Η Καινοτομία στις Υπηρεσίες Σύγκλιση υπηρεσιών & Δικτύων. MVNOs στην Ευρώπη και στην Ελλάδα ; 07 06 2008 του Ανδρέα Αναστασόπουλου, Προέδρου του ΣΑΤΠΕ 1
Η σύγκλιση υπηρεσιών και δικτύων. Παγκόσμια Τάση Time Tερματικές συσκευές με ένα κοινό σύνολο εφαρμογών & περιεχομένου μέσω τυποποιημένων διεπαφών (interfaces) Κοινή θυρίδα για το φωνητικό ταχυδρομείο, το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και τα μηνύματα και ένα βιβλίο διευθύνσεων Voice and Data MVNO Fixed and Mobile Όλα με μια ενιαία συσκευή. Roaming από το WI-FI στο GSM sto 3G Comms and IT Media and Network Ενιαίος λογαριασμός και report. 2
VoIP or Everything Over IP (EoIP) To VoIP αναπτύσσεται πλέον ταχύτατα Επιθετικές τιμές σε VoIP κλήσεις (έως δωρεάν) Νέες υπηρεσίες που συνδυάζουν φωνή και δεδομένα over IP. Foreca st of t ot al VoI P u sers w orldw ide Million users 200 150 100 Η Ευρυζωνικότητα αναπτύσσεται ραγδαία παντού Τα πάντα οδεύουν over IP και πλέον δεν έχει νόημα ο όρος VoIP αλλά EoIP (everything over IP) 50 0-03 Source: Ovum -04-05 -06-07 -08 3
Η σύγκλιση γίνεται εμπορική προσφορά Το κινητό γίνεται το τηλέφωνο του σπιτιού Internet 1 Αγώνας για την άνοδο του ARPU Voice 2 Μείωση εσόδου από φωνή κυρίως TV 3 Αύξηση του ARPU Mobile 4 Προστασία της εγκατεστημένης βάσης πελατών 2 play - 3 play - 4 play 4
Τι είναι FMC ; FMC = Fixed Mobile Convergence Μία βιομηχανία που χρησιμοποιείται για να παράγει περιοδικά, άρθρα, συζητήσεις, telecom conference. Μία τεχνολογία που έχει φέρει επανάσταση στον τηλεπικοινωνιακό κόσμο όπου εμπεριέχει: Σύγκλιση της Αγοράς Σύγκλιση υπηρεσιών Σύγκλιση Συσκευών / Τερματικών Σύγκλιση Δικτύων (NGN) 5
Σύγκλιση της Αγοράς - Εμπορική σύγκλιση Πακέτα (Bundling) σταθερού, κινητού και δεδομένων Ο Συνδρομητής μπορεί να έχει πρόσβαση κινητού, σταθερού και internet από ένα πάροχο. Πρακτικά ο πελάτης μπορεί να παίρνει ένα λογαριασμό για πολλές υπηρεσίες (unified billing) Παράδειγμα: OTE all in 1 Vodafone - HOL Wind - Tellas 6
Σύγκλιση υπηρεσιών (1) Video Conferencing Multi-Media Conferencing Unified Messaging Application Server Instant Messaging IP-Centrex Network based contact-centers Text-tospeech, speech recognition Οι πελάτες έχουν πρόσβαση σε όμοιες υπηρεσίες ανεξάρτητα από το αν χρησιμοποιούν σταθερό ή κινητό. Παραδείγματα: MMS (multimedia messaging) σε σταθερό ή κινητό Chat στο PC ή στοκινητό Email στο PC, κινητό ή σταθερό τηλέφωνο 7
Σύγκλιση υπηρεσιών (2) Οι Business πελάτες θέλουν ενοποιημένες υπηρεσίες Video Server Gaming Server Επικοινωνία με άλλους ανθρώπους Οργάνωση της εργασίας Telephone Fiber (Ethernet) DRG and BTE Element Manager Telephone Voice-mail xdsl modem xdsl IP BTE Calendar E-mail, sms, mms CaTV Modem Radio Modem CaTV Radio BTE PSTN Contacts E-mail TRENDS Business Telephone E-business CRM Supply Chain mgmt Classic Centrex Classic PBX Πληροφόρηση Telephone Web search News, IP Centrex IP PBX Συνεργασία με άλλους ανθρώπους Telephone meeting Video meeting e-meeting Project management tools 8
