Iranian Journal of Psychiatric Nursing (IJPN) Vol 3, Issue 11, No 3, Autumn 2015 Impact of Perceived Vulnerability on Student s Coping Strategies in Stressful Situations: An Appraisal of Health Belief Model * Masoudnia 1 E (Ph.D). 1-Associate Professor, Department of social science, Guilan University, Rasht, Iran (Corresponding Author) E-mail: masoudnia@guilan.ac.ir Abstract Introduction: The recognition of effective psycho-social factors on individual s reaction to stressful situations is very important for management and control of stress in early stages and prevention of its negative consequences. The aim of this study was to determine the relationship between perceived vulnerability and coping strategies of students in framework of health belief model. Methods: This study conducted with a survey and cross-sectional method. Data were collected from 373 students of Yazd University, from seven educational groups. These students were selected with random quota sampling. Measuring tools were coping strategies scale and perceived vulnerable scale. Results: There were significant negative correlation between perceived vulnerability and seeking social support (p<.01), problem-focused coping strategies (p<.01), and active coping strategies (p<.01). Also, there were significant positive correlation between perceived vulnerability and reappraisal/adjustment (p<.01), and emotion-focused coping strategies (p<.01). Hierarchical multiple regression analysis showed that the perceived vulnerability variable explained for %16.6 of the variance in coping strategies. Conclusion: Students with lower levels of perceived vulnerability higher use of problemfocused coping strategies and individuals with higher levels of acute vulnerability using emotion-focused coping strategies. Key words: Stress, Coping Strategies, Perceived Vulnerability, Students. Received: 10 January 2015 Accepted: 21 September 2015
تأثیر آسيب پذيري ادراک شده بر راهبردهاي مقابله ای دانشجویان در موقعيتهاي استرس زا: ارزیابی مدل باور سالمتی * 1- دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیالن رشت ایران )نویسنده مسؤول( پست الکترونیکی: masoudnia@guilan.ac.ir نشریه دوره 3 شماره 3 پاییز 63-75 1394 چکیده مقدمه: شناخت عوامل رواني و اجتماعي اثرگذار بر واکنش هاي افراد نسبت به عوامل و موقعيت هاي استرس زا اهميت چشمگيري در مديريت و کنترل استرس در مراحل آغازين و پيشگيري از برآيندهاي منفي آن دارد. مطالعه حاضر با هدف شناخت و تعيين رابطه بین آسيب پذيري ادراک شده و راهبردهاي مقابله ای دانشجویان در چارچوب مدل باور سالمتی انجام شده است. روش ها: اين مطالعه با روش پيمايشي و به صورت مقطعي انجام شد. داده هاي مطالعه حاضر از 373 نفر از دانشجويان دانشگاه يزد که با روش نمونه گيري سهمیه ای تصادفی از هفت گروه آموزشي انتخاب شده بودند و در خرداد ماه 1390 گردآوري شد. مقياس راهبردهاي مقابله ای و مقياس آسيب پذيري ادراک شده ابزار اندازه گیری این مطالعه بودند. یافته ها: همبستگی منفی معناداری میان آسیب پذیری ادراک شده و جستجوی حمایت اجتماعی )0/001 <p r( = 0/354- میان آسیب پذیری ادراک شده و ارزیابی مجدد/ سازگاری )0/001 <p r( = 0/333 و مقابله هیجان مدار )0/001 <p r( = 0/213 مشاهده شد. تحليل رگرسيون چندگانه سلسله مراتبي نشان داد که متغير آسيب پذيري ادراک شده 16/6 درصد از واريانس متغير راهبردهاي مقابله ای را تبيين نمود. نتیجه گیری: افراد با سطح آسيب پذيري ادراک شده پایین استفاده باالتري از راهبردهاي مقابله ای معطوف به حل مساله داشتند و افراد با سطح آسيب پذيري شديد استفاده باالتری از راهبردهاي مقابله ای هيجان محور را نشان دادند. کليد واژه ها: استرس راهبردهاي مقابله ای آسيب پذيري ادراک شده دانشجویان. تاریخ دریافت: 1393/10/20 تاریخ پذیرش: 1394/6/30
مقدمه استرس تهدیدی جدی است که می تواند به بیماریهای روانی یا فیزیکی منجر شود و یا ممکن است اثرات منفی چشمگیری بر عملکرد دانشجویان و رویه های حرفه ای آنان شود )1(. از نظر محققان اگر چه میزانی از استرس برای رفع شرایط ماللت آور و نیز انگیزش پایین مناسب است اما پایداری عالئم مرتبط با استرس ممکن است به تضعیف سالمت روانی و فیزیکی و نیز به کاهش کارآمدی در کار و یادگیری و یا حتی سوء مصرف مواد منجر شود )2(. بسیاری از شرایط بعنوان عوامل خطر برای تجربه استرس در دانشجویان برشمرده شده است. برای مثال تغییر محیط دانشجویان از محیط مدرسه به دانشگاه منجر به شوک اجتماعی روانی و آموزشی در آنان می شود )3( زیرا محیط آموزشی جدید تفاوت زیادی با محیط قبلی دارد. همچنین شرایطی مانند روشهای جدید آموزشی فضای جدید شرایط تحصیلی انواع روابط جدید میان دانشجویان و دانشکده روابط جدید میان خود دانشجویان تغییرات در سبک زندگی افزایش حجم کار و وظایف جدید بعنوان عوامل خطر استرس در دانشجویان هستند. شیوع استرس در میان دانشجویان در مطالعات مختلف بسیار باال برآورد شده است. مطالعات برای مثال در بریتانیا نشان می دهند که شیوع استرس در سه دانشگاه در این کشور %31/2 )4( در یکی از دانشکده های پزشکی در مالزی %41/9 )5( و در یکی از دانشگاههای پزشکی در تایلند %61/4 )6( بوده است. در ایران مطالعات مختلف نرخ های متفاتی از استرس دانشجویان را نشان دادند. در مطالعه اکبری و دیگران )7( بر روی دانشجویان دندانپزشکی در همدان نشان داده شد که %52 از دانشجویان دارای استرس