ιαπραγµάτευση στο ΧΑ Τιµές Εντολές Μέθοδοι Οργανωµένες Αγορές του ΧΑ ΑγοράΑξιώντουΧ.Α.: µετοχές, δικαιώµαταεπίµετοχών, τίτλοισταθερούεισοδήµατος, ΕΛ.ΠΙΣ., τίτλοι παραστατικοί µετοχών, µερίδια.α.κ., Σ.Χ.Π., και κάθε άλλη Κινητή Αξία ΑγοράΠαραγώγωντουΧ.Α.: συµβόλαια µελλοντικής εκπλήρωσης (ΣΜΕ), συµβόλαιαδικαιωµάτωνπροαίρεσης, συµβόλαια ανταλλαγής δικαιωµάτων κάθε άλλο Παράγωγο Αγορά REPOS 1
Γενικά περί εντολών Εντολή: η πρόθεση διενέργειας πράξης που εισάγεται από Μέλος στο Σύστηµα για λογαριασµό του επενδυτή Υποχρεωτικάστοιχείαεντολής: αγοράήπώληση, κινητήαξία, ποσότητα, τιµή (αναπαιτείται), κωδικός πελάτη, κωδικός Μέλους εισαγωγή εντολών στο Σύστηµα µπορεί να γίνεται µόνο σε ποσότητα ίση µε τη µονάδα διαπραγµάτευσης ή σε πολλαπλάσιό της αποδεκτέςενεργέςεντολέςαποκτούνχρονικήσήµανση (time stamp) κατά τον χρόνο εισαγωγής ιακρίσεις εντολών ως προς τιµή, τη συνθήκη, τη διάρκεια κλπ Είδη εντολών ως προς τιµή Ελεύθερηεντολή (Market Order - MKT): εισάγεται στο Σύστηµα χωρίς συγκεκριµένη τιµή µε σκοπό να εκτελεσθεί στην καλύτερη τιµή της αγοράς κατά το χρόνο εισαγωγής είναιδυνατόνναεκτελεστείσεπερισσότερεςτιµές, αν η ποσότητα της καταχωρηµένης αντίθετης καλύτερης εντολής δεν επαρκεί ακυρώνεται ελλείψει αντίθετης εντολής το ανεκτέλεστο µετατρέπεται σε οριακή εντολή στην τελευταία τιµή πράξης 2
Είδη εντολών ως προς τιµή Οριακήεντολή (Limit Order - LMT): εισάγεται στο Σύστηµα σε συγκεκριµένη τιµή µέγιστη, αν πρόκειται για εντολή αγοράς ελάχιστη, αν πρόκειται για εντολή πώλησης εκτή µόνο στα πλαίσια των ορίων διακύµανσης Γενικά περί εντολών Κατάταξη εντολών στο Βιβλίο Εντολών: εντολές που δεν ταυτίζονται κατά την εισαγωγή τους καταχωρούνται στο Βιβλίο Εντολών µε κριτήρια: τηνκαλύτερητιµή: εντολέςαγοράςκατάφθίνουσατιµή, εντολές πώλησης κατά αύξουσα τιµή τον χρόνο εισαγωγής (προτεραιότητα) Βάθος τιµής (price-depth): το άθροισµα των προσφερόµενων τεµαχίων στην τιµή υπολογίζεται από το Σύστηµα εµφανίζεται στο Βασικό Πίνακα 3
Πίνακας Βάθους Αγοράς Είδη εντολών µε συνθήκη Εντολές Βασικού Πίνακα Αγοράς Αξιών εντολές µε συνθήκη «εκτέλεση και καταχώρηση» (Fill and Store - FAS): αν δεν εκτελεστούν, έστω και µερικά, το ανεκτέλεστο µέρος καταχωρείται (εξορισµούεκτόςανπροβλέπεταιαλλιώς) εντολές µε συνθήκη «άµεση ή ακύρωση» (Immediate Or Cancel - IOC): αν δεν εκτελεσθούν αµέσως και ολικά, το ανεκτέλεστο µέρος ακυρώνεται εντολέςµεσυνθήκη «εκτέλεσηήακύρωση» (Fill Or Kill - FOK): αν δεν εκτελεστούν αµέσως και ολικά, ακυρώνονται εντολές µε συνθήκη «ΣΤΟΠ»: παραµένουν ανενεργές µέχρι την επέλευση της τιµή «ΣΤΟΠ» 4
