Ο κλάδος των τηλεπικοινωνιών στη Γερµανία

ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ THΣ EΛΛΑ ΟΣ ΣΤΟ ΝΤΥΣΣΕΛΝΤΟΡΦ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Ντύσσελντορφ, Ιούνιος 211 Ο κλάδος των τηλεπικοινωνιών στη Γερµανία Βασικά µεγέθη Ο κύκλος εργασιών της αγοράς τηλεπικοινωνιών στη Γερµανία ήταν το 21 59,1 δις, µειούµενος για πέµπτη συνεχή χρονιά, και περιοριζόµενος κάτω από τα 6 δις για πρώτη φορά από το 2 και µετά. Κύκλος εργασιών αγοράς τηλεπικοινωνιών σε δις, 1998-21 8 7 66,8 67,3 66,3 63,9 56,2 6,5 62 63,9 62,3 6,4 59,1 6 48,1 5 44,2 4 32,8 31,4 33,2 35,1 35,3 34,4 34,7 34,2 33,8 33,2 33,4 32,4 31,8 3 32,1 32,5 29,5 33,1 3,7 28,9 2 25,4 26,7 23 16,7 1 28 27,3 11,4 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 Deutsche Telekom AG Ανταγωνιστές Σύνολο Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 Το µερίδιο αγοράς της Deutsche Telekom AG περιορίστηκε στο διάστηµα αυτό κατά 28 ποσοστιαίες µονάδες, από το 74,2% το 1998 στο 46,2% το 21. Μερίδια αγοράς τηλεπικοινωνιών, % κύκλου εργασιών, 1998-21 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% Ανταγωνιστές Deutsche Telekom AG 3% 2% 1% % 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 1

Οι επενδύσεις στην αγορά των τηλεπικοινωνιών είχαν το 21 ύψος 5,9 δις, παραµένοντας στο ίδιο επίπεδο µε το προηγούµενο έτος. Επενδύσεις αγοράς τηλεπικοινωνιών σε δις, 1998-21 14 12 9,9 11,5 1 8 7,2 6 4,2 4 2 3 4 7,8 3,8 4,2 6,3 5,7 5,2 7,1 3,5 3,6 7,2 6,5 7,1 5,5 5,7 5,8 6 5,9 3,9 3,1 3,4 3,8 3,8 2,9 3,1 3,1 3,3 3,3 2,6 2,6 2,4 2,7 2,9 2,8 Deutsche Telekom AG Ανταγωνιστές Σύνολο 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 Όπως συµβαίνει από το 22 και εφεξής, οι επενδύσεις των εναλλακτικών παρόχων υπερέβησαν εκείνες τις Deutsche Telekom AG. Σωρευτικά, κατά το διάστηµα 1998-21 έχουν επενδυθεί στην αγορά τηλεπικοινωνιών 93,2 δις, από τα οποία 44,8 δις από την Deutsche Telekom και 48,4 δις από τους εναλλακτικούς παρόχους. Τα 2/3 των επενδύσεων το 21 αφορούσαν το δίκτυο σταθερής τηλεφωνίας και καλωδιακής τηλεόρασης, ενώ το 1/3 το δίκτυο κινητής τηλεφωνίας. Επενδύσεις αγοράς τηλεπικοινωνιών σε δις, 1998-21 9 8 7 8,4 6 5 4 3 2 1 5,4 1,8 2,7 5,1 6,4 3,5 3,1 4,7 2,4 3 3,1 2,5 2,6 3,3 2,5 3,8 2,7 5,1 5 4 3,9 2,2 2 2 2 ίκτυο κινητής τηλεφωνίας ίκτυο σταθερής τηλεφωνίας 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 Σωρευτικά, στο διάστηµα 1998-21 έχουν επενδυθεί 61,2 δις στο δίκτυο σταθερής τηλεφωνίας και καλωδιακής τηλεόρασης (4,4 δις εκ των οποίων για την καλωδιακή τηλεόραση), ενώ στο δίκτυο της κινητής τηλεφωνίας έχουν επενδυθεί 32 δις. 2

Επενδύσεις για την καλωδιακή τηλεόραση, σε δις, 23-21 1,9,88,8,7,71,69,6,64,5,52,4,3,31,31,34,2 23 24 25 26 27 28 29 21 Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 Ι. ίκτυο σταθερής τηλεφωνίας και internet Το πλήθος των τηλεφωνικών συνδέσεων είναι περίπου σταθερό την τελευταία πενταετία στα 39 εκατοµµύρια Πτωτική είναι η τάση για τις συνδέσεις PSTN/ISDN, οι οποίες περιορίστηκαν από τα 39 στα 31 εκατοµµύρια, ενώ αντιστρόφως οι συνδέσεις VoIP over DSL ανήλθαν σε 4,8 εκ. το 21, και οι συνδέσεις µέσω καλωδιακής τηλεόρασης στα 2,9 εκατοµµύρια. Τηλεφωνικές συνδέσεις, σε εκ., 25-21 45 4 39,1 38,8 38,6 38,7 38,8 38,7 35 3 25 2 15 39 38,4 37 34,7 32,5 31 PSTN/ ISDN VoIP DSL Καλωδιακή TV Σύνολο 1 5 4,8 4 2,5,1,8,3,8 2,9 2,3,1 1,5 25 26 27 28 29 21 Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 3

