ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

30/12/2010 ΘΕΡΙΝΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α. Κείμενο Είναι γεγονός πως η ειδίκευση είναι απαραίτητη, είναι αντικειμενική νομοτέλεια. Όσο μεγαλύτερη εμβάθυνση γίνεται σε έναν τομέα, τόσο μεγαλύτερο είναι το όφελος των ανθρώπων. Η μονόπλευρη όμως ενασχόληση με ένα αντικείμενο, με μια μόνο πλευρά του, μπορεί να οδηγήσει στην τυποποίηση, στη ρουτίνα, στην αποσπασματικότητα. Όταν η εξειδίκευση γίνεται αυτοσκοπός απογυμνώνεται το επιστημονικό έργο από την κοινωνική του ουσία, αποσυνδέεται από την κοινωνική του εφαρμογή. Μπορεί πολύ εύκολα να δικαιολογηθεί και η αντιανθρωπιστική χρήση της επιστήμης, η σύνδεσή της με μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Στο όνομα μιας τεχνοκρατικής αντίληψης απογυμνώνεται η επιστήμη απ την ανθρωπιστική της ουσία. Ταυτόχρονα, καθώς ο ίδιος ο επιστήμονας αποξενώνεται πολύπλευρα απ τους άλλους ανθρώπους, αποξενώνεται κι από τον ίδιο του τον εαυτό. Γίνεται μονοδιάστατος. Αντίθετα, ο επιστήμονας που γνωρίζει την ουσία του έργου του έχει διαφορετικές απαιτήσεις και από τον ίδιο του τον εαυτό και από το αντικείμενο με το οποίο ασχολείται. Κοινωνικά ευαισθητοποιημένος συμβάλλει μέσα από την επιστήμη του στην κοινωνική εξέλιξη. Δεν εννοεί την πολύπλευρη μόρφωση ως αθροιστική ενασχόληση με διάφορες τέχνες ή με άλλους τομείς του επιστητού, αλλά ως ουσιαστική ανάγκη ζωής, ως προϋπόθεση για την πολύπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, για την ιστορική δικαίωση του έργου του. Χρειάζεται, όμως, εδώ να θίξουμε και μια άλλη πλευρά που έχει αναδείξει η ίδια η ανάπτυξη της επιστήμης σήμερα. Είναι γνωστό πως όσο μεγαλύτερη είναι η κατάκτηση ενός γνωστικού τομέα, τόσο πιο πολύ γίνεται φανερή η σύνδεσή του με άλλους τομείς της επιστήμης. Η τάση για εξειδίκευση μετατρέπεται στο διαλεκτικά αντίθετό της, στη γενίκευση μέσω της ανάπτυξης των σύνθετων επιστημών (π.χ κυβερνητική, πληροφορική, βιοχημεία, αστροναυτική κ.τ.λ). Η παραδοσιακή αντίληψη για την εξειδίκευση έχει αρχίσει να ανατρέπεται μπροστά στα νέα δεδομένα. Για να μπορέσει ένας επιστήμονας να ανταποκριθεί στις νέες απαιτήσεις χρειάζεται να έχει επίγνωση της ενότητας της γνώσης και της πολυμορφίας της. Οι μεγάλες επιστημονικές ανακαλύψεις έχουν γίνει από ανθρώπους με ευρείς ορίζοντες σκέψης, πλούτο γνώσεων και ενδιαφερόντων. Ο Αϊνστάιν έλεγε πως ο Ντοστογιέφσκι τον ωφέλησε πολύ περισσότερο απ όσο ο Γκάους. Το βασικό στοιχείο της προσφοράς ενός επιστήμονα έγκειται στο να συμβάλει μέσα από το έργο του στην απελευθέρωση του ανθρώπου. Για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται πάνω απ όλα η προσωπική συνειδητοποίηση και η ευθύνη του Σελίδα 1 από 8

