IP/04/121 Βρυξέλλες 28 Ιανουαρίου 2004 Φορολόγηση της ενέργειας: η Επιτροπή προτείνει µεταβατικές περιόδους για τις υπό ένταξη χώρες Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για την τροποποίηση της οδηγίας για τη φορολόγηση της ενέργειας (βλέπε IP/03/1456), ώστε να επιτρέπει στις υπό ένταξη χώρες να εφαρµόζουν προσωρινά απαλλαγές από τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης ή συντελεστές φορολόγησης χαµηλότερους από τους ελάχιστους συντελεστές που εφαρµόζονται κανονικά σε όλη την ΕΕ σε όλα τα ενεργειακά προϊόντα (πετρελαιοειδή, άνθρακα, φυσικό αέριο) και την ηλεκτρική ενέργεια. Τα διάφορα προτεινόµενα καθεστώτα καλύπτουν όλες τις υπό ένταξη χώρες εκτός από την Κύπρο, η οποία δεν ζήτησε κανένα άλλο µέτρο εκτός από εκείνα που χορηγήθηκαν βάσει της συνθήκης προσχώρησης. Τα καθεστώτα αυτά παρέχονται µε βάση τις ίδιες αρχές µε εκείνες που εφαρµόζονται στα σηµερινά κράτη µέλη. Συγκεκριµένα, θα περιορίζονται αυστηρά χρονικά και, κατά κανόνα, δεν θα εφαρµόζονται µετά το 2012 θα είναι ανάλογα µε τα πραγµατικά προβλήµατα που πρόκειται να αντιµετωπίσουν και, ενδεχοµένως, θα προβλέπουν τη σταδιακή εναρµόνιση µε τους ελάχιστους συντελεστές που εφαρµόζονται στην ΕΕ. Η πιθανή αύξηση των τιµών που θα προκύψει από την τυχόν αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης την 1 η Μαΐου 2004 στις υπό ένταξη χώρες ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά την οικονοµία τους και κυρίως ενδέχεται να αποτελέσει σηµαντική επιβάρυνση για τις µικρές εταιρείες και τα φτωχότερα νοικοκυριά. Η πρόταση, η οποία πρέπει να εγκριθεί οµόφωνα από το Συµβούλιο των Υπουργών της ΕΕ, θα αρχίσει να ισχύει την 1 η Μαΐου 2004, ηµεροµηνία κατά την οποία οι υπό ένταξη χώρες πρέπει να εφαρµόσουν την οδηγία για τη φορολόγηση της ενέργειας. "Η πρόταση αυτή θα παράσχει στις υπό ένταξη χώρες ίσες ευκαιρίες µε εκείνες που ισχύουν για τα σηµερινά κράτη µέλη ώστε να εφαρµόσουν µεταβατικά καθεστώτα πριν από την πλήρη εφαρµογή της οδηγίας για τη φορολόγηση της ενέργειας" δήλωσε ο Ευρωπαίος Επίτροπος που είναι αρµόδιος για τη φορολογία Frits Bolkestein. "Αν και ορισµένες από τις προτεινόµενες απαλλαγές θα διαρκέσουν αρκετά µεγάλο χρονικό διάστηµα, όλες θα είναι περιορισµένες χρονικά και η παράταση της οδηγίας για τα δέκα νέα κράτη µέλη θα αποτελέσει σηµαντικό βήµα για τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και την υλοποίηση των περιβαλλοντικών στόχων". Η πρόταση διασφαλίζει την εφαρµογή στις υπό ένταξη χώρες των αρχών που διέπουν τη χορήγηση µεταβατικών περιόδων στα σηµερινά κράτη µέλη. Τα προτεινόµενα µέτρα (βλέπε παράρτηµα για περισσότερες λεπτοµέρειες) πρέπει εποµένως: να περιορίζονται αυστηρά ως προς το χρόνο και γενικά να µη διαρκέσουν πέρα από το 2012
