Mελέτη Περιβάλλοντος A Δημοτικού

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Aικατερίνη Πλακίτση Άλκηστις Kοντογιάννη Eιρήνη Σπυράτου Bάια Mανώλη Mελέτη Περιβάλλοντος A Δημοτικού Mελέτη Περιβάλλοντος A Δημοτικού EP O Y XPHMATO OTOYMENO 75% A O TO EYPø A KO KOINøNIKO TAMEIO KAI 25% A O E NIKOY OPOY ISBN 960-06-1800-3 OPΓANIΣMOΣ EKΔOΣEΩΣ ΔIΔAKTIKΩN BIBΛIΩN AΘHNA

Mελέτη Περιβάλλοντος A Δημοτικού

ΣYΓΓPAΦEIΣ KPITEΣ-AΞIOΛOΓHTEΣ Aικατερίνη Πλακίτση, Λέκτορας του Πανεπιστημίου Iωαννίνων Άλκηστις Kοντογιάννη, Eπίκουρος Kαθηγήτρια του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Eιρήνη Σπυράτου, Eκπαιδευτικός Bάια Mανώλη, Eκπαιδευτικός Iωάννης Σαλβαράς, Aναπληρωτής Kαθηγητής του Πανεπιστημίου Aθηνών Oυρανία Kυριαζή, Σχολική Σύμβουλος Zωή Bιτσάκη, Eκπαιδευτικός EIKONOΓPAΦHΣH ΦIΛOΛOΓIKH EΠIMEΛEIA YΠEYΘYNH TOY MAΘHMATOΣ KATA TH ΣYΓΓPAΦH YΠEYΘYNH TOY YΠOEPΓOY EΞΩΦYΛΛO ΠPOEKTYΠΩTIKEΣ EPΓAΣIEΣ Παναγιώτα Φούρκα-Tαταράκη, Σκιτσογράφος - Eικονογράφος Xριστίνα Σπυροπούλου, Φιλόλογος Αλεξάνδρα X. Κουλουμπαρίτση, Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Iνστιτούτου Eιρήνη Kανακουσάκη, Eκπαιδευτικός Mιχάλης Mακρουλάκης, Eικαστικός Kαλλιτέχνης ACCESS Γραφικές Tέχνες A.E. Στη συγγραφή του πρώτου μέρους έλαβαν μέρος και οι εκπαιδευτικοί: Eυαγγελία Mπάλλα (κατά το 1/3) και Iωάννης Σταράκης (κατά το 1/5) Γ Κ.Π.Σ. / ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ / Ενέργεια 2.2.1 / Κατηγορία Πράξεων 2.2.1.α: «Αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών και συγγραφή νέων εκπαιδευτικών πακέτων» ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Μιχάλης Αγ. Παπαδόπουλος Ομότιμος Καθηγητής του Α.Π.Θ Πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Πράξη με τίτλο: «Συγγραφή νέων βιβλίων και παραγωγή υποστηρικτικού εκπαιδευτικού υλικού με βάση το ΔΕΠΠΣ και τα ΑΠΣ για το Δημοτικό και το Nηπιαγωγείο» Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου Γεώργιος Τύπας Mόνιμος Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Αναπληρωτής Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου Γεώργιος Οικονόμου Mόνιμος Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Έργο συγχρηματοδοτούμενο 75% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και 25% από εθνικούς πόρους.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Aικατερίνη Πλακίτση Άλκηστις Kοντογιάννη Eιρήνη Σπυράτου Bάια Mανώλη ANAΔOXOΣ ΣYΓΓPAΦHΣ: Mελέτη Περιβάλλοντος A Δημοτικού OPΓANIΣMOΣ EKΔOΣEΩΣ ΔIΔAKTIKΩN BIBΛIΩN AΘHNA

ÚÔ Ï ÛË ÊˆÙÔÁÚ ÊÈÒÓ * H ÂappleÈÏÔÁ ÙˆÓ ÂÈÎfiÓˆÓ ÁÈÓ Ì  ı ÓË ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ ÙË Û ÁÁÚ ÊÈÎ ÔÌ. ŸÛ ÂÈÎfiÓ ÂÓ Ó Ê ÚÔÓÙ È apple Ú Î Ùˆ appleúô Ú ÔÓÙ È applefi ÙÔ appleúôûˆappleèîfi Ú Â Ô ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ ÙË, Ë ÔappleÔ Î È Â ÚÈÛÙ ıâúì fiûô Û ÓÂÈÛ ÊÂÚ Ó ÛÙË Û ÏÏÔÁ ÙÔ ÏÈÎÔ. H Ú ıìëûë ÙˆÓ ÂÈÎfiÓˆÓ Á ÓÂÙ È applefi ÚÈÛÙÂÚ appleúô Ù ÂÍÈ Î È applefi apple Óˆ appleúô Ù Î Ùˆ. «MÈ ˆ Û Ó ÙË ÈÎ ÌÔ», Unicef, EÎ fiûâè Ù ÎË [ÛÂÏ. 12: (1), (2), (3), ÛÂÏ. 28: (1), (2), ÛÂÏ. 42: (2), (3), ÛÂÏ. 76: (2), (3)], MÔ ÛÂ Ô IÛÙÔÚ ÙË È Â, [ÛÂÏ. 15: (1)], OÚÁ ÓÈÛÌfi ÔÏÈÎÒÓ KÙÈÚ ˆÓ (O K), [ÛÂÏ. 17: (1), (2), ÛÂÏ. 19: (3), (5), ÛÂÏ. 100: (3)], ÔÏÂÌÈÎfi MÔ ÛÂ Ô Aı Ó, [ÛÂÏ. 17: (3), ÛÂÏ. 23: (1)], Ú Â Ô MÂÏÂÙ. [ÛÂÏ. 17: (3)], OÚÁ ÓÈÛÌfi AÓÙÈÛÂÈÛÌÈÎÔ Â È ÛÌÔ Î È ÚÔÛÙ Û (OA ), ÓÙ appleô EI MO [ÛÂÏ. 21: (1)], «ÂÍÈÎfi EÏÏ ÓˆÓ K ÏÏÈÙ ÓÒÓ», EÎ fiûâè M ÏÈÛÛ, [ÛÂÏ. 34: (2), (3), (4), (5), ÛÂÏ. 47: (1), ÛÂÏ. 54: (1), ÛÂÏ. 67: (1)], «ŒÏÏËÓ ˆÁÚ ÊÔÈ», EÎ fiûâè M ÏÈÛÛ, [ÛÂÏ. 41: (2), ÛÂÏ. 84: (1), (2), (3), (4), ÛÂÏ. 106: (1), ÛÂÏ. 109: (4), ÛÂÏ. 112: (1), ÛÂÏ. 115: (1), ÛÂÏ. 153: (1)], «EappleÙ HÌ Ú», EÎ fiûâè K ıëìâúèó, [ÛÂÏ. 41: (1)], «ÏÈÓ Î È ÈÓ apple È Ó È», M. AÚÁ ÚÈ Ë, M. MappleÂÓ ÎË, [ÛÂÏ. 41: (3), ÛÂÏ. 107: (1), (3), (4)], «Art Gallery», EÎ fiûâè Deagostini Hellas, [ÛÂÏ. 45: (1), (2), ÛÂÏ. 112: (2)], «EÏÏËÓÈÎ M ıôïôá», EÎ ÔÙÈÎ AıËÓÒÓ, [ÛÂÏ. 46: (2)], ÂÚÈÔ ÈÎfi Eø, EÎ fiûâè ÌappleÚ ÎË, [ÛÂÏ. 53: (1), ÛÂÏ. 66: (4)], EÏÏËÓÈÎfi OÚÁ ÓÈÛÌfi TÔ ÚÈÛÌÔ (EOT), [ÛÂÏ. 63: (1), (2), (4), (5), ÛÂÏ. 64: (1), ÛÂÏ. 65 (1), (2), ÛÂÏ. 66: (1), (5), ÛÂÏ. 71: (2), ÛÂÏ. 109: (2), ÛÂÏ. 110: (2), (3), (4), ÛÂÏ. 113: (1), (2), ÛÂÏ. 114: (2), (4), (5), ÛÂÏ. 120 (1), AÚ Â Ô K. K Ú ÓË, [ÛÂÏ. 63: (3), ÛÂÏ. 65: (3), (4), ÛÂÏ. 70: (1), ÛÂÏ. 71: (1), (3), ÛÂÏ. 76: (1), ÛÂÏ. 128: (2), ÛÂÏ. 135: (1)], «appleâèúô», K. Mapple Ï Ê, EÎ fiûâè ÔÙ Ìfi, [ÛÂÏ. 74: (1), ÛÂÏ. 113: (4), ÛÂÏ. 147: (4)], OÌÔÛappleÔÓ KˆÊÒÓ EÏÏ Ô, EÏÏËÓÈÎfi ÎÙ ÏÈÎfi AÏÊ ËÙÔ, [ÛÂÏ. 78: (1)], «25 ÚfiÓÈ ÌÈÎÚ applefiúù»,. K ÏÔÁÂÚÔappleÔ ÏÔ, [ÛÂÏ. 81: (1)], «EÏÏËÓÈÎ MÔ Û», EÎ ÔÙÈÎ AıËÓÒÓ, [ÛÂÏ. 83: (1), ÛÂÏ. 93: (4), ÛÂÏ. 100: (1), ÛÂÏ. 116: (1)], MÔ ÛÂ Ô K ÎÏ ÈÎ T ÓË, [ÛÂÏ. 83: (2)], «ÕıÏ AıÏËÙ Î È Œapple ıï»,. B Ï ÓË, EÎ fiûâè EÚ ÓËÙ, [ÛÂÏ. 91: (1)], «OÏ ÌappleÈ ÎÔ AÁÒÓ», Aı Ó 2004, [ÛÂÏ. 93: (1), (2), (3)], «EappleÈÎÔÈÓˆÓ», EÎ fiûâè EÚ ÓËÙ, [ÛÂÏ. 100: (4), (5), (6), (7), ÛÂÏ. 101: (1), (2), (3), ÛÂÏ. 102: (1), (2), (3), (4)], National Geographic, EÎ fiûâè ÌappleÚ ÎË, [ÛÂÏ. 101: (5)], «HPA», Ú TÚÈ ÓÙ Ê ÏÏ Ë, [ÛÂÏ. 107: (2)], «ËÛ ÚÔ ÙÔ AÁ Ô ŸÚÔ», EÎ ÔÙÈÎ AıËÓÒÓ, [ÛÂÏ. 109: (5)]. «H AÎÚfiappleÔÏË Î È ÙÔ MÔ ÛÂ Ô ÙË», EÎ fiûâè K EIø, [ÛÂÏ. 109: (1)], «Ú ÓÙ EÏÏËÓÈÎ KÔ ÏÈ», EÎ fiûâè K ÛÙ ÓÈÒÙË, [ÛÂÏ. 114: (4)],  ÙÚÈÎ EÙ ÈÚ TOA, [ÛÂÏ. 115: (3)], NÔÌÈÛÌ ÙÈÎfi MÔ Û Ô, [ÛÂÏ. 115: (4)], MÔ ÛÂ Ô Ô Ï Ó Ú º ÛÈÎ IÛÙÔÚ, [ÛÂÏ. 114: (1), ÛÂÏ. 115: (5), ÛÂÏ. 136: (4)], «Î T ÓË», M. K ÓËÁÔ ºÏ ÌappleÔ Ú, [ÛÂÏ. 115: (2), ÛÂÏ. 136: (7)], EıÓÈÎ ÚÈÎ ÎËÓ, [ÛÂÏ. 117: (1), ÛÂÏ. 152: (1)], ÚfiÁÚ ÌÌ ME INA, ÂÏ. ÔÁÚ ÊÈÎfi ÿ Ú Ì, [ÛÂÏ. 121: (1)], «H EÏÏËÓÈÎ Xψڻ, Mapple Ô Ì Ó E., EÏÏËÓÈÎ EÙ ÈÚ ÚÔÛÙ Û ÙË º ÛË, [ÛÂÏ. 123: (1), (3), ÛÂÏ. 124: (4), ÛÂÏ. 157: (apple Ó Î Ê ÙÒÓ), (3), (4), (5), (7), 12)], «BÈfiÙÔappleÔÈ ÙË EÏÏ», Ê Î., EÎ fiûâè Ù ÎË, [ÛÂÏ. 124: (3), (7), (9), ÛÂÏ. 137: (1), ÛÂÏ. 157: (apple Ó Î Ê ÙÒÓ), (2), (9), (apple Ó Î ÒˆÓ): (3), (6), (9), 16), «T ÛË ÙˆÓ ÌËÏÒÓ appleâúèô ÒÓ», Ê Î., EÎ fiûâè Ù ÎË, [ÛÂÏ. 124: (2), (6), ÛÂÏ. 125: (1)], «T AÁÚÈÔÏÔ ÏÔ»,. Ê Î, EÎ. Ù ÎË, [ÛÂÏ. 124: (5), ÛÂÏ. 140: (2), ÛÂÏ. 157: (apple Ó Î Ê ÙÒÓ), (1)], «ËÏ ÛÙÈÎ Î È ÂÚappleÂÙ ÙË EÏÏ», EÏ ıâúô T appleô, [ÛÂÏ. 130: (4), ÛÂÏ. 140: (1), ÛÂÏ. 157: (apple Ó Î ÒˆÓ), (1), (10], EÏÏËÓÈÎ OÚÓÈıÔÏÔÁÈÎ EÙ ÈÚ, [ÛÂÏ. 130: (6), ÛÂÏ. 135: (4), ÛÂÏ. 136: (5), ÛÂÏ. 137: (3), ÛÂÏ. 140: (3), ÛÂÏ. 157: (apple Ó Î ÒˆÓ): (12)], EÙ ÈÚ MÂÏ ÙË Î È ÚÔÛÙ Û ÙË MÂÛÔÁÂÈ Î ºÒÎÈ MOm [ÛÂÏ. 139: (1), (2), (3)], ÓˆÚ ÔÓÙ ÙÔ ÁÚfiÙÔappleÔ, Y EXø E, [ÛÂÏ. 136: (6), ÛÂÏ. 157: (apple Ó Î ÒˆÓ), (4)], WWF, ÁÎfiÛÌÈÔ T ÌÂ Ô ÁÈ ÙË º ÛË, [ÛÂÏ. 140: (3)].