Έτσι, το 21 οι αναλογικές τηλεφωνικές συνδέσεις αποτέλεσαν ποσοστό ελαφρά χαµηλότερο του 5% επί του συνόλου των τηλεφωνικών συνδέσεων στη χώρα, ενώ οι ISDN 3%. Τηλεφωνικές συνδέσεις %, 21 VoIP DSL 12,2% Καλωδιακή TV 7,5% ISDN PMx,3% Τηλεφωνικοί θάλαµοι,2% Αναλογικές συνδέσεις 49,7% ISDN 3,2% Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 Ο χρόνος οµιλίας µέσω του δικτύου σταθερής τηλεφωνίας έχει µειωθεί ελαφρώς την τελευταία διετία, ως αποτέλεσµα της υποκατάστασης της σταθερής από την κινητή τηλεφωνία. Λεπτά οµιλίας σταθερής τηλεφωνίας σε δισεκατοµµύρια, 25-21 22 2 18 197,9 198 197,9 198,4 196,7 196,4 16 14 Telekom ανταγωνιστές Σύνολο 12 1 8 112 14 11 12 1 99 96 97 97 97 86 94 25 26 27 28 29 21 Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 Πρόσβαση στον τοπικό βρόχο Το πλήθος των µισθώσεων για πρόσβαση στον τοπικό βρόχο από την Deutsche Telekom στους εναλλακτικούς παρόχους έφθασε το 21 τα 9,5 εκατοµµύρια. Ο ρυθµός αύξησης των µισθώσεων έχει επιβραδυνθεί αισθητά την τελευταία διετία, αφενός γιατί επέρχεται κορεσµός στην αγορά ευρυζωνικών συνδέσεων, αφετέρου γιατί ορισµένοι εναλλακτικοί πάροχοι έχουν αναπτύξει δικό τους δίκτυο στις περιοχές όπου αυτό είναι οικονοµικά βιώσιµο και συµφέρον έναντι της µίσθωσης τοπικού βρόχου. 4

Μισθώσεις τοπικού βρόχου σε εκ., 1998-21 1 9 8,4 9,1 9,5 8 7 6 5 4,7 6,4 4 3 2 1 3,3 2 1,3,9,6,3,1,3 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 Το τέλος που καταβάλλεται στην Deutsche Telekom από τους εναλλακτικούς παρόχους για την µίσθωση τοπικού βρόχου αποτελεί αντικείµενο ρύθµισης από την γερµανική Οµοσπονδιακή Αρχή ικτύων (Bundesnetzagentur) και οι τιµές προσδιορίζονται ανά διετία. Την τελευταία δεκαετία, οι τιµές των τελών ακολουθούν συνεχή καθοδική πορεία: το 1998 το τέλος ανερχόταν σε 12,98 /µήνα και σύνδεση, ενώ από 1 ης Απριλίου 211, µε βάση την απόφαση της Bundesnetzagentur, το τέλος µειώθηκε σε 1,8 ανά µήνα και σύνδεση, από 1,2 που ήταν προηγουµένως, απορρίπτοντας την πρόταση της Deutsche Telekom για αύξηση στα 12,9 / µήνα. Η µείωση κατά µόλις 1,2% θεωρήθηκε ασήµαντη από πλευράς των εναλλακτικών παρόχων, οι οποίοι επεδίωκαν µείωση της τάξης του 3%, εκτιµώντας ότι οι τιµές στη Γερµανία παραµένουν σε πολύ υψηλό επίπεδο έναντι του ευρωπαϊκού µέσου όρου των 8,55 / µήνα. Η θέση του συνδέσµου των των εναλλακτικών παρόχων VATM είναι ότι τα υψηλά τέλη για την πρόσβαση στον τοπικό βρόχο αποτελούν στοιχείο στρέβλωσης του ανταγωνισµού, στερώντας τις επιχειρήσεις από πόρους για την πραγµατοποίηση επενδύσεων. Συνολικά το 21, µε βάση τα στοιχεία του συνδέσµου VATM, κατεβλήθησαν στην Deutsche Telekom 1,1 δις. υσαρέσκεια µε την απόφαση για µείωση του τέλους εξέφρασε και η Deutche Telekom, κρίνοντας ότι η µείωση των τελών αποτελεί αντικίνητρο για την πραγµατοποίηση επενδύσεων για ευρυζωνικές συνδέσεις, ιδίως στις αποµακρυσµένες περιοχές. Ικανοποίηση µε την απόφαση εξέφρασε µόνο ο Σύνδεσµος των εταιρειών οπτικών ινών Buglas, ο οποίος περιλαµβάνει τις εταιρείες εκείνες, που επενδύουν σε τοπικό επίπεδο στην ανάπτυξη δικτύου οπτικών ινών. 5

Ευρυζωνικά δίκτυα Το πλήθος των ευρυζωνικών συνδέσεων έφθασε το 21 τα 26,2 εκατοµµύρια, και έτσι η διείσδυση των ευρυζωνικών δικτύων στη Γερµανία ανήλθε σε 31,3% (πλήθος συνδέσεων/ πληθυσµός), φέρνοντας την χώρα στην πέµπτη θέση µεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, πίσω από την Ολλανδία, την ανία, το Λουξεµβούργο και τη Σουηδία (µέσος όρος Ευρώπης 25,6%, Ελλάδα 18,6%). Το ποσοστό των νοικοκυριών που έχουν ευρυζωνική σύνδεση υπολογίζεται σε 7%, ενώ το ποσοστό των νοικοκυριών που έχουν δυνατότητα ευρυζωνικής σύνδεσης υπολογίζεται σε 98%, πλησιάζοντας το στόχο της πλήρους κάλυψης της χώρας µέχρι το τέλος του 21, που είχε οριστεί ως κύριος στόχος της στρατηγικής για τα ευρυζωνικά της γερµανικής κυβέρνησης. εύτερος βασικός στόχος της «στρατηγικής για τα ευρυζωνικά» (29) είναι, µέχρι το 214 ποσοστό 75% των νοικοκυριών να έχουν πρόσβαση σε συνδέσεις 5 MBit/sec και άνω. Ο στόχος της «καθολικής υπηρεσίας», δηλαδή παροχή πρόσβασης σε όλα τα νοικοκυριά της χώρας σε συνδέσεις άνω των 16 Mbit/sec δεν έχει ακόµα υιοθετηθεί και αποτελεί αντικείµενο διαβούλευσης ενόψει της αναθεώρησης του γερµανικού νόµου περί τηλεπικοινωνιών (Telekommunikationsgesetz). Από τα 26,2 εκατοµµύρια ευρυζωνικές συνδέσεις, τα 23 εκατοµµύρια είναι DSL, ενώ τα 3,2 εκ. άλλες τεχνολογίες (FTTB/ FTTH, cablemodem, satellite, powerline). Ευρυζωνικές συνδέσεις στη Γερµανία, σε εκ., 21-21 3 25 2 15 1 5 25 26,2 22,7 19,7 15 1,8 7 3,28 4,5 1,93 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 Ευρυζωνικές συνδέσεις στη Γερµανία, σε εκ., 21-21 3 25 2 15 1 5 2,6 3,2 1,8 1,2,6 2,9 22,4 23,3 18,5,2 1,5 14,4,1,8,3 1,9 3,2 4,4 6,8 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 Άλλες DSL Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 6

