ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟ: Δημοτικό Σχολείο Λυκαβητού (Κ.Β.) ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2013-2014 Αρ. Μαθητών: 136 Αρ. Εκπαιδευτικών: 12 Συντονιστής/στρια σχολείου: Κύπρος Ιωάννου Συνυπεύθυνοι εκπαιδευτικοί: 1) Άδωνις Καλλής 2) Γαβριέλα Γιακουμή 3) Νάσια Ελευθεριάδου Περιγραφή της περιοχής (Κοινότητα, Δήμος) που βρίσκεται το σχολείο και της γενικής εικόνας του σχολείου (δυνατότητες, προβλήματα, εμπόδια). Το Δημοτικό Σχολείο Λυκαβητού, βρίσκεται στο Δήμο Λευκωσίας, βρίσκεται σε πολυσύχναστη πυκνοκατοικημένη περιοχή της Λευκωσίας. Στο σχολείο συστεγάζεται ο Κύκλος Α και ο Κύκλος Β. Οι δύο Κύκλοι μοιράζονται την αυλή του σχολείου. Υπάρχει αίθουσα πολλαπλής χρήσης, αίθουσα Τέχνης, Οικιακής Οικονομίας, Σχεδιασμού και Τεχνολογίας και πληροφορικής. Το πολυσύχναστο της περιοχής καθώς και η έλλειψη χώρων στάθμευσης δημιουργούν καθημερινά μεγάλη κυκλοφοριακή συμφόρηση στις εισόδους του σχολείου. Το κυκλοφοριακό πρόβλημα ενισχύεται και από την απουσία χώρου στάθμευσης για το προσωπικό και τους επισκέπτες του δημοτικού σχολείου. Το κτίριο είναι παλιό χωρίς κάποια ιδιαίτερη κτιριολογική εμφάνιση. Είναι ένα σχολείο με έντονη κοινωνική και πολιτιστική δράση. Σήμερα αποτελεί ένα πολυπολιτισμικό σχολείο στο οποίο φοιτούν αρκετοί μαθητές από διάφορες χώρες. Η κεντρική θέση του σχολείου το καθιστούσε ανέκαθεν σημαντικό φορέα πνευματικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ανάπτυξης της περιοχής. Παρόλα αυτά και εξαιτίας της θέσης του, προκύπτουν αρκετά προβλήματα τα οποία συνδέονται με την περιβαλλοντική υποβάθμιση της περιοχής, αλλά και τη διασφάλιση της ποιοτικής αναβάθμισής της. Ειδικότερα, τα τελευταία χρόνια με την αλλαγή της δημογραφικής σύνθεσης της περιοχής, τη μεγιστοποίηση του κυκλοφοριακού προβλήματος, την ύπαρξη των εγκαταστάσεων του Πανεπιστημίου Κύπρου σε μικρή απόσταση από την περιοχή του σχολείου, δημιουργούνται διάφορα προβλήματα που συμβάλλουν στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος του σχολείου. Τα προβλήματα αυτά θα πρέπει να επιλυθούν ώστε η περιοχή να αναβαθμιστεί ποιοτικά και να προωθηθεί η αειφόρος ανάπτυξη της περιοχής.
Ζητήματα και προβλήματα που προκύπτουν σε σχέση με το σχολείο και την περιοχή στην οποία αυτό βρίσκεται. Κυκλοφοριακό πρόβλημα στην είσοδο του Σχολείου και γενικότερο κυκλοφοριακό πρόβλημα στην πόλη εξαιτίας των αναπτυξιακών έργων, ατμοσφαιρική ρύπανση, ηχορύπανση, ασφάλεια των μαθητών, έλλειψη χώρων στάθμευσης.. Ανεπαρκής σχολική αυλή και απουσία χώρων πρασίνου και ξεκούρασης στο σχολείο και γενικότερα στην περιοχή. Ανάγκη για διατήρηση και ανάδειξη ιστορικών χώρων και μνημείων της πόλης και αξιοποίησης της κληρονομιάς τους, στα πλαίσια των βελτιωτικών έργων που γίνονται στην πόλη. Δραματική αλλοίωση και υποβάθμιση των οικοσυστημάτων της περιοχής που γειτνιάζει με το σχολείο, λόγω της απότομης και μη αειφόρου αστικής ανάπτυξης που παρατηρείται. Ζήτημα/Πρόβλημα στο οποίο θα δοθεί έμφαση κατά την τρέχουσα σχολική χρονιά Η ανάπτυξη και αναβάθμιση του πρασίνου στο σχολείο και τον περιβάλλοντα χώρο ως παράγοντας αειφορίας. Γιατί επιλέγηκε το συγκεκριμένο θέμα και πώς συνδέεται με το τοπικό σας πλαίσιο; Το συγκεκριμένο θέμα συνδέεται άμεσα με την ποιοτική ανάπτυξη και τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής των μαθητών του σχολείου, αλλά και των κατοίκων της γύρω περιοχής. Επιλέγηκε επίσης, γιατί η γενικότερη εικόνα του σχολείου επηρεάζει άμεσα τη λειτουργία του σχολείου, αφού η αισθητική ανάπτυξη του χώρου μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία θετικού κλίματος ανάμεσα στους μαθητές και στους δασκάλους του σχολείου και καλύτερες συνθήκες μάθησης.