να είναι ανάλογα µε τα προβλήµατα που πρέπει να αντιµετωπίσουν να περιλαµβάνουν, ενδεχοµένως, σταδιακή εναρµόνιση µε τους ελάχιστους συντελεστές που εφαρµόζονται στην ΕΕ. Ο κυριότερος λόγος που επικαλούνται οι υπό ένταξη χώρες, και που έγινε δεκτός από την Επιτροπή, για την εφαρµογή διαφόρων µεταβατικών καθεστώτων είναι το γεγονός ότι η πιθανή αύξηση των τιµών, εάν αυξηθούν από την 1 η Μαΐου 2004 οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης, ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά την οικονοµία τους και κυρίως να αποτελέσει σοβαρή επιβάρυνση για τις ΜΜΕ και τα φτωχότερα νοικοκυριά. Η πρόταση της Επιτροπής βασίζεται στα αιτήµατα που υπέβαλαν όλες οι υπό ένταξη χώρες, εκτός από την Κύπρο. Η συνθήκη προσχώρησης της 16 ης Απριλίου 2003 προβλέπει ότι, όσον αφορά τη νοµοθεσία της ΕΕ που θεσπίστηκε µετά την 16 η Απριλίου 2003, όπως η οδηγία για τη φορολόγηση της ενέργειας, οι υπό ένταξη χώρες πρέπει να έχουν την ευχέρεια να υποβάλουν αιτήσεις απαλλαγής από την εν λόγω νοµοθεσία, εφόσον κρίνουν ότι είναι απαραίτητο. Η Επιτροπή πρέπει να µελετήσει αυτές τις αιτήσεις και να υποβάλει πρόταση στο Συµβούλιο, εάν κρίνει ότι είναι αιτιολογηµένες. Στην περίπτωση της οδηγίας για τη φορολόγηση της ενέργειας, η Επιτροπή έκρινε ότι οι περισσότερες από τις αιτήσεις των υπό ένταξη χωρών σχετικά µε την άδεια να εφαρµόσουν απαλλαγές ή χαµηλότερους συντελεστές από τους ελάχιστους συντελεστές που εφαρµόζονται στην ΕΕ ήταν αποδεκτές. Πρότεινε δε να προβλεφθούν ανάλογα χρονικά περιθώρια για ορισµένες απαλλαγές που ζητήθηκαν για απεριόριστη ή υπερβολικά µεγάλη χρονική διάρκεια και απέρριψε µία αίτηση απαλλαγής, σχετικά µε τη φορολογική απαλλαγή για τα χρησιµοποιηµένα ορυκτέλαια, διότι η απαλλαγή αυτή θα ήταν αντίθετη µε την περιβαλλοντική πολιτική της ΕΕ. Η συνθήκη προσχώρησης παρέχει πολύ λίγες απαλλαγές στις υπό ένταξη χώρες όσον αφορά τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης που εφαρµόζονται στα ενεργειακά προϊόντα. Επιτρέπει δε στην Κύπρο να εφαρµόσει, έως την 1 η Μαΐου 2005, απαλλαγή από τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης στα πετρελαιοειδή που χρησιµοποιούνται στην παραγωγή τσιµέντου, και απαλλαγή από τους πρόσθετους ειδικούς φόρους κατανάλωσης σε όλους τους τύπους καυσίµων για τοπικές επιβατικές µεταφορές. Η συνθήκη επιτρέπει επίσης στην Πολωνία να διατηρήσει µειωµένο συντελεστή φόρου ειδικής κατανάλωσης για ορισµένα βιοκαύσιµα µέχρι την 1 η Μαΐου 2005. Αν και ορισµένες υπό ένταξη χώρες έχουν ήδη συµµορφωθεί, τουλάχιστον σε ορισµένους τοµείς, µε τους ελάχιστους συντελεστές ειδικών φόρων κατανάλωσης που εφαρµόζονται στα ενεργειακά προϊόντα στην ΕΕ, άλλες χώρες δεν έχουν ακόµη προσαρµόσει τους συντελεστές τους. Οδηγία για τη φορολόγηση της ενέργειας Στις 27 Οκτωβρίου 2003, το Συµβούλιο των Υπουργών της ΕΕ εξέδωσε οδηγία η οποία επεκτείνει το πεδίο εφαρµογής του καθεστώτος των ελάχιστων συντελεστών της ΕΕ, το οποίο άλλοτε περιοριζόταν στα ορυκτέλαια, σε όλα τα ενεργειακά προϊόντα, συµπεριλαµβανοµένου του άνθρακα, του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας. 2