Το µεγαλύτερο µερίδιο των ευρυζωνικών συνδέσεων DSL αφορά ταχύτητες από 2 έως 1 ΜBit/sec. Παρά το γεγονός ότι 4% των νοικοκυριών έχει δυνατότητα πρόσβασης σε σύνδεση 5 Mbit/s, µόνο το 1% χρησιµοποιεί συνδέσεις τέτοιου εύρους ζώνης. Εύρος ζώνης - µερίδιο συνδέσεων %, 21 4,3%,2% 12,8% 26,% 12,9% 144 kbit/s<b<2mbit/s 2 Mbit/s 2 Mbit/s < b< 1 Mbit/s 1 Mbit/s < b < 3 Mbit/s 3 Mbit/s <b < 1 Mbit/s b > 1 Mbit/s 43,8% Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 Το µεγαλύτερο µερίδιο αγοράς στις συνδέσεις DSL διαθέτει η Deutsche Telekom, µε ποσοστό που έφτασε το 21 το 51,7%. Ευρυζωνικές συνδέσεις DSL - µερίδια % 1 9 97 92 9,9 8 82,7 7 6 5 4 3 61 39 5,8 51,4 49,2 48,6 5,6 51,3 51,7 49,4 48,7 48,3 Deutsche Telekom Εναλλακτικοί πάροχοι 2 1 3 8 9,1 17,3 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 7

Οι ευρυζωνικές συνδέσεις µέσω καλωδιακής έφθασαν το 21 τα 2,9 εκατοµµύρια επί συνόλου 26,2 εκ. ευρυζωνικών συνδέσεων (ποσοστό 11%). Το µεγαλύτερο ποσοστό των συνδέσεων µέσω καλωδιακής (8%) αφορά εύρος ζώνης άνω των 1 Mbit/sec, ενώ το εφαρµοζόµενο πρότυπο DOCSIS 3. επιτρέπει ταχύτητες έως 128 Mbit/sec. Ευρυζωνικές συνδέσεις στο διαδίκτυο µέσω καλωδιακής TV (σε εκ.), 21-21 3,5 3 2,9 2,5 2,3 2 1,5 1,6 1,5 1,49,24,3,5,7,15 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 Πηγή: www.kabelfernsehen-kabelanschluss.de 8

Η χρήση της τεχνολογίας DPL Digital Powerline παραµένει σε πολύ χαµηλά επίπεδα, καθώς υπάρχουν µόνο 1. νοικοκυριά µε συνδέσεις DPL, από τα 3. νοικοκυριά, για τα οποία παρέχεται αυτή η τεχνική λύση. Η ευρυζωνική σύνδεση µέσω δορυφόρου (Astra, Eutelsat) χρησιµοποιείται από 42. νοικοκυριά, καθώς αποτελεί εναλλακτική λύση ιδίως στις περιπτώσεις εκείνες που δεν υπάρχει πρόσβαση µέσω DSL ή καλωδιακής (αποµακρυσµένες περιοχές). Την δεκαετία 21-21 το µερίδιο της Deutsche Telekom στην αγορά των ευρυζωνικών µειώνεται συνεχώς. Από το 26 και µετά, το µερίδιο της έχει περιοριστεί σε ποσοστό µικρότερο από το 5%. Το 21 το µερίδιο της µειώθηκε στο 45,7%. Ευρυζωνικές συνδέσεις - µερίδια % 1 9 8 7 6 5 4 3 95,3 91,9 88,5 8,3 59,4 4,6 52,4 47,6 53,9 46,1 53,1 46,9 53,8 46,2 54,3 45,7 Deutsche Telekom Εναλλακτικοί πάροχοι 2 1 19,7 11,5 4,7 8,1 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 Σηµαντικά µερίδια αγοράς έχουν οι United Internet (1&1, GMX und WEB.DE), Vodafone και Telefonica O2, ενώ το µερίδιο των εταιρειών καλωδιακής Kabel Deutschland, Kabel BW και Unity Media ανερχόταν το 29 σε 9%. Unity Media 3% Kabel BW 2% Kabel Deutschland 4% Versatel 3% Telefonica O2 9% Μερίδια αγοράς broadband (%), 29 Λοιποί 6% Deutsche Telekom AG 46% Vodafone 13% United Internet 14% Πηγή: portel.de / Sal. Oppenheim OC&C Analyse 9

