Ευστάθιος Ράλλης Επίκ. Καθηγητής Δερματολογίας Αφροδ/γίας
Το δέρμα ενός ανθρώπου: Έκταση: 2 τετραγωνικών μέτρων Βάρος: Ζυγίζει: 4 κιλά Αιμοφόρα αγγεία: Το συνολικό μήκος ξεπερνάει τα 17 χιλιόμετρα
Σε κάθε τετραγωνικό εκατοστό του δέρματος: Υπάρχουν 3.000.000 κύτταρα 10 τρίχες 10 νεύρα 15 σμηγματογόνοι αδένες 100 ιδρωτοποιοί αδένες
Αρχίζει να εμφανίζει ρυτίδες από την ηλικία των 25 ετών Εμφανίζει στην επιφάνειά του περισσότερα από 1000 διαφορετικά είδη μικροβίων Σε κάθε εκατοστό του δέρματος υπάρχουν περισσότερα από 7.000.000 βακτήρια
Κάθε λεπτό αποβάλλει 30.000-40.000 κύτταρα μετά από κύκλο 28 ημερών. 6 στους 10 ανθρώπους θα εμφανίσουν κάποια/ες δερματοπάθειες.
ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Το δέρμα αποτελείται από: Την επιδερμίδα Το χόριο ή κυρίως δέρμα Το υπόδερμα Τα εξαρτήματα
ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ
Το δέρμα είναι ένα λειτουργικό όργανο. Περιβάλλει την επιφάνεια του σώματος σαν μεμβράνη. Η επιφάνειά του μεγαλύτερη από αυτή του σώματος.
Η επιφάνεια του δέρματος είναι ανώμαλη και πάνω σε αυτή παρατηρούμε: Τρίχες Πόρους: αντιστοιχούν στα στόμια των αδένων του δέρματος. Δερματικές θηλές: είναι μικρές κωνοειδείς προεξοχές Δερματικές ακρολοφίες: συνένωση δερματικών θηλών και βρίσκονται σε παλάμες και πέλματα Πτυχές: αύλακες ή γραμμές δέρματος που σχηματίζονται ανάλογα με την κατασκευή του χορίου και την διάταξη των ινών
Παρουσιάζει τάση οφειλόμενη στην ελαστικότητα ινών. Το βάρος του δέρματος μαζί με το υπόδερμα είναι το 30% - 32% του βάρους ολόκληρου του σώματος.
Το πάχος του δέρματος διαφέρει: Από περιοχή σε περιοχή (λεπτό βλέφαρα, ακροποσθία παχύ αυχένας, παλάμες, πέλματα, γλουτούς, εφηβαίο). Από άτομο σε άτομο. Διαφέρει ανάλογα με φύλο (είναι πιο λεπτό σε γυναίκες και παιδιά) Την ηλικία (είναι παχύτερο στους ενήλικες άντρες).
Το χρώμα του δέρματος οφείλεται: Στη φυσιολογική χρωστική, την μελανίνη Στο πάχος της κερατίνης στιβάδας της επιδερμίδας Στην αγγειοβρίθεια της περιοχής Στην ανατομική θέση των επιπολής αγγείων Διαφέρει ανάλογα με την φυλή (λευκή, μαύρη, κίτρινη) Διαφέρει ανάλογα το φύλο, την ηλικία. Διαφέρει ανάλογα τρόπο διαβίωσης και επάγγελμα
Αποτελείται από κερατινοποιημένο πολύστιβο πλακώδες επιθήλιο Η ένωσή της με το χόριο γίνεται με αναδύσεις του χορίου προς την επιδερμίδα που λέγονται θηλές και αντίστοιχες καταδύσεις της επιδερμίδας προς το χόριο, τις μεσοθηλαίες ακρολοφίες. Έτσι η σύνδεσή της με το χόριο είναι στερεή. Στερείται αγγείων και τρέφεται από τη λέμφο του υποκείμενου δέρματος.
Τα κερατινοκύτταρα συνδέονται μεταξύ τους με τα δεσμοσωμάτια. Είναι ειδικοί σχηματισμοί των κυτταρικών μεμβρανών δύο γειτονικών κερατινοκυττάρων.
Από κάτω προς τα επάνω, αποτελείται από 5 στιβάδες: 1. Βασική ή μητρική στιβάδα 2. Ακανθωτή ή Μαλπιγγιανή στιβάδα 3. Κοκκώδη ή κοκκιώδη στιβάδα 4. Διαυγή στιβάδα 5. Κερατίνη στιβάδα Η διαυγής στιβάδα εμφανίζεται σε παλάμες, πέλματα.