ÂÚÈÂ fiìâó H ÔÌ EÓfiÙËÙ 1: H Ù ÍË ÌÔ Κεφάλαιο 1 Πώς είναι η τάξη μου;...10 Κεφάλαιο 2 H ομάδα μια αγκαλιά, δάσκαλοι με τα παιδιά...13 Κεφάλαιο 3 Πώς ζούμε στην τάξη;...14 EÓfiÙËÙ 2: TÔ Û ÔÏÂ Ô ÌÔ Κεφάλαιο 1 Πώς είναι το σχολείο μου;...18 Κεφάλαιο 2 Πώς ζούμε στο σχολείο;...20 Κεφάλαιο 3 Eκδρομές με το σχολείο, εκδηλώσεις και γιορτές...22 Κεφάλαιο 4 28η Oκτωβρίου 1940...23 EÓfiÙËÙ 3: H ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÌÔ Κεφάλαιο 1 H οικογένεια...26 Κεφάλαιο 2 Πώς ζούμε στην οικογένεια;...29 Κεφάλαιο 3 Πώς η οικογένεια φροντίζει το περιβάλλον;...31 O ÚfiÓÔ EÓfiÙËÙ 1: O ÓıÚˆappleÔ Î È Ô ÚfiÓÔ Κεφάλαιο 1 H οικογένειά μου έχει ιστορία...34 Κεφάλαιο 2 H δική μου ιστορία...37 Κεφάλαιο 3 Πώς μετράω το χρόνο;...38 Κεφάλαιο 4 Πώς αλλιώς μετράω το χρόνο;...40 Κεφάλαιο 5 Xριστούγεννα, Πρωτοχρονιά...41 Κεφάλαιο 6 Πώς περνάω τον ελεύθερο χρόνο μου;...42 EÓfiÙËÙ 2: O ÏÈÔ Î È Ë ˆ Ì Κεφάλαιο 1 O Ήλιος, ο Hλιάτορας, ο Πετροπαιχνιδιάτορας...45 Κεφάλαιο 2 Tι μας προσφέρει ο ήλιος;...47 O ÙfiappleÔ ÌÔ EÓfiÙËÙ 1: TÔ Ûapple ÙÈ ÌÔ Κεφάλαιο 1 Στο σπίτι μου...50 EÓfiÙËÙ 2: H ÁÂÈÙÔÓÈ ÌÔ Κεφάλαιο 1 Πώς είναι η γειτονιά μου;...53 Κεφάλαιο 2 Oι άνθρωποι της γειτονιάς μου...55 Κεφάλαιο 3 Πώς ζούμε στη γειτονιά;...57 Κεφάλαιο 4 H γειτονιά και το περιβάλλον...59 EÓfiÙËÙ 3: O ÙfiappleÔ appleô ˆ Κεφάλαιο 1 Aκτές και θάλασσα...64 Κεφάλαιο 2 Nησιά...66 Κεφάλαιο 3 Ποτάμια, λίμνες, κάμποι...68 Κεφάλαιο 4 Bουνά...70 Κεφάλαιο 5 Πώς οι άνθρωποι αλλάζουν τον τόπο που ζουν;...72 OÈ Ó ÁÎÂ ÙÔ ÓıÚÒappleÔ EÓfiÙËÙ 1: OÈ Ó ÁÎÂ ÙÔ ÓıÚÒappleÔ Κεφάλαιο 1 Ποιες είναι οι ανάγκες του ανθρώπου;...75 Κεφάλαιο 2 Άνθρωποι με ειδικές ανάγκες...78 EÓfiÙËÙ 2: ÓˆÚ ˆ ÙÔ ÛÒÌ ÌÔ Κεφάλαιο 1 Γνωρίζω το σώμα μου...81 5

Κεφάλαιο 2 Γνωρίζω τον κόσμο με τις αισθήσεις...85 Κεφάλαιο 3 Πώς φροντίζω το σώμα μου για να είμαι υγιής;...87 EÓfiÙËÙ 3: O ıïëùèûìfi ÛÙÔ Û ÔÏÂ Ô Ì Κεφάλαιο 1 Oι αθλητικές δραστηριότητες στο σχολείο μας...90 Κεφάλαιο 2 Kανόνες και αθλήματα...92 EÓfiÙËÙ 4: AÁ ı Î È Âapple ÁÁ ÏÌ Ù Κεφάλαιο 1 Aγαθά και επαγγέλματα...96 Ò ÂappleÈÎÔÈÓˆÓÔ ÌÂ; EÓfiÙËÙ 1: EappleÈÎÔÈÓˆÓ ÂÓËÌ ÚˆÛË M Û M ÈÎ EÓËÌ ÚˆÛË Κεφάλαιο 1 H επικοινωνία άλλοτε και σήμερα...101 Κεφάλαιο 2 Mέσα Mαζικής Eπικοινωνίας και Eνημέρωσης...103 O ÔÏÈÙÈÛÌfi Ì EÓfiÙËÙ 1: T apple È Ó È ÏÏÔÙÂ Î È Û ÌÂÚ Κεφάλαιο 1 Tα παιχνίδια άλλοτε και σήμερα...106 EÓfiÙËÙ 2: Ò Ó Î Ï appleùˆ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ ÙÔ ÙfiappleÔ ÌÔ ; Κεφάλαιο 1 Πώς ανακαλύπτω την ιστορία του τόπου μου;...110 Κεφάλαιο 2 25η Mαρτίου: διπλή γιορτή...112 EÓfiÙËÙ 3: TÈ Â Ó È Ô appleôïèùèûìfi ; Κεφάλαιο 1 O πολιτισμός του τόπου μας...114 Κεφάλαιο 2 Mια επίσκεψη στο Mουσείο...116 Κεφάλαιο 3 Tι συμβαίνει στην περιοχή μας;...117 Κεφάλαιο 4 Kάθε τόπος τα έθιμά του... και ο χρόνος τα δικά του...118 Κεφάλαιο 5 Tο βιβλίο των παροιμιών...119 Κεφάλαιο 6 Aπόκριες...120 Κεφάλαιο 7 Πάσχα...121 EÚÂ ÓÔ ÌÂ ÙÔ appleâúè ÏÏÔÓ EÓfiÙËÙ 1: T Ê Ù ÙÔ ÙfiappleÔ ÌÔ Κεφάλαιο 1 Ποια φυτά ζουν στον τόπο μου;...124 Κεφάλαιο 2 Ποια είναι τα μέρη των φυτών;...126 Κεφάλαιο 3 Oι εποχές και τα φυτά...128 EÓfiÙËÙ 2: T Ò ÙÔ ÙfiappleÔ ÌÔ Κεφάλαιο 1 Ποια ζώα ζουν στον τόπο μου;...131 Κεφάλαιο 2 Ποια είναι τα μέρη ενός ζώου;...133 Κεφάλαιο 3 Oι οικογένειες των ζώων...134 Κεφάλαιο 4 Tα ζώα και το περιβάλλον...136 Κεφάλαιο 5 Πώς φροντίζουμε τα φυτά και τα ζώα;...137 EÓfiÙËÙ 3: AÓÙÈÎÂ ÌÂÓ applefi ÙÔ appleâúè ÏÏÔÓ ÌÔ Κεφάλαιο 1 Aπό τι είναι φτιαγμένα τα αντικείμενα στην τάξη μου;...142 Κεφάλαιο 2 Πόσα είδη υλικών υπάρχουν γύρω μου;...144 EÓfiÙËÙ 4: H ËÏÂÎÙÚÈÎ ÂÓ ÚÁÂÈ ÛÙË ˆ Ì Κεφάλαιο 1 H ηλεκτρική ενέργεια στη ζωή μας...147 Κεφάλαιο 2 Kάνουμε οικονομία στην ηλεκτρική ενέργεια...149 EÓfiÙËÙ 5: TÔ Ù Í È ÙÔ Ô Κεφάλαιο 1 Tο ταξίδι του ήχου...151 6

ÂÈ Û apple È È. TÔ fióôì ÌÔ Â Ó È ˆÓ Ï ˆÓ. È ÂÁÒ Â Ì È Ë ªËÏÒ ÌËÏÒ. TÔ ÈÎfi ÛÔ fióôì ; ŸÓÔÌ : ŒÏ Ó ÁÓˆÚ ÛÔ ÌÂ: ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÛÔ, ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ì Î È Ï ÁÔ apple Ú apple Ú. ª ı Ù ÍÈ Ô Ì ÛÙË ÁË Î È ÛÙÔÓ Ú 7

Ò ÂÚÁ fiì ÛÙÂ: Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì ƒˆù ÌÂ Ô Ì ˆÁÚ Ê Ô Ì fi Ô ÌÂ Î È ÎÔÏÏ Ì ٠ÛÎÂ Ô Ì Ú ÓÔ Ì ͈ applefi ÙËÓ Ù ÍË EÚÁ fiì ÛÙ ÛÙÔ ÙÂÙÚ ÈÔ ÂÚÁ ÛÈÒÓ 8

Ù ÍË ÌÔ 1. Πώς είναι η τάξη μου; 2. H ÔÌ ÌÈ ÁÎ ÏÈ, ÛÎ ÏÔÈ ÌÂ Ù apple È È 3. Πώς ζούμε στην τάξη; 9

1. Ò Â Ó È Ë Ù ÍË ÌÔ ; Ò Â Ó È Ë Ù ÍË ÛÔ ; Ô ÌÂ: Γνωρίζω την τάξη μου. M ÛÙËÓ Ù ÍË appleâúapple ÙÒ. Úˆ ÌÔ apple Ú ÙËÚÒ. È Ï Áˆ Î ÙÈ. MÈÏÒ ÁÈ Ùfi. Παρατηρώ προσεκτικά την τάξη μου. Ποια πράγματα υπάρχουν γύρω μου; ÚÈÛÙÂÚ ; apple Óˆ; Tι βλέπω Î Ùˆ; ÂÍÈ ; Tι άλλο θα ήθελα να έχει η τάξη μου; Γιατί; Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì 10

Ò Â Ó È Ë Ù ÍË ÌÔ ; Πόσα είναι ο ; Πόσες είναι ο ; Πόσες είναι το ; Mετράω και με μια το μου. Πώς αλλιώς μετράμε; Tι άλλο θα ήθελες να μετρήσεις; Ô ÌÂ: Kλείνω τα μάτια με ένα σε ένα ή σε ένα. Δίνω οδηγίες για να πάει στην. H τάξη μου είναι ένας χώρος που έχει πολλά πράγματα. Έχει πίνακα, θρανία, καρέκλες, βιβλιοθήκη. 11

Ò Â Ó È Ë Ù ÍË ÌÔ ; Σε τι μοιάζει η τάξη μου με τις άλλες τάξεις; Σε τι διαφέρει; 1 2 12

2. H ÔÌ ÌÈ ÁÎ ÏÈ, ÛÎ ÏÔÈ Ì ٠apple È È Ô ÌÂ: Aς γνωριστούμε. E Ì È Ë ÕÓÓ Î È ÌÔ Ú ÛÂÈ... Ô ÌÂ: Aναγνωρίζω τους συμμαθητές μου. Τι θα ήθελες να ρωτήσεις τα, το ή τη ; ƒˆù Ì Aapplefi Ê ÏÔ Í ÂÈÏ ÂÈ Î È fiïô ÁÚ ÌÌ Ù Ì Ú ÂÈ *. TÈ Â Ó È; H τάξη μου είναι μια ομάδα. * P. Kαρθαίου 3 13

3. Ò Ô ÌÂ ÛÙËÓ Ù ÍË; Γινόμαστε ομάδες και συζητάμε τι κάνουν τα παιδιά στις εικόνες. Tι άλλο κάνουμε στην τάξη; 14

Ò Ô ÌÂ ÛÙËÓ Ù ÍË; È ÙËÓ Ù ÍË Û Î ÓfiÓÂ Ó ı ÚÂ ÙÂ, fiïôè Ì Î Ï ÙÂÚ ı Â ÙÂ. ÌÂ ÙË ÁÓÒÌË Ì Σκεφτόμαστε τρόπους για να ζούμε καλά στην τάξη. Mε το δάσκαλο ή τη δασκάλα μας συμφωνούμε για τους κανόνες που θα έχουμε στην τάξη μας. Γινόμαστε ζευγάρια ή ομάδες. Παίζουμε έναν κανόνα της τάξης. Ô ÌÂ H Ù ÍË ÙË ÁÈ ÁÈ ÌÔ Στην τάξη μας έχουμε κανόνες! 4 15

Ù ÍË ÌÔ Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì Tι σημαίνει για σένα η τάξη σου; Nα ζωγραφίσεις εικόνες από την τάξη σου. 16

To Û ÔÏÂ Ô ÌÔ 1. Πώς είναι το σχολείο μου; 2. Πώς ζούμε στο σχολείο; 3. EÎ ÚÔÌ ÌÂ ÙÔ Û ÔÏÂ Ô, ÂÎ ËÏÒÛÂÈ Î È ÁÈÔÚÙ... 4. 28η Oκτωβρίου 1940 17

1. Ò Â Ó È ÙÔ Û ÔÏÂ Ô ÌÔ ; TÔ Û ÔÏÂ Ô Ú ÂÈ! Ú ÓÔ Ì ͈ applefi ÙËÓ Ù ÍË Aς γνωρίσουμε το σχολείο μας! ΔÈ Ï appleâè ; ΔÈ ÎÔ ; ΔÈ appleè ÓÂÈ ; ΔÈ Ì Ú ÂÈ ; ΔÈ ÓÈÒıÂÈ ; Γινόμαστε ομάδες. Eρευνούμε τους χώρους του σχολείου. 18

Ò Â Ó È ÙÔ Û ÔÏÂ Ô ÌÔ ; ÌÂ ÙË ÁÓÒÌË Ì BÏ appleˆ Û ÔÏÂ ÌÂÁ Ï, Ï appleˆ Û ÔÏÂ ÌÈÎÚ, ÛÙËÓ applefiïë, ÛÙÔ Ô Ófi, ÛÙÔÓ Î ÌappleÔ, ÛÙ ÓËÛÈ. Tι άλλο θα θέλαμε να έχει το σχολείο μας; Yπάρχει κάτι που δε μας αρέσει; Γιατί; To σχολείο μας έχει πολλούς χώρους. Έχει αίθουσες, γραφεία, αυλή. 1 2 19

2. Ò Ô ÌÂ ÛÙÔ Û ÔÏÂ Ô; Tι άλλο κάνουμε στο σχολείο; Tι σου αρέσει πιο πολύ; Ô Â Ó È Ô Î Ô ; Ô ı appleï Óˆ Ù ÚÈ ÌÔ ; Tι θα έλεγες σε έναν συμμαθητή σου που πετάει τα σκουπίδια κάτω; Ποιους κανόνες χρειαζόμαστε για να ζούμε καλά κάθε μέρα, όταν είμαστε στο σχολείο; 20

Ò Ô ÌÂ ÛÙÔ Û ÔÏÂ Ô; Tι θα κάνουμε αν γίνει σεισμός στο σχολείο; K ÓÔ ÌÂ Ó apple È Ó È ÂÙÔÈÌfiÙËÙ. Παρατηρούμε προσεκτικά το φυλλάδιο οδηγιών. Tι θα κάνουμε αν γίνει σεισμός και είμαστε στο σπίτι; OAΣΠ OÚÁ ÓÈÛÌfi AÓÙÈÛÂÈÛÌÈÎÔ Â È ÛÌÔ Î È ÚÔÛÙ Û Στο σχολείο μαθαίνουμε πολλά πράγματα. Mαθαίνουμε τι πρέπει να κάνουμε την ώρα του σεισμού. 3 21

3. EÎ ÚÔÌ ÌÂ ÙÔ Û ÔÏÂ Ô, ÂÎ ËÏÒÛÂÈ Î È ÁÈÔÚÙ ÌÂ ÙË ÁÓÒÌË Ì Tι κάνουν τα παιδιά στην πάνω εικόνα; Πού πηγαίνουν οι μαθητές και οι μαθήτριες της Πρώτης τάξης με το σχολικό; Πού θα ήθελες να πας με το σχολείο σου; TÈ ÚÂÈ ÂÙ È Ó ˆ Ì ÌÔ fiù Ó appleëá Óˆ ÂÎ ÚÔÌ ; TÚ ÁÔ ÌÂ: «Ù Ó Ó ÌÈÎÚfi Î Ú È...» Mε το σχολείο πηγαίνουμε εκδρομές, κάνουμε εκδηλώσεις και γιορτές. 4-5 22

4. 28Ë OÎÙˆ Ú Ô 1940 A. Aλεξανδράκης, Έλληνες στρατιώτες στην Πίνδο, 1940-1941 OÈ apple appleappleô Â Ì appleô ÙÒÚ Ô Ó ÈfiÓÈ ÛÙ Ì ÏÏÈ appleôïâì Û Ó appleúèó ÚfiÓÈ Ì ÛÙÔ ÎÚ Ô Î È ÛÙ ÈfiÓÈ ÁÈ ÙÈÌ, ÁÈ Ï ÙÂÚÈ. Γ. Bρεττός Pωτάμε τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας να μας πουν τι έγινε την 28η Oκτωβρίου 1940. ƒˆù ÌÂ È È, ÙË EÏÏ Ô apple È È, appleô ÛÎÏËÚ appleôïâì ÙÂ, apple Óˆ ÛÙ Ô Ó... M. Tραϊφόρος, M. Σουγιούλ 23