Μέθοδοι διαπραγµάτευσης ιακρίσεις αυτόµατη κατάρτιση: διενεργείται µέσω του Συστήµατος µε βάση τα κριτήρια κατάταξης τιµής και χρόνου επιλεκτική κατάρτιση: αποδοχή αντίθετης εντολής από Μέλος συνεχώςείτεστιγµιαία. προσυµφωνηµένησυναλλαγή: κατ ιδίαν, µέσωσυστήµατος, εκτός Βιβλίου Εντολών Σκοπός: κατάρτισησυναλλαγής Μέθοδος 1: αυτόµατη συνεχής διαπραγµάτευση continuous time auction (trading) Μέθοδος 2: αυτόµατη στιγµιαία διαπραγµάτευση δηµοπρασία call auction Αυτόµατη συνεχής διαπραγµάτευση εκτές προς εκτέλεση γίνονται όλες οι καταχωρηµένες και διατεταγµένες εντολές στο ΒΕ Κριτήρια αυτόµατης ταύτισης: τιµή εισαγόµενης εντολής αγοράς > της καλύτερης καταχωρηµένης τιµής πώλησης τιµή εισαγόµενης εντολής πώλησης < της καλύτερης καταχωρηµένης τιµής αγοράς Τιµή συναλλαγής ορίζεται η καταχωρηµένη τιµή ιαγραφή εκτέλεσης, εγγραφή ανεκτέλεστου 5
παράδειγµα συνεχούς κατάρτισης τιµή 1,15 1,14 1,13 1,12 1,11 1,10 1,09 1,08 1,07 1,06 1,05 1,04 1,03 1,02 1,01 1,00 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 εντολές αγοράς ποσότητα εντολές πώλησης ανεκτέλεστες εντολές στο ΒΕ µοναδιαίες εντολές αγοράς οριακές µεταξύ 1,00-1,06 µοναδιαίες εντολές πώλησης οριακές µεταξύ 1,07-1,13 εισαγωγήεεα(q=1) κατάρτιση Q=1,S=1,07 εισαγωγή ΕΕΠ(Q=2) κατάρτιση Q=1,S=1,06 κατάρτιση Q=1,S=1,05 Αυτόµατη στιγµιαία διαπραγµάτευση εκτές προς εκτέλεση γίνονται όλες οι καταχωρηµένες και διατεταγµένες εντολές στο ΒΕ Ενιαία Τιµή συναλλαγής = η τιµή δηµοπρασίας Τιµή δηµοπρασίας: η τιµή στην οποία µεγιστοποιείται ο όγκος συναλλαγών στο ΒΕ Αν υπάρχουν πολλές τιµές δηµοπρασίας επιλέγεται η κοντινότερη της τιµής αναφοράς (τιµή κλεισίµατος προηγουµένης, τιµήεισαγωγής, τιµήπροηγούµενης συναλλαγής Κατάρτιση συναλλαγής στην «κοντή πλευρά» εντολές αγοράς µε τιµή > τιµής δηµοπρασίας εντολές πώλησης µε τιµή < τιµής δηµοπρασίας (κατά προτεραιότητα τιµής, χρόνου) 6
παράδειγµα στιγµιαίας κατάρτισης τιµή 1,15 1,14 1,13 1,12 1,11 1,10 1,09 1,08 1,07 1,06 1,05 1,04 1,03 1,02 1,01 1,00 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 ποσότητα ανεκτέλεστες εντολές στο ΒΕ µοναδιαίες εντολές αγοράς οριακές µεταξύ 1,00-1,14 µοναδιαίες εντολές πώλησης οριακές µεταξύ 1,00-1,14 τιµή δηµοπρασίας 1,07 κατάρτιση Q=8,S=1,07 εκτέλεση ΟΕΑ(1,07 1,14) εκτέλεσηοεπ(1,00 1,07) εντολές αγοράς εντολές πώλησης Είδη εντολών ως προς τιµή Εντολή στην τιµή ανοίγµατος (At The Open ATO): εισάγεται στο Σύστηµα χωρίς συγκεκριµένη τιµή, κατά τη διάρκεια της Μεθόδου προσδιορισµού της τιµής ανοίγ- µατος, µε σκοπό να εκτελεσθεί στην τιµή ανοίγµατος το ανεκτέλεστο µέρος της ακυρώνεται Εντολήστοκλείσιµο (At the Close ATC): εισάγεται στο Σύστηµα χωρίς συγκεκριµένη τιµή µε σκοπό να εκτελεσθεί στην τιµή κλεισίµατος εκτελείται όµως µόνο κατά τη διάρκεια της Μεθόδου προσδιορισµού της τιµής κλεισίµατος 7