غیرطبیعی بودند. در مطالعه نجفی کلیانی و همکاران )8( بر روی دانشجویان علوم پزشکی فسا نشان داده شد که %76 از دانشجویان از استرس رنج می برند. در مطالعه عابدینی و همکاران )9( شیوع استرس در دانشجویان پرستاری %60 برآورد شد. از نظر محققان این خود استرس نیست که باعث اختاللهای روانی یا فیزیکی می شود بلکه شیوه های مقابله با آن است که موجد بیماری می شود )10(. بنابراین چگونگی مقابله با شرایط استرس زا کلید عوارض مثبت یا منفی روانی فیزیکی و رفتاری ناشی از آن است. یکی از مدلهای نظری منسب برای پیش بینی کننده چگونگی مقابله با استرس مدل باور سالمتی است. از جمله متغیرهای عمده در این مدل که بعنوان یکی از پیش بینی های اساسی برای راهبردهای مقابله ای در برابر استرس تلقی می شود آسیب پذیری ادراک شده است. آسيب پذيري ادراك شده از جمله فاكتورهاي پيش بيني كننده برخي از رفتارهاي حمايتي تندرستي تلقي شده است. در سالهاي اخير محققان زيادي توجه خود را به نقش عوامل رواني در فرايند مقابله و واکنش نسبت به موقعيت هاي استرس زا و بيماريها معطوف کرده اند. آسيب پذيري ادراک شده از جمله مولفه هاي اصلي در مدل باور سالمتی است. مدل باور تندرستي در اساس به منظور تبيين رفتارهاي مرتبط با سالمت شکل گرفته است. اين مدل كه يكي از مؤثرترين رويكردهاي اجتماعي روانشناختي است در ابتدا به وسيله ايروينگ روزنستاك )11( و از نظریه يادگيري روانشناختي اقتباس شده است )12-14(. مدل مذکور بعدها توسط ب كر )14( توسعه پيدا كرد. بر مبناي مدل رفتار سالمتی احتمال درگيري در يك رفتار سالمتی خاص به وسيله دو عامل تعيين مي شود: الف( باورها درباره تاثير بيماري و برآيندهاي آن )ادراك خطر ) و ب( باورها درباره برآيندهاي رفتار سالمتی و نيز درباره احتماالت و تالش براي عملي كردن آنها )15(. آسیب پذیری ادراک شده به باور يك شخص به اينكه چقدر خود را نسبت به يک موقعيت استرس زا يا استرس خاص و يا مشكل تندرستي آسيب پذير احساس مي كند اشاره دارد. از نظر مدل باور سالمتی احتمال اينكه يك فرد براي مثال براي پيشگيري از برآيندهاي منفي استرس ها و بيماريها راهبردهاي مقابله مناسب و رفتارهاي احتياطي اتخاذ نمايد به باورهاي وي در زمينه ميزان آسيب پذيري ادراك شده نسبت به عوامل و موقعيتهای استرس زا بستگي دارد )11 16(. از سوي ديگر مقابله آن دسته از تالشهاي شناختي و رفتاري فرد را دربرمي گيرد كه به منظور كاهش استرس ناشي از خواسته هاي دروني و يا بيروني صورت مي گيرند و مطابق ادراك فرد خواسته هاي مزبور از منابع فرد براي رفع آن فراتر مي رود )17(. به بيان ديگر مقابله مي تواند به عنوان تالشي تعريف شود كه در جهت كنترل و غلبه بر خواست ها و وقايع بحراني صورت مي گيرد )18(. محققان )19-21( دو دسته از شيوه هاي کلي مقابله را برشمرده اند: مقابله معطوف به حل مساله و مقابله هيجان مدار. راهبردي مقابله معطوف به حل مساله عبارتند از روشهاي فعال حل مساله که براي حل رابطه استرس زاي بين خود و محيط مورد استفاده قرار مي گيرند )22(. عمده ترين راهبردهاي معطوف به حل مساله عبارتند از: مقابله رويارويانه: تالشهاي ستيزه جويانه براي تغيير موقعيت جستجوي حمايت اجتماعي: تالشها در جهت کسب حمايت هيجاني و اطالعاتي از ديگران و راهبردي حل مساله با برنامه: تالشهاي سنجيده مساله مدار براي حل موقعيت. از سوي ديگر راهبردهاي هيجان مدار عبارت از شيوه هايي اند که براساس آن افراد به سطح بهينه اي از تنظيم هيجاني و توانايي برخورد با موقعيتها 65 دوره 3 شماره 3 پاییز 1394
و احساسات شديد و بحراني دست مي يابند )23(. مهمترين اين راهبردها عبارتند از: خويشتنداري: تالش به منظور تنظيم و کنترل احساسات يک شخص فاصله گيري: تالش در جهت انفصال از موقعيت ارزيابي مجدد/ سازگاري: تالش براي يافتن معناي مثبت در تجربه با تاکيد بر رشد شخصي و راهبرد اجتناب/گريز: تالش براي رهايي يا اجتناب از موقعيت )24(. پژوهشهاي اندکي راجع به تأثير آسيب پذيري ادراک شده نسبت به عوامل استرس زا و راهبردهاي مقابله انجام گرفته است. غالب پژوهشهاي انجام شده درباره آسيب پذيري بر نقش نوع خاصي از راهبردهاي مقابله بر آسيب پذيري افراد نسبت به اختالالت و بيماريها تأکيد کرده اند. براي مثال محققان نشان دادند که برخي سبک هاي مقابله افراد را در مقابل وقايع استرس آميز زندگي محافظت مي کند در حالي که ساير سبک هاي مقابله آسيب پذيري افراد را نسبت به سالمت رواني افزايش مي دهند. يافته هاي دو پژوهش متوالي هرمن استال و پيترسون )25( و هرمن استال استملر و پيترسون )26( بر روي جوانان نشان داده شد که نشانه شناسي افسردگي با سطوح باالي مقابله اجتنابي و منفعل اما سطوح پايين تر مقابله فعاالنه و رويکرد همراه است. افزون براين شواهد حاصل از پژوهشهاي انجام شده برروي بزرگساالن نيز نشان داد که افسردگي بگونه اي منفي با مقابله معطوف به حل مساله و به گونه مثبتي با مقابله هيجان مدار در ارتباط است )27(. به طور کلي فرض براينست که انتخاب يک راهبرد مقابله تا حدود زيادي تحت تأثير ارزيابي فرد از آسيب پذيري اش نسبت به موقعيت استرس زا قرار دارد. در مطالعه اي برانتلي و جونز )28( نشان دادند افرادي که عوامل استرس زای جزيي و خف يف را ب سيار استرس زا ارزيابي کرده بودند نسبت به آنها آسيب پذيرتر بوده و توانايي اندکي براي مقابله با آنها داشتند. از نظر آنها انتظار بر اين است که چنين افرادي در مقايسه با افرادي که عوامل استرس زای جزيي و خفيف را کمتر استرس زا ارزيابي کرده بودند به احتمال بيشتري حاالت عاطفي منفي را تجربه کنند. آنها همچنين دريافتند که اين افراد بواسطه آسيب پذيري شان نسبت به استرس غالبا از راهبردهاي مقابله هيجان مدار استفاده مي کنند تا راهبردهاي مقابله معطوف به حل مساله و تکليف محور. فلستن )29( فرضيه رابطه بين آسيب پذيري