TÔ Û ÔÏÂ Ô ÌÔ Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì TÔ Û ÔÏÂ Ô ÌÔ Tι σημαίνει για σένα το σχολείο σου; Nα ζωγραφίσεις εικόνες από το σχολείο σου στα πέταλα του λουλουδιού. 24

ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÌÔ 1. Η οικογένεια 2. Πώς ζούμε στην οικογένεια; 3. Πώς η οικογένεια φροντίζει το περιβάλλον; 25

1. ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ Ë ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÌÔ! Θέλεις να μιλήσεις για τη δική σου οικογένεια; ÌÂ ÙË ÁÓÒÌË Ì ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÙË ÕÓÓ Ë ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÙË Ê ÏË ÌÔ, ÙË ÕÓÓ. Ô ÂÚÊfi ÙË Ë ÕÓÓ Ë ÂÚÊ ÙË Ë Ì Ì ÙË o Ìapple Ìapple ÙË Ô apple appleappleô ÙË Ë ÁÈ ÁÈ ÙË 26

ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÙÔ Ì Ú ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÙÔ Δ ÎË Ë Ì Ì ÙÔ Ô Ì Ú Ô Ìapple Ìapple ÙÔ Ô Δ ÎË Τι θα ήθελες να ρωτήσεις την Άννα, τον Oμάρ και τον Tάκη για τις οικογένειές τους; ƒˆù Ì ÈÎ ÌÔ ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÏÏ ÍÂ! Πώς μπορεί να αλλάξει μια οικογένεια; Kάθε παιδί έχει τη δική του οικογένεια. Όλες οι οικογένειες δεν είναι όμοιες. 27

ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÕÏÏ ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ Oικογένεια Κινέζων Oικογένεια Ινδών μ Ï ÙË ÊˆÙÔÁÚ Ê ÙË ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÛÔ Παίζουμε το παιχνίδι Μοιάζω-Διαφέρω. Σε τι μοιάζουν οι οικογένειες που φαίνονται στις φωτογραφίες; Σε τι διαφέρουν; O γιος της μαμάς μου είμαι εγώ. O γιος του μπαμπά μου είμαι εγώ. O αδελφός του αδελφού μου είμαι εγώ. O αδελφός της αδελφής μου είμαι εγώ. O εγγονός της γιαγιάς μου είμαι εγώ. O εγγονός του παππού μου είμαι εγώ. O ανιψιός του θείου μου είμαι εγώ. O ανιψιός της θείας μου είμαι εγώ. O ξάδελφος του ξαδέλφου μου είμαι εγώ. O ξάδελφος της ξαδέλφης μου είμαι εγώ. Ποιος είμαι πια εγώ!!!! Ó Â Û È ÎÔÚ ÙÛÈ, appleò ı ÙÔ appleâè ; 1 2 28

2. Ò Ô ÌÂ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ; Â ÙÂ appleò Ô Ó ÔÈ Ê ÏÔÈ ÌÔ. Ποιες από τις εικόνες σού θυμίζουν την οικογένειά σου; Τι άλλο κάνετε με τη δική σου οικογένεια; Βοηθάμε ο ένας τον άλλον. Tώρα είμαστε μια συντροφιά. Tι μας προσφέρει η οικογένειά μας; Tι προσφέρουμε εμείς στην οικογένειά μας; 29

Ò Ô Ì ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ; Àapple Ú Ô Ó Î È appleúô Ï Ì Ù Μπορούμε να κάνουμε πάντα αυτό που θέλουμε; Γιατί; Γινόμαστε ζευγάρια. Παίρνουμε ρόλους. Συζητάμε για ένα πρόβλημά μας. Ô Ì Δίνουμε λύση σε αυτό. Όλοι κάνουν κάτι μέσα στην οικογένεια, δηλαδή έχουν ρόλους. Kάθε οικογένεια έχει κανόνες. Όλοι βοηθάνε σε μια οικογένεια. ËÙ ˆ Ô ıâè applefi Î appleôèôó ÌÂÁ Ï ÙÂÚÔ ÛÙÔ Ûapple ÙÈ Î È ÁÚ Êˆ Ó Ó Î ÓfiÓ ÙË ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÌÔ. ŒÓ Î ÓfiÓ ÙË ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÌÔ 3 4 30

3. Ò Ë ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÊÚÔÓÙ ÂÈ ÙÔ appleâúè ÏÏÔÓ; EÁÒ Î È Ë ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÌÔ appleúôû Ô ÌÂ... Παρατηρώ τις παραπάνω εικόνες. Ποιες εικόνες δείχνουν τη φροντίδα μας για το περιβάλλον; Δικαιολογώ την απάντησή μου. Τι μπορεί να κάνει μια οικογένεια για το περιβάλλον; Kάθε οκογένεια μπορεί να κάνει πολλά για να προστατεύει το περιβάλλον. 5 6 31

H ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÌÔ ˆÁÚ Ê Ô Ì Ζωγραφίζω ένα μήνυμα για το περιβάλλον. Tο δείχνω στην οικογένειά μου και συζητάμε για αυτό. Ì ÌÈÏ ÛÂÈ ÁÈ ÙËÓ ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÛÔ ; Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì H ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÌÔ 32

O ÓıÚˆappleÔ Î È Ô ÚfiÓÔ 1. H οικογένειά μου έχει ιστορία 2. H δική μου ιστορία Nα κολλήσεις δύο δικές σου φωτογραφίες. 3. Πώς μετράω το χρόνο; 4. Πώς αλλιώς μετράω το χρόνο; 5. Xριστούγεννα Πρωτοχρονιά 6. Πώς περνάω τον ελεύθερο χρόνο μου; 33

1. O ÓıÚˆappleÔ H oèîôá ÓÂÈ Î È ÌÔ Ô ÚfiÓÔ ÂÈ ÈÛÙÔÚ «H ÈÛÙÔÚ ÙË Ì Ì ÌÔ» Στην κουζίνα του σπιτιού αρχηγός ήτανε η μαμά της μαμάς της μαμάς μου, η γιαγιά της μαμάς μου, η δική μου προγιαγιά. Σ. Zαραμπούκα Δάβης Δ. Bαλαβανίδη M. Bασιλείου Σ. Δάβης Δ. Bάζω αριθμούς στους κύκλους και στις φωτογραφίες. Ξεκινάω από την προγιαγιά. Kαι η οικογένειά σου έχει ιστορία. Θα μας διηγηθείς κάτι από αυτήν; 34

H O ÓıÚˆappleÔ oèîôá ÓÂÈ Î È ÌÔ Ô ÂÈ ÚfiÓÔ ÈÛÙÔÚ Όνομα: Koλλάω φωτογραφίες με τα πρόσωπα της οικογένειάς μου. Γράφω τα ονόματά τους στις γραμμές. Aapplefi appleô Â Ó È Ë Ì Ì ÛÔ, Ô Ìapple Ìapple ÛÔ, Ô apple appleappleô ÛÔ, Ë ÁÈ ÁÈ ÛÔ ; 35

H O ÓıÚˆappleÔ oèîôá ÓÂÈ Î È ÌÔ Ô ÂÈ ÚfiÓÔ ÈÛÙÔÚ TÈ ÏÏ ÍÂ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ; ÙÔ PÒÙËÛÂ ÙË Ì Ì, ÙÔÓ Ìapple Ìapple, ÙÔÓ apple appleappleô, ÙË ÁÈ ÁÈ ÁÈ... Ûapple ÙÈ ÚÔ ÚfiÌÔ ˆÚÈfi, Ù, ÙÔ, ÙÔ, ÙËÓ applefiïë ÙÔ, fiù Ó Ù Ó apple È È. Mια φορά κι έναν καιρό, κάπου πέρα, κάπου εδώ, ο παππούς και η γιαγιά κάνανε πολλά παιδιά. Kαι μετά, και μετά; Tα παιδιά κάναν παιδιά. Kαι μετά, και μετά; E! Γεννήθηκα εγώ. Γεια σας παιδιά! 1 36

O 2. ÓıÚˆappleÔ H ÈÎ ÌÔ Î È ÈÛÙÔÚ Ô ÚfiÓÔ N ÛÂÈ, EÏ ÓË, Î È ÚfiÓÈ appleôïï, ÌÂÁ ÏË Ó Á ÓÂÈ ÌÂ ÛappleÚ Ì ÏÏÈ! Πώς ήταν η Eλένη όταν γεννήθηκε; Πώς είναι έξι χρονών; Γράφω X ÚÔ ÌÂÓ ÂÓ ıïè σε μια άλλη γλώσσα. Kλείνω τα μάτια και θυμάμαι... όταν ήμουν πιο μικρός ή πιο μικρή. Πώς ήμουν; Tι μπορούσα να κάνω; Γεννήθηκα πριν από... χρόνια. Γιορτάζω τα γενέθλιά μου το μήνα... 2 37

3. O ÓıÚˆappleÔ Ò ÌÂÙÚ ˆ Î È ÙÔ Ô ÚfiÓÔ ÚfiÓÔ; PÒÙ ÙÔÓ ÏÈÔ, ÙÔ ÌÂÁ ÏÔ ÚÔÏfiÈ! TÈ ÒÚ Â Ó È; ÙË ÒÚ ÙˆÓ ÚÔÏÔÁÈÒÓ Παρατηρώ τις εικόνες. Πώς μετράμε το χρόνο; Πώς μπορούμε να μετρήσουμε το χρόνο χωρίς ρολόι; Mε το ρολόι μετράμε το χρόνο που περνάει. TÈÎ Ù Î, ÙÈÎ Ù Î, ÙÈÎ Ù Î 38

O Ò ÓıÚˆappleÔ ÌÂÙÚ ˆ Î È ÙÔ ÚfiÓÔ; Ô ÚfiÓÔ OÈ ÒÚ ΠÏÔ Ó, ÔÈ Ì Ú appleâúóô Ó. TÈ Ì Ú Â Ó È Û ÌÂÚ ; Γράφω το όνομα κάθε μέρας. H Â Ù Ú Ì ÙËÓ TÚ ÙË ÛÙË TÂÙ ÚÙË apple Ó ÙÔ Ûapple ÙÈ. M ÙËÓ ÌappleÙË ÎÔ ÂÓÙÈ Ô Ó ÙËÓ Ú ÛÎÂ ÊˆÓ Ô Ó. ÚÓÔ ÓÂ Î È ÙÔ ÙÔ Î È ÙÚ Ó apple Ú Î Ùˆ. N ÎÈ Ë K ÚÈ Î ÛÙÔ appleï È ÙÔ Ì ÓÙ ÏÈ ÙË ÎÔ Ó ÂÈ. KÈ Ú ÈÓ Ó ˆËÚfi ÙË ÔÌ ÙÔ ÔÚfi. Â Ù Ú Γ. Kρόκος Mετράμε το χρόνο που περνάει και με μέρες. Mία εβδομάδα έχει εφτά μέρες: Δευτέρα, Tρίτη, Tετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο, Kυριακή. 3 4 5 39

4. O ÓıÚˆappleÔ Ò ÏÏÈÒ Î È ÌÂÙÚ ˆ Ô ÚfiÓÔ ÙÔ ÚfiÓÔ; Úˆ Á Úˆ ÔÈ Ì ÓÂ fiïôè, Ë ˆ appleâúè fiïè, ÓıË, ÈfiÓÈ Î È ÚÔ, Î ıâ ÚfiÓÔ apple ÙËÓ Ú... ÈÏÈappleÔ appleôïë XÂÈÌÒÓ I ÓÔ ÚÈÔ AappleÚ ÏÈÔ ÕÓÔÈÍË ºıÈÓfiappleˆÚÔ OÎÙÒ ÚÈÔ IÔ ÓÈÔ K ÏÔÎ ÚÈ Ποιους άλλους μήνες γνωρίζεις; Ποιες είναι οι τέσσερις εποχές; 6 7 Tο χρόνο που περνάει το μετράμε και με μήνες. Ένας χρόνος έχει δώδεκα μήνες: Iανουάριος, Φεβρουάριος, Mάρτιος, Aπρίλιος, Mάιος, Iούνιος, Iούλιος, Aύγουστος, Σεπτέμβριος, Oκτώβριος, Nοέμβριος, Δεκέμβριος. 40

5. O ÓıÚˆappleÔ XÚÈÛÙÔ ÁÂÓÓ Î È Ô ÚfiÓÔ ÚˆÙÔ ÚÔÓÈ Θεοφάνης, H Γέννηση του Xριστού XÚÈÛÙÔ ÁÂÓÓ, ÚˆÙÔ ÁÂÓÓ... N. Λύτρας, Tα κάλαντα AÚ ÈÌËÓÈ ÎÈ Ú È ÚÔÓÈ... Tι γιορτάζουμε τα Xριστούγεννα; Tι γιορτάζουμε την Πρωτοχρονιά; Tι ετοιμασίες κάνουμε για τις γιορτές... στο σπίτι και στο σχολείο; Ποιο μήνα γιορτάζουμε τα Xριστούγεννα; Ποια εποχή; Ποιο μήνα γιορτάζουμε την Πρωτοχρονιά; Tραγουδάμε τα κάλαντα των Xριστουγέννων ή της Πρωτοχρονιάς στις άλλες τάξεις του σχολείου. Γράφουμε ένα γράμμα στα παιδιά της Πρώτης τάξης σε μια άλλη χώρα. Pωτάμε πώς γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά εκεί. 41

6. O ÓıÚˆappleÔ Ò appleâúó ˆ Î È ÙÔÓ ÚfiÓÔ ÂÏÂ ıâúô ÚfiÓÔ ÌÔ ; Tι κάνουν τα παιδιά στις εικόνες; Πότε βρίσκουν καιρό για τέτοιες ασχολίες; EÛ ÙÈ Î ÓÂÈ fiù Ó ÂÈ ÂÏÂ ıâúô ÚfiÓÔ; Bάζω X σε ό,τι κάνω εγώ, όποτε έχω ελεύθερο χρόνο: TÈ ÏÏÔ ÌappleÔÚÂ Ó Î ÓÂÈ fiù Ó ÂÈ ÂÏÂ ıâúô ÚfiÓÔ; O χρόνος κυλάει ευχάριστα, όταν νιώθουμε καλά και κάνουμε όμορφα πράγματα. Θέατρο Σκιών E. Σπαθάρης O Kαραγκιόζης με τα παιδιά του 42

Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì «O ÚfiÓÔ, Ó ÙÚ ÓÔ appleô appleâúó...» O ÓıÚˆappleÔ Î È Ô ÚfiÓÔ 43 Πώς μετράμε το χρόνο; Zωγράφισε στα βαγόνια του τρένου. Mε το ÙÚ ÓÔ ÙË Ú, ταξιδεύεις για μια ώρα. Πού πηγαίνεις και τι συμβαίνει στο τρένο μέσα;

O ÏÈÔ Ù ÍË ÌÔ Î È Ë ˆ Ì K ÏËÌ Ú! K ÏËÓ Ù! 1. O Ήλιος, ο Hλιάτορας, ο Πετροπαιχνιδιάτορας 2. Tι μας προσφέρει ο ήλιος; 44

1. O ÏÈÔ, Ô HÏÈ ÙÔÚ, Ô ÂÙÚÔapple È ÓÈ È ÙÔÚ Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì Ένας μεγάλος ζωγράφος, ο Bαν Γκογκ, ζωγράφισε την ανατολή και τον ουρανό με τα άστρα. Φαντάσου ότι είσαι μέσα σε κάθε εικόνα. Tι κάνεις; Tι νιώθεις; Γράφω μια λέξη που ταιριάζει κάτω από κάθε εικόνα. Úˆ appleúˆ Ô ÏÈÔ Á ÓÂÈ applefi ÙËÓ AÓ ÙÔÏ. TÔ Ú Î Ù ÓÂÈ Ì ÔÏfi Ú ÛË ÛÙÔÏ, Ó ÎÔÈÌËı ÛÙË ÛË. Γ. Bιζυηνός Ú ÓÔ Ì ͈ applefi ÙËÓ Ù ÍË Bγαίνουμε στην αυλή του σχολείου. Δείχνουμε από πού ανατέλλει και πού δύει ο ήλιος. 45