Σύγκλιση Συσκευών / Τερματικών (2 τύποι) Μία συσκευή που έχει ενσωματωμένα διαφορετικούς τύπους τεχνολογιών πρόσβασης: (GPRS or 3G) μαζί με άλλες ασύρματες τεχνολογίες (Bluetooth και/ή WLAN 802.11 b/g) Μπορούμε επίσης να χρησιμοποιήσουμε τον όρο «μία συσκευή για όλα» με ενσωματωμένες λειτουργίες όπως μουσική, φωτογραφία και δεδομένα. 9
Σύγκλιση Δικτύων (NGN) Today s network Tomorrow s network > Διαφορετικά δίκτυα για διαφορετικές υπηρεσίες > Πολλά νούμερα (Mobile, Fixed, Blackberry) > Πολλαπλές συσκευές > Πολλαπλές υλοποιήσεις ίδιας υπηρεσία για διαφορετικά δίκτυα > Ένα δίκτυο για συγκλίνουσες υπηρεσίες > Ένα νούμερο, λίγες συσκευές (PC and Mobile) > Το λέμε NGN (Next Generation Network) 10
Πως είναι το τηλεπικοινωνιακό τοπίο σήμερα ; Οι πάροχοι αισθάνονται «συμπίεση» ; Fixed Incumbents Operators Mobile Operators Voice - Internet Service Providers Μάχη για τον πελάτη New THREATS MVNOs 11
Μερίδια αγοράς κινητών στην Ελλάδα και Ευρώπη Mobile penetration in GR 150% Greece 03 2008 Cosmote Vodafone Wind Market share 39,40 % 32,96 % 27,64 % 72% Mobile penetration in EU in average reached in 2007 112% (103% in 2006) 12
Αντικατάσταση χρήσης κινητού από το σταθερό Mobile voice traffic Fixed voice traffic VoIP traffic Το έσοδο και τα περιθώρια κέρδους υπηρεσιών από τα σταθερά δίκτυα έχουν μειωθεί σημαντικά με τον αυξανόμενο ανταγωνισμό, η αντικατάσταση χρήσης του σταθερού από το κινητό είναι γεγονός καθώς επίσης και η σταθερή άνοδο της IP τηλεφωνίας. -92-93 -94-95 -96-97 -98-99 -00-01 -02-03 -04-05 -06-07 -08e Source: Nokia Technology used to terminate the call Οι σταθεροί πάροχοι υπηρεσιών πρέπει να κοιτάξουν σε νέες κατευθύνσεις για την εξεύρεση νέων υπηρεσιών και μοντέλων για την απόκτηση του χαμένου εσόδου και κερδοφορίας. 13
Διαφοροποίηση - Εξέλιξη ή εξαφάνιση Commodity services δεν παράγουν καμία διαφοροποίηση. Χωρίς διαφοροποίηση δεν μπορεί να υπάρξει διατήρηση της πελατείας. Οι μικροί πάροχοι θα πρέπει να εξελιχθούν ή αλλιώς θα εξαφανιστούν. Επιλογή 1: Το κεφάλι κάτω από την άμμο (στρουθοκαμηλισμός) και κατεύθυνση στο ίδιο δρόμο Επιλογή 2: Εξέλιξη - Διαφοροποίηση απλοποίηση του δικτύου (μείωση πολυπλοκότητας και κόστους) να γίνουν ανεξάρτητοι από την τεχνολογία πρόσβασης (mobile / fixed) να προσφέρουν νέες υπηρεσίες γρήγορα και on demand να συγκεντρωθούν στο περιεχόμενο και στις υπηρεσίες 14
MVNO (Mobile Virtual Network Operator) Τι είναι MVNO ; Κατηγοριοποίηση των MVNOs (Business models) Γιατί υπάρχει χώρος για τους MVNOs ; Κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίας Που είμαστε σήμερα στην Ευρώπη και στην Ελλάδα ; Γιατί η ρυθμιστική παρέμβαση στην πρόσβαση στα κινητά δίκτυα είναι τόσο σημαντική ; Συμπεράσματα 15
Τι είναι MVNO (Virtual Mobile Operator) ; Φαινόμενο τρομερής εξάπλωσης σε όλο τον κόσμο Οι MVNOs παρέχουν κινητές υπηρεσίες φωνής και δεδομένων χωρίς να κατέχουν φάσμα Εμπορικές συμφωνιών με MNOs. Παρέχει την κάρτα SIM και έχει τον πλήρη έλεγχο των συνδρομητών του καθώς επίσης της τιμολόγησή του. Ένας MVNO επενδύει σε υποδομή ανάπτυξης υπηρεσιών έτσι ώστε να ανταγωνιστεί άμεσα με άλλους κινητούς με την προσφορά προηγμένων υπηρεσιών, προστιθεμένης αξίας. Ο στόχος των υπηρεσιών προστιθεμένης αξίας είναι να διαφοροποιηθεί έναντι των κινητών από να πρέπει να ανταγωνιστεί βάσει της τιμής και μόνο. 16