Συγκεκριµένα, στόχος της οδηγίας ήταν να περιορίσει τις στρεβλώσεις του ανταγωνισµού µεταξύ των κρατών µελών λόγω της εφαρµογής διαφορετικών συντελεστών φορολόγησης, να περιορίσει τις στρεβλώσεις του ανταγωνισµού µεταξύ των ορυκτελαίων και των άλλων ενεργειακών προϊόντων, τα οποία άλλοτε δεν υπόκεινταν στις φορολογικές διατάξεις της ΕΕ, να αυξήσει τα κίνητρα για την αποτελεσµατικότερη χρησιµοποίηση της ενέργειας (ώστε να µειωθεί η εξάρτηση από τις εισαγωγές ενέργειας και να περιοριστούν οι εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα) επίσης, να επιτρέπει στα κράτη µέλη να παρέχουν φορολογικά κίνητρα στις εταιρείες οι οποίες λαµβάνουν ειδικά µέτρα για να περιορίσουν τις εκποµπές. Η οδηγία άρχισε να ισχύει την 1 η Ιανουαρίου 2004. Το πλήρες κείµενο της πρότασης της Επιτροπής να επιτρέπεται σε ορισµένα κράτη µέλη να εφαρµόζουν προσωρινές απαλλαγές ή µειωµένο φόρο στα ενεργειακά προϊόντα και την ηλεκτρική ενέργεια ευρίσκεται στο δικτυακό τόπο Europa στη διεύθυνση: http://europa.eu.int/comm/taxation_customs/whatsnew.htm 3
Παράρτηµα Προτεινόµενα µεταβατικά καθεστώτα για τις υπό ένταξη χώρες σχετικά µε τη φορολόγηση της ενέργειας Πετρέλαιο ντίζελ και κηροζίνη που χρησιµοποιούνται ως καύσιµο κίνησης (ελάχιστος συντελεστής ΕΕ: 302 /1000 λίτρα από 1/1/2004 και 330 από 1/1/2010): Εσθονία (µόνο πετρέλαιο ντίζελ), Μάλτα (πετρέλαιο ντίζελ και κηροζίνη): σταδιακή εναρµόνιση µέχρι τα 330 έως την 1/1/2010. Ωστόσο, από την 1/5/2004, το επίπεδο του φόρου δεν πρέπει να είναι χαµηλότερο από 245 Λετονία και Λιθουανία (πετρέλαιο ντίζελ και κηροζίνη): σταδιακή εναρµόνιση µέχρι τα 302 έως την 1/1/ 2011 και µέχρι τα 330 έως την 1/1/2013. Ωστόσο, από την 1/5/2004, το επίπεδο του φόρου δεν πρέπει να είναι χαµηλότερο από 245 και, από την 1/1/2008, χαµηλότερο από 274 Πολωνία (πετρέλαιο ντίζελ): σταδιακή εναρµόνιση µέχρι τα 302 έως την 1/1/2011 και µέχρι τα 330 έως την 1/1/ 2013. Ωστόσο, από την 1/5/2004, το επίπεδο του φόρου δεν πρέπει να είναι χαµηλότερο από 245 και από την 1/1/2008, χαµηλότερο από 274 Μολυβδούχος βενζίνη (ελάχιστος συντελεστής ΕΕ: 421 /1000 λίτρα από 1/1/ 2004) Μάλτα: σταδιακή εναρµόνιση έως την 1/1/2010. Ωστόσο, από την 1/5/2004, το επίπεδο του φόρου δεν πρέπει να είναι χαµηλότερο από 337 Αµόλυβδη βενζίνη (ελάχιστος συντελεστής ΕΕ: 359 /1000 λίτρα από 1/1/ 2004) Εσθονία, Μάλτα: σταδιακή