keep out Η Ράνια Ματάρ ξαναβρίσκει το κορίτσι που άφησε πίσω παραβιάζοντας με το φακό της το δωμάτιο-άβατο νεαρών γυναικών λίγο πριν εγκαταλείψουν το κουκούλι της εφηβείας. ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΒΗ ΜΩΡΑΪΤΟΥ. ΦΩΤΟ: RANIA MATAR Το πρώτο σημάδι αλλαγής είναι το απαγορευτικό έξω από την πόρτα του δωματίου. Η καίρια σήμανση που τοποθετεί αυτόματα τους πάντες σε ρόλο εισβολέα ανάγει την άλλοτε παιδική κρεβατοκάμαρα σε άβατο και το πρώην ροζ κοριτσάκι, που κλειδώνεται σε αυτή, σε μπερδεμένη έφηβη. Πρόκειται για τη διαδικασία της μεταμόρφωσης που αναμένει με ανησυχία κάθε υποψιασμένος γονιός, ακόμα κι αν ζει σε δεντρόσπιτο στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου. Μητέρα δύο έφηβων κοριτσιών και δύο αγοριών επίσης στην εφηβεία, η φωτογράφος Ράνια Ματάρ είχε αποφασίσει να αναμετρηθεί με το ορμητικό ποτάμι της αναπόφευκτης μετάβασής τους στην ενήλικη ζωή με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που απολάμβανε την ξενοιασιά της παιδικής τους ηλικίας: παρατηρώντας τις κόρες της μέσα από το φακό της. Τότε ακόμα η Ματάρ δεν φανταζόταν ότι τρία χρόνια και εκατοντάδες διαφορετικά πορτρέτα άγνωστών της κοριτσιών αργότερα, η περιπέτεια της εφηβείας θα κατέληγε στο άλμπουμ A Girl and Her Room, το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Umbrage. «Η μεγάλη μου κόρη Λάρα, που πριν από λίγους μήνες έκλεισε τα 18 και ήταν 14 όταν ξεκίνησε όλο αυτό, ήταν η έμπνευσή μου. Με είχε συνεπάρει η μεταμόρφωσή της από ένα αγοροκόριτσο που λάτρευε το ποδόσφαιρο σε μια όμορφη, νεαρή κοπέλα, η οποία νοιαζόταν για τους φίλους, τα ρούχα, τα μαλλιά και την εμφάνισή της και προτιμούσε να κάθεται μόνη στο δωμάτιό της από το να χαζολογάει στο τραπέζι της κουζίνας με τα μικρότερα αδέλφια της. Αναγνώριζα τον εαυτό μου στην ηλικία της κι έτσι μου μπήκε η ιδέα να αρχίσω ένα πρότζεκτ με αυτό το θέμα. Στην αρχή τη φωτογράφιζα όταν έρχονταν οι φίλες της, ώσπου συνειδητοποίησα πως τελικά προτιμούσα να δουλέψω με κάθε κορίτσι ξεχωριστά, οπότε το πρότζεκτ άρχισε να αλλάζει σχήμα. Κατέληξα να φωτογραφίζω νεαρές γυναίκες με τις οποίες δεν είχα απολύτως καμία σχέση. Αυτή η απόφαση ξεκαθάρισε το τοπίο, με απελευθέρωσε από τυχόν προσδοκίες και προκαταλήψεις, αφού γι αυτές τις κοπέλες δεν ήμουν η μητέρα τους αλλά, απλά, μια επαγγελματίας φωτογράφος», λέει η Ματάρ. Ανάμεσα σε δύο κόσμους Η Ράνια, η οποία από το Λίβανο όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε βρέθηκε το 1984 στις ΗΠΑ και ξεκίνησε καριέρα στην αρχιτεκτονική για να γίνει τελικά φωτογράφος, ξέρει καλά τι σημαίνει αφενός μεταβολή και αφετέρου προσαρμογή. Όπως μου εξηγεί, λίγο-πολύ αυτά ήταν τα μέσα με τα οποία προσέγγισε και κατάφερε να ξεκλειδώσει όλα αυτά τα επιφυλακτικά κορίτσια που της επέτρεψαν την είσοδο στον πιο ιδιωτικό χώρο τους, στη ζωή και στις σκέψεις τους. «Με εμπιστεύτηκαν και μου εξέθεσαν τον εαυτό τους με χαρά. Ειλικρινά, ελπίζω ότι στο βιβλίο τις αντιμετώπισα όλες όσο πιο δίκαια μπορούσα και ότι παρουσιάζω κάτι αληθι- φωτο: A Girl and Her Room, by Rania Matar/Umbrage Editions Rania Matar, 2012 54 mc