Κατηγοριοποίηση των MVNOs (Business models) (1) Radio Transmission Service Creation Billing Customer Care Sales & -> Business Models <- Marketing MNO MVNO Reseller Low cost offering based on distribution length MNO MNO MVNE MVNO MVNO Service Provider Enhanced Service Provider Customer Loyalty Reach special interest groups & community Focus on VAS MNO MVNO Full MVNO Deeper customer relationship & advanced VAS and Data services MNO MVNE MVNO MVNE role Business Know-how Cost reduction and Service innovation Technical Expertise 17
Κατηγοριοποίηση των MVNOs (Business models) (2) Stregthnesses Target - Positioning Retailers - Branded Number of POS Loyal customer base No Frills One-stop shop Fixed Operators Telco Know-how Customer base Fixed-Mobile Convergence Quad-play BT Mobile corporate Ethnic - Niche Niche market (immigrants, travelers, ) Low cost International calls Community / On-net push Content Content Entertainment lifestyle services Family Cross industry Innovation / VAS Customer base VAS Other (Free,..) Niche market Know-how Content / VAS core business Hobbies / sports, Οι μοναδικοί πάροχοι με τεχνογνωσία στις υπηρεσίες φωνής και δεδομένων. Για τους άλλους πρόκειται για μία νέα ευκαιρία 18
Ευρώπη MVNOs Business Models (3) Στην Ευρώπη λειτουργούν διάφορα Business models για κάθε χώρα. Τα περισσότερο εδραιωμένα μοντέλα είναι βασισμένα σε υπάρχουσα βάση πελατών και δημιουργία νέων καινοτόμων υπηρεσιών. Germany Denmark Finland MVNO Market share 29% 25% 15% Number of MVNOs 30 15 10 Reseller 6 20% 2 13% 2 20% MVNO per Business Model Service Provider 10 33% 6 40% 2 20% Enhanced MVNO 8 27% 4 27% 3 30% Full MVNO 6 20% 3 20% 3 30% Για αυτό το δείγμα των Ευρωπαϊκών χωρών (οι πιο ώριμες) οι Full MVNOs κατέχουν το 30 % του συνόλου. Στην Γερμανία έχουμε την μεγαλύτερη διείσδυση. Εκεί υπάρχει και η μεγαλύτερη μείωση τιμών λόγω ανταγωνισμού. Netherland 13% 22 2 9% 8 36% 6 27% 6 Στην πρόσφατη τηλε-ψηφοφορία για την Eurovision: UK 10% 30 2 7% 8 27% 7 23% 13 43% Ελλάδα: 1,2 / SMS!!! 107 13 7% 32 7% 26 26% 29 29% Γερμανία: 0,2 / SMS Στις χώρες όπου οι MVNO είναι περισσότερο ανεπτυγμένοι η σχέση MVNO/MNO είναι ~ 5-7 19
Γιατί υπάρχει χώρος για τους MVNOs ; Αν και όπως είδαμε σε περασμένη διαφάνεια η αγορά της κινητής έχει φτάσει σε κορεσμό: οι MNOs δεν έχουν το περιεχόμενο και τις εφαρμογές σε αντίθεση με τους MVNOs οι οποίοι μπορούν να κάνουν καλύτερη δουλειά στο να τονώσουν την χρήση των data υπηρεσιών διότι μπορούν να προσφέρουν κινητό περιεχόμενο σε στοχευμένο πελατειακό κοινό. Οι MNOs έχουν την ευκαιρία να αποκτήσουν νέους συνδρομητές από ανταγωνιστικά δίκτυα με μηδενικό σχεδόν κόστος κτήσης. Οι MNOs με 3G άδεια μπορούν να γεμίσουν την άδεια χωρητικότητα του δικτύου τους έτσι ώστε να μπορέσουν να επανακτήσουν γρηγορότερα τις επενδύσεις τους. 20
Κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίας Business objective Maximize the profit of the total business Profit = ARPU * Customers - Cost Distribution strength Facility to reach final customer Cross-selling Product /services innovation Differentiate on the market through VAS offering Large customer base Cross -selling Customer loyalty increase Brand strength Reduction of investments related to the promotion of a new brand Attract niche market 21
Ευρώπη και χάρτης MVNOs 1999 UK (~ 30 MVNO) MVNO Market Share: ~ 10% ASDA, Bglobal Metering, BT, Carphone Warehouse, Dot-Mobile, Easy Mobile, ExtremeMob, Flexphone, Fresh, Intercity, Kingston Communications, Lebara, Mobile World, NTL, One.Tel, Project Telecom, Rok Mobile, Sainsbury's, Sky, Tesco, Timico, Toucan, Transcomm Uk, Utility Warehouse Discount Club, Value Telecom, Virgin Mobile, Yes Mobile 2002 Belgium (~ 30 MVNO) MVNO Market Share: ~ 3% Ay Yildiz, Happy Many, Lebara, Plus Line, RCSC, TMF, LCR-Primustel, MCI, Phone Plus, Simyo, Sun, Telenet, Transatel, InPhony, Versatel, Ugly Duck, 1 Mobile, Amatus, Jim, Mondial Telecom, MyTel, NormAction, Opticall, Scarlet Telecom, TelLink, Toledo Telecom, Yellow Telecom2000 2001 Netherlands (~ 22 MVNO) MVNO Market Share: ~ 13% ACN, AH Mobiel, Amatus, Aspider Mobile, Baron, Call4Care, Carey, debitel, Easy Mobile, Erdee Mobiel, Lebara Mobile, PePtalk, Primus, Qick, RAM Mobile Data, Scarlet Telecom, Tele 2 Mobiel, Transatel, UPC Mobile, Versatel Mobile, Yes (10) (30) (16) (10) (15) (22) (30) (28) (24) (10) (10) 2004 France (~ 24 MVNO) MVNO Market Share: ~ 5% Auchan, Breizh Mobile, Carrefour, Cegetel, Coriolis Telecom, Debitel, euro keitai, Futur Telecom, Intercall, Le French Mobile, M6 Mobile, Neuf Telecom, NormAction, NRJ, NRJ Mobile, NTL & CPW, Omer Telecom, Orscom, Tele2, Ten Mobile, Transatel, Universal Music 2004 Finland (~ 10 MVNO) MVNO Market Share: ~ 15% ACN, Armas, Go Mobile, Jippii Saunalahti, TDC Song Networks, Tele Finland, Tele2 Denmark (~ 15 MVNO) MVNO Market Share: ~ 25% ACN, Gay Mobile, LeFrench, Debitel, TDC Song Networks, Tele 2, CBB Mobil, Easy Mobile, Elro, Epicor, LIC, Telmore, Telogic, Wireless Maingate 2001 Germany (~ 30 MVNO) MVNO Market Share: ~ 29% ACN, ALDI Talk mit Medionmobile, Ay Yildiz, Base, BT, Debitel, Djuice, Drillisch Alphatel, Easy Mobile, EWE Tel, Heag, HTTP, Klarmobile, MobilCom AG, Nordcom GmbH, Payback, Phone House, Quelle Aktiengesellschaft, Schwarzfunk, SIMply, SIMYO, Talkline, Tchibo Mobilfunk, Telco (RSL com), Tele 2, VictorVox, Wal Mart 22
MVNOs στην Ιταλία Auchan Οι πρώτες συμφωνίες υλοποιούνται το 2006 με μεγάλη καθυστέρηση από την υπόλοιπη Ευρώπη εξ αιτίας: μεγάλης αντίστασης από τους κινητούς και έλλειψης κανονιστικών υποχρεώσεων BT Mobile corporate MVNE - MoBi Group Carrefour Πιέσεις ασκήθηκαν από την Επιτροπή Ανταγωνισμού εξ αιτίας: καταγγελιών σταθερών παρόχων και του νέου πακέτου της Vodafone (Vodafone Casa Numero Fisso) Business Models Retailers Fixed-line Telco (καινοτόμες νέες συγκλίνουσες υπηρεσίες) Ethnic (China, Philippines, Croatia, ) Cross industry convergent model (Poste Italiane: Mobile payments, Money transfer) aquisition 23 Telepass Mobile