επιστήμονα για το κοινωνικό αποτέλεσμα του έργου του. Το επιστημονικό έργο δεν είναι κοινωνικά ουδέτερο. Είναι σαφές, λοιπόν, ότι η πρώτη επιλογή αφορά τον ίδιο τον επιστήμονα. Είναι δική του ευθύνη το αν θα γίνει διαβασμένο ανδράποδο, υπάκουο σε κάθε λογής αντιανθρωπιστικές επιδιώξεις ή αν, μετουσιώνοντας τις ειδικευμένες γνώσεις του σε γνώση, συνδέσει τα όσα γνωρίζει με το κοινωνικό όφελος. Είναι δική του επιλογή αν θα υπηρετήσει με τις γνώσεις του ιδιοτελή συμφέροντα ή αν θα επιλέξει το δρόμο της υψηλής ευθύνης που διακρίνει τον άνθρωπο ο οποίος έχει συνείδηση της κοινωνικής προσφοράς του έργου του. Είναι όμως και θέμα γενικότερο το πώς θα δημιουργηθούν εκείνοι οι κοινωνικοί όροι οι οποίοι θα διευκολύνουν τις επιλογές ενός επιστήμονα και θα εξουδετερώσουν τις πιέσεις οι οποίες πιθανόν ασκούνται πάνω του. (Κείμενο της Αιμιλίας Καραλή, από το βιβλίο Λόγος, τεχνική και τέχνη στην έκθεση, εκδόσεις Στάχυ, 1993, συντομευμένο και ελαφρώς διασκευασμένο) Βοηθητικά στοιχεία: J. C. F. Gauss, Γερμανός μαθηματικός και φυσικός επιστήμονας. Παρατηρήσεις Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις. (ì ονάδες 25) Β.1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80-100 λέξεων την άποψη: «Το βασικό στοιχείο της προσφοράς ενός επιστήμονα έγκειται στο να συμβάλει μέσα απ το έργο του στην απελευθέρωση του ανθρώπου. Για να γίνει αυτό κατορθωτό χρειάζεται πρώτα απ όλα η προσωπική συνειδητοποίηση και η ευθύνη του επιστήμονα για το κοινωνικό αποτέλεσμα του έργου του». (ì ονάδες 12) Β.2.α. Να βρείτε τη συλλογιστική πορεία της τέταρτης (4 ης ) παραγράφου (Η παραδοσιακή αντίληψη... Γκάους). Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. (ì ονάδες 6) Β.2.β. Να εντοπίσετε τους τρόπους συνοχής ανάμεσα στην 1 η και τη 2 η παράγραφο του κειμένου. (ì ονάδες 6) Σελίδα 2 από 8

Β.3.α. Να γράψετε τα αντώνυμα των λέξεων: αποσυνδέεται, αθροιστική, επίγνωση, εξέλιξη, όφελος. (ì ονάδες 5) Β.3.β. μονόπλευρη, αντίληψης συμβάλλει. Να αναλύσετε στα συνθετικά τους τις πιο πάνω λέξεις. Επίσης, από το δεύτερο συνθετικό αυτών να σχηματίσετε μία νέα σύνθετη λέξη. (μονάδες 6) Γ. Παραγωγή κειμένου Στο κείμενο που διαβάσατε διατυπώνεται η άποψη ότι η σύγχρονη επιστήμη έχει χάσει τον προσανατολισμό της και έχει απομακρυνθεί από τη βασική επιδίωξή της, που δεν είναι άλλη από την εξυπηρέτηση του ανθρώπου. Σε επιστολή που θα στείλετε σε διακεκριμένο επιστήμονα του καιρού μας να αναφέρετε περιπτώσεις κατά τις οποίες ορισμένοι επιστήμονες λειτούργησαν και εξακολουθούν να λειτουργούν ενάντια στις ανθρωπιστικές αξίες και τον άνθρωπο. Επίσης, να αναφέρετε τα εφόδια που οφείλουν να διαθέτουν οι επιστήμονες για να συνεισφέρουν στην επίλυση των σημαντικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η σύγχρονη ανθρωπότητα (500-600 λέξεις). (μονάδες 40) Σελίδα 3 από 8

