ΚΑΛΟΚ ΑΙΡΙ 2014 ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΜΙΛΟΥ ΙΑΣΩ 22 και προστασία από τον ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ στα παιδιά Χρήσιμες συμβουλές για μετά τον ΤΟΚΕΤΟ H Υγιεινή των Χεριών ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ως μέσο θετικής εξέλιξης 8 Σημεία Κλειδιά για τον ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Πρόληψη ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ της ΜΗΤΡΑΣ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΗ EΛΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ στα παιδιά Αντιμετώπιση της ΠΕΡΙΤΟΝΑΪΚΗΣ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΩΣΗΣ
ΚΑΛΟΚ ΑΙΡΙ 2014 ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΜΙΛΟΥ ΙΑΣΩ 22 INDEX περιεχόμενα και προστασία από τον Χρήσιμες συμβουλές για μετά τον ΤΟΚΕΤΟ H Υγιεινή των Χεριών ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ως μέσο θετικής εξέλιξης ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ στα παιδιά 8 Σημεία Κλειδιά για τον ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Πρόληψη ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ της ΜΗΤΡΑΣ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΗ EΛΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ στα παιδιά Αντιμετώπιση της ΠΕΡΙΤΟΝΑΪΚΗΣ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΩΣΗΣ ΙΑΣΩ 02 ΙΑΣΩ Παίδων 04 ΙΑΣΩ Παίδων 12 και μετά τον τοκετό... Χρήσιμες συμβουλές Παιδί και προστασία από τον ήλιο Αγχώδεις διαταραχές στα παιδιά Περιοδική έκδοση του Ομίλου ΙΑΣΩ Τεύχος: 22 καλοκαιρι 2014 Εκδότης MedStem Services Λ. Κηφισίας 37-39, Μαρούσι Τηλ: 210 6184000 Fax: 210 6184158 www.iaso.gr Πρόεδρος: Γεώργιος Σταματίου 02 ΙΑΣΩ 18 και HPV σχετιζόμενες αλλοιώσεις ΙΑΣΩ Παίδων 24 ΙΑΣΩ Θεσσαλίας 28 ΙΑΣΩ Παίδων 34 ΙΑΣΩ General 36 ΙΑΣΩ Θεσσαλίας 40 ΙΑΣΩ General 42 04 12 Πρόληψη ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ Το παιχνίδι ως μέσο θετικής εξέλιξης Η Υγιεινή των Χεριών στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας Υπερηχογραφική ελαστογραφία: η εφαρμογή της μεθόδου στα παιδιά. Παρόν και μέλλον 18 24 40 Η αντιμετώπιση της Περιτοναϊκής Καρκινωμάτωσης Το Οφθαλμολογικο Xειρουργικο Tμήμα στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας 8 Σημεία κλειδιά που πρέπει να γνωρίζουμε για τον Σακχαρώση Διαβήτη Αντιπρόεδρος: Αντώνιος Βλαχούσης Διεύθυνση Σύνταξης & Διαφήμισης: Έλενα Φίλλιπς Πρόεδρος Συντακτικής Επιτροπής: Διακομανώλης Εμμανουήλ Υπεύθυνοι Συντακτικής Επιτροπής κλινικών Ομίλου ΙΑΣΩ: ΙΑΣΩ: Διακομανώλης Εμμανουήλ Μαιευτήρας Γυναικολόγος, Καθηγητής Μ./Γ. Πανεπιστημίου Αθηνών ΙΑΣΩ General: Βασίλειος Χ. Γολεμάτης Ομότιμος Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών ΙΑΣΩ Παίδων: Παναγιώτης Σπ. Λαγός Ε. Καθηγητής Παιδιατρικής, Διευθυντής Ιατρικής Υπηρεσίας ΙΑΣΩ Παίδων ΙΑΣΩ Θεσσαλίας: Κωνσταντίνος Χατζηθεοφίλου Καθηγητής Γενικής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Κ.Α.Α Φιλοκτήτης: Γ. Βησσαράκης Ιατρός Αποκατάστασης, Επιστημονικός Διευθυντής Φιλοκτήτη Σχεδίαση - Σελιδοποίηση Α. Δεκαβάλλας I 10 DESIGN 42 Το περιοδικό διατίθεται δωρεάν επιπλέον... 49- Τα Νέα του Ομίλου ΙΑΣΩ 57- Ευχαριστήριες Επιστολές 58- My Club Card VISA 62- Ρεπορτάζ Αγοράς 64- Τα Τμήματα του Ομίλου ΙΑΣΩ Μy Life Μagazine 1
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ... μετα τον τοκετο και μετά τον τοκετό... Χρήσιμες συμβουλές Dr Ιωάννης Σταματίου Μαιευτήρας -Γυναικολόγος Συνεργάτης ΙΑΣΩ Μετά τον τοκετό οι τεράστιες προσαρμοστικές αλλαγές που συνέβησαν σε διάστημα 9 μηνών αντιστρέφονται σε διάστημα μόλις 6 εβδομάδων. Έτσι αμέσως μετά τον τοκετό η μήτρα μπορεί να ψηλαφηθεί στό ύψος του ομφαλού και ζυγίζει 1000 γραμμάρια ενώ έξι εβδομάδες αργότερα ζυγίζει μόλις 150 γραμμάρια και δεν είναι πια ψηλαφητή από την κοιλιά 1. 2 Μy Life Μagazine