MVNOs στην Ελλάδα ; Και οι δύο λειτουργούν σαν branded operators, Resellers Κάθε κινητός έχει συμφέρον να αποσπάσει από τους άλλους δύο πελατειακή βάση. Αυτό σίγουρα δεν παράγει ανταγωνισμό, καινοτομία, νέες υπηρεσίες και σύγκλιση. Είναι κοινό συμφέρον των παρόχων κινητής τηλεφωνίας η αγορά να μείνει κλειστή. Απόλυτοι φραγμοί εισόδου στην αγορά για τους παρόχους σταθερής τηλεφωνίας λόγω έλλειψης Εμπορικού ενδιαφέροντος από τους κινητούς παρόχους. Αποκλεισμός της δυνατότητας ανάπτυξης υπηρεσιών που να είναι προσβάσιμες απότα κινητά δίκτυα (π.χ. συγκεκριμένες μη γεωγραφικές αριθμοδοτικές σειρές) Η Ελληνική αγορά έχει ανάγκη από πραγματικούς MVNOs που θα στοχεύσουν σε: niche markets καινοτόμες και άλλες υπηρεσίες που δεν ενδιαφέρουν τους κινητούς σύγκλιση υπηρεσιών σταθερού και κινητού και θα διαπραγματευτούν: συμφέρουσες wholesale τιμές win-win συμφωνίες (π.χ. στόχευση πελατών οι οποίοι δεν είναι κοινοί) 24
Γιατί η ρυθμιστική παρέμβαση στην πρόσβαση στα κινητά δίκτυα είναι τόσο σημαντική ; Σε 8 χώρες από τις 27 χώρες της ΕΕ, οι συμφωνίες που έχουν υπογραφεί είτε με τους SPs είτε με τους MVNOs υλοποιήθηκαν μόνο λόγω ρυθμιστικής επέμβασης επιβάλλοντας την υποχρέωση να παρασχεθεί η πρόσβαση (σε δύο περιπτώσεις μετά από σχετική απειλή). OFTA, ο ρυθμιστής του Χογκ Κογκ, απαίτησε από τα 3G δίκτυα να διατηρήσουν μέχρι 30% της χωρητικότητας τους προς χρήση από MVNOs. Αν και κατά μέσον όρο στην Ευρώπη (και στην Ελλάδα) οι δύο μεγαλύτεροι MNOs διατηρούν μερίδιο αγοράς του 70%, υπάρχει συλλογική άρνηση από τους κινητούς να συζητήσουν πραγματικές συμφωνίες MVNO στην πλειοψηφία των κρατών μελών της ΕΕ (και στην Ελλάδα). Δεν υπάρχει αποτελεσματικός ανταγωνισμός στα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας σε επίπεδο λιανικής: μέση τιμή SMS στην Ευρώπη 0,14$ (Αμερική 0,06$, Ασία 0,07$, Αφρική 0,10$) ιδιαίτερα υψηλές τιμές για πρόσβαση σε data πτώση τιμών ευρυζωνικής πρόσβασης στην Ευρώπη κατά 40% μεταξύ 2003-2005 (μόνο 23% για τις τιμές στην κινητή τηλεφωνία) 25
Συμπεράσματα και Προτάσεις ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Χωρίς την δυνατότητα ενεργοποίησης MVNO από τους παρόχους σταθερής τηλεφωνίας, η σύγκλιση υπηρεσιών σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, για την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών και τεχνολογικών καινοτομιών, είναι ΑΔΥΝΑΤΗ. Χωρίς την «απειλή» κανονιστικών μέτρων ή εφαρμογής του δίκαιου του ανταγωνισμού, είναι πολύ δύσκολη έως απίθανη η επίτευξη συμφωνιών real MVNO. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού για την διακρίβωση συλλογικής δεσπόζουσας θέσης στην αγορά της κινητής. Ενέργειες proactive από την ΕΕΤΤ και όχι recto active. 26
Ερωτήσεις? Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας! Ανδρέας Αναστασόπουλος Πρόεδρος ΣΑΤΠΕ info@satpe.gr - www.satpe.gr 27