در مقابل استرس واکنش پذيري و راهبردهاي مقابله را مورد آزمون قرار داد. وي اين فرضيه را با سنجش ميانگين استرس در هر عامل استرس زا )واکنش پذيري در مقابل استرس( و کل استرس در پاسخ به استرسهاي جزيي آزمون نمود و دريافت که آسيب پذيري نسبت به استرس پيش بيني کننده نيرومندي براي راهبردهاي مقابله هيجان مدار و افسردگي در ميان زنان کالج بود. به گفته محققان واکنش پذيري بعد ثابتي از شخصيت است که با آسيب پذيري در مقابل استرس و مقابله غير مؤثر سازگاري ضعيف و عاطفه منفي در رابطه است )30(. براين اساس فلستن )31( در مطالعه اي ديگر دريافت که واکنش پذيري بيشتر نسبت به استرس در پاسخ به عوامل استرس زای خفيف احتماال نشانه ثابتي براي آسيب پذيري در مقابل استرس بوده که خود پيش بيني کننده نيرومندي براي راهبردهاي مقابله منفي و نيز برآيندهاي منفي است. گاربر و هيلسمن )32( رابطه بين آسيب پذيري ادراک شده و راهبردهاي مقابله را در چارچوب مدل شناختي استعداد- استرس مورد بررسي قرار دادند. آنها در چارچوب اين مدل فرض کردند که کودکان سبک شناختي منفي را براساس سرمشق گيري از ديگران مهم و تجربيات همراه با وقايع استرس آميز غيرقابل کنترل در زندگي خود شکل مي دهند. آنها وقتي با وقايع استرس زاي زندگي مواجه مي شوند سبک شناختي منفي شان موجب افزايش استعداد آسيب پذيري در مقابل استرس و خودکارآمدي پايين مي گردد که به نوبه خود باعث راهبردهاي مقابله منفي مي شود. در پژوهش هاي انجام شده درباره اثرات سر و صداهاي محيطي )33( و ازدحام )34( مشخص شد که افراد بويژه آسيب پذير در مقابل استرس يا ناراحتي ظاهرا بگونه نامطلوب و نامناسبي از عوامل استرس زا متأثر مي شوند. آنها راهبردهاي مقابله ضعيفي در برخورد با موقعيت هاي استرس زا اتخاذ مي کنند و عالئم درماندگي و دشواري را در انجام وظايف خود نشان مي دهند. کوهن گالس و فيليپ )34( فرض کردند که شايد دليل اين کار اين باشد که اين افراد غالبا کنترل اندکي را بر محيط شان تجربه مي کنند و لذا سطوح بااليي از استرس را تجربه کرده و راهبردهاي مقابله منفي و هيجان مدار را در برخورد با استرسها اتخاذ مي کنند. ريمس و سالکوفسکيس )35( در مط ال ع ه اي راجع ب ه آسيب پذيري افراد نسبت به اضطراب تندرستي اين سئوال را مطرح ساختند که آيا نظریه رفتاري- شناختي اضطراب تندرستي مي تواند براي پيش بيني تفاوتهاي فردي در واکنش ها نسبت به پايش تندرستي نظير نگراني يا بي اهميت سازي مورد استفاده قرارگيرد. آنها در پرتو مدل شناختي- رفتاري به اين نتيجه رسيدند که هر مقدار افراد نسبت به تجربه استرس پس از پايش تندرستي آسيب پذيرتر باشند به همان اندازه: الف( مفروضات کلي ناسازگارانه درباره 66 دوره 3 شماره 3 پاییز 1394
تندرستي و بيماري دارند ب( باورهاي بويژه منفي درباره بيماري مورد پايش دارند و ج( تمايل به واکنش در مقابل تهديدات تندرستي به شيوه هاي ناسازگارانه و هيجاني نظير اجتناب دارند. آنها به اين نتيجه کلي دست يافتند که هر مقدار آسيب پذيري ادراک شده نسبت به استرس و موقعيتهاي استرس زا بيشتر باشد تمايل افراد به استفاده از شيوه هاي مقابله هيجان مدار بيشتر مي شود. پژوهشهای پیشین در ایران درباره عوامل اثرگذار بر راهبردهای مقابله ای بر طیفی از عوامل مانند: عزت نفس ) 36 ( کیفیت زندگی ) 37 ( فشار مراقبتی ) 38 ( رویدادهای استرس زا ) 39 ( استرس ادراک شده ) 40 ( الگوی ارتباطی خانواده و خودپنداره ) 41 ( ویژگیهای شخصیتی ) 42 ( خودکارآمدی ادراک شده ) 43 ( منبع کنترل )44( تأکید داشتند. درباره تأثیر آسیب پذیری ادراک شده بر انتخاب راهبردهای مختلف مقابله ای تاکنون مطالعه ای انجام نشده است. با توجه به این خالء پژوهشی مطالعه حاضر با هدف تعيين نقش آسيب پذيري ادراک شده در تغييرپذيري در راهبردهاي مقابله ای افراد در موقعيت هاي استرس زا انجام گرفته است. پيش فرض مطالعه حاضر با توجه به مدل باور سالمتی اين بود که هر مقدار افراد خود را در برابر عوامل و موقعيت هاي استرس زا بيشتر آسيب پذير ادراک کنند به همان اندازه تمايل بيشتري به استفاده از راهبردهاي مقابله ای هيجان مدار خواهند داشت. روش مطالعه مطالعه حاضر در قالب یک طرح توصیفی پيمايشي و به صورت مقطعي انجام شد. داده های مطالعه از 373 نفر از دانشجويان دانشگاه يزد از هفت دانشکده: علوم انساني ادبيات علوم پايه رياضيات و آمار فني و مهندسي منابع طبيعي و هنر و معماري به فاصله يک ماه )خرداد 1390( جمع آوری شد. این دانشجویان با استفاده از روش نمونه گیری سهمیه ای تصادفی انتخاب شدند. براساس این روش تالش شد تا انتساب بهینه و متناسب انجام شود یعنی زیرگروهها )دانشجویان رشته های مختلف( به همان نسبتی که در کل داشتند در نمونه هم وارد شدند. پیش از اجرای پرسشنامه مجوز انجام مطالعه از دانشگاه یزد اخذ شده و سپس با کسب رضایت از دانشجو آنها به پرسشنامه های راهبردهای مقابله ای و آسیب پذیری ادراک شده پاسخ دادند. در این مطالعه از ابزار اندازه گیری زیر استفاده شد: 1- مشخصه هاي اجتماعي-جمعيت شناختي: اين مشخصه ها شامل متغيرهاي سن جنسيت و وضعيت تأهل مي شد که با استفاده از يک چک ليست عمومي سنجيده شد. 2- مقیاس اصالح شده راهبردهاي مقابله ای: اين مقياس مرکب از 42 ماده است که بر اساس یک طيف پنج درجه اي ليكرت )خيلي زياد زياد متوسط كم خيلي كم( درجه بندي شده و 7 راهبرد مقابله ای یعنی: جستجوي حمايت اجتماعي ارزيابي مجدد/ سازگاري مقابله اجتنابي مقابله مساله مدار مقابله هيجان مدار مقابله فعاالنه و خويشتنداري را اندازه گیری می کنند. نمرات باال در مورد هر راهبرد به معنای دارا بودن همان راهبرد از سوی پاسخگو است. این مقیاس در مطالعات متعددی )28 45-51( استفاده شده و پایایی و اعتبار آن تأیید شده است. مقیاس مزبور در ايران نخستين بار توسط نگارنده )52( در مطالعه اي در