Η περίπωση του ιστορικου κέντρου της Bologna
Ο σχεδιασμός των ιστορικών κέντρων της Ιταλίας Ο Giovannoni στο «Παλαιές πόλεις και νέα κτίρια» αναφέρει ότι Οι ιστορικές φάσεις δεν πρέπει να αποβληθούν ή να πλαστογραφηθούν από παραπλανητικές προσθήκες για τους μελετητές. Πρέπει να γίνεται κανονική συντήρηση κατάλληλη χρήση και αποκατάσταση. Οι αλλαγές που πραγματοποιούνται είναι οι ελάχιστες δυνατές, να είναι απλές και διακριτές και τα ιστορικά μνημεία πρέπει να παραμένουν στο φυσικό περιβάλλον τους. Οι σύγχρονες τεχνικές πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο εάν και εφόσον οι παραδοσιακές τεχνικές δεν καθίστανται ικανές για την επίτευξη του στόχου της αναστήλωσης. Η επέμβαση στη Νάπολη, 1850 και 1855.
Οι επεμβάσεις του 19ου αιώνα βασίζονται σε κατεδαφίσεις τειχών και τη χάραξη νέων δρόμων στο κέντρο των πόλεων. Στη δεκαετία του 30 επιχειρήθηκαν κυρίως μιμητικές επεμβάσεις οι οποίες στόχευαν στο να εκθειάσουν τα θρησκευτικά και πολιτικά μνημεία του πολιτισμού. Τμήματα της πόλης καταλαμβάνονται από γραφεία και πολυτελή διαμερίσματα με αποτέλεσμα οι παλαιοί κάτοικοι των ιστορικών κέντρων να εκδιώκονται στην περιφέρεια. Οδός Rettifilo στη Νάπολη Corso del Rinascimento, Ρώμη. Corso Vittorio Emanuele Ρώμη.
Μετά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξαν ριζικές αναπλάσεις διάνοιξης με κατεδάφιση μεσαιωνικών και αναγεννησιακών κτιρίων. Από τα μέσα της δεκαετίας του 50 οι επεμβάσεις περιορίζονται στο συνεκτικό ιστορικό τμήμα και απομακρύνονται από τις κατεδαφίσεις. Οι επεμβάσεις εστιάζουν μέσω των γενικών σχεδίων σε μοντέλα που αφορούν την επέκταση και την αναδιάρθρωση του συνόλου της πόλης νέας και παλιάς. Κατασκευάζονται λεωφόροι και υποδομές περιμετρικά ενώ οι κεντρικές λειτουργίες απομακρύνονται από τα ιστορικά κέντρα. Η πόλη επεκτείνεται στην περιφέρεια της ενώ στο τέλος της δεκαετίας του 60 εμφανίζονται ξανά οι τάσεις διατήρησης των μνημείων οι οποίες οδηγούν στη διάσωση των ιστορικών κέντρων.
Ιστορικά στοιχεία Η Μπολόνια κατοικείται από τον 9 αιώνα π.χ. Το 88 π.χ. η πόλη είχε 6 οριζόντιους και 8 κάθετους δρόμους, οι οποίοι είναι ακόμα ευδιάκριτοι. Κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής περιόδου, ο πληθυσμός κυμαίνονταν από 12.000 έως 30.000 κατοίκους. Μία φωτιά κατάστρεψε την πόλη ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Νέρων την ξανάχτισε τον 1ο αιώνα μ.χ.. Με την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η Μπολόνια βρέθηκε υπό την κυριαρχία του Οδόακρου, του Θεοδώρικου του Μέγα, του Βυζαντίου και τελικά των Λομβαρδών, οι οποίοι χρησιμοποίησαν την πόλη κυρίως σαν στρατιωτικό κέντρο. HΜπολόνια αναγεννήθηκε τον 5ο μ.χ. αιώνα υπό τον Άγιο Πετρόνιο.
Η Μπολόνια τα 1640 Τον 12ο αιώνα μ.χ., η πόλη χρειαζόταν νέα τείχη. Στο τέλος του 13ου αιώνα η Μπολόνια απαριθμούσε 50.000 με 60.000 κατοίκους. Το σύστημα των καναλιών της Μπολόνια ήταν ένα από τα πιο προηγμένα συστήματα ναυσιπλοΐας στην Ευρώπη. Τα ρωμαϊκά τείχη είχαν antiκατασταθεί από ένα μεσαιωνικό σύστημα οχύρωσης, ερείπια του οποίου είναι ακόμα ορατά, το οποίο χτίστηκε το 13ο αιώνα Σήμερα υπάρχουν μόνο 20 μεσαιωνικοί αμυντικοί πύργοι, από τους 180 που χτίστηκαν τον 12ο και 13ο αιώνα Μετά από αυτή την περίοδο της ευημερίας, η πόλη αντιμετώπισε πολλές απειλές, όπως αυτή της επιδημίας πανώλης το 1348 που σκότωσε περίπου 30.000 κατοίκους.