Επιπλέον η αστικοποίηση που παρατηρείται στον τόπο μας στα τελευταία χρόνια, απομακρύνει τους νέους ανθρώπους από τη φύση και όλα τα θετικά που αυτή μπορεί να προσφέρει. Η πιο πάνω δράση μπορεί να συμβάλει στην καθιέρωση δικτύων συνεργασίας και επικοινωνίας ανάμεσα στο σχολείο και στους ανθρώπους της περιοχής καθώς και τους φορείς που συνδέονται μ αυτό. Η εμπλοκή των μαθητών με θέματα που αφορούν την ευαισθητοποίηση και καλλιέργεια της συνείδησης ανάπτυξης πρασίνου, μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη στάσεων υπέρ της προστασίας του πράσινου, αλλά και της βιοποικιλότητας που το συνοδεύει. Επιπλέον μέσω της δράσης δίνεται η δυνατότητα μεταφοράς της μαθησιακής διαδικασίας στην κοινότητα και η αξιοποίηση του περιβάλλοντα χώρου ως βασικού παιδαγωγικού εργαλείου μάθησης και διερεύνησης. Θεματική ενότητα/ες του Αναλυτικού Προγράμματος στην οποία εμπίπτει το πρόβλημα/ζήτημα διερεύνησης: Το συγκεκριμένο θέμα μπορεί να αξιοποιηθεί μέσα από διάφορες θεματικές ενότητες όπως: Αστική Ανάπτυξη Βιοποικιλότητα Δάσος Νερό Απορρίμματα Σκοπός: Οι μαθητές να συνειδητοποιήσουν τη συμβολή του πρασίνου στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των ίδιων αλλά και της τοπικής κοινωνίας και να εφαρμόζουν πρακτικές για την αειφόρο εξέλιξη του χώρου του σχολείου και του περίγυρου του κατανοώντας ότι η βελτίωση της ποιότητας ζωής αποτελεί ευθύνη όλων μας ατομικά και συλλογικά.
Επιμέρους επιδιωκόμενοι στόχοι για την αειφόρο περιβαλλοντική εκπαιδευτική πολιτική του σχολείου: Οι στόχοι πρέπει να αφορούν και να ανταποκρίνονται σε όλα τα επίπεδα στόχων της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: Για μαθητές/τριες: Γνώσεων: Να κατανοήσουν τη σημασία των εννοιών «περιβάλλον», «ανάπτυξη πρασίνου», βιοποικιλότητα, τροφικές αλυσίδες, οικοσύστημα, «αειφορία» και να εντοπίσουν αλληλοσυνδέσεις. Να γνωρίσουν τα είδη των φυτών που υπάρχουν στον περιβάλλοντα χώρο και τις σχέσεις αλληλεξάρτησης των ζωντανών οργανισμών σε διαφορετικά οικοσυστήματα. Να μελετήσουν τρόπους διαφύλαξης και ανάπτυξης του πρασίνου της περιοχής. Να μελετήσουν πώς επηρεάζει η έλλειψη ή η ύπαρξη πρασίνου τη ζωή των παιδιών στο σχολείο. (Αισθητική, Θερμοκρασία, επαφή με τη φύση, ) Να αντιληφθούν την ανθρώπινη ανάγκη για δημιουργία οργανωμένων χώρων πρασίνου. Να μελετήσουν τη βιοποικιλότητα της περιοχής και να τη συσχετίσουν με την ύπαρξη ή τη μη ύπαρξη φυτών. Να διερευνήσουν παράγοντες που συνέβαλαν στην υποβάθμιση του πρασίνου στην περιοχή. Να εκφράσουν τις επιθυμίες τους και να σχεδιάσουν το πώς θα ήθελαν να είναι η αυλή του σχολείου μας. Να μελετήσουν διαχρονικά, την ανάπτυξη πράσινων γωνιών στο σχολείο και τρόπους με τους οποίους ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί.