زمينه شيوه هاي مقابله بيماران آرتريت روماتوئيد با درد به فارسي برگردانده شد و روایی و پایایی آن مورد تأیید قرار گرفت. در آن مطالعه با استفاده از روش تحليل مولفه هاي اصلي هفت مولفه با عناوين: جستجوي حمايت اجتماعي مقابله فعاالنه ارزيابي مجدد/سازگاري مقابله اجتنابي مقابله هيجان مدار مقابله مساله مدار و خويشتنداري مشخص شدند. ميزان پايايي و ضرايب همساني دروني هفت خرده مقياس پرسشنامه مذکور با استفاده از روش آلفاي کرونباخ در دامنه قابل قبولي قرار داشت )جستجوي حمايت اجتماعي= 0/90 مقابله فعاالنه= 0/86 ارزيابي مجدد/ سازگاري= 0/77 مقابله اجتنابي= 0/75 مقابله هيجان مرکز= 0/82 مقابله مساله مرکز= 0/91 و خویشتنداری 0/74(. در مطالعه حاضر با استفاده از روش آلفای کرونباخ ضریب پایایی راهبردهای 7 گانه مقابله ای بصورت زیر محاسبه شد: جستجوي حمايت اجتماعي )0/86( ارزيابي مجدد/سازگاري )0/77( مقابله اجتنابي )0/77( مقابله مساله مدار )0/76( مقابله هيجان مدار )0/78( مقابله فعاالنه )0/72( و خويشتنداري )0/70(. 3- آسيب پذيري ادراک شده: براي سنجش اين متغير از مقياس آسيب پذيري ادراک شده )53( استفاده گرديد. این مقیاس مرکب از 17 ماده بود که براساس یک طيف پنج درجه اي )تقريبا هميشه هميشه گاهي اوقات تقريبا هيچگاه و هيچگاه( درجه بندي شدند. دامنه نمرات مقیاس 0-68 بود. نمره باالتر در این مقیاس نشانگر آسیب پذیری ادراک شده باالتر بود. سازندگان اين مقياس ضريب همساني دروني مقیاس مذکور را با استفاده از روش آلفای کرونباخ در سطح بسيار مطلوبي گزارش کردند )0/87(. مقدار پايايي پرسشنامه در مطالعه حاضر با استفاده از روش آلفاي کرونباخ 0/77 بدست آمد که در سطح مطلوبي قرار داشت. به لحاظ مالحظات اخالقی به پاسخگویان گفته شد در صورتیکه مایل به شرکت در مطالعه هستند پرسشنامه ها را دریافت و تکمیل نمایند. همچنین به آنها گفته شد که پرسشنامه هابی نام 67 دوره 3 شماره 3 پاییز 1394
بوده و اطالعات آنها محرمانه خواهند ماند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تحليل قرار گرفتند. ابتدا به منظور تعيين اعتبار ساختار عاملي مقياس راهبردهاي مقابله ای از روش تحليل مولفه هاي اصلي استفاده شد. براي بررسی رابطه بين راهبردهاي مختلف مقابله ای و آسيب پذيري ادراک شده از روش همبستگي مرتبه صفر پیرسون استفاده گرديد. از رگرسيون چندگانه سلسله مراتبي به منظور تعیین سهم هر يک از متغيرهاي منتخب وارد شده در مدل در تبيين واريانس متغير تحت مطالعه راهبردهاي مقابله ای استفاده گرديد. يافته ها 373 نفر از دانشجويان دانشگاه يزد مورد بررسی قرار گرفتند )جدول 1(. 37/5 درصد از پاسخگويان را مرد و 62/5 درصد از پاسخگويان را زن تشکيل مي دادند. ميانگين سني پاسخگويان 20/59 سال با انحراف معيار 1/58 بود. از نظر رشته تحصیلی بیشترین درصد نمونه به ترتیب در رشته ه ای علوم ان س انی )%31/6( و فنی و مهندسی )%31/9( و کمترین درصد نمونه به رشته هنر و معماری )%6/2( مربوط می شد. از نظر وضعیت تأهل اکثر پاسخگویان )%92/0( مجرد بودند. %53/1 دانشجویان اعالم کردند که پیش از ورود به دانشگاه استرس تجربه کرده بودند. جدول 1: ویژگیهای اجتماعی جمعیت شناختی نمونه متغیر میانگین ± انحراف معیار 21/59 ± 1/58 فراوانی )درصد( 140 )37/5( 233 )62/5( سن/جنس مرد زن 118 )31/6( 31 )8/3( 29 )7/8( 27 )7/2( 119 )31/9( 26 )7/0( 23 )6/2( 343 )92/0( 30 )8/0( 198 )53/1( 175 )46/9( رشته تحصیلی وضعیت تأهل سابقه استرس علوم انسانی زبان و ادبیات علوم پایه ریاضیات و آمار فنی و مهندسی منابع طبیعی هنر و معماری مجرد متأهل بلی خیر رابطه متغیرهای کنترل با راهبردهای مقابله ای تفاوت معناداری میان دانشجویان مرد و زن از نظر راهبرد مقابله ای اجتنابی )0/001 <p( وجود داشت )جدول 2(. تفاوت معناداری میان دانشجویان با سنین مختلف از نظر مقابله هيجان مدار )0/001 <p( و خويشتنداري )0/001 <p( مشاهده شد. همچنین دانشجویان با وضعيت تأهل مختلف با یکدیگر از نظر مقابله اجتنابي )0/05 <p( تفاوت داشتند. همبستگي هاي چندگانه ميان آسیب پذیری ادراک شده و راهبردهاي مقابله ای همبستگي منفي معناداری بين آسيب پذيري ادراک شده و راهبرد مقابله ای جستجوي حمايت اجتماعي ) p>0/01 0/345-=r( مقابله مسأله مدار ) p>0/01 r=-0/359 ( و مقابله فعاالنه ) p>0/01 0/253-=r( وجود داشت )جدول 3(. همچنین همبستگی مثبت معناداری میان آسیب پذیری ادراک شده و راهبردهای مقابله ای ارزيابي مجدد/سازگاري ) p>0/01 0/333=r( و مقابله هیجان مدار ) p>0/01 0/213=r( مشاهده شد. تحليل رگرسيون چندگانه سلسله مراتبي نتايج تحليل رگرسيون چندگانه سلسله مراتبي )جدول 4 ( نشان داد که متغيرهاي کنترل )اجتماعي-جمعيت شناختي( كه در مرحله اول وارد مدل شدند توانسته اند 2/4 درصد از واريانس راهبردهاي مقابله را تبيين نمايند )0/024=R2. adj p>0/01 (F(. 3/368 از ميان متغيرهاي دسته اول تنها متغير جنسيت ( =4/038 سهم معناداري در تبيين واريانس راهبردهاي مقابله داشت) p>0/01 0/141-=β(. در مرحله دوم متغير آسيب پذيري ادراک شده وارد مدل شد. اين متغير 16/6 درصد از واريانس متغير راهبردهاي مقابله.)F) 1/367 را تبيين نمود )0/166=R2. adj 0/01 < p 76/274= ( در مجموع مدل توانسته حدود 19/0 درصد از واريانس راهبردهاي ) 4/367 مقابله را تبيين نمايد )0/190=R2. adj p>0/01 22/7= (.)F 68 دوره 3 شماره 3 پاییز 1394