εναρµόνιση έως την 1/1/2010. Ωστόσο, από την 1/5/2004, το επίπεδο του φόρου δεν πρέπει να είναι χαµηλότερο από 287 Λετονία, Λιθουανία: σταδιακή εναρµόνιση έως την 1/1/2011. Ωστόσο, από την 1/5/2004, το επίπεδο του φόρου δεν πρέπει να είναι χαµηλότερο από 287 και, από την 1/1/2008, χαµηλότερο από 323 Πολωνία: σταδιακή εναρµόνιση έως την 1/1/2009. Ωστόσο, από την 1/5/2004, το επίπεδο του φόρου δεν πρέπει να είναι χαµηλότερο από 287 Πετρέλαιο ντίζελ που χρησιµοποιείται για θέρµανση (ελάχιστος συντελεστής ΕΕ: 21 /1000 λίτρα από την 1/1/2004) Πολωνία (για το πετρέλαιο ντίζελ που χρησιµοποιείται ως καύσιµο θέρµανσης για τη θέρµανση σχολείων, νηπιαγωγείων και άλλων δηµόσιων χώρων): ολικές ή µερικές απαλλαγές ή µειώσεις έως την 1/1/2008 4
Μαζούτ που χρησιµοποιείται για τηλεθέρµανση (ελάχιστος συντελεστής ΕΕ: 15 /1000 χγρ. από την 1/1/2004) Λετονία (µαζούτ που χρησιµοποιείται για τηλεθέρµανση): σταδιακή εναρµόνιση έως την 1/1/ 2010, αλλά, από την 1/1/2007, ο συντελεστής δεν µπορεί να είναι µικρότερος από το 50% του σχετικού ελάχιστου κοινοτικού συντελεστή Μάλτα: σταδιακή εναρµόνιση έως την 1/1/2009, αλλά, από την 1/1/ 2007, ο συντελεστής δεν µπορεί να είναι µικρότερος από το 50% του σχετικού ελάχιστου κοινοτικού συντελεστή Πολωνία: σταδιακή εναρµόνιση έως την 1/1/2008,άλλά, από την 1/1/2004, το επίπεδο του φόρου δεν µπορεί να είναι κατώτερο από 13 Ηλεκτρική ενέργεια (ελάχιστος συντελεστής ΕΕ: 0,5 /MWh για τις επιχειρήσεις και 1,0 /MWh για τους ιδιώτες από την 1/1/2004) Τσεχική ηµοκρατία: ολικές ή µερικές εξαιρέσεις ή µειώσεις έως την 1/1/2008 Εσθονία: µέχρι την 1/1/2010 για να µετατρέψει το ισχύον σύστηµα φορολόγησης της ηλεκτρικής ενέργειας στην παραγωγή σε σύστηµα φορολόγησης της ηλεκτρικής ενέργειας στην κατανάλωση Ουγγαρία (για τηλεθέρµανση), Λετονία, Μάλτα, Σλοβακία: σταδιακή εναρµόνιση έως την 1/1/2010, αλλά, από την 1/1/2007, ο συντελεστής δεν µπορεί να είναι κατώτερος από το 50% του ελάχιστου κοινοτικού συντελεστή Λιθουανία: ολική απαλλαγή έως την 1/1/2010 Πολωνία: σταδιακή εναρµόνιση έως την 1/1/2006 Φυσικό αέριο (ελάχιστος συντελεστής ΕΕ: 0,15 /gigajoule για τις επιχειρήσεις και 0,3 /gigajoule για τους ιδιώτες από την 1/1/2004) Τσεχική ηµοκρατία (για αστική κεντρική θέρµανση): ολικές ή µερικές απαλλαγές ή µειώσεις των φορολογικών επιπέδων έως την 1/1/2008 Ουγγαρία (για αστική κεντρική θέρµανση), Μάλτα, Σλοβακία: σταδιακή εναρµόνιση έως την 1/1/2010, αλλά, από την 1/1/2007, ο συντελεστής δεν πρέπει να είναι κατώτερος από το 50% του ελάχιστου κοινοτικού συντελεστή Λετονία, Πολωνία, Σλοβενία: η απαλλαγή επιτρέπεται ήδη βάσει της οδηγίας για τη φορολόγηση της ενέργειας, η οποία επιτρέπει την απαλλαγή για το φυσικό αέριο στα κράτη µέλη όπου το µερίδιο του φυσικού