Η κερατίνη στιβάδα έχει διαφορετικό πάχος σε κάθε σημείο. Τα κύτταρά της προοδευτικά χάνουν τη συνοχή τους, κερατινοποιούνται και αποπίπτουν. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται διαρκής ανανέωση των κυττάρων της βασικής στιβάδας. Μεταξύ επιδερμίδας και χορίου η βασική μεμβράνη ή δερμοεπιδερμική σύναψη, σπουδαίο ρόλο για ανταλλαγή ουσιών μεταξύ χορίου και επιδερμίδας και αντίστροφα.
Τα βασικά κύτταρα είναι τα κερατινοκύτταρα. Επιπλέον: Μελανινοκύτταρα Κύτταρα Langerhans Κύτταρα Merkel
Μελανινοκύτταρο Κοκκία μελανίνης
Κύτταρρα Langerhans
Το χόριο αποτελείται από: 1. Τη θεμέλια ή βασική ουσία 2. Ίνες 3. Κύτταρα: Ινοβλάστες Ιστιοκύτταρα Σιτευτικά κύτταρα Λεμφοκύτταρα Ηωσινόφιλα Πλασματοκύτταρα 4. Αγγεία Νεύρα 5. Εξαρτήματα
Αποτελείται από: Βλεννοπολυσακχαρίτες (υαλουρονικό οξύ) Πρωτεογλυκάνες (βλεννοπολυσακχαρίτες + πρωτεϊνες) Νερό Άλατα Γλυκοπρωτεϊνες
ΧΟΡΙΟ: ΊΝΕΣ 1. Κολλαγόνες ίνες, διατάσσονται σε δεμάτια. Αποτελεί το 77% του συνδετικού ιστού. Η καταστροφή τους ευθύνεται για την εμφάνιση ρυτίδων. 2. Ελαστικές ίνες. Αποτελούν το 1-4%, είναι λεπτές, αναστομούμενες μεταξύ τους και σχηματίζουν δίκτυο. 3. Δικτυωτές ίνες. Είναι λεπτές, γύρω από αγγεία και ιδρωτοποιούς αδένες. Συμμετέχουν στον σχηματισμό βασικής μεμβράνης. Όλες μαζί συμβάλλουν στη διατήρηση ελαστικότητας και ζωτικότητας του δέρματος.
Το υπόδερμα σχηματίζεται από τον υποδόριο λιπώδη ιστό. Ο λιπώδης ιστός διαχωρίζεται από ινώδη διαφραγμάτια (δίκτυο συνδετικού ιστού) σε λοβία, που γεμίζουν από λιπώδη κύτταρα.
Χρησιμεύει σαν υπόστρωμα στα υποκείμενα όργανα και ιστούς. Σ αυτό υπάρχουν αγγεία, νεύρα, ιδρωτοποιοί αδένες.
Ποσό υποδόριου λίπους διαφορετικό σε κάθε άτομο και σε κάθε περιοχή. Στα βλέφαρα και στα ανδρικά γεννητικά όργανα (όσχεο) δεν υπάρχει υπόδερμα.
Η πλούσια αγγείωση του δέρματος πραγματοποιείται από ένα τρισδιάστατο αγγειακό δίκτυο. Τα αγγεία του δέρματος διακρίνονται σε: 1. Αρτηρίες 2. Φλέβες 3. Λεμφαγγεία
1. Το εν τω βάθει αγγειακό πλέγμα o o Στο όριο χορίου υποδέρματος Τροφοδοτεί ιδρωτοποιούς αδένες, θυλάκους τριχών 2. Το επιπολής αγγειακό πλέγμα o o Βρίσκεται κάτω από τη θηλώδες στώμα του χορίου Αιματώνει ανώτερες στιβάδες χορίου και επιδερμίδα, δημιουργεί τις τριχοειδικές αγκύλες. Επιπλέον, τα λεμφαγγεία μεταφέρουν λέμφο απομακρύνοντας τοξίνες και βακτήρια αυξάνουν την ανοσοποιητική λειτουργία του οργανισμού.
