Διεθνές Δίκαιο της Ανάπτυξης Εξέλιξη και Ταυτότητα του Παγκόσμιου Νότου - Ιστορικές και Σύγχρονες Μορφές Οργάνωσης και Συνεργασίας 28/2/2018 Δρ. Τηλέμαχος Μπούρτζης
ΤΡΙΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ Ανεπίσημος Πολιτικός Όρος (Sauvy, 1952) Νεοεμφανιζόμενα Κράτη πρώην Αποικίες, τα οποία εντάσσονται στην οργανωμένη Διεθνή Κοινότητα (ΟΗΕ) Πολιτικό και όχι οικονομικό κριτήριο Βασικοί Όροι Δεν περιλαμβάνει τις χώρες της Λατινικής Αμερικής (Γιατί;) (ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΟΣ) ΝΟΤΟΣ Ή ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΝΟΤΟΣ Αναπτυσσόμενες χώρες του Νοτίου Ημισφαιρίου Σημερινός Πολιτικά και Οικονομικά Αποδεκτός Όρος
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΡΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΟΥ ΝΟΤΟΥ Οι Ελάχιστα Αναπτυγμένες χώρες (ΕΑΧ) Τα περίκλειστα κράτη Τα μικρά νησιωτικά κράτη Οι ισχυρές αναπτυσσόμενες χώρες (π.χ. Κίνα- Ινδία-Βραζιλία-Νότια Αφρική) Αναπτυσσόμενες Χώρες Μεσαίου Εισοδήματος
Τρεις Κύριοι Παράγοντες: Η σύσφιξη των σχέσεων στον Αναπτυσσόμενο Νότο Κοινό Αίσθημα Αλληλεγγύης Κοινός Παρονομαστής Θεσμικής Έκφρασης Κοινή ταυτότητα Οργανωτική Δομή «Τρίτου Κόσμου» και Άνοιγμα προς τη Λατινική Αμερική Συνειδητοποίηση Ανισότητας
ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΙΝ ΤΟ 1955 1945 5 ο Παναφρικανικό Συνέδριο (Συμμετοχή Κρατών και Εθνικό- Απελευθερωτικών Κινημάτων) 1947 1 η Εμφάνιση Αφροασιατικής Ομάδας (αραβικά και ασιατικά κράτη) στον ΟΗΕ
1955, Συνδιάσκεψη Bandung 1964, Ίδρυση Ομάδας των 77 ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ 1956, Ίδρυση Κινήματος Αδεσμεύτων
Η ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΗΣ ΜΠΑΝΤΟΥΓΚ (1955) 1 η Κοινή Εμφάνιση Αφρικανικών και Ασιατικών Κρατών (29 κράτη) Γνωστή και ως «Συνδιάσκεψη των Έγχρωμων Λαών» Στόχος η καταγραφή των κοινών προβλημάτων των αναπτυσσόμενων κρατών
Ζητήματα που αναδεικνύονται: Σφυρηλάτηση της έννοιας της αλληλεγγύης ανάμεσα στα κράτη του Τρίτου Κόσμου. (ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ) ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗΣ ΤΗΣ ΜΠΑΝΤΟΥΓΚ Καταγγελία του αποικιοκρατικού συστήματος. Συνεργασία ανάμεσα στα ανεξάρτητα αναπτυσσόμενα κράτη. (ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ) Αποδοκιμασία ανάμιξης τρίτων στα εσωτερικά ζητήματα. (ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ) Συνέχεια δόθηκε σε περιφερειακό επίπεδο για την Αφρική με τις «Διασκέψεις των Λαών της Αφρικής» (1958, 1960, 1961)
1. Ο σεβασμός των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και στους σκοπούς και τις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. 10 ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΜΠΑΝΤΟΥΓΚ (1) 2. Ο σεβασμός για την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα όλων των εθνών. 3. Αναγνώριση των κινημάτων για εθνική ανεξαρτησία. 4. Η αναγνώριση της ισότητας όλων των φυλών και της ισότητας όλων των εθνών, μεγάλων και μικρών. 5. Αποχή από την παρέμβαση ή ανάμιξη στις εσωτερικές υποθέσεις μιας άλλης χώρας.