Να δημιουργηθεί οικολογική πινακίδα με ανακοινώσεις που σχετίζονται με το πράσινο και την ανάπτυξη του στην περιοχή του σχολείου, φωτογραφικό υλικό και δράσεις. Να γνωρίσουν τις συνθήκες που επιτρέπουν την ανάπτυξη συγκεκριμένων φυτών σε κάποιες περιοχές και σε κάποιες άλλες όχι. Να αποκτήσουν βασικές δεξιότητες φύτευσης και περιποίησης των φυτών. Να μελετήσουν χώρους πρασίνου σε άλλες περιοχές και να εισηγηθούν πρακτικούς τρόπους για εφαρμογή της μελέτης τους στο σχολείο μας. Να εντοπίσουν τις ανθρώπινες ενέργειες που δημιουργούν απορρίμματα Να εντοπίσουν περιοχές ρύπανσης του περιβάλλοντος από απορρίμματα, εντός και εκτός σχολείου. Να διασυνδέσουν την αύξηση και την κακή διαχείριση απορριμμάτων με θέματα περιβαλλοντικής υποβάθμισης (μείωση βιοποικιλότητας, μείωση τουρισμού) Να διερευνήσουν τις συνέπειες της αύξησης των απορριμμάτων, στην ποιότητα ζωής των κατοίκων διαφόρων περιοχών. Να διερευνήσουν τις επιπτώσεις της ανεξέλεγκτης ρίψης απορριμμάτων στο περιβάλλον. Ευαισθητοποίησης-συνειδητοποίησης: Να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα διατήρησης και προστασίας του πρασίνου. Να συνειδητοποιήσουν πως η άναρχη αστική ανάπτυξη προκαλεί προβλήματα στη λειτουργία και στη βιωσιμότητα κάποιων χώρων. Να συνειδητοποιήσουν πως η αστική ανάπτυξη επηρεάζει αρνητικά τη βιοποικιλότητα της περιοχής μας. Να κατανοήσουν τις αρνητικές συνέπειες που έχει η απόρριψη σκουπιδιών σε χώρους πρασίνου. Να συνειδητοποιήσουν την ατομική τους ευθύνη αλλά και την ευθύνη της πολιτείας σε θέματα προστασίας και διατήρησης του πρασίνου. Να συνειδητοποιήσουν πως η ανάπτυξη πρέπει να αναπτύσσεται με σεβασμό προς το περιβάλλον, τους ανθρώπους και τον πολιτισμό μιας χώρας.
Να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη για μείωση των απορριμμάτων σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο. Να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη για επιλογή προϊόντων με συσκευασίες φιλικές στο περιβάλλον. Δεξιοτήτων: Να συλλέξουν και να αξιολογήσουν πληροφορίες για τα είδη των φυτών που υπάρχουν στο σχολείο μας και στο χώρο που το περιβάλλει. Να είναι σε θέση να αναλύουν τις συνέπειες της υποβάθμισης της βιοποικιλότητας στην περιοχή του σχολείου μας. Να καταγράφουν μέτρα για την αντιμετώπιση της υποβάθμισης της βιοποικιλότητας. Να αξιοποιήσουν φωτογραφίες και θεματικούς χάρτες για άντληση πληροφοριών. Να αναπτύξουν δεξιότητες παρατήρησης καταγραφής και σύγκρισης διαφόρων οικοσυστημάτων. Να αναπτύξουν δεξιότητες μελέτης πεδίου. Να αναπτύξουν ικανότητες διαλόγου, συμμετοχικότητας και συνεργασίας. Να αναπτύξουν δεξιότητες υποβολής ερωτήσεων, με στόχο την άντληση πληροφοριών που σχετίζονται με την ανάπτυξη του πρασίνου. Να εξοικειωθούν με τη χρήση της φωτογραφικής μηχανής, ως μέσου λήψης και οργάνωσης πληροφοριών. Να εξοικειωθούν με τη χρήση ηλεκτρονικού μαγνητόφωνου για σκοπούς διεξαγωγής και απομαγνητοφώνησης συνεντεύξεων. Να καταστούν ικανοί για χαρτογράφηση περιοχής. Να αντλήσουν και να ερμηνεύσουν πληροφορίες από θεματικούς χάρτες και γραφικές παραστάσεις. Να κατασκευάσουν γραφικές παραστάσεις σχετικές με το υπό μελέτη θέμα. Να αξιοποιήσουν το διαδίκτυο με στόχο την συλλογή πληροφοριών σχετικών με το υπό μελέτη θέμα.