Ντανιέλ, Τζαμέικα Πλέιν, Είναι δύσκολο συναισθηματικά να είσαι έφηβος. Οι ορμόνες σου είναι άνω-κάτω, αντιμετωπίζεις ενήλικες καταστάσεις χωρίς να είσαι ακόμα ακριβώς ενήλικος και απλώς δεν θέλεις να σου φέρονται σαν παιδί γιατί στην πραγματικότητα δεν είσαι πια. Ριμ, Ντόχα, Λίβανος, 2010 Το μυαλό μου δεν σταματάει ποτέ να «μιλάει». Νομίζω ότι είναι καλύτερα να φαντάζομαι τις σκέψεις μου από το να τις γράφω αλλά στο τέλος, όταν μόνο τις φανταζόμαστε, οι σκέψεις ξεθωριάζουν σε δευτερόλεπτα ενώ το χαρτί τις συντηρεί. 55 mc
Λούμπνα, Βηρυτός, Λίβανος, 2010 Επειδή διδάχτηκα τη θρησκεία μου στο σχολείο από πολύ μικρή ηλικία, είναι χαραγμένη μέσα μου Σε ότιδηποτε κάνω. Μόλις έκλεισα τα 17 και άρχισα να κατανοώ τα πράγματα καλύτερα, Συνειδητοποίησα ότι το Ισλάμ είναι για μένα τρόπος ζωής και δεν υφίσταται για να κάνει τη ζωή μου δύσκολη το αντίθετο. Τώρα πια νιώθω άνετα με το ποια είμαι και η μαντίλα μου είναι η καθαρή απόδειξη πως είμαι μουσουλμάνα. Έχει γίνει μέρος του εαυτού μου και το λατρεύω στο 99,99% των περιπτώσεων. Κάρλα, Κέμπριτζ, Μασαχουσέτη, ΗΠΑ, 2011 Έχω αληθινό πάθος για τη μόδα. Τα vintage ρούχα με εμπνέουν ιδιαίτερα επειδή αυτά τα υφάσματα κρύβουν άγνωστες ιστορίες για τα κορμιά που κάλυπταν στο παρελθόν και μου αρέσει πολύ να φαντάζομαι τη ζωή των κοριτσιών που αγάπησαν αυτά τα φορέματα πριν από μένα. Όταν σκέφτομαι τα χρόνια της εφηβείας μου ζαρώνω από αποδοχή. Υπάρχει τόσο μεγάλο δράμα που πρέπει να βιώσεις όταν μεγαλώνεις. Τώρα πια έχω αρχίσει να γίνομαι πολύ πιο κυνική και λιγότερο γλυκανάλατη. Ακόμα ονειροπολώ πολύ αλλά για διαφορετικα πράγματα. 56 mc
Σάνον, Βοστόνη, ως Έφηβη ειμαι σίγουρα κακός μπελάς. ειναι βασανιστικό να ποθώ τόσο την ελευθερία και να μην είμαι αρκετά μεγάλη για να μπορώ να είμαι ανεξάρτητη. Έτσι επαναστατω συχνά για να ξεκαθαρίσω στους γονείς μου ότι δεν πρόκειται να τους αφήσω να με εμποδίσουν να γίνω αυτό που θελω. Άννα Φ., Γουίντσεστερ, Μασαχουσέτη, ΗΠΑ, 2009 Το δωμάτιό μου ήταν πάντα ένας τόπος ανεξάρτητος από τον υπόλοιπο κόσμο, γεωγραφικά, και για ένα μπερδεμένο διάστημα είχε άλλη πορεία από την υπόλοιπη ζωή μου και δημιουργούσε μια χτισμένη μήτρα όπου ήμουν περισσότερο ο εαυτός μου. 57 mc
νό που τις αντιπροσωπεύει. Τους το χρωστούσα. Ήθελα να δείξω ποιες στ αλήθεια είναι χωρίς καμία διάθεση κριτικής, επιτρέποντάς τους να είναι ο εαυτός τους. Νομίζω πως το διαισθάνθηκαν από την αρχή και γι αυτό δέχτηκαν να συμμετάσχουν», λέει. «Τις συναντούσα σε διάφορα άσχετα μέρη και αυτοσυστηνόμουν. Αν η ιδέα τους άρεσε περνούσαμε στο επόμενο στάδιο. Σε πολλές περιπτώσεις με σύστηναν στις φίλες τους κι έτσι ο κύκλος άνοιγε. Τις περισσότερες φορές ούτε εγώ ήξερα τι θα συναντήσω μπαίνοντας στο χώρο τους. Πέρασα αρκετό χρόνο με κάθε κορίτσι, ώστε να νιώσει άνετα και να μπορέσω να δω ποια πραγματικά είναι, πώς αντιμετωπίζει τον προσωπικό χώρο της και πώς είναι οι σχέσεις της με τις συνομήλικές της». Το εντυπωσιακό είναι πως η Ματάρ μπήκε εν ειρήνη σε περισσότερα από τριακόσια διαφορετικά εφηβικά ιερά και μάλιστα δύο ηπείρων, δύο θρησκειών και κόσμων. «Προσπάθησα να επιλέξω μια