ίκτυο οπτικών ινών Οι ευρυζωνικές συνδέσεις µέσω οπτικής ίνας είναι ακόµα περιορισµένες: το 21 το πλήθος των νοικοκυριών µε δυνατότητα σύνδεσης σε οπτική ίνα ήταν 65., και λιγότερα από τα µισά από αυτά τα νοικοκυριά είχαν όντως επιλέξει τη λύση αυτή για τη σύνδεσή τους στο διαδίκτυο. Πλήθος νοικοκυριών που διαθέτουν πρόσβαση σε οπτική ίνα, σε χιλιάδες, 27-21 7 6 5 51 65 4 3 35 2 1 11 27 28 29 21 Πηγή: VATM, FTD Το δίκτυο οπτικών ινών στη Γερµανία περιορίζεται µέχρι στιγµής σε µεµονωµένες πόλεις (π.χ. Κολωνία, Μόναχο, Λειψία, Saarbrücken), από δίκτυο που αναπτύσσεται όχι από τις µεγάλες τηλεπικοινωνιακές εταιρείες, αλλά από εταιρείες που εξειδικεύονται σε αυτό το τµήµα της αγοράς, όπως οι NetCologne και M-Net München. Οι εταιρείες αυτές, οι οποίες εκπροσωπούνται από το Σύνδεσµο BUGLAS είχαν επενδύσει µέχρι το τέλος του 29 ποσό ύψους 268 εκ., εξασφαλίζοντας πρόσβαση σε οπτική ίνα σε 5. νοικοκυριά. Στόχος των εταιρειών αυτών είναι, µέχρι το 215 να έχουν εξασφαλίσει σύνδεση σε 1,6 εκ. νοικοκυριά, πραγµατοποιώντας επενδύσεις ύψους 1 δις. Για την ανάπτυξη του δικτύου στο σύνολο της χώρας υπολίζεται ότι θα χρειαστούν επενδύσεις ύψους 4 δις. Για τις τηλεπικοινωνιακές εταιρείες η ανάπτυξη δικτύου οπτικών ινών κρίνεται απαραίτητη, προκειµένου να µην απωλέσουν περαιτέρω µερίδια αγοράς από τις εταιρείες καλωδιακής τηλεόρασης. Βασικό ζητούµενο παραµένει ωστόσο ο καθορισµός ενιαίου προτύπου και τεχνικών προδιαγραφών, βάσει των οποίων θα γίνει η ανάπτυξη του δικτύου από τις ανταγωνιστικές µεταξύ τους επιχειρήσεις, ώστε τα δίκτυα των επιµέρους παρόχων να είναι στη συνέχεια συµβατά µεταξύ τους και να είναι δυνατή η λειτουργία του συστήµατος ως open access αρχή µε την οποία οι εταιρείες του συνδέσµου Buglas δεν συµφωνούν. Από το 21, µε βάση τη στρατηγική για τα ευρυζωνικά της γερµανικής κυβέρνησης, η Bundesnetzagentur έχει αναλάβει το συντονισµό των συνοµιλιών µεταξύ των ανταγωνιστικών επιχειρήσεων, οι οποίες πραγµατοποιούνται σε µηνιαία βάση στο λεγόµενο Next Generation Access NGA Forum. Μετά από έναν χρόνο διαπραγµατεύσεων, οι συµµετέχοντες στο NGA Forum κατέληξαν σε ένα κείµενο µε βασικά στοιχεία για την εξασφάλιση της διαλειτουργικότητας του δικτύου. Το κείµενο το οποίο δεν είναι νοµικά δεσµευτικό, καθώς δεν έχει υπάρξει σχετική τροποποίηση του γερµανικού νόµου περί τηλεπικοινωνιών, είναι διαθέσιµο στο σύνολό του στην ιστοσελίδα της Bundesnetzagentur 1. 1 NGA Forum, Grundsatzdokument "Technische und operationelle Aspekte des Zugangs zu Glasfasernetzen und anderen NGA-Netzen" 1

Το δίκτυο οπτικών ινών που αναπτύσσει η Deutsche Telekom, από τις αρχές του 211, επρόκειτο να καλύψει µέχρι το 212 περίπου το 1% των 4 εκ. νοικοκυριών της χώρας, µε βάση τον αρχικό σχεδιασµό της εταιρείας. Ωστόσο όπως δήλωσε πρόσφατα ο /νων Σύµβουλος Rene Obermann, ο στόχος αυτός, ιδίως εξαιτίας της ρυθµιστικής πολιτικής, δε µπορεί να επιτευχθεί. Η εταιρεία θέτει ως νέο στόχο την κάλυψη 16. νοικοκυριών µέχρι το τέλος του 21, και εξετάζει την ανάπτυξη του δικτύου σε 1-125 γερµανικές πόλεις, όχι όµως ευρύτερα στη χώρα. Το δίκτυο οπτικών ινών της Deutsche Telekom θα πρέπει να είναι ανοικτό στους ανταγωνιστές της, σε τιµές που σχεδιάζεται να αποτελέσουν αντικείµενο ex-post ρύθµισης από την Οµοσπονδιακή Αρχή ικτύων Bundesnetzagentur - βάσει δηλώσεων του προέδρου της Αρχής ικτύων στην έγκυρη Frankfurter Allgemeine Zeitung. Στο χώρο της ανάπτυξης δικτύου οπτικών ινών δραστηριοποιούνται επίσης ήδη ενεργειακές εταιρείες όπως η RWE Rheinland Westfalen Netz AG, η οποία ανακοίνωσε πριν από ένα χρόνο, τον Μάιο 21, τη συνεργασία της για το σκοπό αυτό µε το κρατίδιο της Ρηνανίας Παλατινάτου. Η περαιτέρω δραστηριοποίηση και άλλων ενεργειακών εταιρειών στο χώρο είναι πιθανή, ιδίως εν όψει της ανάπτυξης ευφυών δικτύων smart grid στην αγορά της ενέργειας. Προκειµένου να προωθήσει την ανάπτυξη δικτύου από τις ενεργειακές επιχειρήσεις, η Bundesnetzagentur πρόκειται να προτείνει την καταβολή ενός τέλους προσαύξησης (Zuschlag) σε όσες ενεργειακές εταιρείες τοποθετούν είτε οπτικές ίνες, είτε κενούς σωλήνες. ιαδίκτυο πολλών ταχυτήτων Μια δυνατότητα προκειµένου οι τηλεπικοινωνιακές εταιρείες να αυξήσουν τα έσοδά τους και να εξασφαλίσουν πόρους για την ανάπτυξη δικτύου οπτικών ινών είναι να κατορθώσουν την οικονοµική συµµετοχή των παρόχων περιεχοµένου στο διαδίκτυο, όπως για παράδειγµα των Google, Youtube και Facebook. Οι διαπραγµατεύσεις της Deutsche Telekom µε τις εταιρείες αυτές φαίνεται ότι µπορεί να αποδώσουν καρπούς, δεδοµένου ότι η ποσότητα των διακινούµενων στο διαδίκτυο δεδοµένων αυξάνεται µε πολύ ταχύτερους ρυθµούς από ότι προχωρούν οι επενδύσεις στο δίκτυο, µε αποτέλεσµα και οι ίδιοι οι πάροχοι περιεχοµένου να έχουν σταδιακά κίνητρο να καταβάλλουν τίµηµα προκειµένου να εξασφαλίσουν την κατά προτεραιότητα µετάδοση του δικού τους δικτυακού περιεχοµένου. Η πρόταση της Deutsche Telekom είναι να παύσει να ισχύει η αρχή της ουδετερότητας του δικτύου - first come first serve και να υπογραφούν συµβόλαια µε συγκεκριµένους παρόχους περιεχοµένου, οι οποίοι θα πληρώνουν «διόδια» (Internet Maut) για να εξασφαλίσουν προτεραιότητα, µετατρέποντας έτσι το διαδίκτυο σε δίκτυο πολλών ταχυτήτων. Η γερµανική Αρχή ικτύων δεν έχει λάβει επισήµως θέση στο ζήτηµα, όπως η αµερικανική FCC. Η γνώµη του προέδρου της αρχής Mathhias Kurth σε συνεντεύξεις του στον γερµανικό τύπο είναι θετική για τη δηµιουργία διαδικτύου πολλών ταχυτήτων, χρησιµοποιώντας ωστόσο ως κριτήριο για την παραχώρηση προτεραιότητας το είδος του περιεχοµένου και όχι την εταιρεία που το παρέχει. Για παράδειγµα, είναι αποδεκτή η κατά προτεραιότητα µετάδοση τηλεφωνηµάτων έναντι e-mails. Περιεχοµένα όµως που εντάσσονται στην ίδια κατηγορία θα πρέπει να έχουν την ίδια µεταχείριση, πχ. δεν είναι αποδεκτό ένα video του Youtube να µεταδίδεται κατά προτεραιότητα έναντι περιεχοµένων ενός ανταγωνιστή. http://www.bundesnetzagentur.de/shareddocs/downloads/de/bnetza/sachgebiete/telekommunikation/regulierung /NGAForum/12teSitzung/NGAForum21156_AG_InteropGrundsatzdokument.pdf? blob=publicationfile 11