Να χρησιμοποιήσουν την camera για σκοπούς παραγωγής υλικού. Να παρατηρήσουν και να καταγράψουν την ποσότητα των απορριμμάτων που παράγουν οι ίδιοι στο σπίτι και στο σχολείο. Στάσεων: Να καλλιεργήσουν την επιθυμία και τη θέληση για διατήρηση, προστασία και αναβάθμιση του πρασίνου και της βιοποικιλότητας. Να αποκτήσουν στάσεις που διασφαλίζουν την ποιότητα ζωής τους και συμβάλλουν θετικά στη δημιουργία αειφόρου μοντέλου ζωής. Να υιοθετήσουν καταναλωτικές συνήθειες και μέτρα που μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση του ζητήματος των απορριμμάτων. Συμμετοχής και δράσης: Να ενεργοποιούνται μέσω της υιοθέτησης συμπεριφορών για την προστασία της βιοποικιλότητας, με σκοπό την αειφόρο ανάπτυξη του περιβάλλοντος του σχολείου. Να οργανώσουν εκστρατείες ενημέρωσης για τη σημασία της προστασίας και της αναβάθμισης του πρασίνου. Να φτιάχνουν το προφίλ του πράσινου οικολόγου που ενδιαφέρεται για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και την αειφόρο ανάπτυξη. Να προτείνουν τρόπους ανάπτυξης του περιβάλλοντος και να υιοθετήσουν οι ίδιοι τις προτάσεις τους. Να εισηγηθούν τρόπους μείωσης και επαναχρησιμοποίησης απορριμμάτων στο σχολείο και στο σπίτι.
Τι επιδιώκεται μέσα από το πρόγραμμα αυτό να πετύχετε για το σχολείο σας και την κοινότητά σας; (αναφέρετε επιδιωκόμενα αποτελέσματα). Α) Σχολείο (παιδαγωγικό, οργανωσιακό/τεχνητό, κοινωνικό πλαίσιο) Παιδαγωγικό πλαίσιο: Στο σχολείο θα εφαρμοστούν σύγχρονες παιδαγωγικές μέθοδοι και πρακτικές τεχνικές, που θα συνάδουν με τη φύση και τους στόχους της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και θα στοχεύουν στην ενεργητική αλληλεπίδραση των μαθητών και στη διερευνητική και συνεργατική μάθηση. Υιοθετώντας κάποιες βασικές αρχές αειφορίας στο σχολικό χώρο, θα γίνει προσπάθεια δημιουργίας ενός περιβάλλοντος που οι μαθητές θα θέλουν να έχουν σε όλα τα στάδια της ζωής τους, εντός και εκτός σχολείου. Θα επιδιωχθεί η δημιουργία μαθησιακών εμπειριών που θα συμβάλουν στην ανάπτυξη της κατανόησης των σύνθετων καταστάσεων που διέπουν την κοινωνία. Θα στοχευθεί η ανάπτυξη αξιών για διατήρηση και προστασία του τοπικού και παγκόσμιου περιβάλλοντος και όσων αυτό περιλαμβάνει. Θα αξιοποιηθούν σύγχρονα εργαλεία μάθησης που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντα των παιδιών. Θα μεταφερθεί η μαθησιακή διαδικασία εκτός σχολικού χώρου σε διαφορετικά περιβάλλοντα μάθησης. Θα προαχθεί η βιωματική και η διερευνητική μάθηση, κατά την οποία μαθητές κι εκπαιδευτικοί θα εμπλέκονται σε διδακτικές προσεγγίσεις που καλλιεργούν την ενεργητική συμμετοχή, την αλληλεπίδραση, τη συμμετοχικότητα και τη συλλογικότητα. Θα αξιοποιούνται οι προϋπάρχουσες γνώσεις των μαθητών και να λαμβάνονται υπόψη οι μαθησιακές τους επιθυμίες/ενδιαφέροντα κατά τη διδασκαλία. Θα ενισχύεται το αίσθημα ευθύνης, δημοκρατικής συνείδησης και του ενεργού πολίτη τόσο για τους μαθητές όσο και για τους εκπαιδευτικούς.