30/12/2010 ΧΕΙΜΕΡΙΝΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Κείμενο Τα πρόστιμα και οι απείθαρχοι Έλληνες Αγαπάς την Ελλάδα; Πρόστιμο! Η φετινή περίοδος είναι γεμάτη χρηματικών ποινών. Τελευταία είναι αυτά που αφορούν την παραβίαση του αντικαπνιστικού νόμου και όσα αφορούν την έκδοση αποδείξεων. Κοντά σε αυτές διατηρούνται βέβαια και όλες οι παλιές κυρώσεις γνωστές και μη- που προκύπτουν από τον Κ.Ο.Κ (Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας) και τον Αστικό Κώδικα. Πρόσφατα το διαδίκτυο γέμισε με ειρωνικά και δηκτικά σχόλια αναφορικά με την επιβολή ποινής σε βοσκό, που έβγαλε βραδινή ώρα το κοπάδι του για βοσκή χωρίς να έχει μεριμνήσει για φώτα πορείας των ζώων με συνέπεια να προκληθεί ατύχημα σε διερχόμενο αυτοκίνητο. Όμως και η ζωή στην πόλη έχει πολλές απρόβλεπτες παγίδες, αφού τον περασμένο Ιούλιο η Δικαιοσύνη επέβαλε χρηματική ποινή 2.000 ευρώ και φυλάκιση ενός μηνός σε ενοίκους πολυκατοικίας που ενοχλούσαν φωνασκώντας συστηματικά τους γείτονές τους στο Περιστέρι. Και οι «πονεμένες» ιστορίες δεν έχουν τέλος. Έχουν, ωστόσο, τα πρόστιμα παιδευτικό ρόλο; Μπορούν να συντελέσουν στην αλλαγή της ελληνικής νοοτροπίας; «Τα πρόστιμα δεν συντάσσουν τους σωστούς κανόνες, όπως οι φυλακές δεν δημιουργούν νομιμόφρονες πολίτες», απαντά στην Καθημερινή ο κ. Ευστράτιος Παπάνης, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου. «Η ψυχολογία αναγνωρίζει τρία είδη τιμωριών: την προληπτική, τη στιγμιαία που αποδίδεται μόλις διαπράττεται το αδίκημα και την καθυστερημένη», εξηγεί και «η καθυστερημένη ποινή, στην ποία ανήκει και η επιβολή προστίμου για μία πράξη που ήδη έχει συντελεστεί, θεωρείται η πιο αναποτελεσματική». Οι λόγοι είναι πολλοί: η μεμπτή πράξη έχει σχεδόν ξεχαστεί, ενώ στο μεσοδιάστημα έχει βρεθεί ή εφευρεθεί πλήθος δικαιολογιών. Και αυτό σε κάποιο βαθμό οφείλεται και στο είδος της διαπαιδαγώγησης. «Τα μέτρα πειθαρχίας στο ελληνικό σχολείο έχουν ατονήσει τελείως, ενώ έχει διασπαστεί η συνοχή της οικογένειας και μαζί της όλες οι κανονιστικές ρυθμίσεις που εκπορεύονται από αυτήν». Αλίμονο, βέβαια, η χώρα μας δεν έχει το μονοπώλιο των προστίμων. Σε άλλα κράτη η νομοθεσία είναι περισσότερο αυστηρή. «Η διαφορά, όμως, έγκειται ότι στην Ελλάδα οι τιμωρίες ξεκινούν, όταν το άτομο είναι αρκετά μεγάλο και όχι στην παιδική ηλικία», σχολιάζει ο κ. Παπάνης. Το μόνο παρηγορητικό στοιχείο είναι ότι εδώ, στη χώρα μας, συχνά παίρνουμε συγχωροχάρτι Δυστυχώς η απειθαρχία είναι βαθιά ριζωμένη στην ελληνική κουλτούρα. «Παλαιότερες μελέτες σχετικά με τη λαθραία μετακίνηση στα Μέσα Μαζικής Σελίδα 1 από 8