Το δέρμα είναι ένα εξαιρετικά ευαίσθητο όργανο. Διαθέτει στην επιφάνειά του περί τις 1.000.000 νευρικές απολήξεις. Οι περισσότερες βρίσκονται στο πρόσωπο και τα άκρα. Οι ίνες εισέρχονται στο υπόδερμα, σχηματίζουν ένα δίκτυο στο χόριο και κάποιες διαπερνούν τη βασική μεμβράνη.
Οι ίνες μεταφέρουν ερεθίσματα για τις αισθήσεις: o Της αφής (δόνηση, πίεση) o Του πόνου o Του θερμού o Του ψυχρού Οι αισθητικές ίνες μπορεί να είναι εμμύελες (ίνες Α) ή αμύελες (ίνες C).
Τα νεύρα που ανήκουν στο εγκεφαλονωτιαίο σύστημα έχουν κεντρομόλα, αισθητική και αντανακλαστική δράση. Ενώ, νεύρα που ανήκουν στο συμπαθητικό σύστημα έχουν φυγόκεντρη αγγειοκινητική, εκκριτική και κινητική δράση.
Τα εξαρτήματα του δέρματος που βρίσκονται στο χόριο, είναι: 1. Τριχοσμηγματογόνος μονάδα 2. Αδένες (ιδρωτοποιοί και σμηγματογόνοι) 3. Νύχια
Αποτελείται από: 1. Tο θύλακο της τρίχας 2. Έναν ή περισσότερους σμηγματογόνους αδένες 3. Από τον ορθωτήρα μυ της τρίχας
Δεν εντοπίζονται: Σε παλάμες και πέλματα Στην καμπτική επιφάνεια των δακτύλων Στη ραχιαία επιφάνεια των ονυχοφόρων φαλάγγων των δακτύλων Στο πέος Στα μικρά χείλη του αιδοίου Στην εσωτερική επιφάνεια των μεγάλων χειλέων του αιδοίου.
Βρίσκονται σε όλη την επιφάνεια του δέρματος εκτός από: Ερυθρό χειλέων Κοίτη ονύχων Μικρά χείλη αιδοίου Βάλανο Έσω πέταλο ακροποσθίας Αποβάλλεται 0-10 λίτρα ιδρώτα εντός 24ώρου. Απομακρύνουν άχρηστα προϊόντα του μεταβολισμού
Οι ιδρωτοποιοί αδένες διακρίνονται σε: 1. Εκκρινείς αδένες, εκκρίνουν διαυγές, υδαρές υγρό στην επιφάνεια του δέρματος. Απαντώνται παντού εκτός από βλεννογόνους. 1. Αποκκρινείς αδένες, μεγαλύτεροι από τους εκκρινείς, οι πόροι τους καταλήγουν στο θύλακα της τρίχας. Το έκκριμα τους είναι ένα στείρο υπόλευκο υγρό.
Εκκρινείς και αποκρινείς ιδρωτοποιοί αδένες
Οι σμηγματογόνοι αδένες είναι βυθισμένοι στο χόριο Απουσιάζουν από παλάμες και πέλματα Εντοπίζονται στο πρόσωπο, μέτωπο, κρανίο, 400-900 ανά cm2 Αποτελούνται από: 1. Tο αδενικό σώμα και 2. Tον εκφορητικό πόρο,
Οι σμηγματογόνοι αδένες αποτελούνται από μια στιβάδα επιθηλιακών κυττάρων, που πολλαπλασιάζονται, γεμίζοντας τις αδενοκυψέλες, διαφοροποιούνται, συρρικνώνονται και το κυτταρόπλασμά τους γεμίζει σταγονίδια λίπους. Τα κύτταρα ρήγνυνται, το προϊόν της διεργασίας αυτής είναι το σμήγμα, δηλαδή το έκκριμα των σμηγματογόνων αδένων.
Το σμήγμα κινείται προς την επιφάνεια, περιέχει τριγλυκερίδια, σκουαλένιο, ελεύθερα λιπαρά οξέα, χοληστερόλη και εστέρες χοληστερόλης. Αρχίζουν να λειτουργούν στην εφηβεία. Η έκκρισή τους ελέγχεται από την τεστοστερόνη στους άνδρες. Στις γυναίκες από ανδρογόνα που παράγοντα από ωοθήκες και επινεφρίδια. Το σμήγμα έχει αντιβακτηριδιακές και αντιμυκητιασικές ιδιότητες, βοηθά στην λίπανση της επιδερμίδας, βοηθώντας στην απαραίτητη υγρασία του δέρματος.