ποικιλία κοριτσιών και από τις δύο κουλτούρες που με ενδιέφεραν, της Μέσης Ανατολής και την αμερικανική, όχι όμως για να υπογραμμίσω τις μεταξύ τους αντιθέσεις. Απλώς τυχαίνει να ανήκω και στις δύο αυτές πραγματικότητες, όπως και τα παιδιά μου κι ας μεγαλώνουν στις ΗΠΑ. Ο συνδυασμός και των δύο συνθέτει αυτό που είμαι και το πώς βλέπω τον κόσμο. Για μένα υπάρχουν περισσότερες ομοιότητες στους δύο κόσμους παρά διαφορές», σχολιάζει για τη λιβανέζικη και την αμερικανική κουλτούρα. Στο ίδιο καζάνι Η ίδια η Ματάρ θυμάται το δικό της εφηβικό δωμάτιο; Αντανακλούσε τη γυναίκα στην οποία θα μεταμορφωνόταν σύντομα; «Το δωμάτιό μου ήταν και για μένα καταφύγιο. Η διακόσμησή του άλλαζε με τον καιρό. Αυτά που κολλούσα στον τοίχο στα 13 μου δεν ήταν τα ίδια στα 18 μου. Όπως εξελίσσονταν οι απόψεις και οι προτιμήσεις μου έτσι εξελίσσονταν και όσα κρέμονταν στους τοίχους. Έκτοτε έφυγα από το Λίβανο, έζησα στη φοιτητική εστία του κολεγίου Κορνέλ της Νέας Υόρκης, μετακόμισα στη Βοστόνη όπου παντρεύτηκα και απέκτησα παιδιά και Ροκάιο, Ντόρτσεστερ, Είμαι 17 χρόνων, είμαι έγκυος και περιμένω αγοράκι. Οι γονείς μου ήταν πολύ αναστατωμένοι αρχικά αλλά τώρα με στηρίζουν πάρα πολύ. Η μητέρα μου στην αρχή δυσκολευόταν πολύ να αγγίξει την κοιλιά μου. Κρίστιλα, Ραμπίγια, Λίβανος, 2010 Ήταν δυσκολό για μένα να είμαι ο εαυτός μου ως έφηβη στο Λίβανο γιατί μου αρέσουν τα πάρτι και η διασκέδαση και ο κόσμος με κατέκρινε επειδή ξενυχτούσα και φορούσα μίνι. Το συνήθισα και με έκανε πιο δυνατό άνθρωπο, καθώς ήθελα να παραμείνω όπως είμαι: τρελή, υπερδραστήρια και πάντα έτοιμη για διασκέδαση. Η εικόνα της Κρίστιλα επιλέχτηκε για το εξώφυλλο της έκδοσης A Girl and Her Room της Ράνια Ματάρ (εκδ. Umbrage, umbragebooks.com). έχω πια απομακρυνθεί πολύ απ όσα βρίσκονταν κολλημένα στους τοίχους μου τότε. Άλλωστε, στην πορεία, το δωμάτιό μου έπαψε να είναι ο ναός μου. Πιστεύω ότι φτάνει κάποτε η στιγμή που το δωμάτιο μιας γυναίκας αποκτά διαφορετική σημασία για τη ζωή της. Ίσως είναι τότε που γινόμαστε πια ενήλικες», μου απαντάει με αφοπλιστική ειλικρίνεια. Άραγε πόσο διαφέρουν οι έφηβες της δικής της εποχής από τις σημερινές, τη ρωτάω. «Προς μεγάλη μου έκπληξη, όχι πολύ. Πίστευα πως διαφέρουν ώσπου άρχισα να δουλεύω το A Girl and Her Room, οπότε οι αναδρομές στη δική μου εφηβεία ήταν συχνές κι εκεί συνειδητοποίησα πως κι εγώ ήμουν ακριβώς έτσι και βίωνα τις ίδιες καταστάσεις. Νομίζω ότι σήμερα οι έφηβες γνωρίζουν περισσότερα απ ό,τι η δική μου γενιά, είναι σε επικοινωνία με τον κόσμο και φοβούνται λιγότερο να εκφραστούν. Ίσως ευθύνεται γι αυτό η ψηφιακή εποχή και η απευθείας σύνδεση με τον πλανήτη», διαπιστώνει. Η διαδικασία δημιουργίας του βιβλίου βοήθησε τη Ράνια να καταλάβει τα δικά της κορίτσια πιο βαθιά. «Πρώτα απ όλα με έκανε πιο ανοιχτόμυαλη. Με βοήθησε να δω πόσο ευάλωτα είναι αυτά τα παιδιά ακόμα και όταν παριστάνουν πως δεν είναι. Όλα τους προσπαθούν να διαχειριστούν αυτό που τους συμβαίνει όσο καλύτερα μπορούν με βάση όσα γνωρίζουν και αυτό που γνωρίζουν καλύτερα είναι ότι μέσα στο δωμάτιό τους μπορούν απλά να είναι ο εαυτός τους». 58 mc