جدول 2: ويژگيهاي اجتماعي جمعيت شناختي نمونه همراه با رابطه آنها با راهبردهای مقابله ای راهبردهای مقابله ای متغير جستجوي حمايت اجتماعي ارزيابي مجدد/ سازگاري مقابله اجتنابي مقابله مساله مدار مقابله هيجان مدار مقابله فعاالنه خويشتنداري value value value value value value میانگین value میانگین میانگین میانگین میانگین میانگین میانگین 0/127 3/0 0/762 3/3 0/157 3/1 3/0 0/432 3/6 3/5 0/001 2/6 2/1 0/489 3/6 3/5 0/514 3/3 3/7 جنسيت مرد زن 0/001 2/9 0/114 3/1 3/3 0/0001 3/3 3/0 2/8 0/475 3/5 3/5 3/6 0/666 2/2 2/3 2/3 0/085 3/4 3/6 3/5 0/062 سن 18-19 20-21 22-27 0/824 3/1 3/1 0/349 3/1 0/196 3/0 2/8 0/258 3/6 3/4 0/037 2/3 2/4 0/213 3/6 3/4 0/756 3/3 وضعيت تاهل مجرد متاهل جدول 3: ماتريس همبستگي آسيب پذيري ادراک شده و راهبردهاي مقابله ای 8 7 6 5 4 3 2 1 0/040 * -0/168 0/073 0/090 0/225-0/071 * -0/110 0/139 * 0/103 0/179-0/023 0/470 0/149 0/277-0/023 * 0/219 0/019 0/215 0/250 0/304-0/003-0/354 0/333 0/057-0/359 0/213-0/253 0/009 آسيب پذيري ادراک شده جستجوي حمايت اجتماعي ارزيابي مجدد/سازگاري مقابله اجتنابي مقابله مساله مدار مقابله هيجان مدار مقابله فعاالنه خويشتنداري جدول 4: رگرسيون سلسله مراتبي چندگانه متغير راهبرديهاي مقابله 2 R 2 R T β مرحله متغير سطح معناداري تنظيم شده F تغيير يافته سطح معناداري 0/008 4/038 0/024 0/032 0/008 0/168 0/202-2/663 1/383-1/277-0/141 0/076-0/068 جنسيت)زن( سن وضعيت تاهل 1 0/000 76/274 0/166 0/167 0/000-8/734 2 آسيب پذيري ادراک شده 0/409- P<0/01 Total R 2 =0/198,Adj.R 2 =0/190,F( 367/4 )= 22/716, P<0/01 بحث مطالعه حاضر با هدف تعيين رابطه بین آسیب پذیری ادراک شده دانشجویان در شرایط استرس زا و راهبردهاي مقابله ای آنها و ارزیابی این رابطه در قالب مدل باور سالمتی انجام شد. مطابق با مدل باور سالمتی احتمال اينكه يك فرد براي مثال براي پيشگيري از برآیندهای منفی شرایط و عوامل استرس زا رفتارهاي رفتارهای مقابله ای مناسب اتخاذ کند به باورهاي وي در زمينه ميزان آسیب پذیری ادراك شده نسبت به آن شرایط بستگي دارد )15(. تفاوت معناداری میان دانشجویان زن و مرد از نظر راهبرد مقابله ای اجتنابی وجود داشت. مردان بیش از زنان از راهبرد اجتنابی استفاده می کردند. این نتیجه با یافته های رودلف )54( و کومپاس و دیگران )22( و اسمیت و نایلور )55( همخوانی دارد. آنها نشان دادند که زنان نرخهای باالتر استفاده از روشهای مقابله ای فعاالنه در زمان مواجهه با شرایط استرس زا دارند و مردان بیشتر از راهبرد مقابله ای اجتنابی استفاده می کنند. همچنین نشان داده شد که زنان بیش از مردان از راهبرد مقابله ای جستجوی حمایت اجتماعی بعنوان یکی از روشهای 69 دوره 3 شماره 3 پاییز 1394
مؤثر در برخورد با شرایط استرس زا استفاده می کنند )54(. یکی از تبیین های عمده در این زمینه این است که زنان اهمیت بیشتری به برقراری روابط میان فردی داده و این امر بعنوان یک حفاظ یا حائل بین شرایط استرس زا و فرد عمل می کند )15(. رابطه معناداری میان سن و راهبردهای مقابله ای هیجان مدار مشاهده شد. با افزایش سن دانشجویان تمایل آنها به استفاده از روشهای مقابله ای هیجان مدار بیشتر می شد. در مطالعه مینزی و ساکچی )56( نشان داده شد که رابطه معناداری میان نوع موقعیت ادراک شده به عنوان موقعیت استرس زا و سن وجود دارد. افراد گروه سنی میانسال )40-45 سال( بیشتر از گروه سنی جوان تر )20-24 سال( از شیوه های مقابله مبتنی بر حل مسأله استفاده می کردند. همچنین نشان داده شد که گروه سنی 25 تا 29 سال نمرات باالتری در راهبردهای مقابله ای فاصله گیری یا اجتناب در مقایسه با گروه سنی بزرگتر از 30 تا 35 سال دریافت کردند. تفاوت معناداری میان دانشجویان مجرد و متأهل از نظر مقابله اجتنابی وجود داشت. دانشجویان متأهل بیشتر از دانشجویان مجرد از راهبرد مقابله ای اجتنابی به عنوان یک راهبرد هیجان مدار استفاده می کردند. نتايج تحقيق حاضر رابطه معناداری بين میزان آسيب پذيري ادراک شده و راهبردهاي مقابله ای دانشجویان در برابر شرایط و عوامل استرس زا را نشان داد. اين نتيجه با يافته هاي برانتلي و جونز )28( فلستن ) 29 ( کاستا و مک کرائه )30( نيويسون و آندرسن )33( کوهن گالس و فيليپ )34( هماهنگ است. آنها نيز در مطالعات خود تفاوت افراد با سطوح آسيب پذيري متفاوت را از نظر راهبردهاي مقابله نشان داده بودند. با تقسيم راهبردهاي مقابله ای در برابر استرس به دو دسته کلي: راهبردهاي مقابله معطوف به حل مساله )جستجوي حمايت اجتماعي مقابله مساله مدار و مقابله فعال( و راهبردهاي مقابله هيجاني )ارزيابي مجدد/ سازگاري مقابله اجتنابي مقابله هيجان مدار و خويشتنداري( نتايج مطالعه حاضر نشان داد که: الف( همبستگی منفی معناداري بين آسيب پذيري ادراک شده در برابر شرایط استرس زا و راهبرد مقابله ای مسأله مدار مشاهده شد. دانشجویان با آسیب پذیری ادراک شده باال تالش اندکی برای تحلیل و رفع شرایط استرس زا از خود نشان می دادند و کمتر از راهبردهای مقابله ای معطوف به حل مسأله استفاده میکردند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که دانشجویان با آسیب پذیری ادراک شده باال تمایل کمتری به استفاده از حمایت های اجتماعی از سوی دیگران داشتند. مطابق با فرضیه همتاسازی بهینه )57( استرس زمانی منجر به بیماری یا برآیندهای منفی می شود که افراد از واكنش هاي مقابله اي مناسب و مؤثر براي مثال حل مسئله و كنترل هيجان استفاده نكنند. پس اين نظريه براي پيشگيري چنين وضعيتي تقويت ارزيابي هاي انطباقي تر و مقابله مؤثرتر را پيشنهاد مي كند. در واقع كاري كه حمايت اجتماعي در اين راستا انجام ميدهد اين است كه ارزيابي ها و مقابله با استرس را بهبود مي بخشد و عالوه براين تقاضاهاي محركهاي استرس زا را با منابع موجود همتا ميكند. اما افرادی که در شرایط استرس زا خود را بسیار زیاد آسیب پذیر می بینند معموال از روشهای مقابله ای مناسب استفاده نمی کنند. رابطه منفی معناداری میان دومین راهبرد مقابله ای مبتنی بر حل مسأله یعنی مقابله مسأله مدار با آسیب پذیری ادراک شده وجود داشت. افرادی که