Bologna, 1889
Η Μπολόνια υπέστη σοβαρές καταστροφές κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Στις 16 Ιουλίου 1943 ένας εναέριος βομβαρδισμός κατέστρεψε μεγάλο μέρος του ιστορικού κέντρου της πόλης. Τα μεταπολεμικά χρόνια το ζήτημα της αστικής διατήρησης είχε αρχίσει να αναδύεται. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και αρχές του 1960 εμφανίζεται επιτακτικά η ανάγκη για στροφή από τη διατήρηση και αποκατάσταση μεμονωμένων κτιρίων στην διατήρηση ολόκληρων αστικών συγκροτημάτων ιστορικής αξίας, σε πολλές Ευρωπαϊκές πόλεις και ιδιαίτερα σε Ιταλικές πόλεις. Ο οικονομικός και κοινωνικός μετασχηματισμός της Ιταλίας συνοδεύεται από μια έντονη οικοδομική δραστηριότητα, η οποία επηρεάζει τόσο τις μεγάλες πόλεις όσο και τις μικρές και θέτει σε κίνδυνο την ακεραιότητα αυτού που πολλοί θεωρούν ως πολιτιστική κληρονομιά και η υπεράσπιση της οποίας ήταν εθνικής σημασίας. Στο πλαίσιο αυτό, οι πρωτοβουλίες για την προστασία των ιστορικών κέντρων από την οικοδομική κερδοσκοπία άνθισαν..
Η εκτεταμένη χρήση των ρυθμιστικών σχεδίων ορίζει το σχεδιασμό του συνόλου των πόλεων καθορίζοντάς για τα ιστορικά κέντρα αυστηρούς κανονισμούς προστασίας.. Οι πολιτικές πλέον εστιάζουν στη διατήρηση και επανάχρηση έναντι της νέας δόμησης με επεμβάσεις που δεν αλλοιώνουν τα ιστορικά κτίσματα. Το πρόγραμμα λειτούργησε αποσπασματικά. Bologna, 1955 Bologna, 1969 Χαρακτηριστικό παράδειγμα στο σχεδιασμό των ιστορικών κέντρων απετέλεσε η Βologna. Το σχέδιο του 1948 προέβλεπε ανακατασκευή των γκρεμισμένων τειχών σε μεγάλη έκταση. Οι διαδικασίες για την υλοποίηση των κατευθύνσεων του ήταν εξαιρετικά χρονοβόρες. Επτά χρόνια αργότερα το 1978 ο νόμος 457 με το piano decenale per l edilizia residentiale εισήγαγε νέες κατευθύνσεις προστασίας όπως καθορισμός υποβαθμισμένων ζωνών και σχέδια
Bologna, 1958
Η πιο σημαντική προσπάθεια να καθοριστεί το ιστορικό κέντρο της Μπολόνια έγινε στις αρχές του 1960 από τον Leonardo Benevolo. Η μελέτη υποστήριζε, ότι ήταν απαραίτητο να διατηρηθεί ό,τι απέμεινε από την ιστορική πόλη ως «συγκεκριμένη μαρτυρία» των προηγούμενων αξιών. Οι κεντρικές λειτουργίες που απαιτούνταν από τη σύγχρονη πόλη δεν μπορούσαν να βρουν τη θέση τους σε ιστορικές τοποθεσίες. Σύμφωνα με το Gustavo Giovannoni η αποκέντρωση των λειτουργιών εκτός της παλιάς πόλης είναι ο μόνος τρόπος να συμφιλιωθεί η μοντέρνα αστική ανάπτυξη με την ανάγκη για διατήρηση των υπαρχόντων αστικών δομών. Έτσι, ελάχιστες από τις κεντρικές λειτουργίες της Μπολόνια μπορούσαν να παραμείνουν στην παλιά πόλη, οι υπόλοιπες έπρεπε να μετακινηθούν αλλού. Η έκθεση υπογραμμίζει ότι η ιστορική πόλη ήταν το αποτέλεσμα μιας διαστρωμάτωσης οικοδομικών δραστηριοτήτων που προέκυψαν σε διαφορετικές εποχές. Bologna, 1969
Τα κύρια κριτήρια προέκυψαν από την πεποίθηση ότι ολόκληρο το ιστορικό κέντρο είναι ένας αστικός οργανισμός και όχι μια ομάδα διαφορετικών κτιρίων, άρα η διατήρηση και αποκατάσταση στο σύνολο του κέντρου θα γινόταν με παρεμβάσεις συντηρητικής αποκατάστασης. Το σχέδιο χώριζε την ιστορική πόλη σε δεκατρία αστικά τμήματα, με βάση τα μορφολογικά, λειτουργικά και κοινωνικό-οικονομικά χαρακτηριστικά, επέτρεπε τις παρεμβάσεις αποκατάστασης σύμφωνα με τις αρχιτεκτονικές και πολεοδομικές διαιρέσεις. Μεγάλης κλίμακας παρεμβάσεις ήταν επιτρεπτές μόνο σε κτίρια που προορίζονταν για μετατροπή σε κοινωνικές υπηρεσίες ή πολιτιστικές και ψυχαγωγικές εγκαταστάσεις ή δημόσιους χώρους εξυπηρέτησης. Τα μόνα νέα κτίρια που επιτράπηκε να χτιστούν ήταν τα αναγκαία για τις δημόσιες υπηρεσίες που είχαν άμεση σχέση με το ιστορικό κέντρο.