... μετά τον τοκετο ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο θηλασμός προσφέρει πολλαπλά οφέλη στο νεογνό και την μητέρα, ιδιαίτερα κατά τους πρώτους 3 μήνες της ζωής του. Όσο λοιπόν μειώνεται ο όγκος της μήτρας παρατηρείται μία έκκριση από τον κόλπο η οποία αρχικά είναι σαν βαριά περίοδος και προοδευτικά γίνεται όλο και πιο ανοιχτόχρωμη για να καταλήξει δύο εβδομάδες αργότερα λευκή χωρίς πρόσμειξη αίματος. Τα λόχεια, όπως ονομάζεται αυτή η έκκριση, δημιουργούνται από την απόρριψη από την μήτρα της εσωτερικής της επένδυσης που αποκαλείται φθαρτός και την αναγέννηση του φυσιολογικού της επιθηλίου που θα αποβάλλεται κάθε μήνα, του ενδομητρίου. Αν τα λόχεια παραμένουν αιματηρά για πολλές ημέρες η είναι δύσοσμα θα πρέπει να ενημερώσετε τον μαιευτήρα σας γιατί μπορεί να υπάρχει φλεγμονή στο εσωτερικό της μήτρας 2. Τα οφέλη Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο θηλασμός προσφέρει πολλαπλά οφέλη στο νεογνό και την μητέρα ιδιαίτερα κατά τους πρώτους 3 μήνες της ζωής του. Το μητρικό γάλα περιέχει πρωτεΐνες, γαλακτόζη, νερό και λίπη. Αποτελεί ιδεώδη τροφή που θωρακίζει το νεογνό έναντι λοιμώξεων και αλλεργικών αντιδράσεων, καθώς μεταφέρονται αντισώματα όπως ανοσοσφαιρίνες ΙgA που προστατεύουν το έντερο του νεογνού από τη προσκόλληση στα κύτταρα του βλεννογόνου διαφορών βακτηριδίων όπως το κολοβακτηρίδιο. Ο θηλασμός αναπτύσσει την σχέση της μητέρας με το νεογνό αλλά υποβοηθά και την απώλεια βάρους μετά τον τοκετό 3. Οι γόνιμες μέρες Σε ότι αφορά τις μη θηλάζουσες γυναίκες οι ωοθήκες αναπτύσσουν το πρώτο ωοθυλάκιο περίπου 30 ημέρες μετά τον τοκετό με αποτέλεσμα να ακολουθήσει η έμμηνος ρήση 15 μέρες μετά. Αντίθετα στις θηλάζουσες γυναίκες αυτό μπορεί να καθυστερήσει για μήνες η και έτη ανάλογα με την ένταση και τη διάρκεια του θηλασμού και είναι φυσιολογική γιατί οφείλεται στην αύξηση της προλακτίνης στο αίμα, ορμόνης που είναι υπεύθυνη για την παραγωγή του γάλακτος. Οι γόνιμες ημέρες λοιπόν μπορεί να επανέλθουν πριν την πρώτη περίοδο και έτσι η χρήση κάποιας από τις γνωστές μεθόδους αντισύλληψης κρίνεται επιβεβλημένη. Η σεξουαλική δραστηριότητα πρέπει να αποφεύγεται για τις πρώτες 6 βδομάδες μετά τον τοκετό με σκοπό την πλήρη επούλωση του τραύματος και την παύση των λόχιων που σηματοδοτούν την επούλωση του εσωτερικού της μήτρας. Σε μη θηλάζουσες μητέρες η χρήση αντισυλληπτικών δι- My Life Magazine 3
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ... μετα τον τοκετο σκίων υπό προϋποθέσεις αποτελεί ίσως την καλύτερη μέθοδο προστασίας. Τα οιστρογόνα των αντισυλληπτικών όμως μπορεί να μειώσουν την παραγωγή προλακτίνης και να σταματήσουν την παραγωγή γάλακτος. Έτσι για τις θηλάζουσες καλύτερη λύση αποτελεί η μηχανική αντισύλληψη όπως η χρήση προφυλακτικού ή η τοποθέτηση ενδομητρίου σπειράματος 4. Στην περίπτωση κατά την οποία η γυναίκα δεν θέλει να θηλάσει το νεογνό της ή εάν ο θηλασμός αντενδείκνυται η αναστολή της γαλουχίας γίνεται με χορήγηση βρωμοκρυπτίνης ή εναλλακτικά καμπεργολίνης σε μια δόση από το στόμα εφάπαξ 5. Η καθαριότητα Η καθαριότητα ιδιαίτερα των έξω γεννητικών οργάνων και των μαστών είναι επιβεβλημένη πολλές φορές την ημέρα για την αποφυγή λοιμώξεων των μαστών (μαστίτιδα), του εσωτερικού της μήτρας (ενδομητρίτιδα) και της ουροδόχου κύστης (κυστίτιδα). Το έντερο Η φυσιολογική λειτουργία του εντέρου συνήθως επανέρχεται την δεύτερη μέρα μετά τον τοκετό και υπό σωστή διατροφή συνεχίζεται κανονικά. Οι γόνιμες ημέρες μπορεί να επανέλθουν πριν την πρώτη περίοδο και έτσι η χρήση κάποιας από τις γνωστές μεθόδους αντισύλληψης κρίνεται επιβεβλημένη. Το δέρμα Όσον αφορά τον δέρμα η επάνοδος στην φυσική ελαστικότητα γίνεται βραδέως ενώ η αποκατάσταση των ορθών κοιλιακών μυών υποβοηθείται από την σωματική άσκηση. Οι ραβδώσεις του δέρματος ραγάδες αποχρωματίζονται σταδιακά σε διάστημα εβδομάδων όμως παραμένουν μόνιμα ανάλογα με τον τύπο δέρματος κάθε γυναίκας. Βιβλιογραφία 1. Cluett ER, Alexander J, Pickering RM. What is the normal pattern of uterine involution? An investigation of postpartum uterine involution measured by the distance between the symphysis pubis and the uterine fundus using a paper tape measure. Midwifery. 1997 Mar;13(1):9-16 2. Chi C, Bapir M, Lee CA, Kadir RA. Puerperal loss (lochia) in women with or without inherited bleeding disorders. Am J Obstet Gynecol. 2010 Jul;203(1):56. 3. Vinter CA, Jensen DM, Ovesen P, Beck-Nielsen H, Tanvig M, Lamont RF, Jørgensen JS.Postpartum weight retention and breastfeeding among obese women from the randomized controlled Lifestyle in Pregnancy (LiP) trial. Acta Obstet Gynecol Scand. 2014 May 16. 4. Robin G, Massart P, Graizeau F, Guérin du Masgenet B. [Postpartum birth control: state-of-the-art]. Gynecol Obstet Fertil. 2008 Jun;36(6):603-15. 5. Grueger B; Canadian Paediatric Society, Community Paediatrics Committee. Weaning from the breast. Paediatr Child Health. 2013 Apr;18(4):210-1. 4 Μy Life Μagazine