Μεταφοράς ανέδειξε ότι οι Έλληνες θεωρούσαν το κράτος εχθρό τους. Ένιωθαν ότι τους έκλεβε, γι αυτό έριχναν χωρίς ενδοιασμούς λιγότερα κέρματα στον κερματοδέκτη του λεωφορείου». Φυσικά, ας μην ξεχνούμε και το ότι η παράβαση κάθε είδους- έχει και τη γλύκα της. «Ο,τι είναι απαγορευμένο γίνεται αυτόματα πιο ελκυστικό», λέει ο κ. Παπάνης «άλλωστε η αντιπαράθεση με το κράτος προσδίδει σε κάποιους, ίσως σε πολλούς, ταυτότητα. Ωστόσο και τα κίνητρα του κράτους δεν είναι πάντοτε αθώα» (Κείμενο της Ιωάννας Φωτιάδη, εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 5.9.2010) Λεξιλόγιο δηκτικά: πικρόχολα, σαρκαστικά, χλευαστικά Παρατηρήσεις Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις. (ì ονάδες 25) Β.1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80-100 λέξεων την άποψη: «Παλαιότερες μελέτες σχετικά με τη λαθραία μετακίνηση στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς ανέδειξε ότι οι Έλληνες θεωρούσαν το κράτος εχθρό τους. Ένιωθαν ότι τους έκλεβε, γι αυτό έριχναν χωρίς ενδοιασμούς λιγότερα κέρματα στον κερματοδέκτη του λεωφορείου». (μονάδες 12) Β.2.α. Ισχυρά μέσα, κατάλληλα σε ορισμένες περιστάσεις για τη συγκινησιακή διέγερση του δέκτη είναι το χιούμορ και η ειρωνεία. Να εντοπίσετε τρία (3) σημεία του κειμένου στα οποία διακρίνονται αυτά τα μέσα. (μονάδες 6) Β.2.β. Ποιο είναι το είδος του τεκμηρίου που χρησιμοποιεί η συντάκτρια του κειμένου στη 2 η παράγραφο (Πρόσφατα το διαδίκτυο στο Περιστέρι.). (μονάδες 4) Σελίδα 2 από 8

Β.3.α. Να γράψετε τα συνώνυμα των ακόλουθων λέξεων, χωρίς να αλλάζει το νόημα του κειμένου: μεριμνήσει (2 η παραγρ.), συντελέσουν, μεμπτή, εκπορεύονται (3 η παραγρ.), ενδοιασμούς (4 η παραγρ.). (μονάδες 10) Β.3.β. πρόστιμο, πολυκατοικίας, διαπράττεται. Από το δεύτερο συνθετικό των πιο πάνω λέξεων να σχηματίσετε μια νέα σύνθετη λέξη. (μονάδες 3) Γ. Παραγωγή κειμένου Με αφορμή την επιβολή ποινών που ο σύλλογος των καθηγητών του λυκείου σας υποχρεώθηκε να επιβάλει σε συμμαθητές σας, προβληματίζεστε αναφορικά με τη σκοπιμότητα των ποινών γενικά και αποφασίζετε να παρουσιάσετε τις απόψεις σας σε άρθρο που θα συντάξετε για την εφημερίδα του σχολείου σας. Στο άρθρο αυτό αναφέρεστε στους σκοπούς που οφείλουν να υπηρετούν οι ποινές μιας δημοκρατικής κοινωνίας, καθώς και στις προϋποθέσεις που είναι ανάγκη να συγκεντρώνουν, για να τους επιτυγχάνουν. (μονάδες 40) Σελίδα 3 από 8