ΙΙ. Κινητή τηλεφωνία Η διείσδυση της κινητής τηλεφωνίας στη Γερµανία ξεπερνά, από το 26 και µετά, το 1%, καθώς ο αριθµός των συνδροµητών υπερβαίνει των αριθµό των κατοίκων της χώρας: στο τέλος του 21 υπήρχαν 18,8 εκ. συνδροµητές κινητής τηλεφωνίας, ενώ ο πληθυσµός της χώρας ανέρχεται σε περίπου 82 εκατοµµύρια. Η διείσδυση της κινητής τηλεφωνίας υπολογίζεται εποµένως σε 133,2%. Πλήθος συνδροµητών κινητής τηλεφωνίας σε εκ. και ποσοστό διείσδυσης %, 2-21 Πλήθος συνδροµητών κινητής τηλεφωνίας (σε εκ.) ιείσδυση (%) 12 1 8 6 4 58,7 48,25 68,1 56,13 71,6 78,6 59,13 64,84 86,4 71,32 96,1 79,27 13,9 85,65 118,1 97,15 13,8 17,25 132,3 18,26 18,85 133,2 14 12 1 8 6 4 2 2 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 Η εξέλιξη του πλήθους των συνδροµητών κινητής τηλεφωνίας ήταν γενικά ανοδική κατά το διάστηµα 2-21, µε ρυθµούς αύξησης της τάξης του 1% κατά τα έτη 2-26 και στασιµότητα από το 28 και µετά. Ο χρόνος οµιλίας ξεπέρασε το 21 τα 1 δισεκατοµµύρια λεπτά εξερχόµενες κλήσεις, έχοντας υπερδιπλασιαστεί στο διάστηµα 24-27. Χρόνος οµιλίας κινητής τηλεφωνίας σε δισεκατοµµύρια λεπτά, 24-21 12 1 86,14 93,61 11 8 6 4 2 38,47 36,31 43 43,12 52,76 57,11 61,16 71,37 7,3 76,23 79 Εισερχόµενες κλήσεις Εξερχόµενες κλήσεις 24 25 26 27 28 29 21 Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 12

Τα µηνύµατα SMS ξεπέρασαν το 21 για πρώτη φορά τα 4 δισεκατοµµύρια, αυξανόµενα κατά 2% έναντι του προηγούµενου έτους και συνεχίζοντας την έντονα ανοδική πορεία της τελευταίας τετραετίας. Πλήθος SMS σε δισ., 2-21 45 41,3 4 35 34 3 27,8 25 2 17,1 18,4 19 19,7 2,3 2,1 23,1 15 11,4 1 5 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 Σε ότι αφορά τη χρήση κινητών ευρυζωνικών υπηρεσιών, το πλήθος των συνδροµητών 3G πενταπλασιάστηκε στην πενταετία 26-21: από τα 4,9 εκατοµµύρια, στα 21,2 εκατοµµύρια στο τέλος του 21. Ως ποσοστό επί του συνόλου των συνδροµητών κινητής τηλεφωνίας, οι χρήστες internet µέσω κινητού ανέρχονται σε περίπου 2% - ποσοστό που κρίνεται χαµηλό, συγκριτικά µε άλλες χώρες, ιδίως τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία. Κινητές ευρυζωνικές υπηρεσίες, 25-21 7 6 65 5 4 3 2 1 33,291 21,2 19 13,6 9,2 2,4 4,9 11,471,841,215 3,542 25 26 27 28 29 21 UMTS συνδροµητές, σε εκ. Όγκος δεδοµένων σε εκ. GB Πηγή: Bundesnetzagentur, Jahresbericht 21 Η πληθυσµιακή κάλυψη ανέρχεται σε ποσοστό 65-82%, ανάλογα µε το δίκτυο, ενώ η γεωγραφική κάλυψη είναι σαφώς χαµηλότερη µεταξύ 2 και 49% - καθώς, οι κεραίες για παροχή ευρυζωνικών κινητών υπηρεσιών είναι εγκατεστηµένες σε περιοχές µε υψηλή πυκνότητα πληθυσµού. 13