ΠΑΙΔΙ & ΥΓΕΙΑ Παιδί και προστασία από τον ήλιο Παιδί και προστασία από τον ήλιο Τάλια Τσιβιτανίδου- Κάκουρου Παιδίατρος - Παιδοδερματολόγος Συνεργάτης ΙΑΣΩ Παίδων Η ηλιακή ακτινοβολία περιλαμβάνει τρεις τύπους υπεριώδους ακτινοβολίας που σύμφωνα με το μήκος κύματος διακρίνονται σε UVA (320 400 nm), UVB (290 320 nm) και UVC (100 290 nm). Η UVC υπεριώδης ακτινοβολία φιλτράρεται στο άνω τμήμα της ατμόσφαιρας, ενώ οι UVA και UVB φτάνουν στη γη. Η υπέρμετρη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, και επομένως στην UVA και UVB υπεριώδη, προκαλεί παρενέργειες όχι μόνο στο δέρμα αλλά ακόμη στα μάτια και τo αμυντικό σύστημα του οργανισμού. 6 Μy Life Μagazine
Παιδί και προστασία από τον ήλιο ΠΑΙΔΙ & υγεια Η ηλιοπροφύλαξη πρέπει να αρχίζει από τη γέννηση και να αποτελεί τρόπο ζωής για όλη την οικογένεια. Σ το δέρμα οι παρενέργειες είναι άμεσες όπως το έγκαυμα, και απώτερες όπως η πρόωρη γήρανση και o καρκίνος του δέρματος (επιθηλιώματα και μελάνωμα). Τα επιθηλιώματα αποτελούν καλοήθεις όγκους ενώ το μελάνωμα είναι μία από τις χειρότερες μορφές καρκίνου στον άνθρωπο. Όλες οι μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η εμφάνιση επιθηλιώματος και πρόωρης γήρανσης σχετίζεται με τη χρόνια έκθεση στον ήλιο, ενώ η εμφάνιση μελανώματος σχετίζεται με τη διαλείπουσα έκθεση στον ήλιο (για παράδειγμα αλόγιστη έκθεση στον ήλιο στις 15ημερες καλοκαιρινές διακοπές) και τον αριθμό των ηλιακών εγκαυμάτων που έχει υποστεί κάποιος στην παιδική του ηλικία. Η δια βίου πιθανότητα ανάπτυξης μελανώματος είναι σήμερα 1:33 σε σύγκριση με 1:1500 που ήταν το 1935. Τονίζεται ότι ο κίνδυνος ανάπτυξης μελανώματος είναι ιδιαίτερα υψηλός στις οικογένειες με ιστορικό δυσπλαστικών σπίλων (άτυπες μαύρες ελιές) και μελανώματος. Όσον αφορά τα μάτια, η χρόνια έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει όψιμο καταρράκτη, πτερύγιο, φωτοδερματίτιδα, κερατίτιδα, επιπεφυκίτιδα, καρκίνο στα βλέφαρα και τους επιπεφυκότες. Βρέφη και παιδιά ηλικίας έως 10 ετών έχουν αυξημένη διαπερατότητα του οφθαλμικού φακού στην ορατή και υπεριώδη ακτινοβολία σε σχέση με τη μετέπειτα ζωή. Μη προστασία των οφθαλμών την περίοδο αυτή μπορεί να οδηγήσει σε βλάβες του αμφιβληστροειδούς. Επίσης μελέτες δείχνουν ότι η υπέρμετρη έκθεση στον ήλιο φαίνεται ότι καταστέλλει και την άμυνα του οργανισμού ιδιαίτερα την άμυνα του δέρματος. Σημειώνεται ότι ο επιδερμιδικός φραγμός του δέρματος παραμένει ανώριμος στα δύο πρώτα χρόνια της ζωής και ότι ακόμη βλάβες στο DNA των κυττάρων με ολέθριες συνέπειες αργότερα μπορεί να επισυμβούν από το πρώτο καλοκαίρι της ζωής. Επομένως η ηλιοπροφύλαξη πρέπει να αρχίζει από τη γέννηση και να αποτελεί τρόπο ζωής για όλη την οικογένεια. Τονίζεται παράλληλα ότι η λογική έκθεση στον ήλιο, δηλαδή έκθεση για χρονικό διάστημα που δεν επιτρέπει στο δέρμα να κοκκινίσει, είναι απαραίτητη για την παραγωγή από το δέρμα της βιταμίνης D3. Για αποφυγή υποβιταμίνωσης η Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδιατρικής συνιστά χορήγηση 400 IU βιταμίνης D3 στα βρέφη από τη γέννηση τους και τονίζει την αναγκαιότητα μέτρων ηλιοπροφύλαξης. Μελέτες στον τόπο μας, έδειξαν ότι οι μητέρες που είχαν γνώση των επιπτώσεων της αυξημένης ηλιακής ακτινοβολίας στον οργανισμό, εφάρμοζαν σωστά μέτρα ηλιοπροφύλαξης τόσο για τον εαυτό τους όσο και για τα παιδιά τους. Επίσης από σχετική μελέτη φάνηκε ότι η γνώση και τα αντίστοιχα μέτρα ηλιοπροφύλαξης της Ελληνικής οικογένειας βελτιώθηκαν σημαντικά το 2002 σε σύγκριση με μία δεκαετία νωρίτερα (1993). Επομένως απαιτείται ενημέρωση, απόκτηση γνώσης και εφαρμογή. Τα παιδιά εύκολα ακολουθούν το παράδειγμα των γονιών, ας υιοθετήσουμε λοιπόν, οι γονείς, τα κατάλληλα μέτρα ηλιοπροφύλαξης ώστε να γίνουν ρουτίνα στα παιδιά μας. My Life Magazine 7