Bologna, 1969. Το ιστορικό κέντρο και η εξάπλωση της πόλης.
Οι αρχιτεκτονικές τυπολογίες του ιστορικού κέντρου χωρίστηκαν σε τέσσερις βασικές τυπολογίες Η πρώτη τυπολογία περιλάμβανε μεγάλα μνημειακά κτίρια ιστορικού ειδικών αστικών λειτουργιών ενδιαφέροντος στα οποια προτείνεται η χωροθέτηση. Η δεύτερη τυπολογία περιλάμβανε μικρότερα κτίρια με μία ή δύο αυλές, την κύρια και τη δευτερεύουσα, στις οποίες είχαν θέα όλα τα κτίρια του συγκροτήματος. Η τρίτη τυπολογία περιλάμβανε ιδιωτικά κτίρια με ιδιαίτερα τυπολογικά και οργανωτικά αστικά χαρακτηριστικά, με μικρή μπροστινή όψη και αξιοσημείωτη επέκταση σε βάθος. Τέλος, η τέταρτη τυπολογία περιλάμβανε ιδιωτικά κτίρια χωρίς ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ως μέρος ενός τυπικού επαναλαμβανόμενου συστήματος του αστικού ιστού.
Bologna, 1969. Κατηγορίες περιοχών
Το Σχέδιο του Pier Luigi Cervelloti του 1973 περιλάμβανε τρεις βασικούς άξονες επέμβασης, την αναστήλωση, την εξυγίανση και αποκατάσταση και την κατεδάφιση και υπό όρους ανακατασκευή. Κατά τον τρόπο αυτό, καταφέρνουν να διατηρήσουν τη δομική ποιότητα συγκρατώντας σε χαμηλό επίπεδο την κτηριακή πυκνότητα και διατηρώντας το 50% της περιοχής επέκτασης για υπηρεσίες και χώρους πρασίνου. Στη δεκαετία του 80, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες, ελάχιστες από τις προβλεπόμενες επεμβάσεις πραγματοποιούνται ολοκληρωτικά ή με γρήγορους ρυθμούς στην Ιταλία. Εξαιτίας της ύφεσης φαινομένων όπως η αστυφιλία και το κοινωνικό πρόβλημα κατοικίας, τα σχέδια στρέφονται σταδιακά από τις μελλοντικές αστικοποιήσεις στην ανάλυση του υπάρχοντος, στη δομή των οικισμών, στη διαμόρφωσή τους, στη μορφολογία τμημάτων τους, στους ιδρυτικούς τους κανόνες και στο σύστημα των μεταξύ τους σχέσεων. Κατά τη δεκαετία του 90 διακρίνεται η ανάγκη για δημιουργία νέων τρόπων προσέγγισης στο θεσμικό και στο διοικητικό σύστημα και απαιτείται αναθεώρηση του συστήματος σε πολιτικο, διοικητικό και επιχειρησιακό πλαίσιο, καθώς διακρίνεται μια αδυναμία στη δυνατότητα απόκτησης εδάφους και στις απαλλοτριώσεις.
Le 7 torri della Fiera di Bologna Το σχέδιο ανοικοδόμησής του 1948 προέβλεπε ανακατασκευή των γκρεμισμένων τειχών σε μεγάλη έκταση, ενώ ο Kenzo Tange σχεδίασε το 1968 το νέο διοικητικό κέντρο της πόλης στις ελεύθερες περιοχές των βορείων προαστίων, εξασφαλίζοντας κατά τον τρόπο αυτό την εξάπλωση της πόλης σε ορθογωνικό κάναβο.
Σήμερα για τη Bologna έχει καταρτισθεί το Σχέδιο των 7 Πόλεων.
Πόλη του σιδηροδρόμου
Πόλη του περιφερειακού
Πόλη των λόφων
Πόλη με ροές
Μεγάλες στρατηγικές επεμβάσεις
Σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος
Βασικό οδικό δίκτυο
Κατηγοριοποίηση περιοχών
Περιοχές στρατηγικών επεμβάσεων
Δίκτυο ΜΜΜ
Δίκτυο ελεύθερων χώρων
Δίκτυο χώρων πρασίνου
Δίκτυο πεζοδρόμων
Χώροι στάθμευσης & άξονες κίνησης των ΜΜΜ
Δίκτυο ποδηλατοδρόμων
Ιστορικός πυρήνας
Εμπορικοί άξονες, πλατείες και κόμβοι στο Ιστορικό κέντρο.
Σημειακές επεμβάσεις Γειτονιά Malpighi
Σημειακές επεμβάσεις