6. Ο σεβασμός για το δικαίωμα του κάθε λαού να αμυνθεί μεμονωμένα ή συλλογικά, σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. 10 ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΜΠΑΝΤΟΥΓΚ (2) 7. Η αποχή από πράξεις ή απειλές επίθεσης ή τη χρήση βίας κατά της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας οποιασδήποτε χώρας. 8. Επίλυση όλων των διεθνών διαφορών με ειρηνικά μέσα, σύμφωνα με το Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών 9. Συνεργασία για την προώθηση αμοιβαίων Συμφερόντων. 10. Ο σεβασμός για τη δικαιοσύνη και τις διεθνείς υποχρεώσεις.
ΗΓΕΤΕΣ ΤΟΥ ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΥ ΝΟΤΟΥ (Ι) Jawaharlal Nehru Gamal Abdel Nasser Josip Broz Tito
ΗΓΕΤΕΣ ΤΟΥ ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΥ ΝΟΤΟΥ (ΙΙ) Α. Soekarno K. Nkrumah
Πολιτικά Οικονομικά Κίνητρα Δημιουργίας Κινήματος Αδεσμεύτων Ιδεολογικά Πολιτισμικά
Ανεπίσημη δημιουργία: 1956 Πρώτη επίσημη εμφάνιση: 1961 (1 η Σύνοδος) Δεν έχει έδρα ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΑΔΕΣΜΕΥΤΩΝ - ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Ο κύριος λόγος σύστασης του Κινήματος ήταν πολιτικός Μη ανάμιξη στον Ψυχρό Πόλεμο Προώθηση της Συνεργασίας για την Παγκόσμια Ειρήνη Αμφιλεγόμενος και Αμφισβητούμενος ρόλος μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου Μέλη: Αρχικά 61, σήμερα 120 (2015)
ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΑΔΕΣΜΕΥΤΩΝ ΣΗΜΕΡΑ Μέλη Παρατηρητές
Καταπολέμηση φτώχειας ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΣΗΜΕΡΑ Άσκηση Κριτικής σε παρεμβατικές πολιτικές Βιώσιμη Ανάπτυξη Αναμόρφωση ΟΗΕ Ενδυνάμωση Συνεργασίας Νότου-Νότου
Β ΜΕΡΟΣ: Η ΟΜΑΔΑ ΤΩΝ 77
Η ΟΜΑΔΑ ΤΩΝ 77 Μέλη που έχουν αποχωρήσει Ιδρυτικά Μέλη Νεότερα Μέλη
Αποτελεί ανεπίσημη πολιτική ένωση. Σήμερα απαριθμεί 132 κράτη (αρχικά 77). Η ΟΜΑΔΑ ΤΩΝ 77 (Ι) Η πρώτη κοινή εμφάνιση της Ομάδας των 77 πραγματοποιήθηκε το 1964, στα πλαίσια της πρώτης UNCTAD. Αρχικά, επικεντρώθηκε σε οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα. «όργανο για τη διεύρυνση του τομέα της συλλογικής συνεργασίας στο διεθνές πεδίο και για την εξασφάλιση των αμοιβαία ευεργετικών σχέσεων με τον υπόλοιπο κόσμο» (UNCTAD 1964)
Εγκαθίδρυση μιας Νέας Διεθνούς Οικονομικής Τάξης (NIEO) KOINH ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ (1964) Δημιουργία νέων μηχανισμών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη Μη Διάκριση στο Εμπόριο Ενδυνάμωση διεθνούς συνεργασίας και αλληλεγγύης ως μέσο ανατροπής του διαχωρισμού αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων- Δίαυλος καταπολέμησης της ανισότητας
Κεντρικό Στοιχείο η Περιφερειοποίηση: Μέχρι το 1975: εισδοχή μελών με περιφερειακά κριτήρια. Περιφερειακές Ομάδες (Λ. Αμερική, Ασία, Αφρική) κέντρο λήψης αποφάσεων Η ΟΜΑΔΑ ΤΩΝ 77 (ΙI) Υψηλότερο όργανο για την άσκηση πολιτικής είναι η Υπουργική Διάσκεψη. Απουσία μιας μόνιμης Γραμματείας. Από το 1971 λειτουργεί η Διακυβερνητική Ομάδα για τα Διεθνή Νομισματικά Ζητήματα και την Ανάπτυξη (G-24) και από το 2000 το Συμβούλιο του Νότου.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ 1962, Διάσκεψη του Καΐρου 1964, Δημιουργία της Ομάδας των 77 1967, Χάρτης του Αλγερίου 1971, Δημιουργία Ομάδας των 24 2000, Συμβούλιο του Νότου
ΒΑΣΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ: Η αλλαγή του status quo και την ανατροπή του άνισου παγκόσμιου συστήματος. Η ΟΜΑΔΑ ΤΩΝ 77 (ΙΙI) Η ενδυνάμωση του ρόλου των αναπτυσσόμενων κρατών μέσω της συλλογικής δράσης και της πλειοψηφικής τους ισχύος. Η προαγωγή νέων αρχών και αξιών και μιας παγκόσμιας στρατηγικής για την ανάπτυξη. Η δημιουργία στενών δεσμών συνεργασίας ανάμεσα στα ίδια τα αναπτυσσόμενα κράτη, τόσο στον τομέα της ανάπτυξης, όσο και για την ενίσχυση της παρουσίας τους στην παγκόσμια σκηνή. Η ενδυνάμωση του ΟΗΕ
G-77 ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΦΤΩΧΕΙΑ (Ι) ΦΤΩΧΕΙΑ (ΙΙ) ΙΣΟΤΗΤΑ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Ποιο είναι το καλύτερο μοντέλο ανάπτυξης; Ανάγκη παροχής οικονομικής στήριξης Πως θα ζητηθεί βοήθεια χωρίς να υποθηκεύσουν το μέλλον; Ισότητα χωρίς ευθύνη; Ενδυνάμωση της Ομάδας των 77, Αποδυνάμωση των κρατώνμελών;
Η ποικιλομορφία των απόψεων. Τα διαφορετικά εθνικά συμφέροντα και ανάγκες των κρατών-μελών. ΒΑΣΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΤΩΝ 77 Ο ρόλος των ισχυρών αναπτυσσόμενων χωρών. Τα διαφορετικά αναπτυξιακά μοντέλα των κρατώνμελών. Πολιτικές και οικονομικές διαφορές Απροθυμία να δεχτούν την υποδιαίρεση των αναπτυσσόμενων κρατών σε υποκατηγορίες Προτιμησιακές σχέσεις με τον αναπτυγμένο Βορρά
Επαρκής αντιμετώπιση νέων προκλήσεων Επαναπροσδιορισμός στόχων πλατφόρμας δράσης με βάση νέες συνθήκες Δημιουργία Γραμματείας ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΡΟΛΟΥ G-77 Βελτίωση και Εκμοντερνισμός διακυβερνητικής διαδικασίας στο εσωτερικό του συνασπισμού Καθιέρωση ευθυνών κρατών-μελών σε εθνικό επίπεδο Ανανέωση των αιτημάτων και προσαρμογή σε νέα δεδομένα Αναζήτηση στήριξης από τη Διεθνή Κοινότητα
G-20 Developing Countries ΑΛΛΕΣ ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΩΝ ΚΡΑΤΩΝ BRICS (Brazil, Russia, India, China, South Africa) BASIC Countries (Brazil, South Africa, India, China)
Σημαντική επιρροή της UNCTAD στην πορεία της Ομάδας των 77. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ- ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ (Ι) Σημαντικοί λόγοι, οι οποίοι συνετέλεσαν στην επιβίωση της ήταν ο υψηλός βαθμός θεσμοποίησης στο εσωτερικό της, αλλά και η ίδια διαδικασία λήψης αποφάσεων. Ανάγκη επαναπροσδιορισμού στόχων με προσαρμογή στα σημερινά δεδομένα. Αποσταθεροποιητικές τάσεις στο εσωτερικό του συνασπισμού λόγω της ετερογένειας των κρατών-μελών και της ύπαρξης των ισχυρών αναπτυσσόμενων κρατών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ- ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ (IΙ) Ο ουσιαστικός εκσυγχρονισμός του πεδίου αναφοράς της δράσης της Ομάδας των 77 και η ενίσχυση των δεσμών ενότητας και της αλληλεγγύης ανάμεσα στα κράτη-μέλη της, μπορεί να συμβάλλει στην ενίσχυση της παρουσίας της στη διεθνή σκηνή, έχοντας παράλληλα πάντα ως βασικό γνώμονα τη φράση, που καθόρισε την πορεία της από το 1964 ως και σήμερα: Unity in diversity
Ώρες Υποδοχής: Δευτέρα 18:30-19:30 Ευρωπαϊκό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Κατάρτισης Πάντειο Πανεπιστήμιο (Γ15-ΔΕΣΚΟΙ) www.ekepek.gr E-mail: tbourtzis@gmail.com