O ÏÈÔ, Ô HÏÈ ÙÔÚ, Ô ÂÙÚÔapple È ÓÈ È ÙÔÚ O ÏÈÔ Â Ó È Ó ÊˆÙÂÈÓfi ÛÙ ÚÈ. ƒˆù Ì Tι συμβαίνει και έχουμε μέρα και νύχτα; Tι άλλο θα ήθελες να μάθεις για τον ήλιο; ÚÈÓ applefi appleôïï ÚfiÓÈ ÔÈ ŒÏÏËÓ apple ÛÙÂ Ó fiùè Ô ÏÈÔ Â Â Ô fiìôúê apple Ï ÙÈ : ÙÔ appleúòùô ÛÙËÓ Ó ÙÔÏ Î È ÙÔ Â ÙÂÚÔ ÛÙË ÛË. Πapple Á ÈÓ ÌÂ... Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì Nα φτιάξεις το δικό σου παραμύθι για τον ήλιο. O ήλιος ανατέλλει κάθε πρωί από την Aνατολή και δύει κάθε βράδυ στη Δύση. Έτσι αλλάζει η μέρα με τη νύχτα. 1 2 3 46

2. TÈ Ì appleúôûê ÚÂÈ Ô ÏÈÔ ; M ια φορά κι έναν καιρό κάπου υπήρχε ένα. Eκεί ο έλαμπε κάθε μέρα. Kαι ο χρόνος κυλούσε... M ια φορά κι έναν καιρό υπήρχε ένα κάπου αλλού, αλήθεια πού; Eκεί ο δεν έλαμπε ποτέ. Kαι ο χρόνος κυλούσε... Tι να έγινε στο ένα χωριό; Tι να έγινε στο άλλο; Tι να έγινε στον αέρα, στο νερό, στο χώμα, στα φυτά, στα ζώα και στους ανθρώπους ; ÌÂ ÙË ÁÓÒÌË Ì TÔ ˆÚÈfi Ì ÂÈ ˆÚ ÊÈ ÌÂ ÛÈÙ ÚÈ. ËÁ ÓÔ ÌÂ ÂÎÂ Î È... Συνεχίζουμε την ιστορία. Δ. Γιολδάσης, Θερισμός 47

TÈ Ì appleúôûê ÚÂÈ Ô ÏÈÔ ; To aóùëïè Îfi ÛÔ ÙÔ ÌappleÔ Î ÏÈ ÙÔ ÌÂÁ ÏÔ... H MËÏÒ Ë K ÌËÏÒ Ô Ú ÛÙË ı Ï ÛÛ ÙÚ Ò. TÔ ÛappleÚÔ ÌappleÏÔ ÎÈ ÌÔ ÊÔÚÒ, Î apple ÏÔ, ÔÌappleÚ Ï Î È ÓÂÚfi. K È ÙÈ ÏÏÔ; TÈ ÏÏÔ; N ı Ì Û È fiùè Â Ó È Î Ïfi ÁÈ ÙËÓ ÁÂ Ì, Ó appleôêâ ÁÔ ÌÂ ÙÔÓ ÏÈÔ applefi ÙÈ 11 ÙÔ appleúˆ Ì ÚÈ ÙÈ 5 ÙÔ applefiáâ Ì. Πώς μπορούμε να προστατευθούμε από τον ήλιο; Kαλούμε ένα γιατρό στην τάξη να μας μιλήσει για αυτό. O ήλιος φωτίζει και ζεσταίνει τη γη, τα ζώα και τα φυτά. Είναι πολύ σημαντικός για τη ζωή μας, πρέπει όμως και να προστατευόμαστε από αυτόν. 4 48

O ÏÈÔ Î È Ë ˆ Ì Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì ÂÈÎfiÓ applefi ÙË ˆ Ì Ì ÙÔÓ ÏÈÔ. Bρίσκουμε και λέμε λέξεις για τον ήλιο, τη μέρα και τη νύχτα. H IO MEPA NYXTA 49

To Ûapple ÙÈ ÌÔ Στο σπίτι μου Δείχνουμε με γραμμές πού πρέπει να βάλουμε κάθε αντικείμενο. ˆ Ó ÔËı Ûˆ ÛÙË ÌÂÙ ÎfiÌÈÛË. ƒˆù Ì Τι θα θέλαμε να ρωτήσουμε την οικογένεια που μετακομίζει; 50

To Ûapple ÙÈ ÌÔ apple ÙÈ ÌÔ, ÛappleÈÙ ÎÈ ÌÔ Î È ÊÙˆ ÔÎ Ï ÎÈ ÌÔ... Φαντάσου ότι είσαι μέσα σε ένα δωμάτιο του σπιτιού σου και ξεναγείς ένα συμμαθητή σου σε αυτό. Πες του: Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì ΔÈ Ï appleâè ; ΔÈ ÎÔ ; ΔÈ appleè ÓÂÈ ; ΔÈ Ì Ú ÂÈ ; ΔÈ ÓÈÒıÂÈ ; Γινόμαστε ζευγάρια. Δείχνουμε με μία κίνηση και χωρίς να μιλάμε τι μπορούμε να κάνουμε σε ένα Ô Ì δωμάτιο του σπιτιού μας. Θα το μαντέψουν οι συμμαθητές μας; Tο σπίτι μου έχει... Ô Ó ªapple ÓÈÔ ıèûùèîfi ÀappleÓÔ ˆÌ ÙÈÔ Tα με τις σπιτολέξεις Συγκεντρώνουμε εικόνες και λέξεις για κάθε δωμάτιο του σπιτιού. Συζητάμε για αυτές και τις βάζουμε στα κουτιά που φτιάχνουμε στην τάξη. Παίζουμε ªÈ Ì Ú ÛÙÔ Ûapple ÙÈ Î ÙÈ Û Ó Ë. 1 2 51

ÁÂÈÙÔÓÈ ÌÔ 1. Πώς είναι η γειτονιά μου; 2. Oι άνθρωποι της γειτονιάς 3. Πώς ζούμε στη γειτονιά; 4. Η γειτονιά και το περιβάλλον 52

1. Ò Â Ó È Ë ÁÂÈÙÔÓÈ ÌÔ ; ŒÚ ÔÌ È ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ ÛÔ. Πώς είναι η γειτονιά σου; Ζωγράφισε ό,τι θέλεις από τη γειτονιά σου στα μπαλόνια. Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì Aναφιώτικα 53

Ò Â Ó È Ë ÁÂÈÙÔÓÈ ÌÔ ; º ÓÙ ÛÔ fiùè Á ÓÂÈ ÌÈ fiïù ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ ÛÔ. ΔÈ Ï appleâè ; ΔÈ ÎÔ ; ΔÈ appleè ÓÂÈ ; ΔÈ Ì Ú ÂÈ ; ΔÈ ÓÈÒıÂÈ ; Mπορείς, τώρα, να γίνεις δημοσιογράφος και να παρουσιάσεις τη γειτονιά σου στους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές Ô Ì σου; Σε τι μοιάζουν οι γειτονιές μας; Σε τι διαφέρουν; Τι βλέπεις από ένα παράθυρο; Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì ªÈ ÊÔÚ applefi ÙÔ apple Ú ı ÚÔ Â... Kάθε γειτονιά έχει κτίρια, δρόμους και άλλους χώρους. 1 2 3 Γ. Άβλιχος, Kοπέλα στο παράθυρο 54

2. OÈ ÓıÚˆappleÔÈ ÙË ÁÂÈÙÔÓÈ Â ÙÔÓ ÂÈ ; Âfi ÂÈ! ΔÈ ÂÓÓÔÂ ÁÈ ÁÈ ; Tι εννοεί η γιαγιά; Ποια ονόματα γειτόνων σου γνωρίζεις; Μιλάμε με τους γείτονες από τα παράθυρα. Ένας γείτονας ήρθε στο σπίτι μου. Τι να θέλει άραγε; Τι συζητούν οι γείτονες; Γινόμαστε ζευγάρια και παίζουμε τους γείτονες. Ô ÌÂ 55

OÈ ÓıÚˆappleÔÈ ÙË ÁÂÈÙÔÓÈ ªÈ Ì Ú ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ apple Á ÛÙÔ apple Á ÛÙÔ apple Á ÛÙËÓ apple Á ÛÙÔ H apple Á ÛÙË apple Á ÛÙË... ÔÈÔ apple Á Û appleôèôó; ÓÒÓÔ Ì Ì ÁÚ ÌÌ. Παίρνουμε και άλλους ρόλους από τους ανθρώπους της γειτονιάς. Παίζουμε την ιστορία με ένα. Ô Ì Τι θα συμβεί αν κλείσει το περίπτερο της γειτονιάς; Τι θα συμβεί αν κλείσει το... Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì Oι άνθρωποι που μένουν στην ίδια γειτονιά λέγονται γείτονες. Στη γειτονιά υπάρχουν άνθρωποι που μας εξυπηρετούν. 4 5 6 56

3. Ò Ô Ì ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ ; ˆ ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ ƒˆù Ì Ποιες από τις εικόνες σού θυμίζουν τη γειτονιά σου; Τι άλλο γίνεται στη γειτονιά σου; Ρωτάμε τους γονείς μας, το δάσκαλό μας ή τη δασκάλα μας για αυτό. 57

Ò Ô Ì ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ ; Ú ÓÔ Ì ͈ applefi ÙËÓ Ù ÍË Βγαίνουμε περίπατο στη γειτονιά του σχολείου Παίρνουμε το βιβλίο μας και το μολύβι μας. Έτοιμοι; Φύγαμε! Βάλε X στις εικόνες που μοιάζουν με αυτές που παρατηρείς στη γειτονιά του σχολείου. Τι μας άρεσε από όσα είδαμε; Τι δε μας άρεσε; Τι άλλο θα θέλαμε να έχει η γειτονιά του σχολείου μας; Γιατί; Σε κάθε γειτονιά χρειάζεται να υπάρχουν χώροι όπου οι γείτονες συναντιούνται, επικοινωνούν και διασκεδάζουν. 7 8 58

4. ÁÂÈÙÔÓÈ Î È ÙÔ appleâúè ÏÏÔÓ ÚfiÛÎÏËÛË ΔÔ Ú ÈÔ «ÂÈÙÔÓÈ» Î ÏÂ ÙÔ Ì ıëù Î È ÙÈ Ì ı ÙÚÈÂ ÙË ËÌÔÙÈÎÔ ÛÙËÓ ÂÎappleÔÌapple : «ÁÂÈÙÔÓÈ ÙˆÓ ÔÓÂ ÚˆÓ» Ô ÌÂ Χωριζόμαστε σε ομάδες. Κάθε ομάδα συζητάει και ανακοινώνει ένα πρόβλημα της γειτονιάς. OÈ applefiïôèappleôè apple Ú ÎÔÏÔ ıô ÌÂ ÙËÓ ÂÎappleÔÌapple Î È appleúôùâ ÓÔ ÌÂ Ï ÛÂÈ. 59

H ÁÂÈÙÔÓÈ Î È ÙÔ appleâúè ÏÏÔÓ È È, appleâúèì Óˆ ÙËÓ appleúfiù Û Û ÁÈ ÙÔ appleèô ÛËÌ ÓÙÈÎfi appleúfi ÏËÌ ÙË ÁÂÈÙÔÓÈ. ΔHMAPXOΣ ˆÁÚ Ê Ô Ì Στέλνουμε την πρότασή μας στο δήμαρχο μέσα από μία ζωγραφιά που έφτιαξε όλη η τάξη. Τι θα θέλαμε να ρωτήσουμε το δήμαρχο για τη γειτονιά μας; ƒˆù Ì Kάθε γειτονιά έχει το δικό της περιβάλλον και τα δικά της προβλήματα. Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για τη γειτονιά μας; ºÙÈ ÓÔ Ì ÌËÓ Ì Ù ÁÈ ÌÈ Î Ï ÙÂÚË ˆ ÛÙÔ appleâúè ÏÏÔÓ ÙË ÁÂÈÙÔÓÈ. 9 10 11 60

ÁÂÈÙÔÓÈ ÌÔ ÌÔ ÌÈÏ ÛÂÈ ÁÈ ÙË ÁÂÈÙÔÓÈ ÛÔ ; Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì H ÁÂÈÙÔÓÈ ÌÔ 61

O ÙfiappleÔ appleô ˆ 1. Aκτές και θάλασσα 2. Nησιά 3. Ποτάμια, λίμνες, κάμποι 4. Bουνά 5. Πώς οι άνθρωποι αλλάζουν τον τόπο που ζουν; 62

O ÙfiappleÔ appleô ˆ TÈ fiìôúêô appleô Â Ó È Ô ÙfiappleÔ ÌÔ! ψ ÎÈ ÂÁÒ Ó ˆ... Mπορείς να περιγράψεις αυτά που βλέπει με τα κιάλια του ο Λαλέων; Σε τι μοιάζουν και σε τι διαφέρουν οι εικόνες; Πώς είναι ο δικός σου τόπος; 63

1. AÎÙ Î È ı Ï ÛÛ Zωγραφίζω τον εαυτό μου μέσα στη βάρκα. Γίνομαι καπετάνιος σε μεγάλο πλοίο. Tαξιδεύω και μιλάω για τα μέρη που βλέπω στο ταξίδι μου. Ë Ì ÛÙÈ ÚÎÂ Ï ÓÔ Ì ٠ÛÎÔÈÓÈ Î È ÙÚ ÁÔ Ì ÙË ı Ï ÛÛ. Γ. Pίτσος Γνωρίζεις άλλα ποιήματα ή τραγούδια για τη θάλασσα; Nα ψάξεις και να φέρεις στο σχολείο μουσική και τραγούδια για τη θάλασσα. ƒˆù Ì 64

AÎÙ Î È ı Ï ÛÛ Ò Ô Ó ÔÈ ÓıÚˆappleÔÈ ÛÙÈ ÎÙ Î È ÛÙË ı Ï ÛÛ ; Παρατηρούμε τις φωτογραφίες και συζητάμε για αυτές. Σε κάθε φωτογραφία δίνουμε έναν τίτλο. O τόπος που ζεις βρίσκεται κοντά στη θάλασσα; Πώς είναι; Σου αρέσει η θάλασσα; Γιατί; O τόπος μου έχει πολλές ακτές, παραλίες και ακρογιάλια. Eίναι ένας παραθαλάσσιος τόπος. Eκεί οι άνθρωποι... 1 2 65

2. NËÛÈ EÏ ÙÂ Ó Î ÓÔ ÌÂ ÙÔ Á ÚÔ ÙÔ ÓËÛÈÔ! Σχεδιάζουμε τη διαδρομή μας πάνω στο νησί. Συζητάμε για κάθε μέρος από όπου περνάμε. Tι συναντάμε εκεί; Aκολουθούμε τη διαδρομή, όπως δείχνουν οι εικόνες. Ξεκινάμε από το λιμάνι του νησιού. Kάτω από κάθε εικόνα γράφουμε μια λέξη που ταιριάζει. 66

NËÛÈ Ò Ô Ó ÔÈ ÓıÚˆappleÔÈ ÛÂ Ó ÓËÛ ; Eνώνω κάθε λέξη με την εικόνα που ταιριάζει. κλειδιά ξενοδοχείο λιμάνι κάρτες δίχτυα κεραμικά πλοία ψαραγορά Συζητάμε τι κάνουν οι άνθρωποι σε ένα νησί. O τόπος μου είναι η Eλλάδα. Έχει πολλά νησιά, μικρά και μεγάλα. Στα νησιά οι άνθρωποι ασχολούνται με............ Στ. Λαζάρου, Ψαράδες 3 4 67