αερίου στην τελική κατανάλωση ενέργειας ήταν µικρότερο από το 15 % το 2000. Η απαλλαγή ισχύει για περίοδο µέχρι δέκα έτη µετά την έναρξη ισχύος αυτής της οδηγίας ή έως ότου το εθνικό µερίδιο φυσικού αερίου στην τελική κατανάλωση ενέργειας φθάσει το 25 %, εάν η αναλογία αυτή επιτευχθεί πιο σύντοµα. Λιθουανία: απαλλαγή έως την 1/1/2010 Άνθρακας και οπτάνθρακας (ελάχιστος συντελεστής ΕΕ: 0,15 /gigajoule για τις επιχειρήσεις και 0,3 /gigajoule για τους ιδιώτες από την 1/1/2004) Τσεχική ηµοκρατία: ολικές ή µερικές απαλλαγές ή µειώσεις έως την 1/1/2008 Ουγγαρία, Πολωνία (άνθρακας που χρησιµοποιείται για αστική κεντρική θέρµανση): σταδιακή εναρµόνιση έως την 1/1/2010. Ωστόσο, από την 1/1/2007 οι πραγµατικοί φορολογικοί συντελεστές δεν πρέπει να είναι κατώτεροι από το 50% των ελάχιστων κοινοτικών συντελεστών 5
Λετονία (άνθρακας και οπτάνθρακας), Μάλτα (στερεά καύσιµα), Ουγγαρία και Πολωνία (άνθρακας που χρησιµοποιείται για άλλους σκοπούς εκτός από την αστική κεντρική θέρµανση), Σλοβακία (στερεά καύσιµα): σταδιακή εναρµόνιση έως την 1/1/2009. Ωστόσο, από την 1/1/2007 οι πραγµατικοί φορολογικοί συντελεστές δεν πρέπει να είναι κατώτεροι από το 50% των ελάχιστων κοινοτικών συντελεστών Ουγγαρία (άνθρακας και οπτάνθρακας): απαλλαγή έως την 1/1/2009 Λιθουανία (άνθρακας, οπτάνθρακας και λιγνίτης): πλήρης απαλλαγή έως την 1/1/2007. Ασφαλτούχος σχιστόλιθος (ελάχιστος συντελεστής ΕΕ: ο ίδιος µε αυτόν που ισχύει για τον άνθρακα βλέπε παραπάνω) Εσθονία: ολική ή µερική απαλλαγή έως την 1/1/2009, µείωση έως 50% του κοινοτικού συντελεστή έως την 1/1/2013. Πετρέλαιο σχιστολίθου (ελάχιστος συντελεστής ΕΕ: 15 για 1000 χγρ.) Εσθονία: µόνο για κεντρική θέρµανση, σταδιακή εναρµόνιση από την 1/1/2010. Ωστόσο, από την 1/1/2007, ο πραγµατικός φορολογικός συντελεστής δεν µπορεί να είναι µικρότερος από το 50% του ελάχιστου κοινοτικού συντελεστή. Orimulsion (ελάχιστος συντελεστής ΕΕ: ο ίδιος µε αυτόν που ισχύει για τον άνθρακα βλέπε παραπάνω) Λιθουανία: απαλλαγή για χρήσεις άλλες από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή θερµότητας µέχρι την 1 /1/2010 Άλλες απαλλαγές (ο ελάχιστος συντελεστής ΕΕ εξαρτάται από το χρησιµοποιούµενο καύσιµο) Μάλτα: µείωση του φόρου µέχρι τις 31/12/2006 για καύσιµα που χρησιµοποιούνται για ιδιωτικά σκάφη αναψυχής και ιδιωτικές πτήσεις αναψυχής Λετονία: µειωµένοι φορολογικοί συντελεστές και φοροαπαλλαγές µέχρι τις 31/12/2006 για ενεργειακά προϊόντα και ηλεκτρική ενέργεια που χρησιµοποιούνται σε επιβατικά οχήµατα δηµόσιων µεταφορών σε τοπικό επίπεδο. Πολωνία: µειωµένοι φορολογικοί συντελεστές και φοροαπαλλαγές για ορισµένα καύσιµα (που χρησιµοποιούνται για αεροπορικούς κινητήρες, ναυτικούς κινητήρες, και κινητήρες θαλάσσης) µέχρι τις 31/12/2006. 6