هب انم خدا
تصاویر استریوگرافی
تصویر استریوگرافی یک روش ترسیمی است که به وسیله آن ارتباط زاویه ای بین جهات و صفحات بلوری یک کریستال را در یک فضای دو بعدی )صفحه کاغذ( تعیین میکنند. کاربردها بررسی ناهمسانگردی در جهات مختلف بلوری بررسی جابجایی های صفحات بلوری در استحاله های فازی بررسی ساختارهای بلوری به وسیله میکروسکوپ الکترونی عبوری TEM
N P P روش رسم )قطب ها( فرض می کنیم بلور در یک کره بزرگ قرار گرفته است. بردار نرمال بر هر صفحه مورد نظر را )قطب/ )Pole امتداد داده تا سطح نیمکره شمالی را قطع کند. از محل تقاطع حاصل شده خطی مستقیم به قطب جنوب کره رسم میکنیم. محل تقاطع این خط با صفحه مرکزی کره نشان دهنده تصویر استریوگرافی قطب مورد نظر است که به شکل یک نقطه خواهد بود. S
N P P روش رسم )دوایر عظیمه( فرض می کنیم بلور در یک کره بزرگ قرار گرفته است. صفحه مورد نظر را امتداد داده تا سطح نیمکره شمالی را قطع کند. خط تقاطع حاصل را با خطوطی مستقیم به قطب جنوب کره متصل میکنیم. محل تقاطع این خطوط با صفحه مرکزی کره را به هم وصل میکنیم کمان حاصل نشان دهنده تصویر استریوگرافی صفحه مورد نظر است. S
تصویر استریوگرافی استاندارد 001
و Q زاویه بین دو قطب معلوم P را پیدا کنید. P Q
دایره عظیمه مربوط به قطب معلوم P را رسم کنید.
قطب مربوط به دایره عظیمه P را تعیین کنید. P
و Q زاویه بین دو دایره عظیمه P را تعیین کنید.
زاویه α صفحاتی که با صفحه معلوم P میسازند را مشخص کنید. P
مشخص و Q صفحات P هستند صفحاتی را بیابید که با صفحه P زاویه α و با داشته زاویه β صفحه Q باشند. P Q
قطب نرمال کلیه صفحات متعلق به یک منطقه بر روی دایره عظیمه ناظر بر محور منطقه ای قرار دارد. (111)
محور منطقه ای دو قطب )صفحه( P و Q را تعیین کنید. P Q
دوایر عظیمه دو منطقه P و Q معلوم هستند صفحه ای را پیدا کنید که متعلق به هر دو منطقه باشد.
در جهت یابی کریستالها با استفاده از اشعه X نتیجه آزمایش فیلمی است پر از نقطه که هر نقطه نماینده یک صفحه کریستالی است. که الزم است اندیس آنها را تعیین کنیم.
برای تعیین اندیس صفحات زیر توجه کرد. )مثال برای شبکه مکعبی( باید به نکات 1- نصف النهارهای مربوط به قطب ها را رسم میکنیم به طوری که بر روی هر نصف النهار حداقل سه قطب قرار گیرد. قطبهایی که بیشترین نصف النهارها از آنها عبور میکند مربوط به صفحات با اندیس کمتر است.
2- درجه تقارن هر قطب را با توجه به موقعیت نسبی آن نقطه با نقاط اطرافش پیدا میکنیم. اگر نقاط P A و Q روی یک نصف النهار باشند و زاویه AP برابر با AQ باشد قطب A محور تقارن درجه 2 است. A Q P
اگر نقطه P محور تقارن درجه 3 برابر باشند: باشد الزم است فواصل زاویه ای زیر AB=BC=CA PA=PB=PC B A P C
اگر نقطه P محور تقارن درجه 4 برابر باشند: باشد الزم است فواصل زاویه ای زیر AB=BC=CD=DA PA=PB=PC=PD B C P A D
3- با توجه به موارد 1 و 2 اندیس برخی از نقاط را حدس میزنیم سپس با توجه به جدول زوایای بین صفحات به دنبال اندیس نقاط همسایه میگردیم. در این مرحله باید به نکات زیر توجه داشت: اگر روی یک نصف النهار دو قطب با اندیس مشترک صفر وجود داشته باشد هرقطب دیگری روی این نصف النهار دارای اندیس مشترک صفر با این دو قطب است.
اگر مثلثی که )با اضالع منحنی( بین سه محور اصلی [100] [010] و [001] تشکیل میشود را پیدا کنیم شرایط زیر برای اندیس صفحات در نواحی مختلف وجود خواهد داشت 001 100 010
نقاط جدیدی که پیدا میشوند را میتوان با قطب منطقه آزمایش کرد یعنی اگر [uvw] اندیس قطب منطقه و [hkl] اندیس قطب مورد نظر باشد حاصلضرب داخلی آنها باید صفر باشد. یعنی hu+kv+lw = 0
و Q اگر قطب A محور تقارن درجه 2 روابط زیر برقرار است. یا درجه 4 برای دو قطب P باشد A[110] Q [212] P[122]
توجه: اگر اندیسی مطلوب پیدا نشد به آن معنی است که انتخاب اندیس اول نادرست بوده است!