Ο όγκος δεδοµένων στην κινητή τηλεφωνία αυξήθηκε το 21 στα 65 εκ. GB, σχεδόν διπλασιαζόµενος σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. εδοµένου ότι, µε βάση τα στοιχεία της ΒΙΤΚΟΜ, ένα στα τρία καινούρια κινητά τηλέφωνα είναι smartphone, εκτιµάται ότι η άνοδος θα συνεχιστεί. Ο κύκλος εργασιών για τις κινητές ευρυζωνικές υπηρεσίες ανήλθε το 21 σε 6,3 δις και προβλέπεται ότι θα αυξηθεί το 211 στα 7 δις. Κινητές ευρυζωνικές υπηρεσίες, 29-211 8 7 6 5 4 3 14,3% 5,5 14,5% 6,3 11,1% 7 16,% 14,% 12,% 1,% 8,% 6,% Κύκλος εργασιών σε δις Ετήσια µεταβολή 2 4,% 1 2,% 29 21 211,% Πηγή: ΒΙΤΚΟΜ, ΕΙΤΟ, ΒnetzA Εταιρείες διαχείρισης δικτύου (Netzbetreiber) Οι εταιρείες διαχείρισης δικτύου κινητής τηλεφωνίας είναι οι ακόλουθες τέσσερις T- Mobile, Deutsche Telekom Vodafone E-Plus Telefónica O2 Germany Κατά το τέταρτο τρίµηνο του 21, το µεγαλύτερο µερίδιο αγοράς διέθετε η Vodafone, µε ποσοστό 33%, ξεπερνώντας για πρώτη φορά την T-Mobile της Deutsche Telekom, το µερίδιο της οποίας περιορίστηκε στο 32%. Το ποσοστό της E-Plus ανήλθε σε 19%, ενώ της O2 Germany σε 16%. 14

Μερίδια αγοράς δικτύων κινητής τηλεφωνίας στη Γερµανία, % συνδροµητών, 4ο τρίµηνο 21 O2 Germany 16% T- Mobile (Deutsche Telekom) 32% E-Plus 19% Vodafone 33% Πηγή: Bundesnetzagentur, Marktbeobachtung TK Markt Το µερίδιο της T-Mobile έχει µειωθεί κατά 1 ποσοστιαίες µονάδες στο διάστηµα 22-21: από το 41,6% στο τέλος του 22 περιορίστηκε στο 31,9% στο τέλος του 21. Το 21 είναι η πρώτη χρονιά κατά την οποία εκτός από απώλεια µεριδίου αγοράς, σηµειώνεται και µείωση του αριθµού των συνδροµητών της εταιρείας, κατά περίπου 4,4 εκατοµµύρια µέσα σε ένα έτος - από τα 39,1 εκ. στο δ τρίµηνο του 29 στα 34,7 εκ. στο δ τρίµηνο του 21. Το µερίδιο της Vodafone έχει µειωθεί κατά 5 περίπου ποσοστιαίες µονάδες στο ίδιο χρονικό διάστηµα, από το 38,4% (22) στο 33,7% (21). Το 21 είναι η πρώτη χρονιά κατά την οποία η εταιρεία καταφέρνει να αντιστρέψει την καθοδική αυτή πορεία, µε το µερίδιο της να αυξάνεται από το 31,9% κατά το α τρίµηνο του έτους στο 33,7% στο δ τρίµηνο. Η E-Plus αύξησε το ποσοστό της από το 12,3% στο 18,8% κατά το διάστηµα 22-21, ενώ η O2 Germany στο ίδιο χρονικό διάστηµα υπερδιπλασίασε το µερίδιο της, από το 7,7% στο 15,7%. 4. τριµ. 22 Εξέλιξη πλήθους συνδροµητών κινητής τηλεφωνίας ανά δίκτυο, 22-21 Πηγή: Bundesnetzagentur, Marktbeobachtung TK Markt 4. τριµ. 23 4. τριµ. 25 4. τριµ. 25 4. τριµ. 26 1. τριµ. 27 2. τριµ. 27 3. τριµ. 27 4. τριµ. 27 1. τριµ. 28 2. τριµ. 28 3. τριµ. 28 4. τριµ. 28 1. τριµ. 29 2. τριµ. 29 3. τριµ. 29 4. τριµ. 29 1. τριµ. 21 2. τριµ. 21 3. τριµ. 21 4. τριµ. 21 45.. 4.. 35.. 3.. 25.. 2.. 15.. 1.. 5.. T- Mobile (Deutsche Telekom) Vodafone E-Plus O2 Germany 15