3. ÔÙ ÌÈ, Ï ÌÓÂ, Î ÌappleÔÈ Φτιάχνουμε ένα μικρό κανό με πλαστελίνη. Aκολουθούμε τη διαδρομή του ποταμιού. Aπό πού πηγάζει ένα ποτάμι; Aπό πού περνά; Πού χύνεται; AÎÔ ÙÔÓ appleôù Ìfi appleô ÙÚ ÁÔ ÂÈ Î È Èı Ú ÂÈ. AÎÔ ÙÔÓ appleôù Ìfi appleô ÙÚ ÁÔ ÂÈ Î È ÌÔ ÚÌÔ Ú ÂÈ; fiû Î È applefiû Ô appleôù Ìfi ÂÓ ÎÔ ÛÂ ˆ ÙÒÚ Î ıò È Û ÂÈ ÛË Î È Ô Ó Ì Û ÛÙË ÒÚ. Tο τραγούδι του ποταμού, Mάγια Mπάριτς 68

ÔÙ ÌÈ, Ï ÌÓÂ, Î ÌappleÔÈ TÔ Ù Í È ÙÔ appleôù ÌÔ Mια φορά κι έναν καιρό σε έναν τόπο μακρινό... ένα ξεκίνησε το ταξίδι του από τη χιονισμένη κορυφή ενός. Tαξίδευε, ταξίδευε... κατρακυλούσε στους βράχους και γινόταν ένας αφρισμένος καταρράκτης. Tαξίδευε, ταξίδευε... περνούσε μέσα από λιβάδια, κάτω από, πότιζε και. Tαξίδευε, ταξίδευε... έδινε ζωή στα που έρχονταν κοντά του για να πιουν νερό. Kινούσε τους νερόμυλους. Tαξίδευε, ταξίδευε... με το νερό του ξεδιψούσαν οι άνθρωποι σε και. Tαξίδευε, ταξίδευε και ταξιδεύει ακόμη... Mπορείς να συνεχίσεις την ιστορία; Tι θα γινόταν αν το ποτάμι σταματούσε το ταξίδι του; Γνωρίζεις ποτάμια ή λίμνες που βρίσκονται κοντά στον τόπο σου; Pώτησε να μάθεις για το νερό που πίνεις: από πού έρχεται και ποια διαδρομή ακολουθεί. Yπάρχουν τόποι στην Eλλάδα που έχουν λίμνες και ποτάμια. Oι άνθρωποι χρησιμοποιούν το νερό των ποταμιών και των λιμνών...... 5 6 69

4. BÔ Ó Φαντάσου ότι είσαι κι εσύ μέλος της ομάδας. Eτοιμάζεσαι να ανέβεις στο βουνό. Πώς θα προετοιμαστείς; Ποιους ανθρώπους και ποια μέρη μπορεί να συναντήσεις; K ÏfiÙ Â Ó È Ù Ô Ó, appleôù ÙÔ Â ÁÂÚÓ ÓÂ. TÔ Î ÏÔÎ ÚÈ appleú ÛÈÓ Î È ÙÔ ÂÈÌÒÓ ÈfiÓÈ. Δημοτικό τραγούδι 70

BÔ Ó Ò Ô Ó ÔÈ ÓıÚˆappleÔÈ ÛÙ Ô Ó ; Ποιες είναι οι ασχολίες των ανθρώπων που ζουν στις ορεινές περιοχές; Tι δυσκολίες μπορεί να συναντούν οι άνθρωποι εκεί; Στην Eλλάδα υπάρχουν πολλοί τόποι με βουνά. Aυτοί λέγονται ορεινοί τόποι. Oι άνθρωποι που ζουν εκεί ασχολούνται με......... 7 8 9 71

5. Ò ÔÈ ÓıÚˆappleÔÈ ÏÏ Ô Ó ÙÔÓ ÙfiappleÔ appleô Ô Ó; Δείχνω με αριθμούς τη σειρά των εικόνων. Tι άλλαξε σε κάθε σειρά των εικόνων; Πώς άλλαξε η ζωή των ανθρώπων, των ζώων και των φυτών; Oι άνθρωποι αλλάζουν τον τόπο που ζουν όταν......... 10 11 12 13 72

O ÙfiappleÔ appleô ˆ Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì Nα ζωγραφίσεις εικόνες ή να κολλήσεις φωτογραφίες από τον τόπο που ζεις. 73

OÈ Ù ÍË Ó ÁÎÂ ÌÔ ÙÔ ÓıÚÒappleÔ 1. Ποιες είναι οι ανάγκες του ανθρώπου; 2. Άνθρωποι με ειδικές ανάγκες Διαβάζοντας με Mπράιγ 74

1. ÔÈÂ Â Ó È ÔÈ Ó ÁÎÂ ÙÔ ÓıÚÒappleÔ ; Πώς ξεκινάω τη μέρα μου; Tι χρειάζομαι κάθε μέρα; Γιατί; Έχουν όλα τα παιδιά τις ίδιες ανάγκες; Ποιες είναι αυτές; Tι άλλο χρειάζονται τα παιδιά; 75

ÔÈÂ Â Ó È ÔÈ Ó ÁÎÂ ÙÔ ÓıÚÒappleÔ ; Â ÌÂÚÈÎ Ì ÚË ÙÔ ÙfiappleÔ Ì ÙÔ ÓÂÚfi ÙË Ú ÛË ÙÔ ÛappleÈÙÈÔ Ì ÂÓ Â Ó È Î Ù ÏÏËÏÔ Ó ÙÔ appleèô ÌÂ. Tι κάνουμε τότε; ÌÂ ÙË ÁÓÒÌË Ì Â ÏÏ Ì ÚË ÙË ÁË... H ιστορία της Nου H Nου πήγαινε δύο φορές τη μέρα στο ποτάμι και έφερνε νερό για την οικογένειά της. Tο ταξίδι για το νερό ήταν δύσκολο και κουραστικό. H Nου δεν προλάβαινε ούτε να πάει σχολείο ούτε να παίξει. Για ποιους λόγους πολλά παιδιά στον κόσμο δεν έχουν καθαρό νερό να πιουν; Tι κινδυνεύουν να πάθουν; Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε αυτά τα παιδιά; 1 2 3 76

ÔÈÂ Â Ó È ÔÈ Ó ÁΠÙÔ ÓıÚÒappleÔ ; Ποια πράγματα συνηθίζουμε να κάνουμε κάθε μέρα; Ποια άλλα πράγματα μας δίνουν χαρά και ευχαρίστηση; Ô ÌÂ: Tο κουτί των επιθυμιών M ı Óˆ Ó ÔÚ ˆ ˆÁÚ Ê Ô Ì Zωγραφίζουμε αυτό που μας αρέσει να κάνουμε πιο πολύ. Bάζουμε τις ζωγραφιές με τις επιθυμίες μας στο κουτί των επιθυμιών. ˆ ı ÙÚÔ ˆ appleè ÓÔ ŒÓ ÁÏ Îfi appleúˆèófi ÙÔ ÎÔ Ù ÙˆÓ ÂappleÈı ÌÈÒÓ ÓÔÈÍÂ Î È ÔÈ ÂappleÈı Ì Â Ì ÍÂÙ Ï ÙËÎ Ó ÛÙÔÓ Ú... Συνεχίζουμε την ιστορία. Όλοι οι άνθρωποι χρειάζονται τροφή, καθαρό νερό, κατάλληλα ρούχα και ένα σπίτι για να ζήσουν. Aκόμη, χρειάζεται να κοιμούνται καλά, να φροντίζουν την καθαριότητα, την υγεία τους, και να έχουν ανθρώπους που τους αγαπούν. 4 5 6 77

2. ÕÓıÚˆappleÔÈ ÌÂ ÂÈ ÈÎ Ó ÁÎÂ Γινόμαστε ζευγάρια. O ένας γίνεται οδηγός. O άλλος κλείνει τα μάτια και ακολουθεί. Ποιες δυσκολίες έχουμε όταν δε βλέπουμε; H Á appleë ÛÂ ÌÈ ÏÏË ÁÏÒÛÛ Δείχνουμε με το δακτυλικό αλφάβητο τη λέξη Á appleë. Συζητάμε για τα παιδιά ή τους μεγάλους με ειδικές ανάγκες που έχουμε γνωρίσει. Tι σκεφτόμαστε και τι αισθανόμαστε για αυτούς; Tι αισθάνονται εκείνοι για μας; Tι μπορούμε να κάνουμε για να ζούμε όλοι μαζί καλά; O καθένας μας είναι διαφορετικός και όλοι μας έχουμε ανάγκες. Yπάρχουν γύρω μας άνθρωποι που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα επειδή έχουν ειδικές ανάγκες. 78

OÈ Ó ÁΠÙÔ ÓıÚÒappleÔ Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì appleóô Nα γράψεις μερικές από τις δικές σου ανάγκες στις γραμμές. Nα φτιάξεις το λεξικό των αναγκών σου. 79

ÓˆÚ ˆ ÙÔ ÛÒÌ ÌÔ 1. Γνωρίζω το σώμα μου O ÎÔ ÎÏÔ ÌÔ Ô ÏÔ. 2. Γνωρίζω τον κόσμο με τις αισθήσεις 3. Πώς φροντίζω το σώμα μου για να είμαι υγιής; 80

1. ÓˆÚ ˆ ÙÔ ÛÒÌ ÌÔ Ô ÌÂ: Γνωρίζω το σώμα μου. Ποια είναι τα μέρη του σώματός μου; Tα αναγνωρίζω τραγουδώντας το τραγούδι: X Úˆapple Ù Ô ÌÔ ÚÈ Ù Ù appleò. Aκολουθούμε τις εικόνες. Το σώμα μου μιλάει. Δείχνω με το σώμα μου, με κινήσεις και εκφράσεις, τη χαρά, τη λύπη, το θυμό, την κούραση. 81

ÓˆÚ ˆ ÙÔ ÛÒÌ ÌÔ Xρωματίζω με διαφορετικό χρώμα κάθε μέρος του σώματος. Γράφω στα κουτάκια τις σωστές λέξεις. (κεφάλι, κορμί, χέρι, πόδι, λαιμός, κοιλιά) EÁÒ ˆ appleôï Ì ÎÚ Ï ÈÌfi. Γινόμαστε ζευγάρια. Παρατηρούμε το παιδί απέναντί μας. Σε τι μοιάζουμε; Σε τι διαφέρουμε; Tο σώμα μου έχει κεφάλι, κορμί, δύο χέρια και δύο πόδια. Όλα μαζί λειτουργούν αρμονικά. 82

ÓˆÚ ˆ ÙÔ ÛÒÌ ÌÔ Tο παιδί του Mαραθώνα Γυναικείο ειδώλιο Παρατηρούμε τις εικόνες. Συζητάμε πώς οι γλύπτες φτιάχνουν το ανθρώπινο σώμα. Kάνουμε κι εμείς ένα σώμα με πηλό ή με πλαστελίνη. 83

ÓˆÚ ˆ ÙÔ ÛÒÌ ÌÔ N. Eγγονόπουλος, Oρφέας Σ. Σαββίδης, Φελάχα με το παιδί της Γ. Mόραλης, Nέα γυναίκα N. Γύζης, Iεροτελεστία της άνοιξης Παρατηρούμε τις εικόνες. Συζητάμε πώς οι ζωγράφοι φτιάχνουν το ανθρώπινο σώμα. Tο ζωγραφίζω με το δικό μου τρόπο. 1 2 3 84

2. ÓˆÚ ˆ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÌÂ ÙÈ ÈÛı ÛÂÈ Ποια χρώματα βλέπεις στην εικόνα; Πώς μυρίζει κάθε φαγητό; Tι γεύση έχει; Tι ακούς έξω από την τάξη; Kοίταξε από το παράθυρο. Tι βλέπεις έξω; Aκούμπησε με το χέρι το. Πώς είναι; Ô ÌÂ Kλείνουμε τα μάτια με ένα μαντίλι. Πόσους συμμαθητές και συμμαθήτριές μας μπορούμε να αναγνωρίσουμε μόνο από το γέλιο τους; Πόσα αντικείμενα; Πόσες μυρωδιές; 85

ÓˆÚ ˆ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ì ÙÈ ÈÛı ÛÂÈ MÔ Â apple Ó fiùè ÔÈ Ûı ÛÂÈ Â Ó È apple ÓÙÂ. ÔÈÂ Â Ó È; Mε τα μάτια μου βλέπω Mε τα αυτιά μου ακούω E Ì È ÎÚ ˆÌ ÓÔ. ÂÓ ÌappleÔÚÒ Ó... Mε τη μύτη μου μυρίζω Mε τη γλώσσα μου γεύομαι Mε τα χέρια μου πιάνω Mε ποιον τρόπο προστατεύω τα μάτια, τη μύτη, τα αυτιά, το στόμα και το δέρμα μου; ƒˆù Ì Oι αισθήσεις είναι πέντε: fiú ÛË, ÎÔ, fiûêúëûë, Á ÛË, Ê. Mε τις αισθήσεις γνωρίζουμε τον κόσμο γύρω μας. 4 5 6 86

3. Ò ÊÚÔÓÙ ˆ ÙÔ ÛÒÌ ÌÔ ÁÈ Ó Â Ì È ÁÈ ; ŒÓ ÙËÓ ËÌ Ú ÙÔ ÙÔÓ Î ÓÂÈ apple Ú. Ξαναλέμε την παροιμία βάζοντας στη θέση του μήλου άλλες υγιεινές τροφές. Συγκεντρώνουμε παροιμίες για την υγεία. Συμπληρώνουμε τον κατάλογο της υγείας. O Î Ù ÏÔÁÔ ÙË Á TÚÒÌ ÊÚÔ Ù Τη Δευτέρα θέλω μήλο το σχολείο μου να αρχίσω. Για την Τρίτη και Τετάρτη μανταρίνι, πορτοκάλι. Για την Πέμπτη ένα αχλάδι δίνει δύναμη μεγάλη. Την Παρασκευή μπανάνα, βιταμίνες κι άρωμα. Σάββατο και Κυριακή φρούτα και ξεκούραση! Φροντίζουμε την υγεία μας όταν κοιμόμαστε καλά, τρώμε υγιεινά, πλενόμαστε και γυμναζόμαστε τακτικά. 7 8 9 87

ÓˆÚ ˆ ÙÔ ÛÒÌ ÌÔ Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì E Ì È ÁÈ fiù Ó: Nα ζωγραφίσεις ή να κολλήσεις εικόνες που δείχνουν πώς μπορούμε να φροντίζουμε καλύτερα την υγεία μας. Συζητάμε γιατί διαλέξαμε κάθε εικόνα. 88

ıïëùèûìfi ÛÙÔ Û ÔÏÂ Ô Ì 1. Oι αθλητικές δραστηριότητες στο σχολείο μας 2. Κανόνες και αθλήματα 89

1. È ıïëùèî Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ ÛÙÔ Û ÔÏÂ Ô Ì ıï... ıï ıïô Ì È! MÂ ÙÔÓ ıïëùèûìfi Á ÌÓ Ô ÌÂ ÙÔ ÛÒÌ Ì Î È ÊÚÔÓÙ Ô ÌÂ ÙËÓ ÁÂ Ì... Á ÌÓ ÛÙÈÎ Á ÌÓ ÔÌ È ıïô Ì È ÁÒÓ Σου αρέσει η γυμναστική που κάνεις στο σχολείο; Γιατί; Σε τι μοιάζει και σε τι διαφέρει η γυμναστική από τα άλλα μαθήματα του σχολείου; È appleôèô ÏfiÁÔ ÚÂÈ ÂÙ È Ù apple È È Ó Î ÓÔ Ó Á ÌÓ ÛÙÈÎ ; Τι θα απαντούσες στην Καμηλώ;.................. 90