Θα εφαρμόζεται ολοκληρωμένη και διεπιστημονική θεώρηση των περιβαλλοντικών ζητημάτων και των ζητημάτων που αφορούν την αειφόρο ανάπτυξη. Θα δημιουργηθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις, ώστε το σχολείο να καταστεί ένα αποτελεσματικό μοντέλο αειφορίας. Οι διδακτικές στρατηγικές: 1. Η επίλυση προβλήματος 2. Το project 3. Συζήτηση 4. Μελέτη περίπτωσης 5. Μελέτη στο πεδίο 6. Χαρτογράφηση εννοιών 7. Καταιγισμός ιδεών 8. Επισκόπηση 9. Βιβλιογραφική έρευνα 10. Παιχνίδι ρόλων 11. Δίλημμα 12. Ανάλυση και διασαφήνιση αξιών 13. Έρευνα δράσης και λήψη απόφασης 14. Περιβαλλοντικός έλεγχος 15. Παιχνίδια Οργανωσιακό/τεχνητό πλαίσιο Θα διευκολύνει την οργάνωση ομάδων εργασίας με τη συμμετοχή μαθητών, εκπαιδευτικών, γονέων, τοπικών αρχών και γενικότερα προσώπων που μπορούν να συμβάλουν στη μελέτη του συγκεκριμένου ζητήματος. Για την καλύτερη οργάνωση αυτών των ομάδων θα οριστεί συντονιστής εκπαιδευτικός, εκπρόσωποι των τάξεων και εκπρόσωπος του Συνδέσμου
Γονέων, που θα εξετάζουν τις ανάγκες που θα προκύπτουν από τη μελέτη του ζητήματος και θα κάνουν τις επαφές με τα πρόσωπα και τους φορείς που θα μπορούν να συμβάλουν στην διαδικασία. Θα διαμορφώσει κατάλληλα τους χώρους του, ώστε να διευκολύνεται η μελέτη του ζητήματος εντός και εκτός τάξης. Συγκεκριμένα, θα οργανωθεί κατάλληλα το εργαστήρι Η.Υ. ώστε να διευκολύνει την έρευνα μέσω διαδικτύου, την πρόσβαση σε χρήσιμες ιστοσελίδες και την επεξεργασία και παρουσίαση χρήσιμου υλικού που θα συγκεντρώνεται κατά τη διάρκεια μελέτης του ζητήματος. Θα εξοπλιστεί κατάλληλα ώστε να παρέχει τα απαραίτητα εφόδια (τεχνική και τεχνολογική υποστήριξη) σε όσους θα εμπλακούν στη μελέτη του θέματος, έτσι ώστε να διευκολύνεται η συμβολή και η συμμετοχή τους. Θα επιστρατευτεί μια camera για την καταγραφή σκηνών που θα βοηθήσουν στη μελέτη του θέματος και φωτογραφικές μηχανές για λήψη. Θα δενδροφυτεύσει και θα δημιουργήσει χώρους πρασίνου. Να δημιουργήσει επιτροπές (παιδιά, εκπαιδευτικοί, γονείς), στις οποίες θα κατανεμηθούν ρόλοι και αρμοδιότητες, με σκοπό την υλοποίηση και εποπτεία δράσεων που αφορούν την περιβαλλοντική πολιτική στο σχολείο Κοινωνικό πλαίσιο Θα επιδιώξει τη συνεργασία μεταξύ μαθητών, γονέων, τοπικών αρχών και άλλων προσώπων που μπορούν να συμβάλουν στη μελέτη του ζητήματος. Θα επιδιώξει τη συνεργασία με αρμόδιους φορείς οι οποίοι μπορούν να προμηθεύσουν το σχολείο με διάφορα είδη φυτών. Β) Κοινότητα: Το περιβάλλον της κοινότητας θα αξιοποιηθεί ως εκπαιδευτικό εργαλείο για το σχεδιασμό και εφαρμογή ποικίλων μαθησιακών δραστηριοτήτων.
Θα αποτελέσει περιβάλλον εφαρμογής προτάσεων και εισηγήσεων των μαθητών. Θα ενθαρρύνει και θα ενισχύσει την ενασχόληση των κατοίκων της κοινότητας με θέματα που τον αφορούν και επηρεάζουν την ανάπτυξη του πρασίνου και θα παροτρύνει την εμπλοκή του σε τρόπους επίλυσης προβλημάτων που αφορούν το θέμα αυτό. Θα προωθήσει τη συνεργασία μεταξύ προσώπων φορέων και οργανισμών με στόχο την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών ζητημάτων της κοινότητας και τη διαμόρφωση μιας αειφόρου κοινωνίας. Θα κατανοηθεί ο ρόλος της κοινότητας ως παράδειγμα για τους μαθητές σε θέματα αναβάθμισης και προστασίας του περιβάλλοντος