Εξέλιξη µεριδίων αγοράς δικτύων κινητής τηλεφωνίας, % συνδροµητών, 22-21 4. τριµ. 22 4. τριµ. 23 4. τριµ. 25 4. τριµ. 25 4. τριµ. 26 1. τριµ. 27 Πηγή: Bundesnetzagentur, Marktbeobachtung TK Markt Long Term Evolution LTE / 4G 2. τριµ. 27 3. τριµ. 27 4. τριµ. 27 1. τριµ. 28 2. τριµ. 28 3. τριµ. 28 4. τριµ. 28 1. τριµ. 29 2. τριµ. 29 3. τριµ. 29 4. τριµ. 29 1. τριµ. 21 2. τριµ. 21 3. τριµ. 21 4. τριµ. 21 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % O2 Germany E-Plus Vodafone T- Mobile (Deutsche Telekom) Οι επενδύσεις των εταιρειών σε υποδοµές Long Term Evolution (LTE) για τα επόµενα χρόνια υπολογίζονται σε 8 έως 1 δις - ποσό που αφορά αγορά αδειών, καθώς και αγορά και εγκατάσταση εξοπλισµού (πηγή: Bitkom). Η δηµοπρασία για την απόκτηση αδειών στις συχνότητες 8 Mhz κατάλληλες για LTE στην ύπαιθρο- 1,8 GHz, 2, GHz και 2,6 GHz πραγµατοποιήθηκε το Μάιο του 21 από την Οµοσπονδιακή Αρχή ικτύων (Bundesnetzagentur). Η δηµοπρασία διήρκεσε περίπου ένα µήνα, κατά τον οποίο πραγµατοποιήθηκαν 224 γύροι υποβολής προσφορών. Το συνολικό ποσό που καταβλήθηκε για τα 41 block συχνοτήτων ανήλθε σε 4,4 δις, σχεδόν το µισό από τα αναµενόµενα 8 δις και σηµαντικά χαµηλότερο από το ποσό που καταβλήθηκε στη δηµοπρασία για τις άδειες UMTS το 21, που έφθασε τα 5 δις. Το µεγαλύτερο µέρος από το ποσό των 4,4 δις αφορά τις άδειες LTE - 6 block συχνοτήτων στα 8 MHz - για τις οποίες καταβλήθηκαν συνολικά 3,577 δις, ενώ για τις άδειες GSM το ποσό ανήλθε σε 14,355 εκ., και για άδειες UMTS 348 εκ.. Το κόστος για ένα block συχνοτήτων LTE στα 8 ΜΗz κυµάνθηκε µεταξύ 57 και 616 εκ.. Οι τρεις από τις τέσσερις εταιρείες διαχείρισης δικτύου, Deutsche Telekom, Vodafone και O2 απέκτησαν από δύο block συχνοτήτων στα 8 MHz, ενώ η E-Plus δεν απέκτησε κανένα block στα 8 MHz, απέκτησε όµως στη συχνότητα των 2,6 GHz, που θεωρητικά µπορεί επίσης να χρησιµοποιηθεί για LTE. Το µεγαλύτερο ποσό στη δηµοπρασία κατέβαλε η Vodafone µε 1,42 δις, ακολουθούµενη από την Telefonica O2 Germany µε 1,38 δις, την Telekom µε 1,3 δις, και τέλος την E-plus, που κατέβαλε µόλις,28 δις. Toν Μάρτιο του 211 η Vodafone ήταν η πρώτη εταιρεία που έφερε στην αγορά υπηρεσίες LTE, ενώ ακολούθησε τον Απρίλιο η Deutsche Telekom. Η εξάπλωση των υπηρεσιών LTE, που επιτρέπουν ταχύτητες έως 3 Mbit/s (8 ΜHz) και 1 Mbit/s (1,8-2,6 GHz) αποτελεί εναλλακτικό τρόπο παροχής ευρυζωνικών υπηρεσιών, σε περιοχές όπου αυτό είναι δυσχερές µέσω του σταθερού δικτύου. Η κατά προτεραιότητα κάλυψη των κενών της ευρυζωνικής κάλυψης στην γερµανική ύπαιθρο αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη δικτύου LTE στις αστικές περιοχές της χώρας. Έτσι, µέχρι το τέλος του 21 υπολογίζεται ότι είχαν εγκατασταθεί 1.5 σταθµοί βάσης τεχνολογίας LTE, ενώ προστέθηκαν άλλοι τόσοι κατά το α τρίµηνο του 211, καταρχήν στην ύπαιθρο και στη συνέχεια σε αστικά κέντρα (Telekom στην Κολωνία, Vodafone στο Βερολίνο). 16

Mobile Virtual Network Operators MVNO- Εκπτωτικοί πάροχοι υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας (handy discounters) Χαρακτηριστικό της γερµανικής αγοράς κινητής τηλεφωνίας είναι η ύπαρξη µεγάλου αριθµού Mobile Virtual Network Operators που προσφέρουν discounter υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας. Οι handy discounter δραστηριοποίήθηκαν για πρώτη φορά στη γερµανική αγορά το 24. Το επιχειρηµατικό µοντέλο που ακολουθούν οι εταιρείες αυτές, γνωστό και ως no-frills-business model έχει ως βασικό χαρακτηριστικό τα χαµηλά τιµολόγια, την ενιαία τιµολόγηση για κλήσεις και αποστολή µηνυµάτων προς όλα τα δίκτυα και την µη χρέωση πάγιου τέλους/ ελάχιστης χρέωσης ανά µήνα. Από την άλλη πλευρά, η εξυπηρέτηση πελατών είναι περιορισµένη είτε µόνο µέσω e-mail, είτε µέσω γραµµής η κλήση προς την οποία χρεώνεται και η απόκτηση µιας SIM κάρτας από handy discounter δε συνδέεται µε την δωρεάν ή σε χαµηλότερη τιµή προσφορά κινητού τηλεφώνου. Οι κάρτες SIM από discounters ανέρχονταν σε 23 εκ., µε αποτέλεσµα το µερίδιο των εκπτωτικών παρόχων να υπολογίζεται σε 21% (1 ο εξάµηνο 21) ακολουθώντας ανοδική πορεία, βάσει των στοιχείων της Bundesnetzagentur. Οι handy discounters είναι είτε θυγατρικές των εταιρειών διαχείρισης δικτύου (congstar της Telekom, Vofadone CallYa, BASE και simyo της E-plus, Fonic της Ο2), είτε προϊόντα branding, π.χ. BildMobil, της εφηµερίδας Bild, RTL Mobil του τηλεοπτικού σταθµού RTL. Η πρώτη discounter µάρκα ήταν το 24 η µάρκα των καταστηµάτων καφέ Tschibo. Πλέον, όλες οι γερµανικές αλυσίδες supermarket διαθέτουν handy-discounter µάρκες που διατίθενται στα καταστήµατα τους: Aldi, Lidl, Penny (Rewe), Ja! (Rewe), Rewe, Edeka, Norma. Prepaid Allmobil - Prepaid-Tarif BASE - Mein BASE Prepaid BigSIM - BigSIM BILDmobil - BILDmobil blau.de - Klassiktarif blau.de - Einheitstarif callmobile - clever3-tarif callmobile - clever9-tarif congstar - Prepaid discotelplus - 7,5 Cent Tarif discotelclassic - 7,5 Cent Tarif discoplus - 7,5 Cent Tarif EDEKA - mobil EXPRESS mobil - EXPRESS mobil fiotel - fiotel Prepaid Tarif Fonic - Fonic SIM-Karte hellomobil - hellomobil ja! mobil - ja! mobil easy ja! mobil - ja! mobil partner McSIM - McSIM prepaid MEDION mobile - Aldi Talk Minutel - Minutel Tarif MS Mobile - maxxim O2 - o Prepaid o.tel.o - o.tel.o prepaid Penny - Penny Mobil Easy Postpaid BASE - Mein BASE congstar - 9 Cent Tarif Conrad - Fairpay Basis 24 DeutschlandSIM - DeutschlandSIM klarmobil - Community-Tarif klarmobil - Handy-Spar-Tarif O2 - o simyo - Einheitstarif Postpaid simply - clever postpaid 17

