άλλο συγκεκριμένα χρόνου ενεστώτα (petit) οποιοσδήποτε και αν είναι ο χρόνος της κύριας πρότασης (fecit: παρακείμενος, για γεγονότα του παρελθόντος), γιατί εκφράζει μία συνεχιζόμενη πράξη (χρονική πρόταση) στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μία άλλη πράξη (κύρια πρόταση). 4
«dum aliqua vox congruens proposito audiretur»: εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο dum, γιατί εκφράζει το υστερόχρονο. Εκφέρεται με έγκλιση υποτακτική, γιατί η πράξη δεν ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη, αλλά περιγράφεται και ως προσδοκία ή επιδίωξη, συγκεκριμένα χρόνου παρατατικού (audiretur), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (expectabat: παρατατικός). Γ3. δ. «admiratum»: να εκφράσετε το σκοπό με αναφορικο-τελική πρόταση. qui admirarentur 5