ΠΑΙΔΙ & ΥΓΕΙΑ Παιδί και προστασία από τον ήλιο Τι μέτρα όμως πρέπει να λαμβάνονται; 1 2 Να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο μεταξύ 11π.μ.-3 μ.μ. επειδή η υπεριώδης ακτινοβολία που φτάνει στη γη στο χρονικό αυτό διάστημα είναι εντονότερη. Εάν το παιδί παίζει εκτός σπιτιού να εξηγήσουμε ότι όταν η σκιά του γίνει κοντύτερη από το ανάστημα του, αυτό σημαίνει ότι οι ακτίνες του ήλιου είναι έντονες και επικίνδυνες και πρέπει να συνεχίσει το παιγνίδι σε σκιερό μέρος! Όταν πρόκειται να εκτεθούμε στον ήλιο να χρησιμοποιείται αντιηλιακό σε όλα τα ακάλυπτα μέρη του σώματος. Τα αντιηλιακά περιέχουν χημικά φίλτρα που απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία ή φυσικά φίλτρα που την αντανακλούν ή συνδυασμό και των δύο (χημικά και φυσικά φίλτρα). Στα παιδιά συνιστάται αντιηλιακό από φυσικά φίλτρα. Τα φυσικά φίλτρα αφήνουν πάντα στο δέρμα ένα άσπρο φιλμ. Το αντιηλιακό να έχει δείκτη προστασίας τουλάχιστον 15, η επάλειψη να γίνεται περίπου 20 λεπτά πριν από την έκθεση στον ήλιο και να επαναλαμβάνεται κάθε 2 ώρες. Όταν το παιδί μπαινοβγαίνει στο νερό ή είναι ιδρωμένο, η επάλειψη πρέπει να γίνεται συχνότερα. Χρήση αντιηλιακού με δείκτη προστασίας 15 σημαίνει ότι μας επιτρέπει να καθίσουμε στον ήλιο 15 φορές περισσότερο μέχρι να παρουσιάσουμε κοκκινίλα στο δέρμα σε σχέση με το να μη χρησιμοποιούσαμε αντιηλιακό. Σημειώνεται ότι το δέρμα πρέπει να επαλείφεται με ικανή ποσότητα αντιηλιακού. Η συνιστώμενη δόση είναι 2mg/cm 2. Σχετικές μελέτες δείχνουν ότι συνήθως χρησιμοποιείται μικρότερη δόση (0,5-1,5mg/cm 2 ), με αποτέλεσμα να ελαττώνεται ο βαθμός προστασίας που παρέχει το αντιηλιακό κατά 20-50%. Δηλαδή μεγαλύτερη σημασία έχει η επάλειψη με επαρκή ποσότητα αντιηλιακού και όχι ο δείκτης προστασίας. Το αντιηλιακό δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιείται για να παρατείνεται η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Τονίζεται ακόμη ότι: α) το αντιηλιακό συνιστάται μετά την ηλικία των έξι μηνών. β) δεν πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο στην παραλία αλλά οπουδήποτε εκτεθούμε στον ήλιο (παιδική χαρά, βόλτα κ.α.). Στα αγόρια να μην ξεχνούμε να βάζουμε αντιηλιακό στα πτερύγια των αυτιών που δεν προστατεύονται από τα μαλλιά τους. γ) το ακτινοσκιερό μέρος, μας καλύπτει μερικώς από τον ήλιο, δεδομένου ότι η ηλιακή ακτινοβολία αντανακλάται από επιφάνειες όπως η άμμος, το νερό, το τσιμέντο. δ) η χρήση αντιηλιακού συνιστάται από τέλος Απριλίου μέχρι Οκτώβριο. 8 Μy Life Μagazine
My Life Magazine 9
ΠΑΙΔΙ & ΥΓΕΙΑ Παιδί και προστασία από τον ήλιο 3 Εκτός από το αντιηλιακό στα μέτρα ηλιοπροφύλαξης περιλαμβάνονται πλατύγυρο καπέλο, ανοιχτόχρωμες μπλούζες με μανίκια, γυαλιά ηλίου. Το αντιηλιακό δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιείται για να παρατείνεται η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Το καπέλο πρέπει να είναι πλατύγυρο ώστε να προστατεύει το πρόσωπο και ιδιαίτερα τα μάτια, το σβέρκο και τα αυτιά. Η χρήση πλατύγυρου καπέλου ελαττώνει την έκθεση των ματιών στην υπεριώδη ακτινοβολία κατά 50%. Οι μπλούζες και τα παντελόνια πρέπει να έχουν πυκνή ύφανση για να προστατεύουν από τον ήλιο. Τα ρούχα είναι ηλιοπροστατευτικά όταν δεν μπορείς να δεις μέσα από αυτά, όταν τα σηκώσεις στο φως. Σε αρκετά καλοκαιρινά ρούχα, σήμερα, σημειώνεται στην ετικέτα και ο δείκτης προστασίας από τον ήλιο. Αναγράφεται ως UPF (Ultraviolet Protection Factor) και συνιστάται να είναι UPF 40+. Τα γυαλιά ηλίου πρέπει επίσης να τηρούν κατάλληλες προδιαγραφές (να μπλοκάρουν την υπεριώδη ακτινοβολία σε ποσοστό τουλάχιστον 99.5%) και αυτό εξασφαλίζεται όταν τα αγοράσουμε από κατάστημα οπτικών. Όσον αφορά στο χρώμα των φακών θεωρείται ότι το καφέ είναι ίσως το πιο κατάλληλο για καθημερινή χρήση. Χρήση γυαλιών ηλίου κακής ποιότητας διαστέλλει τις κόρες των ματιών και επομένως επιτρέπει την είσοδο μεγαλύτερης ποσότητας υπεριώδους ακτινοβολίας με επακόλουθο βλάβη στο μάτι. Τα μέτρα ηλιοπροφύλαξης είναι απλά και εύκολο να τηρηθούν. Ας τα ενσωματώσουμε λοιπόν στον τρόπο ζωής μας. Βιβλιογραφία 1. Balk SJ. Ultraviolet Radiation: A Hazard to Children and Adolescents Paediatrics. 