Penny - Penny Mobil Partner ring - ring seven ring - ring classic Schlecker - Schlecker Prepaid Schlecker - smobil simsay - say prepaid simyo - Einheitstarif simply - clever prepaid solomo - solomo /8/5 Tarif solomo - solomo pro T-Mobile - Xtra Click Tschibo - Einheitstarif VIVA - VIVA Prepaid-Tarif Vodafone - CallYa 5/15 wir mobil - wir mobil prepaid Πηγή: http://www.verivox.de/ Service Providers Ανεξάρτητοι πάροχοι υπηρεσιών Οι service provider αποτελούν τµήµα της αγοράς κινητής τηλεφωνίας µε φθίνουσα σηµασία. Μετά από συνεχείς εξαγορές την τελευταία δεκαετία, πολλές από τις εταιρείες που ξεκίνησαν στις αρχές της δεκαετίας του 199, δεν υπάρχουν πλέον: η Bosch Telekom Service εξαράστηκε από την debitel, οι debitel, mobilcom, talkline από την freenet, οι AlphaTel, και VictorVox απο την Drillisch Telecom. Οι κυριότερες εταιρείες service provider που δραστηριοποιούνται πλέον στην αγορά είναι οι: Freenet http://www.freenet-group.de/ Drillisch Telekom AG http://www.drillisch.de/ Ο ρόλος των service provider δεν είναι πλέον εξίσου σηµαντικός όσο στη φάση ανάπτυξης της αγοράς κινητής τηλεφωνίας στις αρχές της δεκαετίας του 9, µε την έµφαση να µετατοπίζεται πλέον είτε στην διανοµή σηµεία πώλησης για τα προϊόντα των εταιρειών διαχείρισης δικτύου, όπως είναι εµφανές στην περίπτωση της The Phonehouse, που περιορίστηκε στο ρόλο αυτό από τα µέσα του 21, είτε σε MVNO υπηρεσίες, όπως στην περίπτωση της Simply http://www.simplytel.de/ της εταιρείας Drillisch. Tο µερίδιο των service providers, βάσει των στοιχείων της Bundesnetzagentur, συρρικνώνεται: στα τέλη του 29 οι κάρτες SIM των service providers ανέρχονταν σε 24 εκατοµµύρια (ποσοστό 22%), ενώ ένα χρόνο αργότερα, στα τέλη του 21, σε 22 εκατοµµύρια, αντιστοιχώντας σε ποσοστό 2%. Αντιγόνη Μαριόλη Γραµµατέας ΟΕΥ Β 18

ΣΥΝ ΕΣΜΟΙ, ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Breitband Atlas der Bundesregierung Bundesministerium für Wirtschaft und Technologie Broadband atlas Federal Ministry of Economics and Technology Error! Hyperlink reference not valid. Bundesverband Breitbandkommunikation Association Broadband Communication http://www.brekoverband.de Bundesverband Glasfaseranschluss Association optic fiber connections http://www.buglas.de/ Bundesverband Informationswirtschaft, Telekommunikation und neue Medien e.v. Federal Association for Information Technology, Telecommunications and New Media http://www.bitkom.org/ eco Verband der deutschen Internetwirtschaft e.v. Association of the german Internet economy http://www.eco.de/ EITO European Information Technology Observatory - Managed by Bitkom Research GmbH http://www.eito.com/ VDE Verband der Elektrotechnik Elektronik Informationstechnik e.v. Association for Electrical, Electronic & Information Technologies http://www.vde.com/ Verband der Anbieter von Telekommunikations- und Mehrwertdiensten e. V. (VATM) Association of Telecommunications and Value-Added Service Providers (VATM) http://www.vatm.de/ Verband Deutscher Kabelnetzbetrieber Association of German Cable Operators http://www.anga.de/ Bundenetzagentur Federal Network Agency Error! Hyperlink reference not valid. 19

ΙΕΘΝΕΙΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Έκθεση / Αντικείµενο Τόπος/ Ηµεροµηνία Website CeBIT ANGA Cable Trade Fair for Cable, Broadband and Satellite IFA Consumers Electronic Αννόβερο, 6-1 Μαρτίου 212 Κολωνία, 22-24 Μαΐου 212 Βερολίνο, 2-7 Σεπτεµβρίου 211 http://www.cebit.de/ http://www.angacable.com/ Error! Hyperlink reference not valid. EΝ ΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙ ΕΣ Τίτλος / Website FTTH Portal Newsportal zum Breitbandausbau in Deutschland http://www.glasfaser-foerderung.de/ Portel.de Portal für den deutschen Telekommunikationsmarkt http://portel.de/ LTE/4G-Mobilfunk für Mobiles Internet Themenportal zum Breitbandanschluss per Funk http://www.lte-germany.de/ Bitkom Anbieterverzeichnis für IT, Telekommunikation und neue Medien BITKOM Suppliers Directory http://www.it-in-germany.de/ DLSWEB DSL Portal für Deutschland http://www.dslweb.de/ 2