در برابر شرایط استرس زا خود در سطح باالیی آسیب پذیر ادراک کرده بودند کمتر از روش مقابله مسأله مدار که مبتنی بر تمرکز بر مسأله با هدف تحلیل و رفع شرایط استرس زا کاهش مطالبات موقعيتهاي استرس زا و افزايش و گسترش منابع براي رفع آنها است )15( استفاده می کردند. همچنین رابطه منفی معناداری میان سومین راهبرد مقابله ای مبتنی بر حل مسأله یعنی مقابله فعاالنه با میزان آسيب پذيري ادراک شده افراد وجود داشت. افرادي که خود را در مقابل عوامل استرس زا بیشتر آسيب پذير ادراک کردند تمایل کمتری به استفاده از راهبرد مقابله فعاالنه یعنی تالش فرد برای تغییر موقعیت داشتند. از سوي ديگر نتايج مطالعه حاضر رابطه مثبت معناداری بین میزان آسیب پذیری ادراک شده نسبت به عوامل استرس زا و راهبردهاي مقابله ای هيجانی را نشان داد. هر چقدر افراد خود را در مقابل شرایط استرس زا بیشتر آسیب پذیر می دیدند به همان اندازه تمایل داشتند تا به جای درگیر شدن با مسأله از آن فاصله بگیرند. رابطه مثبت معناداری میان شدت آسیب پذیری ادراک شده در برابر شرایط استرس زا و استفاده از راهبرد مقابله ای مبتنی بر ارزيابي مجدد/سازگاري وجود داشت. این افراد سعی می کردند با نگاه به روي مثبت و يا سعي در ادراك جنبه هاي مثبت مشكل به منظور قابل تحمل ساختن شرایط استرس زا از درگیر شدن با مسأله با هدف حل یا رفع آن اجتناب کنند. رابطه مثبت معناداري بين سطح آسيب پذيري ادراک شده در شرایط استرس زا و استفاده از راهبرد مقابله اجتنابي وجود داشت. ابراد با سطح باالی آسیب پذیری ادراک شده تمایل فزاینده ای نسبت به بي اعتنايي يا عدم درگيري در شرایط دشوار را داشتند و بیستر از راهبرد به حداقل رساندن اهميت موقعيت تمرکز داشتند. همچنین رابطه مثبت معناداری بين آسيب پذيري ادراک شده و اتخاذ راهبرد مقابله هيجان مدار وجود داشت. 70 دوره 3 شماره 3 پاییز 1394
افرادي که آسيب پذيري باالتری را در برابر استرس ادراک کردند تمایل بیشتری به اتخاذ مقابله هيجان مدار که مبتنی بر تالش فرد در جهت تحت كنترل گرفتن عوامل استرس زا نظير ابراز هيجانات نسبت به يك دوست قابل اطمينان يا يك عضو خانواده است داشتند. نتایج مطالعه حاضر يافته هاي مطالعات پیشین )27-35 25 30 32 33( را تأیید کرده است. اين محققان در مطالعات خود نشان داده بودند که افراد با آسيب پذيري شديد در مقابل رويدادهاي استرس زا با استفاده باالتر از راهبردهاي مقابله ای معطوف به هيجان نظير راهبردهاي مقابله اجتنابي ارزيابي مجدد/ سازگاري مقابله هيجان مدار و مقابله مبتني بر خويشتنداري مشخص مي شوند. در مقابل افرادی که خود را در برابر شرایط و رویدادهای استرس زا کمتر آسیب پذیر ادراک می کنند تمایل بیشتری به استفاده از راهبردهای مقابله ای معطوف به حل مسأله مانند جستجوي حمايت اجتماعي مقابله مساله مدار و مقابله فعال از خود نشان می دهند. مطالعه حاضر اعتبار مدل باور سالمتی )12 13 58 14( در پیش بینی راهبردهایی که افراد در شرایط استرس زا با توجه به میزان آسیب پذیری ادراک شده را مورد تأیید قرار داده است. از نظر این مدل بطور کلي فرض براين است که انتخاب يک راهبرد مقابله تا حدود زيادي تحت تأثير ارزيابي فرد از آسيب پذيري اش نسبت به موقعيت استرس زا قرار دارد. در مطالعه اي )28( نشان داده شد افرادي که عوامل استرس زای جزيي و خفيف را بسيار استرس زا ارزيابي کرده بودند نسبت به آن عوامل آسيب پذيرتر بوده و توانايي اندکي براي مقابله با آنها داشتند. از نظر مدل باور سالمتی انتظار بر اين است که چنين افرادي در مقايسه با افرادي که عوامل استرس زای جزيي و خفيف را کمتر استرس زا ارزيابي کرده بودند به احتمال بيشتري حاالت عاطفي منفي را تجربه کنند. اين افراد بواسطه آسيب پذيري شان نسبت به استرس غالبا از راهبردهای مقابله هيجان مدار استفاده مي کنند تا راهبردهای مقابله مساله مدار و تکليف محور. براساس مدل باور سالمتی آسيب پذيري نسبت به استرس پيش بيني کننده نيرومندي براي راهبردهای مقابله هيجان مدار و افسردگي است. مطالعه حاضر محدودیتهای نیز داشت. يکي از محدوديتهاي مطالعه حاضر به ابزار سنجش متغيرها و به ويژه راهبردهاي مقابله مربوط مي شد. از آنجا که سنجش شيوه هاي مقابله در برابر استرس افراد غالبا بر ابزارهاي خودسنجي مبتني است تکميل پرسشنامه مزبور تا حد زيادي تحت تاثير عالئق افراد به معرفي خود و راهبرديهاي مديريت برداشت قرار مي گيرد )59(. بنابراين به محققان آينده پيشنهاد مي شود که براي سنجش راهبردهاي مقابله از مقياسهاي خودسنج همراه با مقياسهاي غيرمستقيم تر که نسبت به اين اثرات کمتر آسيب پذيرند استفاده نمايند. نتیجه گیری نهایی آسیب پذیری ادراک شده یکی از عوامل تعیین کننده عمده راهبردهای مقابله ای دانشجویان در شرایط استرس زا است. همبستگی منفی میان آسیب پذیری ادراک شده از سوی دانشجویان و راهبردهای مقابله ای مسأله مدار مانند جستجوی حمایت اجتماعی مقابله مسأله مدار و مقابله فعاالنه وجود داشت. همچنین همبستگی منفی قوی میان آسیب پذیری ادراک شده و راهبردهای مقابله ای هیجان مدار و نامناسب مانند ارزیابی مجدد سازگاری و مقابله های هیجان محور مشاهده شد. تشکر و قدردانی از مسئولین دانشکده های دانشگاه یزد و نیز از همه دانشجويانی که به محقق در امر جمع آوري داده هاي مورد نياز ياري رساندند سپاسگزاري مي شود. References 1- Alzahem AM, van der Molen HT, Alaujan AH, Schmidt HG, Zamakhshary MH. Stress amongst dental students: a systematic review. Eur J Dent Educ. 2011; 15(1):8 18. 2- Alzahem AM, Van der Molen HT, De Boer BJ. Effect of year of study on stress levels in male undergraduate dental students. Advances in Medical Education and Practice, 2013; 4: 217 222. 3- Khan KUD, Gulzar S, Yahya F. Crusial factors affecting stress: A study among undergraduates in Pakistan. International Journal of Asian Social Science, 2013; 3(2): 428-442. 71 دوره 3 شماره 3 پاییز 1394