2011; 127:791-817 2. Gambichler T, Laperre J, Hoffmann K et al. The European standard for sun-protective clothing: EN 13758.J Eur Acad Dermatol Venereol. 2006; 20:125-30. 3. Kakourou T, Klimentopoulou A, Kavadias G et al. Improvement of sun-related knowledge and protection practice. Eur J Dermatol. 2006; 16:172-6. 4. Kakourou T, Bakoula C, Kavadias G et al. Mothers' knowledge and practices related to sun protection in Greece. Pediatr Dermatol. 1995; 12:207-10 5. Paller A et al. New Insights About Infant and Toddler Skin: Implications for Sun ProtectionPediatrics 2011; 128: 92-102. 6. Ιστοσελίδα American Academy of Pediatrics 2014; http://www.aap.org/ 10 Μy Life Μagazine
My Life Magazine 11
ΠΑΙΔΙ & ΥΓΕΙΑ Αγχωδεις διαταραχεσ στα παιδια Αγχώδεις διαταραχές στα παιδιά Μαρία Γκουζιώτη Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια Συνεργάτης ΙΑΣΩ Παίδων Το άγχος είναι ένα συνηθισμένο και φυσιολογικό συναίσθημα τόσο στους ενήλικες, όσο και στα παιδιά... Τ α περισσότερα παιδιά βιώνουν άγχος, αγωνία, ανησυχία και φόβο κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής τους, συναισθήματα λειτουργικά που προειδοποιούν και τα διευκολύνουν στην αποτελεσματική αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων (π.χ. παραμονές εξετάσεων, αλλαγή τάξης ή σχολείου κτλ.), θέτοντας τον οργανισμό σε κατάσταση ετοιμότητας. Το άγχος, λοιπόν, συμβάλλει στην αναπτυξιακή πορεία των παιδιών, που οδηγεί από την εξάρτηση στην αυτονομία. Όταν όμως το βίωμα του άγχους στην παιδική εφηβική ηλικία είναι επίμονο, υπερβολικό σε ένταση και δυσανάλογο σε σχέση με το ερέθισμα που το προκαλεί, τότε ενδέχεται να αποτελεί ένδειξη κάποιας αγχώδους διαταραχής. Το άγχος τότε χάνει τη λειτουργικότητα του, παρεμποδίζει την επίτευξη επιθυμητών στόχων, την καθημερινή λειτουργία και τις δραστηριότητες του παιδιού όπως το σχολείο, τη δημιουργία φίλων ή τον ύπνο και προκαλεί δυσάρεστες συναισθηματικές και σωματικές αντιδράσεις. 12 Μy Life Μagazine
Αγχωδεις διαταραχεσ στα παιδια ΠΑιΔΙ & ΥΓΕΙΑ Πώς αντιδρούν τα παιδιά στο άγχος; Σε επίπεδο συμπεριφοράς ενδέχεται να παρατηρηθούν εκρήξεις οργής, θυμός, ευερεθιστότητα, επιθετικότητα, τρόμος, θλίψη, απόσυρση, δυσκολία συγκέντρωσης, δυσκολία να συναναστρέφονται άλλα παιδιά κ.α. Επίσης, το σώμα τους μπορεί να αντιδράσει με συμπτώματα όπως: πονοκέφαλο, ναυτία ή και εμετοί, ταχυπαλμία, τρέμουλο, εφίδρωση, διάρροια, κοκκίνισμα κ.α. Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των παιδιών που προσέρχονται στα παιδιατρικά τμήματα των νοσοκομείων με τέτοια συμπτώματα έχει αυξηθεί. Από τις εξετάσεις δε στις οποίες υποβάλλονται, προκύπτει ότι οι πόνοι δεν οφείλονται σε κάποιο νόσημα, αλλά ότι ο παράγοντας είναι ψυχογενής. Ποιες είναι οι διαταραχές άγχους στα παιδιά; Οι πιο συνήθεις αγχώδεις διαταραχές που διαγιγνώσκονται κατά την παιδική και εφηβική ηλικία είναι το άγχος αποχωρισμού, η ειδική φοβία, η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, η κοινωνική αγχώδης διαταραχή, η διαταραχή μετατραυματικού στρες, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Όταν το βίωμα του άγχους στην παιδική ηλικία είναι επίμονο, υπερβολικό σε ένταση και δυσανάλογο σε σχέση με το ερέθισμα που το προκαλεί, τότε ενδέχεται να αποτελεί ένδειξη κάποιας αγχώδους διαταραχής. Άγχος αποχωρισμού: Το παιδί βιώνει υπερβολικό και δυσανάλογο άγχος και αγωνία, που αφορά τον αποχωρισμό του από το σπίτι και από κύρια πρόσωπα με τα οποία έχει αναπτύξει συναισθηματικό δεσμό. Δυσκολεύεται να κοιμηθεί μόνο του, βλέπει εφιάλτες που σχετίζονται με αποχωρισμό, αρνείται να πάει σχολείο και να απομακρυνθεί από το σπίτι. Διακατέχεται από φοβίες ότι κάτι κακό θα συμβεί στα αγαπημένα του πρόσωπα, ότι αυτά μπορεί να τραυματιστούν ή να πεθάνουν, ή ότι το ίδιο θα χαθεί και δεν θα μπορέσει να ξαναβρεθεί μαζί τους. My Life Magazine 13