È ıïëùèî Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ ÛÙÔ Û ÔÏÂ Ô Ì ÔÈÂ Â Ó È ÔÈ ıïëùèî Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ appleô Î ÓÂÙÂ ÛÙÔ Û ÔÏÂ Ô; Γινόμαστε ομάδες. Διαλέγουμε μία αθλητική δραστηριότητα που κάνουμε στο σχολείο μας και την περιγράφουμε. Έπειτα φτιάχνουμε μία αφίσα με τη δραστηριότητα αυτή. ÌÂ ÙË ÁÓÒÌË Ì Ποια άλλα αθλήματα γνωρίζεις; Ποιο είναι το αγαπημένο σου άθλημα; Γιατί; Oι αρχαίοι Έλληνες αγαπούσαν τον αθλητισμό κι αφιέρωναν πολύ χρόνο για να γυμνάσουν το σώμα τους με διάφορες αθλητικές δραστηριότητες. To τρέξιμο, η σκυταλοδρομία, το βόλεϊ και άλλα παιχνίδια με την μπάλα είναι μερικά από τα αθλήματα που κάνουμε στο σχολείο μας. 1 2 91

2. ÓfiÓÂ Î È ıï Ì Ù Aκολουθεί τους κανόνες του αθλήματος η Kαμηλώ; Aκολουθεί τους κανόνες του αθλήματος ο Λέων; Μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν οι αθλητές; Τι θα γινόταν αν δεν υπήρχαν κανόνες στα αθλήματα; Διάλεξε ένα άθλημα που γνωρίζεις. Nα περιγράψεις έναν κανόνα του....................................................... 92

ÓfiÓÂ Î È ıï Ì Ù AÁˆÓ ÛÌ Ù Î È ıïëù Pωτάω τους γονείς μου, το δάσκαλο ή τη δασκάλα μου ποια αγωνίσματα και ποιους αθλητές παρακολούθησαν στους Oλυμπιακούς αγώνες της Aθήνας. ƒˆù Ì Aγωνίσματα...... Aθλητές................................... Ποια ολυμπιακά αγωνίσματα δείχνουν οι εικόνες; Kάθε αγώνισμα έχει συγκεκριμένους κανόνες και πρέπει να τους ακολουθούμε για να αγωνιστούμε σωστά και δίκαια. 3 4 5 93

ıïëùèûìfi ÛÙÔ Û ÔÏÂ Ô Ì Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì Ζωγραφίζω το αγαπημένο μου άθλημα. Γράφω κάτι για αυτό. Κολλάω μια φωτογραφία με τον αγαπημένο μου αθλητή ή την αγαπημένη μου αθλήτρια. 94

AÁ ı Î È Âapple ÁÁ ÏÌ Ù Aγαθά και επαγγέλματα 95

AÁ ı 1. AÁ ı Î È Î È Âapple ÁÁ ÏÌ Ù Ποιες είναι οι ανάγκες μας; Ποια αγαθά μάς είναι απαραίτητα για να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας; Ô ÌÂ: Ô apple Ú ÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi; ÔÈÔÈ ÂÚÁ ÔÓÙ È ÁÈ Ó Ô Ì Á Ï ÛÙËÓ ÁÔÚ ; ÔÈÔ ÊÙÈ ÓÂÈ ÙÔ ˆÌ ; ÔÈÔ appleô Ï ÂÈ Ù ÊÚÔ Ù ; Γιατί υπάρχουν τα επαγγέλματα; Ποια επαγγέλματα γνωρίζουμε; 96

AÁ ı Î È Âapple ÁÁ ÏÌ Ù ÌÂ ÙË ÁÓÒÌË Ì Aς παίξουμε το μανάβικο. Tι πρέπει να κάνουμε; Kάποιες προτάσεις υπάρχουν παρακάτω. Συμπληρώνουμε και τις δικές μας προτάσεις με τη βοήθεια του δασκάλου ή της δασκάλας μας. Nα φτιάξουμε δικά μας φρούτα και λαχανικά. Nα κάνουμε το δικό μας μανάβικο. Nα φτιάξουμε τιμοκατάλογο με φτηνές τιμές για το μανάβικό μας. Nα ξεχωρίσουμε τα φρούτα από τα λαχανικά. Yπάρχουν πολλά επαγγέλματα. Kαθένα από αυτά καλύπτει διαφορετικές ανάγκες μας. Kάθε επάγγελμα γίνεται με το δικό του τρόπο. 97

AÁ ı 2. Eapple ÁÁ ÏÌ Ù Î È Âapple ÁÁ ÏÌ Ù Γράφω αριθμούς για να δείξω τη σωστή σειρά των εικόνων. ÈÓfiÌ ÛÙ ÁˆÚÁÔ Φυτεύουμε φακές και μετράμε το ύψος των φυτών μετά από δυο εβδομάδες. ÈÓfiÌ ÛÙ ٠ÚÔÎfiÌÔÈ Πώς φτιάχνουμε το γιαούρτι; Tι γεύση έχει το γάλα; Tι γεύση έχει το γιαούρτι; Zεσταίνουμε το γάλα. Προσθέτουμε το γιαούρτι. TÈ ÓfiÛÙÈÌÔ! Για να έχουμε τα απαραίτητα αγαθά στη ζωή μας, πολλοί άνθρωποι χρειάζεται να κάνουν διαφορετικά επαγγέλματα. 1 2 3 98

AÁ ı Î È Âapple ÁÁ ÏÌ Ù Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì Nα γράψεις λέξεις και να κολλήσεις εικόνες από διάφορα επαγγέλματα. 99

Ò Ù ÍË ÂappleÈÎÔÈÓˆÓÔ ÌÂ; ÌÔ 1. H επικοινωνία άλλοτε και σήμερα 2. Mέσα Mαζικής Eπικοινωνίας και Eνημέρωσης 100

1. H ÂappleÈÎÔÈÓˆÓ ÏÏÔÙÂ Î È Û ÌÂÚ βραχογραφία Πώς επικοινωνούσαν οι άνθρωποι άλλοτε, δηλαδή τα παλιά χρόνια; Πώς επικοινωνούμε σήμερα; αγγελιαφόρος τηλεόραση τηλέφωνο φωτιά Hλεκτρονικός υπολογιστής Eνώνω κάθε λέξη με την εικόνα που ταιριάζει. 101

H ÂappleÈÎÔÈÓˆÓ ÏÏÔÙÂ Î È Û ÌÂÚ Πώς αλλιώς επικοινωνούμε; Ô ÌÂ Διαλέγω έναν τρόπο επικοινωνίας για να πω στο φίλο μου ή στη φίλη μου το όνειρό μου. Tα πολύ παλιά χρόνια οι άνθρωποι επικοινωνούσαν με τη φωτιά, με τους αγγελιαφόρους και με άλλα μέσα. Σήμερα επικοινωνούμε με............ 1 2 102

2. M Û M ÈÎ EappleÈÎÔÈÓˆÓ Î È EÓËÌ ÚˆÛË ŒÏ Ó ÛÔ appleˆ Ù Ó ÌÔ! Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì Πόσες ώρες τη μέρα βλέπεις τηλεόραση; Ποια είναι η αγαπημένη σου εκπομπή; Γιατί; ˆÛÙfi Ï ıô ; Bάζω X στις εικόνες που δείχνουν το σωστό. Συζητάμε με τους γονείς μας ποιες εκπομπές είναι κατάλληλες για μας. 103

M Û M ÈÎ EappleÈÎÔÈÓˆÓ Î È EÓËÌ ÚˆÛË TÚ ÍÙÂ Ó appleúôï ÂÙÂ! MÂÁ ÏË appleúôûêôú! MËÓ ÙË ÛÂÙÂ! Tι είναι οι διαφημίσεις; Eίναι χρήσιμες οι διαφημίσεις; Ô ÌÂ Γινόμαστε δύο ομάδες. Bρίσκουμε κάτι που θέλουμε να διαφημίσουμε. H μία ομάδα ετοιμάζει και παρουσιάζει μία διαφήμιση. H άλλη ομάδα ετοιμάζει και παρουσιάζει την αντίθετη διαφήμιση. Tα Mέσα Mαζικής Eπικοινωνίας και Eνημέρωσης μεταδίδουν ειδήσεις και άλλες εκπομπές. Mας ενημερώνουν και μας ψυχαγωγούν. Συζητάμε με τους γονείς μας όσα βλέπουμε, συμφωνούμε μαζί τους και ακολουθούμε εβδομαδιαίο πρόγραμμα τηλεθέασης. PO OXH! H ÙËÏÂfiÚ ÛË ÌappleÔÚÂ Ó Ï ÂÈ Ù Ì ÙÈ... 3 4 5 104

Ò ÂappleÈÎÔÈÓˆÓÔ ÌÂ; Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì Nα γράψεις λέξεις και να κολλήσεις εικόνες με τα μέσα που επικοινωνούμε σήμερα. Πώς φαντάζεσαι ότι θα επικοινωνούν οι άνθρωποι μετά από 30 χρόνια; 105

T Ù ÍË apple È Ó È ÌÔ ÏÏÔÙÂ Î È Û ÌÂÚ Tα παιχνίδια άλλοτε και σήμερα Σ. Σαββίδης, Γύρω γύρω όλοι Πώς λέγεται κάθε παιχνίδι; Nα το γράψεις κάτω από κάθε εικόνα. Ποια παιχνίδια έπαιζαν τα παιδιά άλλοτε, δηλαδή τα παλιά χρόνια; Ποια παιχνίδια παίζουμε σήμερα; 106

T 1. Ò apple È Ó È Â Ó È ÏÏÔÙÂ Ë Ù ÍË Î È ÌÔ ; Û ÌÂÚ Συμπληρώνουμε τον πίνακα με παιχνίδια... Ù apple ÏÈ ÚfiÓÈ Û ÌÂÚ Ποια σημερινά παιχνίδια σού θυμίζουν οι εικόνες; Πώς άλλαξαν τα παιχνίδια; A Ù Â Ó È ÌÂÚÈÎ applefi Ù apple ÏÈ apple È Ó È! 107

T apple È Ó È ÏÏÔÙÂ Î È Û ÌÂÚ Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì Περιγράφω το αγαπημένο μου παιχνίδι. Γιατί μου αρέσει πιο πολύ από τα άλλα; Ô ÌÂ: O ÔÚfi ÙˆÓ apple È ÓÈ ÈÒÓ. Kάθε παιδί γίνεται το αγαπημένο του παιχνίδι. H μουσική αρχίζει. Όλοι μαζί παίζουμε το χορό των παιχνιδιών... Oι άνθρωποι από παλιά έπαιζαν παιχνίδια, ατομικά και ομαδικά. Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì Nα γράψεις παιχνίδια που παίζεις με τους φίλους και τις φίλες σου... και παιχνίδια που παίζεις μόνος σου ή μόνη σου. 1 2 3 108

Ò Ó Î Ï appleùˆ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ ÙÔ ÙfiappleÔ ÌÔ ; 1. Πώς ανακαλύπτω την ιστορία του τόπου μου; 2. 25η Mαρτίου: διπλή γιορτή 109

1. Ò Ó Î Ï appleùˆ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ ÙÔ ÙfiappleÔ ÌÔ ; Σημειώνω με ένα X σε όσα υπάρχουν και στον τόπο μου. Πώς μπορώ να ανακαλύψω περισσότερα πράγματα για τον τόπο μου; 110

Ò Ó Î Ï appleùˆ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ ÙÔ ÙfiappleÔ ÌÔ ; Ú ÓÔ Ì ͈ applefi ÙËÓ Ù ÍË Κάνουμε έναν περίπατο στην περιοχή που ζούμε. Ανακαλύπτουμε σημάδια από την ιστορία του τόπου μας. Κολλάμε μια φωτογραφία, ζωγραφίζουμε ή γράφουμε για κάτι που μας έκανε εντύπωση. Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì Αν ερχόταν στον τόπο σου κάποιος τουρίστας, ποιο μέρος θα του έλεγες να επισκεφθεί οπωσδήποτε; Στο τόπο που ζούμε, δηλαδή στ...... υπάρχουν...... Όλα αυτά μας βοηθούν να γνωρίσουμε την ιστορία του τόπου μας. TÚ ÁÔ Ì ÙÔÓ «K Ï Ì ÙÈ Ófi» Ó apple ÛÙËÓ K Ï Ì Ù Î È ÚıÂÈ Ì ÙÔ Î Ïfi, Ê Ú ÌÔ Ó Ì ÓÙ ÏÈ Ó Ûˆ ÛÙÔ Ï ÈÌfi... Δημοτικό τραγούδι 111

2. 25Ë M ÚÙ Ô : ÈappleÏ ÁÈÔÚÙ EÏ ıâú ı Ó ÙÔ! X ÚÂ, M Ú! Θ. Bρυζάκης, Πολεμικό Συμβούλιο AÚÌ ÙÔÏÔ Î È ÎÏ ÊÙÂ, ÓËÛÈÒÙÂ, ÛÙÂÚÈ ÓÔ Ì ÙÔÓ fiúîô ˆÛ Ó ÎÈ ÓˆÛ Ó ÙË ÊˆÓ. Γ. Bρεττός ÕÁÈ Ë Ì Ú, ıâ Ô ÙÔ Êˆ ÙË ÁÈ ÌËÙ Ú ıâfi Ô ÁÈÔ ÙË. Δ. Θεοτοκόπουλος, Eυαγγελισμός Γ. Bρεττός Tι γιορτάζουμε την 25η Mαρτίου; Πώς ετοιμαζόμαστε για τη γιορτή στο σπίτι και στο σχολείο; ŸÏË fií fiïë ÚË ÁÈ Ì Ú ÍËÌÂÚÒÓÂÈ... 112

TÈ Ù ÍË Â Ó È ÌÔ Ô appleôïèùèûìfi ; 1. O πολιτισμός του τόπου μας 2. Mια επίσκεψη στο μουσείο 3. Tι συμβαίνει στην περιοχή μας; 4. Kάθε τόπος τα έθιμά του και ο χρόνος τα δικά του... 5. Tο βιβλίο των παροιμιών 6. Aπόκριες 7. Πάσχα 113

1. O appleôïèùèûìfi ÙÔ ÙfiappleÔ Ì Δ. Mυταράς Υπάρχουν στην περιοχή σου χώροι με αντικείμενα σαν κι αυτούς που δείχνουν οι εικόνες; Τι γνωρίζεις για αυτούς; Τους έχεις επισκεφτεί; Τι θυμάσαι από την επίσκεψή σου; 114

O appleôïèùèûìfi ÙÔ ÙfiappleÔ Ì TÈ ÌappleÔÚÔ ÌÂ Ó Ô ÌÂ ÛÂ Ó ÌÔ ÛÂ Ô ÛÂ ÌÈ appleèó ÎÔı ÎË; Aρχαιολογικό Mουσείο Πινακοθήκη Mουσείο Λαογραφίας Mουσείο Φυσικής Iστορίας Θεατρικό Mουσείο Ενώνουμε κάθε επιγραφή με την εικόνα που ταιριάζει. Συζητάμε για κάθε χώρο και για τα αντικείμενα που βρίσκουμε σε αυτόν. Τι άλλο μπορούμε να συναντήσουμε στα μουσεία και στους άλλους χώρους; Στον τόπο μας υπάρχουν πολλά και διαφορετικά μουσεία, Πινακοθήκες, αρχαιολογικοί χώροι και θέατρα. Εκεί μπορούμε να δούμε...... 115

2. MÈ Âapple ÛÎÂ Ë ÛÙÔ ÌÔ ÛÂ Ô È È, apple Ú ÂÈ Î appleôèô ÌÔ ÛÂ Ô ÎÔÓÙ ÛÙÔ Û ÔÏÂ Ô Û ; ÕÎÔ Û Î Ï ; MÔ Û Ô! ÙÔ Û ÔÏÂ Ô ÎÔÓÙ ; ÙÔÈÌ fiì ÛÙ appleúòù Î Ï Î È Ê Á ÌÂ, apple È È! Ψάχνουμε βιβλία και φυλλάδια για το μουσείο που πρόκειται να επισκεφτούμε. Tο άλογο και ο «τζόκεϊ» του Aρτεμισίου Πώς φανταζόμαστε το μουσείο; Τι μπορούμε να κάνουμε εκεί; Tι δεν μπορούμε να κάνουμε εκεί; Φτιάχνουμε μια δική μας ιστορία: ªÈ Ì Ú ÛÙÔ ÌÔ ÛÂ Ô M ÛÙÔ ÌÔ ÛÂ Ô apple Á ÌÈ Ì Ú ÎÈ ÂÁÒ... Λιλιπούπολη Το μουσείο είναι ένας ευχάριστος χώρος όπου μπορούμε να μάθουμε κάτι καινούριο και να κάνουμε όμορφα πράγματα. 1 116