4- Firth J. Levels and sources in medical students. BMJ, 1986; 292:1177-80. 5-Sherina MS, Rampal L, Kaneson N. Psychological stress among undergraduate medical students. Med J Malaysia, 2004; 59: 207-11. 6- Saipanish R. Stress among medical students in a Thai medical school. Med Teach, 2003; 25: 502-6. 7- Akbari M, Nejat AH, Dastorani SM, Rouhani A. Evaluation of stress level and related factors among students of Mashhad dental school (Iran) in academic year of 2008-2009. J Mash Dent Sch, 2011; 35(3): 165-76. 8- Najafi Kalyani M, Pourjam E, Jamshidi N, Karimi S, Najafi Kalyani V. Survey of stress, anxiety, depression and self-concept of students of Fasa University of medical sciences, 2010. JFUMS, 2013; 3 (3) :235-240. 9- Abedini S, Davachi A, Sahbaei F, Mahmoudi M, Safa O. Depression in medical and nursing students, Bandar Abbas. Medical Journal of Hormozgan University, 2007; 11(2): 139-145. 10- Folkman S, Lazarus RS, Pimley S, Novacek J. Age differences in stress and coping process. Journal of Psychology and Aging, 1987; 2: 171-184. 11- Rosenstock IM. The health belief model and preventative health behaviour. Health Education Monographs, 1974; 3: 354-386. 12- Sheeran P, Abraham C. The health belief model. In: M. Conner, and P. Norman (Eds), Predicting health behavior. Buckingham: Open University Press, 1995. 13- Rosenstock IM. The health belief model: Explaining health behaviour through expectancies. In: Glanz, K., Lewis, M., and Rimer, B. K. (Eds.), Health behaviour and education: Theory, research, and Practice. San Francisko, CA: Jossey-Bass, 1990. 14- Becker MH. The health belief model and personal health behavior. Health Education Monograph, 1974; 2:324-508. 15- Masoudnia E. Medical sociology. Tehran, University of Tehran Press, 2011. [Persian] 16- Evans RG, Stoddart GL. Producing health, consuming health care. Social Science and Medicine, 1990; 31(12): 1347-1363. 17- Folkman S, Lazarus RS. An analysis of coping in a middle-aged community sample". Journal of Health & Social Behavior, 1980; 21: 219-239. 18- Lazarus RS. Amotional & adaptation. New York: Oxford University Press, 1991. 19- Folkman S, Schaefer C, Lazarus RS. Cognitive processes as mediators of stress and coping. In: V. Hamilton & D.M. Warburton(Eds.), Human stress and cognition: An information processing approach (pp.265-298). London, England: Wiley, 1979. 20- Leventhal H, Nerenz D, Strauss A. Self-regulation and the mechanisms for symptom appraisal. In: D. Mechanic(Ed.), Monograph series in psychosocial epidemiology 3: Symptoms, illness behavior, and help-seeking (pp.55-86). New York: Neale Watson, 1982. 21earlin LI, Schooler C. The structure of coping. Journal of health and Social Behavior, 72 دوره 3 شماره 3 پاییز 1394
1978; 19: 2-21. 22- Compas BE, Connor-Smith JK, Saltzman H, Thomsen AH, Wadsworth ME. Coping with stress during childhood and adolescence: Problems, progress, and potential in theory and research. Psychological Bulletin, 2001; 127: 87-127. 23- Saarni C. The development of emotional competence. New York: Guildford Press, 1999. 24- Taylor SE. Health psychology(4th ed.). New York: MacGraw-Hill, 1999. 25- Herman-Stahl MA, Stemmler M, Peterson AC. Approach and avoidant coping: Implication for adolescent mental health. Journal of Youth and Adolescence, 1995; 24: 649-665. 26- Herman-Stahl MA, Peterson AC. The protective role of coping and social resources for depressive symptoms among young adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 1996; 25(6): 733-753. 27- Turner RA, King PR, Tremblay PF. Coping styles and depression among psychiatric outpatients. Journal of Personality and Individual Differences, 1992; 13, 1145-1147. 28- Brantley PJ, Jones GN. Manual for the Daily Stress Inventory. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources, 1989. 29- Felsten G. Minor Stressors and depressed mood: reactivity is more strongly correlated than total stress. Stress and Health, 2002; 18: 75 81. 30- Costa PT, McCrae RR. NEO PI-R professional manual. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources, 1992. 31- Felsten G. Stress reactivity and vulnerability to depressed mood in college students. Journal of Personality and Individual Differences, 2004; 36: 789-800. 32- Garber J, Hilsman R. Cognition, stress, and depression in children and adolescents. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 1992; 1: 129 167. 33- Nivison ME, Endresen IM. An analysis of relationships among environmental noise, annoyance and sensivity to noise, and the consequences for health and sleep. Journal of Behavioral Medicine, 1993;16: 257-271. 34- Cohen S, Glass DC, Phillip S. Environment and health. In H.E. Freeman, S. Levin, & L.G.Reeder(Eds.), Handbook of medical sociology(pp.134-449). Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall, 1978. 35- Rimes KA, Salkovskis PM. Prediction of psychological reactions to bone density screening for osteoprosis using a cognitive-behavioral model of health anxiety. Journal of Behavior Research and Therapy, 2002; 40: 359-381. 36- Masoudnia E. Comparison of students with different level of self-esteem regarding to coping styles to stress. Journal of Education (Journal of Education & Psychology, 2009; 3(1): 81-98. [Persian] 37- Mahmoudi GH, Shariati AR, Behnampour N. Relationship between quality of life and coping among hemodialysis patients in hospitals. Journal of Gorgan University Medical 73 دوره 3 شماره 3 پاییز 1394
Sciences, 2003; 5 (2): 43-52. [Persian] 38- Abbasi A, Shamsizadeh M, Asayesh H, Rahmani H, Hoseini S, Talebi M. The relationship between caregiver burden with coping strategies in Family caregivers of cancer patients. Iranian Journal of Psychiatric Nursing, 2013; 1(3): 62-71. [Persian] 39- Hakami M, Zia Ziabari F, Asgari M. Life stressing events and the strategies of coping with the re-emergence of PTSD on Iran-Iraq war disable. Journal of Health Psychology, 2011; 1(1):159-175. [Persian] 40- Narimani M, Aria Pouran S. The study of psycho-social stressors and coping strategies and relationships to academic achievement in girl s students. Psychological Studies, 2007; 2(3-4): 39-56. [Persian] 41- Taheri R, Zandi Ghashghaei K, Honar Parvaran N. The comparison of relationship between family communication patterns and self concept with coping styles in male and female students. Armaghane-Danesh, 2013; 4(70): 359-369. 42- Pooryousef S, Azadfallah P. The relationship between personality-redated characteristic, organizational commitment and staff conferontation methods. Journal of Psyhology, 2013; 4(64): 355-369. [Persian] 43- Masoudnia E. Perceived self-efficacy and coping strategies in stressful situations. Iranian Journal of Psychiatric and Clinical Psychology, 2008; 13 (4):405-415. [Persian] 44- Masoudnia E. Relationship between locus of control and coping strategies in Yazd university s students. Quarterly Journal of Psychological Studies, 2008; 3(4): 123-142. [Persian] 45- Schwarzer R, Renner B. Social-cognitive predictors of health behaviour: Action selfefficacy & coping self-efficacy. Journal of Health Psychology, 2000; 19: 487-895. 46- Murphy CE. Coping strategies, family environment, & interpersonal fear: A study of congruence between college students & their parents. Journal of Clinical Psychology, 2002; 30: 101-109. 47- Aldwin CM, Revenson TA. Does coping help? A reexamination of the relationship between coping & mental health. Journal of Personality & Social Psychology, 1987; 53: 337-348. 48- Menaghen EG. Individual coping efforts & family studies: Conceptual & methodological issues. Journal of Marriage & Family Review, 1983; 6:483-506. 49- Roth S, Cohen LJ. Approach, avoidance, & coping with stress. Journal of Medical Psychology,1986; 41: 813-819. 50- Miller SM, Mangan CE. Interacting effects of information & coping style in adapting to gynecologic stress: Should the doctor tell all?. Journal of Personality Social Psychology, 1983;45: 223-226. 51- Mikulincer M, Florian V. Coping & adaptation to trauma & loss. In: M.Zeidner & N.S.Endler(Eds.), Handbook of coping: Theory, research,& applications(pp.554-572). New York: John Wiley, 1996. 74 دوره 3 شماره 3 پاییز 1394
52- Masoudnia E. Impact of social class of illness behavior among patients with rheumatoid arthritis symptoms. Doctoral dissertation in medical sociology, Isfahan University, 2005. 53- Miller LH, Smith AD. Vulnerability to Stress Scale. Biobehavioral Associates, Brookline, MA, 1987. 54- Rudolph K. Gender differences in emotional responses to interpersonal stress during adolescence. Journal of Adolescent Health, 2002; 30S: 3-13. 55- Smith J, Naylor RA. Dropping out of university: A statistical analysis of the probability of withdrawal for UK university students. Journal of the Royal Statistical Society, 2001; 164(2): 389 405. 56- Minzi RD, Sacchi C. Stressful situations and coping strategies in relation to age. Psychological Report, 2005; 97(2): 405-18. 57- Cutrona CE, Russell DW. Type of social support and specific stress: Toward a theory of optimal matching. In: B. R. Sarason, I. G. Sarason, and G. R. Pierce (Eds), Social support: An interactional view. New York:Wiley, 1990. 58- Becker MH, Maiman LA, Kirascht JP, Haefner DP, Drachman RH. The health belief model and prediction of dietary compliance: A field experiment. Journal of Health & Social Behavior, 1977; 18: 348-366. 59- Farnham SD, Greenwald AG, Banaji MR. Implicit self-esteem. In D. Abrams, & M. A. Hogg, Social identity and social cognition (pp. 230 248). Bodmin: M.P.G. Books Ltd, 1999. 75 دوره 3 شماره 3 پاییز 1394