ΠΑΙΔΙ & ΥΓΕΙΑ Αγχωδεις διαταραχεσ στα παιδια Ειδική φοβία: Το παιδί βιώνει έντονο, επίμονο και υπερβολικό φόβο, που προέρχεται από την παρουσία ή την πρόβλεψη της παρουσίας ενός αντικειμένου ή μίας κατάστασης. Διάφορα φοβικά ερεθίσματα, όπως, η προσέγγιση ζώων/ εντόμων, η θέα του αίματος, οι ενέσεις ή τα τραύματα, το σκοτάδι, οι δυνατοί ήχοι, οι καταιγίδες, η παραμονή σε κλειστό χώρο, η χρήση του ασανσέρ, το ύψος, οι μεταμφιέσεις προσώπων κ.α. προκαλούν φόβο, νευρικότητα, αγωνία, δυσφορία. Το παιδί με ειδική φοβία βρίσκεται διαρκώς σε ετοιμότητα, προκειμένου να διαπιστώσει έγκαιρα την εμφάνιση του φοβικού ερεθίσματος και να το αποφύγει. Παρεμποδίζονται έτσι οι συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες του νέου ανθρώπου, λόγω των πολλαπλών συμπεριφορών αποφυγής. Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή: Το παιδί παρουσιάζει υπερβολική ανησυχία για κάθε τι που σχετίζεται με επερχόμενη δραστηριότητα ή τις συνέπειες των δραστηριοτήτων αυτών ή και για ενδεχόμενες φυσικές καταστροφές, όπως είναι οι σεισμοί ή οι πλημμύρες. Ανησυχεί αδικαιολόγητα για την ακαδημαϊκή του επίδοση ή τις αθλητικές δραστηριότητες, ακόμα και όταν δεν κρίνεται από κανέναν ή τα έχει καταφέρει ήδη πολύ καλά. Λόγω της ανησυχίας του, το παιδί μπορεί να είναι ιδιαίτερα συμμορφωμένο με τάση τελειομανίας και πάντα αβέβαιο για τον εαυτό του. Συνηθίζει να επαναλαμβάνει τα καθήκοντα του εάν το αποτέλεσμά δεν είναι τέλειο. Αποζητά την αποδοχή και χρειάζεται συνεχή επιβεβαίωση αναφορικά με την απόδοση του και τις ανησυχίες του. Κοινωνική αγχώδης διαταραχή: Βασικό χαρακτηριστικό της κοινωνικής φοβίας είναι ο έντονος και επίμονος φόβος που βιώνει το παιδί σε μία ή περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις. Τα παιδιά και οι έφηβοι με κοινωνική φοβία έχουν συνήθως πολύ λίγους φίλους, δεν θέλουν να συμμετέχουν σε ομαδικές δραστηριότητες, στο σχολείο μπορεί να δείχνουν ιδιαίτερα φοβισμένα σε πολλές καταστάσεις (να διαβάσουν φωναχτά, να σηκώσουν χέρι, να πάρουν το λόγο, να φάνε ή να πιούνε) και μπορεί να αποφεύγουν σχολικές εκδρομές και ομαδικές εκδηλώσεις. Στο σπίτι μπορεί να μην απαντούν στο τηλέφωνο και να απομονώνονται όταν έρχονται επισκέπτες. Οι σκέψεις των παιδιών είναι καταστροφικές όπως «θα γίνω ρεζίλι» ή «φαίνομαι κουτός». Διαταραχή μετατραυματικού στρες: Τα χαρακτηριστικά της διαταραχής αυτής είναι το επίμονο άγχος του παιδιού, ως επακόλουθο ενός τραυματικού γεγονότος, το οποίο βίωσε. Τέτοιου είδους γεγονότα μπορεί να είναι φυσικές καταστροφές (σεισμοί, πλημμύρες) ή καταστάσεις όπου το παιδί γίνεται αυτόπτης μάρτυρας ενός τροχαίου ατυχήματος, ενός θανάτου συγγενούς, ληστείας, βιασμού, βασανισμού ή άλλης βίαιης ενέργειας.. Το παιδί μπορεί να νιώθει έντονο και επίμονο φόβο, αβοήθητο ή τρόμο. Το τραυματικό γεγονός μπορεί να αναβιώνεται από το παιδί ξανά και ξανά και εκείνο να λειτουργεί και να αισθάνεται σαν να ξανασυμβαίνει η εμπειρία, παρόλη την έλλειψη ερεθίσματος. Ενδέχεται να βλέπει εφιάλτες ή να χάσει τελείως τον ύπνο του, να έχει εκρήξεις θυμού, να αποσυρθεί κοινωνικά και να αποφεύγει σκέψεις, συναισθήματα, συζητήσεις, δραστηριότητες, ανθρώπους που σχετίζονται με το τραυματικό γεγονός. Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή: Το παιδί έχει ιδεοληψίες και ψυχαναγκασμούς, δηλαδή επαναλαμβανόμενες εμμονές και αθέλητες σκέψεις, εικόνες, ιδέες, με τις οποίες ασχολείται καθημερινά για μεγάλο χρονικό διάστημα, χάνοντας έτσι σε σημαντικό βαθμό τη λειτουργικότητα του. Οι ιδεοληψίες αυτές αφορούν θέματα καθαριότητας, υγείας, τακτοποίησης αντικειμένων, μολύνσεων, θρησκείας και βιώνονται από τα παιδιά με τρόπο εξαιρετικά αγχογόνο. 14 Μy Life Μagazine
Βιολογικό γάλα για βρέφη & νήπια Αγνότητα και Υψηλή διατροφική αξία Προσφέρει την αξία της βιολογικής διατροφής από τα πρώτα στάδια της ζωής του παιδιού Παράγεται σε βιολογικές φάρμες της Ελβετίας, ακολουθώντας πιστά τα πρότυπα της φύσης. Χωρίς χημικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα Χωρίς ορμόνες, αντιβιοτικά και άλλους παράγοντες ανάπτυξης Χωρίς χρήση γενετικά τροποποιημένων οργανισμών Σημαντική σημείωση: Το μητρικό γάλα είναι η ιδανική τροφή για τα βρέφη. Σε περίπτωση που ο θηλασμός είναι ανεπαρκής ή αδύνατος, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί βρεφικό γάλα σύμφωνα με ιατρική συμβουλή. Το βιολογικό γάλα, χάρη στην υψηλή διατροφική του ποιότητα και τον εμπλουτισμό του με Ω-3, Ω-6 ωφέλιμα λιπαρά οξέα και όλες τις απαραίτητες βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία εξασφαλίζει υγιεινή διατροφή για υγιή ανάπτυξη. BLC/ΚΤΧ.4/02.14 Με σεβασμό στη φύση και αγάπη για τη νέα ζωή βιοlac Βιολογικό βρεφικό γάλα σε σκόνη www.biolac.gr