Είδη εντολών µε συνθήκη Εντολές Βασικού Πίνακα Αγοράς Αξιών εντολές µε συνθήκη «εκτέλεση και καταχώρηση» (Fill and Store - FAS): αν δεν εκτελεστούν, έστω και µερικά, το ανεκτέλεστο µέρος καταχωρείται (εξορισµούεκτόςανπροβλέπεταιαλλιώς) εντολές µε συνθήκη «άµεση ή ακύρωση» (Immediate Or Cancel - IOC): αν δεν εκτελεσθούν αµέσως και ολικά, το ανεκτέλεστο µέρος ακυρώνεται εντολέςµεσυνθήκη «εκτέλεσηήακύρωση» (Fill Or Kill - FOK): αν δεν εκτελεστούν αµέσως και ολικά, ακυρώνονται εντολές µε συνθήκη «ΣΤΟΠ»: παραµένουν ανενεργές µέχρι την επέλευση της τιµή «ΣΤΟΠ» Είδη εντολών µε διάρκεια εντολέςηµερήσιες (Good For Day - GFD):παραµένουν ενεργές µέχρι το τέλος της συνεδρίασης (εκτός αν ακυρωθούν ή εκτελεστούν) εντολές «έγκυρηµέχριναακυρωθεί» (Good Till Cancel - GTC): παραµένουν ενεργές χωρίς χρονικό περιορισµό (εκτόςανακυρωθούνήεκτελεστούνήητιµήυπερβείτα επιτρεπόµενα όρια διακύµανσης) εντολές «έγκυρεςµέχριηµεροµηνία» (Good Till Date - GTD): παραµένουν ενεργές µέχρι την οριζόµενη ηµερο- µηνίαλήξης (εκτόςανακυρωθούνήεκτελεστούνήητιµή υπερβεί τα επιτρεπόµενα όρια διακύµανσης) 8
Τιµές Τιµή ανοίγµατος: τιµή στην έναρξη της συνεδρίασης Τιµήκλεισίµατος: αντιπροσωπευτική τιµή της συνεδρίασης υπολογίζεται µετά το τέλος της συνεδρίασης Μέθοδος υπολογισµού τιµής κλεισίµατος τελευταία πράξη σταθµικός µέσος όρος ορισµένου αριθµού ή ποσοστού ή χρόνου τελευταίων πράξεων, ορισµένου τµήµατος των ηµερήσιων συναλλαγών, µε δηµοπρασία Τιµές Τιµή εισαγωγής ή έκδοσης Κινητής Αξίας: αρχική τιµή στην πρώτη ηµέρα διαπραγµάτευσης ορίζεταιαπότονανάδοχο, τοχα, τηνεκδότρια.α.κ. ήσ.χ.π. Τιµή εκκίνησης: Εταιρική πράξη: τιµή κλεισίµατος της Τ-1 ηµέρας προσαρµοσµένη µε την εταιρική πράξη Αρχική εισαγωγή: ταυτίζεται µε τιµή εισαγωγής 9
Τιµές Τιµή τελευταίας πράξης: τιµή στην οποία διενεργείται η τελευταία συναλλαγή κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης Βήµα τιµής (tick size): ελάχιστη επιτρεπόµενη χρηµατική µεταβολή της τιµής 0,01 γιατιµή < 60, 0,05 γιατιµή > 60 0,0001 για τίτλους σταθερής απόδοσης αν προκύψει µη έγκυρη, στρογγυλοποιείται δεν ισχύει για προσυµφωνηµένες συναλλαγές Ηλεκτρονικό βιβλίο προσφορών Η Υπηρεσία ΗΒIΠ παρέχεται από το Σύστηµα: έχειωςστόχοναβοηθήσειτονανάδοχοέκδοσης µετοχών να καθορίσει τη βέλτιστη τιµή διάθεσης των τίτλων µέσα σε συγκεκριµένο εύρος τιµών και χρόνο προσφορών χωρίς να καταλήγει οπωσδήποτε σε διενέργεια συναλλαγών στο Χ.Α. Ο κύριος ανάδοχος ορίζει : ηµεροµηνία, Μέλη, µονάδαδιαπραγµάτευσης, εύρος τωντιµών, διασπορά, ανώτερη -κατώτερηποσότητα κάθε επενδυτή, χρονικό διάστηµα 10
Ηλεκτρονικό βιβλίο προσφορών Οιπροσφορέςείναι: ελεύθερες εντολές (χωρίς τιµή αγοράς) ή οριακές εντολές (µε τιµή αγοράς) και κατατάσσονται κατά φθίνουσα τιµή και αύξοντα χρόνο εισαγωγής Η βέλτιστη τιµή προσδιορίζεται στο σηµείο όπου: η ποσότητα έκδοσης τέµνει την καµπύλη των προσφορών εφόσον καλύπτεται το όριο διασποράς Σε υπερζήτηση εφαρµόζεται χρονική προτεραιότητα ή αναλογική κατανοµή αναφορές ΚανονισµόςΧΑ 2 η τροπ., 2009 11