3. TÈ Û Ì ÓÂÈ ÛÙËÓ appleâúèô Ì ; T Ó ÙÔ ÏÂÔ-K ÌËÏfiÙÔappleÔ Ô ı apple ÌÂ Û ÌÂÚ ; TÔ ÌÂÁ Ï ÙÂÚÔ ÙÛ ÚÎÔ ÙÚÔ ÎÈÒÓ ŒÎıÂÛË È ÈÎ ZˆÁÚ ÊÈÎ È ÈÎ ÔÚˆ «K ÏÔÊˆÓ Í» ŒÎıÂÛË È Ï Ô : «NÂÚ ÔÌ ÁÈÛÛ» È ÈÎfi ÙÚÔ Διαλέγω την εκδήλωση που προτιμώ. Δικαιολογώ την απάντησή μου. Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì Αν ήσουν η δήμαρχος ή ο δήμαρχος και ήθελες να ετοιμάσεις μια όμορφη εκδήλωση για τα παιδιά, ποια θα ήταν αυτή; Πώς θα την οργάνωνες με τους συνεργάτες σου; Λυρική Σκηνή Στον τόπο μας γίνονται διάφορες εκδηλώσεις με θέατρο, κινηματογράφο και μουσική. 117

4. K ıâ ÙfiappleÔ Ù ıèì ÙÔ Î È Ô ÚfiÓÔ Ù ÈÎ ÙÔ... «Ã ÚÔ ÌÂÓË Ú Û ÚˆÙÔ ÚÔÓÈ!» «ŸÌÔÚÊË, ÙÚÂÏ appleôîúè, Ì ÛÎ Ú Â, ÁÏ ÓÙÈ Î È Ú!» «Û, Û, Û ÏÈ, Ì ٠ÎfiÎÎÈÓ Ù Á» «appleú ÏË Ì ٠ÏÔ ÏÔ Î È ª Ë Ì ٠Úfi» «ÂÚÈÛÙ, Î Ï ÌÔ Ì Ó Ó ÛÔ Ó Ô ÊÔÚ ÙÔ ÚfiÓÔ» «Ìapple ÏÈ ÌÔ appleï Ù Ê ÏÏÔ Î È Î ÏÔÎÏ ÂÌ ÓÔ ÒÛ ÛÙ Ê ÏÈ ÎfiÎÎÈÓ Ó Ìappleˆ Ó Û ÙÚ Á Ûˆ» Θυμάσαι κάποιο έθιμο που έζησες εσύ; Διηγήσου το στην ομάδα σου. Παροιμίες και τραγούδια, ροζ λουλούδια, μοβ λουλούδια. Κλείδωνας, πρωτομαγιά, τρύγος, θερισμός, αποκριά. Παραμύθια και διηγήσεις, έθιμα πολλά θα ζήσεις ƒˆù Ì Ρώτησε τον παππού και τη γιαγιά να σου διηγηθούν ένα έθιμο από την εποχή που εκείνοι ήταν μικρά παιδιά. 2 118

5. To È Ï Ô ÙˆÓ apple ÚÔÈÌÈÒÓ «TÔ ÙÚ ÁÔ È Ì ÙÔÓ ÙÚ ÁÔ TÔ ÂÎ Ì ÚË apple Ú Ì ıè» Γράφουμε και ζωγραφίζουμε παροιμίες. ˆÁÚ Ê Ô Ì Συγκεντρώνουμε όλες τις παροιμίες με τις ζωγραφιές και φτιάχνουμε το βιβλίο των παροιμιών. Παίζουμε ή τραγουδάμε μια παροιμία. Γράφω μια παροιμία του τόπου μου................ 3 119

6. AapplefiÎÚÈ O ºÏ ÚË ÂÈ ÏÂÈ ÙË ÛÊÚ Á K ÚÓ ÏÈ. KÈ ÛÙÂÚ ÊˆÓ ÂÈ: EÌappleÚfi, ÙÒÚ ÁÏ ÓÙÈ Î È ÔÚfi. Ποια εποχή γιορτάζουμε τις Aπόκριες; Πώς γιορτάζουμε τις Aπόκριες στον τόπο μας; Ποια έθιμα έχουμε; Kfi Ô ÌÂ/ÎÔÏÏ Ì Σχεδιάζουμε μάσκες και φτιάχνουμε μουσικά όργανα με απλά υλικά. Μεταμφιεζόμαστε και τραγουδάμε. «ÓÙÚÂ Ô Ó ÙÔÓ Î Ô Ú Î È ÙÔ ÓÔ Ó ÙË ÂÏÒÓ ÓÙÚ ÁÎ ÓÙÚÔ ÁÎ Ù fiúá Ó». Mπούλες, Nάουσα Πώς γιορτάζουν τις Απόκριες σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και σε άλλα μέρη της γης; 120

7. Û Û, Û, Û ÏÈ, Ì ÎÔ ÏÔ ÚÈ, Ì ÎÂÚÈ, Î È Ì ÎfiÎÎÈÓ Á. Λαϊκό Ποια εποχή γιορτάζουμε το Πάσχα; Τι γιορτάζουμε το Πάσχα; Ποιες ετοιμασίες κάνουμε για τη γιορτή του Πάσχα; Tι θυμάσαι από το Πάσχα που πέρασε; T ıèì ÙÔ Û Kfi Ô ÌÂ/ÎÔÏÏ Ì Στολίζουμε τις λαμπάδες με λουλούδια του αγρού ÙËÓ ÂÏÔapplefiÓÓËÛÔ, ÙÔ Û, Ô Ó Ó ıèìô, Ù ÂÚfiÛÙ Ù ÙË ÌappleÚ. TÔ Ú ÙË AÓ ÛÙ ÛË Î Ù ÛÎÂ Ô Ó ÂÚfiÛÙ Ù Î È Ù Ê ÓÔ Ó Ó ÓÂ Ô Ó ËÏ ÛÙÔÓ Ô Ú Ófi. ƒˆù Ì Ποια άλλα έθιμα γνωρίζεις για το Πάσχα; Ρωτάμε τη γιαγιά και τον παππού ή τους μεγαλύτερους στην οικογένειά μας πώς συνήθιζαν να περνούν το Πάσχα όταν ήταν παιδιά. 121

TÈ Â Ó È Ô appleôïèùèûìfi ; Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì Nα ζωγραφίσεις και να γράψεις λίγα λόγια για ένα μουσείο ή για ένα μνημείο του τόπου σου. 122

ÓˆÚ ˆ Ù ÍË ÌÔ Ù Ê Ù ÙÔ ÙfiappleÔ ÌÔ 1. Ποια φυτά ζουν στον τόπο μου; 2. Ποια είναι τα μέρη των φυτών; 3. Oι εποχές και τα φυτά 123

1. ÔÈ Ê Ù Ô Ó ÛÙÔÓ ÙfiappleÔ ÌÔ ; ÔÈ Ê Ù Ó ÁÓˆÚ ÂÈ ÛÙÈ ÂÈÎfiÓÂ ; γεράνια έλατα παπαρούνες κυκλάμινα ανεμώνες νούφαρο στάχυα καλαμιές Nα ενώσεις με μια γραμμή κάθε φυτό με την καρτέλα που γράφει το όνομά του. Πού συναντάμε ένα φυτό; Ποια φυτά ζουν στη δική σου περιοχή; Oνόματα που... «μυρίζουν»: Mυρσίνη, Mαργαρίτα, Bάγια, Bιολέτα... Γνωρίζεις άλλα τέτοια ονόματα; 124

ÔÈ Ê Ù Ô Ó ÛÙÔÓ ÙfiappleÔ ÌÔ ; Kfi Ô ÌÂ/ÎÔÏÏ ÌÂ Kόβουμε τις εικόνες με τα φυτά από τη σελίδα 155 του βιβλίου μας και σχηματίζουμε ομάδες. Πού συναντάμε το κάθε φυτό; στο λιβάδι στον κήπο στο δάσος στο νερό Ποιες άλλες ομάδες μπορούμε να σχηματίσουμε; ÌÂ ÙË ÁÓÒÌË Ì Στον τόπο μου ζουν πολλά και διαφορετικά φυτά. Mερικά από αυτά είναι......... 1 2 125

2. ÔÈ Â Ó È Ù Ì ÚË ÙˆÓ Ê ÙÒÓ; Nα βάλεις σε κάθε κύκλο τον αριθμό που ταιριάζει. 1 ρίζα 2 φύλλα 3 κορμός 4 βλαστός 5 άνθη 6 καρπός Ποια είναι τα μέρη των φυτών; Σε τι μοιάζουν; Σε τι διαφέρουν; K È ÙÒÚ, ÂÁÒ ÙÈ ÙÚÒˆ; K Úapplefi Ú ; 126

ÔÈ Â Ó È Ù Ì ÚË ÙˆÓ Ê ÙÒÓ; Kάνουμε στην τάξη μια συλλογή από φύλλα... Συζητάμε για το χρώμα των φύλλων. Τοποθετούμε σε. Αρχίζουμε από το φύλλο με το πιο ανοιχτό πράσινο. Τι σχήμα έχει κάθε φύλλο; Πώς είναι το κάθε φύλλο από τη μία πλευρά και πώς από την άλλη; Πώς μυρίζει το κάθε φύλλο; Ô ÌÂ Kινούμαστε όπως ένα φύλλο σε δυνατό άνεμο ή στο απαλό αεράκι. TÈ ÏÏÂ Û ÏÏÔÁ ÌappleÔÚÂ ÙÂ Ó Î ÓÂÙÂ; XÚ ÛÔappleÚ ÛÈÓÔ Ê ÏÏÔ... Oδ. Eλύτης Όλα τα φυτά έχουν ρίζα, βλαστό, φύλλα και άνθη. Πολλά φυτά έχουν και καρπό. 3 127

3. OÈ ÂappleÔ Î È Ù Ê Ù ÔÈÂ Ó ÁÎÂ ÂÈ Î ıâ Ê Ùfi; Πώς φροντίζουμε τα φυτά; Ò Î Ï appleùô Ó ÙÈ Ó ÁÎÂ ÙÔ Ù Ê Ù ÛÙ ÏÈ È Î È ÛÙ ÛË; «Η Περπερούνα» Το έθιμο της Περπερούνας υπάρχει σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Τα παιδιά διαλέγουν ένα κορίτσι και το στολίζουν με πρασινάδες και λουλούδια. Όλα μαζί γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν, παρακαλώντας τη βροχή να έρθει: ÂÚappleÂÚÔ Ó appleâúapple ÙÂ, ÙÔ Âfi apple Ú Î ÏÂ, ÁÈ Ó Ú ÍÂÈ ÌÈ ÚÔ, ÌÈ ÚÔ ÌÈ ÛÈÁ Ó, Ó ÁÂÓÓÔ Ó Ù ÛÙ ÚÈ Ì Î È Ù Î Ï ÌapplefiÎÈ Ì 128

OÈ ÂappleÔ Î È Ù Ê Ù ÕÓÔÈÍË K ÏÔÎ ÚÈ 1 2 ºıÈÓfiappleˆÚÔ XÂÈÌÒÓ 3 4 Tι αλλάζει στα φυτά κάθε εποχή; Παρατηρούμε τις αλλαγές των φυτών και μιλάμε για αυτές. ÔÈ Ê Ù apple Ú Ô Ó Á Úˆ ÛÔ Ù ÙËÓ ÂappleÔ ; Κάθε φυτό είναι προσαρμοσμένο στον τόπο που ζει. Άλλα φυτά ρίχνουν τα φύλλα τους, άλλα ανθίζουν και άλλα βγάζουν καρπούς. 4 129

T Ù ÍË Ò ÌÔ ÙÔ ÙfiappleÔ ÌÔ 1. Ποια ζώα ζουν στον τόπο μου; 2. Ποια είναι τα μέρη ενός ζώου; 3. Oι οικογένειες των ζώων 4. Tα ζώα και το περιβάλλον 5. Πώς φροντίζουμε τα φυτά και τα ζώα; 130

1. ÔÈ Ò Ô Ó ÛÙÔÓ ÙfiappleÔ ÌÔ ; M ÛÙÔ apple ÚÎÔ Ó appleâúapple Ù ÛÂÈ, Ò appleôïï ı Û Ó ÓÙ ÛÂÈ : Á Ù ÛÎ ÏÔ, appleâúèûù ÚÈ, Ì ÏÈÛÛÂ Î È appleâù ÏÔ Â, ÂÏˆÓ ÙÛÂ, apple Û Ï ÙÛ ÌÂ Ì ÚÔÎfiÎÎÈÓÂ Ô Ï ÙÛÂ... K È ÛÙÔ ÏÈ È, apple È È, appleôè Ò ı Û Ó ÓÙ ÛÔ ÌÂ; 131

ÔÈ Ò Ô Ó ÛÙÔÓ ÙfiappleÔ ÌÔ ; EÌ, Ù ÚÈ, appleô ı Ì Û Ó ÓÙ ÛÂÈ ; EÌÂ appleô Ô ÌÂ; Ποια ζώα ζουν στην περιοχή σου; Ποια άλλα ζώα γνωρίζουμε; Στον τόπο μου ζουν πολλά και διαφορετικά ζώα. Mερικά από αυτά είναι......... 1 2 132

2. ÔÈ Â Ó È Ù Ì ÚË ÂÓfi ÒÔ ; Kόκκινο το της η της φουντωτή το της μικρό η μακριά τα της μυτερά τα τέσσερα της κοντά. Ποια είναι τα μέρη του ζώου που βλέπουμε στην εικόνα; Όνομα ζώου: Mέρη ζώου Περιγραφή Ô ÌÂ «TÔ Î ÚÓ ÏÈ ÙˆÓ ÒˆÓ» Kάθε παιδί κινείται όπως το αγαπημένο του ζώο. H μουσική αρχίζει. Όλοι μαζί παίζουμε το καρναβάλι των ζώων. Tο σώμα των ζώων αποτελείται από διαφορετικά μέρη. Aυτά είναι......... 3 4 5 6 133

3. OÈ ÔÈÎÔÁ ÓÂÈÂ ÙˆÓ ÒˆÓ Φτιάχνουμε ομάδες και σχηματίζουμε οικογένειες ζώων. Kfi Ô ÌÂ/ÎÔÏÏ ÌÂ Aπό τη σελίδα 155 του βιβλίου μας κόβουμε τις εικόνες με τα ζώα. Kάνουμε ομάδες με ζώα. Kολλάμε τις εικόνες στον πίνακα. ÌÂ ÙË ÁÓÒÌË Ì Πώς σκεφτήκαμε για να κάνουμε τις ομάδες; Ποιες άλλες ομάδες μπορούμε να σχηματίσουμε; 134

OÈ ÔÈÎÔÁ ÓÂÈÂ ÙˆÓ ÒˆÓ Xωριζόμαστε σε 5 ομάδες. Kάθε ομάδα διαλέγει ένα ζώο από τον πίνακα της διπλανής σελίδας και συζητάει για αυτό. Όνομα Xαρακτηριστικά Πού ζει; Πώς κινείται; Tι γεννάει; Σε τι μοιάζουν και σε τι διαφέρουν τα ζώα; Bρίσκουμε κι άλλα ζώα που ανήκουν στις ίδιες οικογένειες. Συζητάμε με ποιον τρόπο σκεφτόμαστε και βρίσκουμε σε ποια οικογένεια ανήκει κάθε ζώο. EÁÒ, Û appleôè ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ Ó Îˆ; Tα ζώα μπορούμε να τα χωρίσουμε σε διαφορετικές οικογένειες ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους. Oι οικογένειες αυτές είναι τα θηλαστικά, τα πουλιά, τα ερπετά, τα ψάρια, και τα έντομα. 7 8 135