ΠΑΙΔΙ & ΥΓΕΙΑ Αγχωδεις διαταραχεσ στα παιδια Ποιοι παράγοντες συντείνουν στην εκδήλωση των αγχωδών διαταραχών στα παιδιά; Η επίδραση της ποιότητας των σχέσεων μεταξύ των παιδιών και των γονέων τους αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την εμφάνιση διαταραχών άγχους. Το παιδί καταφεύγει στην εκδήλωση τέτοιων συμπτωμάτων όταν δεν αναγνωρίζονται και συνεπώς δεν καλύπτονται οι στοιχειώδεις ανάγκες του για στοργή, φροντίδα, αποδοχή, αναγνώριση και πλήρωση των επιθυμιών του. Και ένας γονιός αδυνατεί να αφουγκραστεί την ύπαρξη του παιδιού του όταν ο ίδιος είναι βυθισμένος και μπλεγμένος στα δικά του προβλήματα. Κάτω από τέτοιες συνθήκες, γεγονότα που έχουν να κάνουν με κάποια απώλεια ή αποχωρισμό, το διαζύγιο των γονιών, η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος ή η σχολική αποτυχία, μια χειρουργική επέμβαση, η υπερπροστατευτική στάση των γονέων, η ένταση και οι οικονομικές/κοινωνικές δυσκολίες στην οικογένεια δύναται να συμβάλλουν στην παρουσία παθολογικού άγχους στο παιδί. Θεραπεία Το σύμπτωμα στην ψυχική υγεία ενός παιδιού υποδηλώνει ότι έχει επέλθει εμπλοκή στην ανάπτυξη του παιδιού. Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε παιδί, ανεξάρτητα από την οικονομικο - κοινωνική κατάσταση της οικογένειας, την καταγωγή του, κ.ά. Λειτουργεί σαν ένα προειδοποιητικό κόκκινο φως, που λέει στο γονιό ότι κάτι δεν πάει καλά, και ταυτόχρονα σαν μια πολύτιμη ευκαιρία για την αντιμετώπιση μιας δύσκολης κατάστασης. Συναισθήματα όπως η ντροπή, ο φόβος, ο θυμός, οι ενοχές από την πλευρά του γονιού διαιωνίζουν τη δυσλειτουργία του παιδιού σε όλα τα επίπεδα της καθημερινότητάς του. Αντίθετα, η αποδοχή του συμπτώματος ως μια ανθρώπινη κατάσταση βοηθάει το γονιό να κινητοποιηθεί, να αναζητήσει λειτουργικές λύσεις και να αναλάβει τελικά την ευθύνη για αλλαγή στάση ζωής. Η ψυχοθεραπεία τόσο του παιδιού όσο και του γονέα είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στο να τους βοηθήσει να μάθουν περισσότερα για τη διάθεση, τα συναισθήματα, τις σκέψεις τους, αλλά και υγιείς τρόπους σχετίζεσθαι και αντιμετώπισης των δύσκολων περιστάσεων. Η στάση, λοιπόν, με την οποία ο γονιός αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της ενήλικης ζωής του, παίζει τον πιο καθοριστικό παράγοντα για το πώς το παιδί ο έφηβος θα έχει μια όμορφη παιδική ηλικία, θα αγαπά τη ζωή και θα βιώνει τις χαρές της. Βιβλιογραφία 1. Κάκουρος, Ε. & Μανιαδάκη, Κ. (2006). Ψυχοπαθολογία παιδιών και εφήβων. Αναπτυξιακή προσέγγιση. Τυπωθήτω, Αθήνα. 2. Μάνος, Ν. (1997). Βασικά στοιχεία κλινικής ψυχιατρικής. Αναθεωρημένη έκδοση. Θεσσαλονίκη: University Studio Press. 3. Τσιάντης, Γ. (2001). Εισαγωγή στη παιδοψυχιατρική. Β έκδοση. Αθήνα: Καστανιώτη. 16 Μy Life Μagazine
My Life Magazine 17
ΥΓΕΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ Πρόληψη ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ και HPV σχετιζόμενες αλλοιώσεις Εμμανουήλ Διακομανώλης Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών Πρόεδρος Επιστημονικού Συμβουλίου ΙΑΣΩ Το άρθρο αυτό αφορά τις γυναίκες και τους ιατρούς του ΙΑΣΩ και δημοσιεύεται μέσα στα πλαίσια του 12ου Ευρωπαϊκού Σεμιναρίου Παθολογίας Τραχήλου και κολποσκόπησης το οποίο υποστηρίζεται από το ΙΑΣΩ. Θεωρήσαμε ότι ορισμένες πληροφορίες, που αφορούν στο επίκαιρο αυτό θέμα θα είναι χρήσιμες όχι μόνο για του ιατρούς μας, αλλά και για τις ασθενείς μας. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ένας από τους συχνότερους γυναικολογικούς καρκίνους και αποτελεί τη δεύτερη κατά σειρά αιτία θανάτου σε παγκόσμια κλίμακα μετά τον καρκίνο του μαστού. Στην Ευρώπη, η συχνότητα καρκίνου τραχήλου μήτρας, μολονότι έχει υποχωρήσει εντυπωσιακά με την εφαρμογή του τεστ Παπανικολάου σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα και τη δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου μεταξύ των νέων γυναικών. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελεί τον πλέον μελετημένο καρκίνο στον άνθρωπο, ο οποίος μπορεί να προληφθεί αν διαγνωσθεί και αντιμετωπισθεί έγκαιρα και του οποίου η αιτιολογία είναι πλέον γνωστή. Η μόλυνση με ορισμένους ογκογόνους τύπους HPV είναι απαραίτητη και αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη προκαρκινικών αλλοιώσεων και τελικά διηθητικού καρκίνου. Μετάδοση "Η λοίμωξη μεταδίδεται εύκολα με τη σεξουαλική επαφή και εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο μολύνονται κάθε μέρα με αυτόν τον τρόπο." Η πιθανότητα λοίμωξης είναι συχνότερη στις νέες σεξουαλικά ενεργές γυναίκες. Ο κίνδυνος απόκτησης μίας νέας HPV λοίμωξης στην εφηβεία αυξάνει κατακόρυφα και είναι ανάλογος με τον ρυθμό εναλλαγής των σεξουαλικών συντρόφων. Το 75% των HPV λοιμώξεων συμβαίνει στην ηλικία αυτή. Ο κίνδυνος απόκτησης νέας λοίμωξης κορυφώνεται στην ηλικία των 20 ετών περίπου, για να μειωθεί προοδευτικά μέχρι την ηλικία των 35 ετών και στη συνέχεια ακολουθεί σταθερή πτωτική πορεία. Η HPV λοίμωξη είναι συνήθως παροδική και υπολογίζεται ότι το 80% περίπου των λοιμώξεων, θα έχουν υποχωρήσει τους επόμενους 18-24 μήνες χωρίς καμία ιατρική παρέμβαση. 18 Μy Life Μagazine
ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ ΥΓΕΙΑ Παράγοντες κινδύνου "Η ηλικία της γυναίκας, όπως ήδη αναφέρθηκε φαίνεται να αποτελεί τον πλέον σταθερό παράγοντα κινδύνου." Στη νεαρή ηλικία και ιδιαίτερα στην εφηβεία, διαμορφώνεται μία νέα περιοχή στον τράχηλο της μήτρας, η οποία φαίνεται να παρουσιάζει μία ιδιαίτερη ευαισθησία στην καρκινογένεση. Η περιοχή αυτή ονομάζεται «ζώνη μετάπλασης», βρίσκεται κοντά στο έξω τραχηλικό στόμιο και καλύπτεται από ένα λεπτό και ευάλωτο επιθήλιο που ονομάζεται «μεταπλαστικό επιθήλιο». Η μόλυνση με τον HPV γίνεται κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής και η ενσωμάτωση του γενετικού υλικού, DNA του ιού, στα κύτταρα της περιοχής αυτής θεωρείται ότι αποτελεί το βασικό ερέθισμα για την ανάπτυξη προκαρκινικών αλλοιώσεων και πιθανόν διηθητικού καρκίνου όταν η λοίμωξη επιμείνει για πολλά χρόνια. Παράγοντες που ευνοούν τη λοίμωξη, εκτός από τη νεαρή ηλικία έναρξης των σεξουαλικών επαφών θεωρούνται επίσης: η ηλικία της πρώτης σεξουαλικής επαφής, ο αριθμός των σεξουαλικών συντρόφων, το χρονικό διάστημα γνωριμίας πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών, ο αριθμός προηγούμενων σεξουαλικών συντρόφων του σεξουαλικού συντρόφου και η μη σταθερή χρήση προφυλακτικού. Η συνεχής χρήση προφυλακτικού φαίνεται να μειώνει, αλλά δεν εξαφανίζει τον κίνδυνο λοίμωξης από το ιό HPV σε γυναίκες που αρχίζουν να έχουν επαφές. Επιπλέον, η σταθερή χρήση προφυλακτικού κατά τη διάρκεια της λοίμωξης βρέθηκε, σε ορισμένες μελέτες, να βοηθά στην υποχώρηση της HPV λοίμωξης. Άλλοι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την εξέλιξη μίας HPV μόλυνσης είναι το κάπνισμα, η μακροχρόνια χρήση αντισυλληπτικών, η συνύπαρξη άλλων σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων, όπως ο έρπης και τα χλαμύδια καθώς και η ανοσοκαταστολή ιδιαίτερα σε άτομα στα οποία συνυπάρχει λοίμωξη με HIV. Η ηλικία της γυναίκας, φαίνεται να αποτελεί τον πλέον σταθερό παράγοντα κινδύνου. Πρόληψη "Ο πληθυσμιακός έλεγχος (screening) με το τεστ Παπανικολάου μπορεί να έχει μειώσει σημαντικά την επίπτωση (νέες λοιμώξεις) καρκίνου τραχήλου μήτρας σε ορισμένες χώρες με καλά οργανωμένα προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου, αλλά όχι σε όλες." Σημαντική προϋπόθεση πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι, η δυνατότητα παραπομπής για κολποσκόπηση των γυναικών με παθολογικά τεστ Παπανικολάου και η θεραπεία των ιστολογικά επιβεβαιωμένων υψηλόβαθμων επιθηλιακών αλλοιώσεων CIN 2, 3 από ειδικά εκπαιδευμένο ιατρικό προσωπικό. Νέες τεχνολογίες ηλεκτροχειρουργικής (LOOP) και ακτίνες LASER CO2 βοηθούν αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των προκαρκινικών αλλοιώσεων του τραχήλου της μήτρας και βελτιώνουν την ακρίβεια της χειρουργικής εκτέλεσης με πολύ καλά θεραπευτικά αποτελέσματα. My Life Magazine 19