4. Ta Ò Î È ÙÔ appleâúè ÏÏÔÓ Ú ÙËÚÔ Ì ÙÈ ÂÈÎfiÓÂ. Πώς τα ζώα βρίσκουν την τροφή τους; Πώς προφυλάσσονται από τους εχθρούς τους; Πώς είναι προσαρμοσμένα στο περιβάλλον που ζουν; Tα ζώα είναι προσαρμοσμένα στο περιβάλλον που ζουν και προστατεύονται από τους εχθρούς τους με διάφορους τρόπους. EÁÒ ˆ ÙÔ Î Ô ÎÈ ÌÔ. EÁÒ, fiù Ó Î ÓÂÈ ÎÚ Ô Â Ò, appleëá Óˆ Û Πappleôè ÏÏË ÒÚ appleô Î ÓÂÈ ÛÙË. Na ÍÂÚ, appleâú ÈÎÔ Ï ÌÔ, ÙÔ Ú appleô ÎÔÈÌ Û È; BÚ ÂÈ Ô Âfi, Â Ú ÂÛ È; XÈÔÓ ÂÈ, ÂÓ apple ÁÒÓÂÈ ; KÚ ÙÈ ˆ Ù Ï Ù Î È ÌfiÛÎÔ ÙÔ ÔÚÙ ÚÈ. Œ ˆ ÙËÓ appleô ÏÈ Û ÓÙÚÔÊÈ, Ù ÛÙÚ Î È ÙÔ ÊÂÁÁ ÚÈ. Δημοτικό τραγούδι 136

5. Ò ÊÚÔÓÙ Ô ÌÂ Ù Ê Ù Î È Ù Ò ; Ποιες ανάγκες έχουν τα φυτά; Ποιες ανάγκες έχουν και τα ζώα; Έχουν όλα τα φυτά και τα ζώα τις ίδιες ανάγκες; Πώς μπορούμε να φροντίσουμε τα φυτά και τα ζώα; 137

Ò ÊÚÔÓÙ Ô ÌÂ Ù Ê Ù Î È Ù Ò ; Σημειώνουμε με X τις εικόνες που δείχνουν φροντίδα. Δικαιολογούμε την απάντησή μας. Πώς αλλιώς μπορούμε να φροντίσουμε τα φυτά και τα ζώα; Στο Eλληνικό Kέντρο Περίθαλψης Άγριων Zώων οι άνθρωποι εργάζονται εθελοντικά: Φροντίζουν τα τραυματισμένα ζώα κι έπειτα τα αφήνουν να ζήσουν ελεύθερα στο φυσικό τους περιβάλλον. EKΠAZ 138

Ò ÊÚÔÓÙ Ô ÌÂ Ù Ê Ù Î È Ù Ò ; H ÈÛÙÔÚ ÙÔ ËÌ ÙÚË MOm O Δημήτρης ήταν μόλις τριών εβδομάδων όταν βρέθηκε στην Kάρπαθο. Φιλοξενήθηκε για πέντε μήνες στο κέντρο περίθαλψης στην Aλόννησο. Eκεί οι άνθρωποι του έδωσαν τις κατάλληλες φροντίδες. Tώρα ο Δημήτρης κολυμπάει και πάλι ελεύθερος και υγιής στην ανοιχτή θάλασσα. Kάνουμε ομάδες και συνεχίζουμε την ιστορία του Δημήτρη. Tι θα είχε συμβεί στη μικρή φώκια, αν οι άνθρωποι δεν τη φρόντιζαν με το σωστό τρόπο; Ú ÓÔ Ì ͈ applefi ÙËÓ Ù ÍË Yπάρχουν στην περιοχή μας ζώα ή φυτά που κινδυνεύουν; Γιατί; Tι μπορούμε να κάνουμε για αυτά; Tα ζώα, όπως και τα φυτά, χρειάζονται τη φροντίδα, την προσοχή και την προστασία μας. Φροντίζουμε τα ζώα και τα φυτά, όταν...... 9 10 139

T Ò ÙÔ ÙfiappleÔ ÌÔ Î È ˆÁÚ Ê Ô ÌÂ Ò Î È Ê Ù ÙÔ ÙfiappleÔ Ì XÂÏÒÓ Î Ú Ù -Î Ú Ù TÔ Ï apple ÂÏÊ ÓÈ Mπορούμε να κολλήσουμε και εικόνες με ζώα και φυτά του τόπου μας που κινδυνεύουν. 140

AÓÙÈÎÂ ÌÂÓ applefi ÙÔ appleâúè ÏÏÔÓ ÌÔ 1. Aπό τι είναι φτιαγμένα τα αντικείμενα στην τάξη μου; 2. Πόσα είδη υλικών υπάρχουν γύρω μου; 141

1. Aapplefi ÙÈ Â Ó È ÊÙÈ ÁÌ Ó Ù ÓÙÈÎÂ ÌÂÓ ÛÙËÓ Ù ÍË ÌÔ ; Aδειάζουμε όλα τα αντικείμενα της πάνω στο. Συμπληρώνουμε τον πίνακα: Eίναι φτιαγμένο από ÚÙ. Eίναι φτιαγμένα από......... Eίναι φτιαγμένη από......... Eίναι φτιαγμένο από......... Eίναι φτιαγμένο από...... Έχει μέσα... Aπό τι είναι φτιαγμένες οι μας; 142

Aapplefi ÙÈ Â Ó È ÊÙÈ ÁÌ Ó Ù ÓÙÈΠÌÂÓ ÛÙËÓ Ù ÍË ÌÔ ; Ποια αντικείμενα από Í ÏÔ βρίσκω στην τάξη μου; Ποια αντικείμενα από Ì Ù ÏÏÔ βρίσκω στην τάξη μου; Ποια αντικείμενα από Ê ÛÌ βρίσκω στην τάξη μου; Tα τζάμια, από τι είναι φτιαγμένα; Στην τάξη μας υπάρχουν πολλά αντικείμενα. Άλλα είναι φτιαγμένα από χαρτί, άλλα από ξύλο, άλλα από γυαλί, άλλα από μέταλλο και άλλα από πλαστικό. Παντού γύρω μας υπάρχουν παρόμοια υλικά. Pωτάμε τον παππού ποια αντικείμενα είχε η δική του τάξη όταν πήγαινε στην Πρώτη Δημοτικού. Aπό τι υλικά ήταν φτιαγμένα; ƒˆù Ì Δεν τον βλέπουμε και όμως υπάρχει. Tι είναι; 143

2. fiû Â Ë ÏÈÎÒÓ apple Ú Ô Ó Á Úˆ ÌÔ ; Tο έχει πάντα το ίδιο σχήμα; Πιάνει πάντα τον ίδιο χώρο; Tο παίρνει πάντα το ίδιο σχήμα; Πιάνει πάντα τον ίδιο χώρο; O έχει σχήμα; Πιάνει πάντα τον ίδιο χώρο; Tα υλικά γύρω μας μπορεί να είναι στερεά, υγρά, αέρια. 1 2 144

AÓÙÈΠÌÂÓ applefi ÙÔ appleâúè ÏÏÔÓ ÌÔ Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì ÌappleÈÛÎfiÙ TË ÁÈÔÚÙ ÁÈ Ó ÁÈÔÚÙ ÛÂÈ apple È Ó È ı ÁÔÚ ÛÂÈ Î È Î ÏÔ È ı ÂÙÔÈÌ ÛÂÈ. Tι χρειαζόμαστε για να κάνουμε μια γιορτή στο σχολείο; Tι θα αγοράσουμε; Tι θα φτιάξουμε; appleôúùôî Ï Â Ìapple ÏfiÓÈ Ì ÚÈÔ 145

H ËÏÂÎÙÚÈÎ ÂÓ ÚÁÂÈ ÛÙË ˆ Ì 1. H ηλεκτρική ενέργεια στη ζωή μας 2. Kάνουμε οικονομία στην ηλεκτρική ενέργεια 146

1. H ËÏÂÎÙÚÈÎ ÂÓ ÚÁÂÈ ÛÙË ˆ Ì È È, Ó ÂÊÂ Ú ÙË, Ô ˆÌ ŒÓÙÈÛÔÓ, ÊÙÈ Í ÙËÓ appleúòùë Ï Ìapple. Aapplefi ÙfiÙÂ Ì ÚÈ Û ÌÂÚ Ô Ó Î Ù ÛΠÛÙ appleôïï Î È È ÊÔÚÂÙÈÎ Ï ÌappleÂ. Zωγραφίζω τη δικιά μου λάμπα. Πώς είναι οι λάμπες που φωτίζουν το δρόμο, το σχολείο, το θέατρο, το πλοίο; Πώς διάβαζαν τα παιδιά όταν δεν υπήρχαν ηλεκτρικές λάμπες; Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì Ποιες ηλεκτρικές συσκευές έχει η κουζίνα του σπιτιού μας; (Bάλε X στα κουτάκια) Ποιες άλλες ηλεκτρικές συσκευές έχουμε στο σπίτι μας; Yπήρχαν ηλεκτρικές συσκευές στην κουζίνα της προγιαγιάς μας; Πώς άλλαξε η ζωή των ανθρώπων με την ηλεκτρική ενέργεια; 147

H ËÏÂÎÙÚÈÎ ÂÓ ÚÁÂÈ ÛÙË ˆ Ì Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì Tι νομίζουμε ότι χρειάζεται για να ανάψει μια λάμπα; Eνώνουμε με γραμμές. ƒˆù Ì Καλούμε έναν ηλεκτρολόγο στο σχολείο. Ετοιμάζουμε τις ερωτήσεις που θα του κάνουμε. Tι πρέπει να κάνει σε ένα καινούριο σπίτι για να ανάβουν οι λάμπες; Τι νομίζουμε ότι υπάρχει πίσω από την πρίζα; Δείχνουμε πώς μεταφέρεται η ηλεκτρική ενέργεια από το εργοστάσιο μέχρι το σπίτι μας. Η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται σε ειδικά εργοστάσια. Από εκεί μεταφέρεται με καλώδια μέχρι τα σπίτια μας. Από τις πρίζες μεταφέρεται με καλώδια στις λάμπες και στις άλλες ηλεκτρικές συσκευές. Η ηλεκτρική ενέργεια είναι πολύτιμη για τη ζωή μας. Ένα χειμωνιάτικο βράδυ χωρίς ηλεκτρική ενέργεια. Ένα καλοκαιρινό μεσημέρι χωρίς ηλεκτρική ενέργεια. Ô Ì 1 2 3 148

2. K ÓÔ Ì ÔÈÎÔÓÔÌ ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÈÎ ÂÓ ÚÁÂÈ ŸÙ Ó Ê Áˆ applefi ÙÔ ˆÌ ÙÈÔ Û Óˆ ÙÔ Êˆ. Πόσα χρήματα περίπου πληρώνει κάθε μήνα μια οικογένεια για την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνει; Pωτάμε και τους γονείς μας για αυτό. Γιατί χρειάζεται να κάνουμε οικονομία στην ηλεκτρική ενέργεια; Γράφουμε NAI όπου κάνουμε οικονομία στην ενέργεια. 149

K ÓÔ Ì ÔÈÎÔÓÔÌ ÛÙËÓ ËÏÂÎÙÚÈÎ ÂÓ ÚÁÂÈ K Ù ÛÎÂ Ô Ì Πώς μπορούμε, εμείς τα παιδιά, να κάνουμε οικονομία στην ηλεκτρική ενέργεια; Για να το δείξουμε, φτιάχνουμε όλοι μαζί μια αφίσα και την κολλάμε στην τάξη μας. Κάνουμε οικονομία στην ηλεκτρική ενέργεια. ƒˆù Ì Ì ÙË ÁÓÒÌË Ì Ποιες λάμπες μάς βοηθούν να κάνουμε οικονομία στην ενέργεια; Oργανώνουμε μια επίσκεψη σε ένα κατάστημα που πουλάει λάμπες και ρωτάμε για αυτές. Στο εργοστάσιο «Λάμπω» ένα βράδυ συναντήθηκαν η λάμπα ενός αυτοκινήτου, η λάμπα μιας πλατείας, ο προβολέας ενός θεάτρου, η λάμπα ενός ψυγείου και η λάμπα ενός πλοίου. Όλες τους έλεγαν ότι είναι σπουδαίες. Γιατί άραγε; Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì Nα γράψεις λέξεις που ταιριάζουν με την ηλεκτρική ενέργεια. 150

To Ù Í È ÙÔ Ô «Μια φορά και ένα καιρό ήταν μια τόση δα μικρή νότα, η λα. Ήταν περίεργη και ήθελε να γνωρίσει τον κόσμο. Έτσι, μια μέρα έφυγε μακριά. Συνάντησε στην αρχή το. H νότα λα τρόμαξε και έβγαλε μια φωνή. Ο Λαλέων έβγαλε ένα βρυχηθμό. Mετά η νότα σκαρφάλωσε ψηλά στο λαιμό της. Έφτασε στο και άκουγε τους ήχους που έφερνε ο αέρας από μακριά. Όμως, από τον ήχο του τρόμαξε και έπεσε κάτω. Παρασύρθηκε από τα νερά της και έπεσε στη. Κάτω από το νερό άκουσε τον ήχο της βάρκας. Τινάχτηκε έξω και κρύφτηκε στην κουφάλα ενός. Από εκεί άκουσε τον ήχο του και το θόρυβο που έκανε ένα. Kαι το ταξίδι της νότας λα συνεχίστηκε στον κόσμο των ήχων! 151

To Ù Í È ÙÔ Ô Ô ÌÂ H Ô-apple È Ó È ÛÙËÓ Ù ÍË Ì Kλείνουμε τα μάτια και ακούμε ήχους μέσα και έξω από την τάξη μας. Mιλάμε στο διπλανό μας και ακούμε ο ένας τη φωνή του άλλου. O ένας μιμείται τη φωνή του άλλου. Xτυπάμε με ρυθμό τα χέρια, τα γόνατα, τα μπράτσα μας. Oι άλλοι μας μιμούνται. Ψιθυρίζουμε κάτι ο ένας στο αυτί του άλλου. Kάνουμε τα αντικείμενα της τάξης να βγάλουν ήχο. Bάζουμε ποτήρια στον τοίχο και ακούμε ήχους. K ÓÔ ÌÂ ÌÈ Ë Ô-ÔÚ ÛÙÚ Aκούμε με προσοχή τους ήχους της τάξης μας που έχουμε καταγράψει. Ποιους ήχους αναγνωρίζουμε; Ποιοι ήχοι ήταν δυνατοί και ποιοι όχι; Ποιοι ήχοι ήταν ψηλοί και ποιοι όχι; Προσπαθούμε να τραγουδήσουμε όπως ο κύριος και η κυρία στη φωτογραφία. Σε τι μπορεί να διαφέρουν οι φωνές μας από τις δικές τους; Λυρική Σκηνή 152

To Ù Í È ÙÔ Ô Δοκιμάζουμε να παίξουμε μουσικά όργανα όπως τα παιδιά στις εικόνες. Αν ακούσουμε με προσοχή, θα παρατηρήσουμε ότι παντού γύρω μας παράγονται ήχοι. Άλλοι ήχοι είναι δυνατοί και άλλοι σιγανοί. Άλλοι ήχοι είναι ψηλοί και άλλοι όχι. Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì Αν οι ήχοι γύρω μας είχαν χρώμα, τι χρώμα θα είχαν; Αν οι ήχοι γύρω μας είχαν σχήμα, τι σχήμα θα είχαν; Αν οι ήχοι γύρω μας είχαν μυρωδιά, πώς θα μύριζαν; Γ. Iακωβίδης, Παιδική συναυλία (λεπτομέρεια) 1 2 3 4 153