ΜΔΛΔΣΗ ΚΟΠΙΜΟΣΗΣΑ ΑΝΔΓΔΡΗ ΞΔΝΟΓΟΥΔΙΑΚΟΤ ΤΓΚΡΟΣΗΜΑΣΟ ΣΟ Ν. ΓΩΓΔΚΑΝΗΟΤ

ΑΡΙΣΟΣΔΛΔΙΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΠΟΛΤΣΔΥΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΣΜΗΜΑ ΠΟΛΙΣΙΚΩΝ ΜΗΥΑΝΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΔΙΓΙΚΔΤΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΣΔΥΝΙΚΩΝ ΔΡΓΩΝ ΓΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΜΔΛΔΣΗ ΚΟΠΙΜΟΣΗΣΑ ΑΝΔΓΔΡΗ ΞΔΝΟΓΟΥΔΙΑΚΟΤ ΤΓΚΡΟΣΗΜΑΣΟ ΣΟ Ν. ΓΩΓΔΚΑΝΗΟΤ ΔΛΔΝΗ ΚΟΛΙΑΓΗ Γηπι. Πνιηηηθόο Μεραληθόο Θεζζαινλίθε, Ννέκβξηνο 2009

Πεξίιεςε Ζ παξνχζα κεηαπηπρηαθή δηπισκαηηθή εξγαζία αθνξά ηε κειέηε ζθνπηκφηεηαο γηα ηελ αλέγεξζε πνιπηεινχο μελνδνρεηαθνχ ζπγθξνηήκαηνο ζην Ν. Γσδεθαλήζνπ θαη ζπγθεθξηκέλα ζηε λήζν Ρφδν. Αξρηθά, γίλεηαη κηα εηζαγσγή φπνπ πεξηγξάθεηαη ζπλνπηηθά ην ππφ κειέηε έξγν, σο πξνο ηελ πεξηνρή, ηα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά θαη ηα νηθνλνκηθά κεγέζε. Σνλίδεηαη ε ζπνπδαηφηεηα ηεο θαηαζθεπήο θαη νη παξάγνληεο επηινγήο ηεο ηνπνζεζίαο, ελψ παξάιιεια θαζνξίδνληαη νη ζηξαηεγηθέο θαη νη θχξηνη ζηφρνη πνπ επηδηψθνληαη κέζσ ηεο επέλδπζεο. Δπηγξακκαηηθά, αλαθέξνληαη νη εξγαζίεο πνπ πξφθεηηαη λα ιάβνπλ ρψξα θαηά ηελ θαηαζθεπή ηνπ έξγνπ κε ην αληίζηνηρν ρξνλνδηάγξακκα πινπνίεζεο θαη ηνλ πξνυπνινγηζκφ, κε ηαπηφρξνλε παξνπζίαζε ησλ βαζηθψλ νηθνλνκηθψλ ζηνηρείσλ, φπσο ε ρξεκαηνδφηεζε θαη νη πξνβιέςεηο ηνπ θχθινπ εξγαζηψλ. ην δεχηεξν θεθάιαην γίλεηαη κηα εθηελήο αλαθνξά ζηνλ ηνπξηζηηθφ θιάδν κε αλάιπζε ηεο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο ζε Διιάδα θαη εμσηεξηθφ. Πεξηγξάθνληαη πνηνηηθά θαη πνζνηηθά ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ηνπξηζκνχ κε παξάζεζε ζηνηρείσλ κέζσ αλαιπηηθψλ πηλάθσλ θαη ζπγθξίζεηο αξηζκεηηθψλ κεγεζψλ ζε παγθφζκηα θιίκαθα, θαηαηάζζνληαο ηελ ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα ζηνλ θιάδν ηεο ηνπξηζηηθήο βηνκεραλίαο. Γίλεηαη επηζθφπεζε ηεο πνξείαο ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο κε ζπζρεηίζεηο δεδνκέλσλ θαη κειινληηθέο πξνβιέςεηο. Αθνινπζεί ζην ηξίην θεθάιαην ε δηεξεχλεζε ηεο πεξηνρήο κειέηεο κε παξνπζίαζε ησλ γεσκνξθνινγηθψλ, ηζηνξηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ ζηνηρείσλ ηεο. Καηφπηλ, εμεηάδεηαη ην μελνδνρεηαθφ δπλακηθφ ηνπ Ν. Γσδεθαλήζνπ ελ γέλεη, ζε ζρέζε κε ηελ θαηάζηαζε πνπ επηθξαηεί ζηνλ ππφινηπν ειιαδηθφ ρψξν. Αμηνινγείηαη ε εμέιημε ηεο δπλακηθήο ηνπ θιάδνπ, θαηαιήγνληαο ζε ελδερφκελεο πξννπηηθέο ζηαζεξνπνίεζεο θαη αλάπηπμεο, πνπ αθνξνχλ ηελ επηξξνή ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα ηφζν ζηελ ηνπηθή νηθνλνκία φζν θαη ζε εζληθφ επίπεδν. ηε ζπλέρεηα, ζην ηέηαξην θεθάιαην αλαιχεηαη ην ηζηνξηθφ ηνπ επελδπηηθνχ ζρεδίνπ, κε πεξηγξαθή ηεο επηρεηξεκαηηθήο ηδέαο, παξάζεζε ζηνηρείσλ ηεο εηαηξείαο πνπ ζα ηελ πινπνηήζεη θαη αλαθνξά ζηε ζηξαηεγηθή πνπ επηιέγεη λα αθνινπζήζεη γηα λα επηηχρεη ηνπο επηδησθφκελνπο ζηφρνπο. Γηεπθξηλίδεηαη ε απνζηνιή ηεο μελνδνρεηαθήο κνλάδαο, απαξηζκψληαο ηηο πξνζθεξφκελεο ππεξεζίεο θαη εζηηάδνληαο ζην απεπζπλφκελν αγνξαζηηθφ θνηλφ. Αθνχ εληνπηζηνχλ νη θχξηνη αληαγσληζηέο, πξνβιεθζνχλ νη αλακελφκελεο πιεξφηεηεο i

θαη ππνινγηζζνχλ ηα έζνδα θαη ηα έμνδα ζε εηήζηα βάζε, δηελεξγείηαη αλάιπζε SWOT, θαηά ηελ νπνία επηζεκαίλνληαη ηα δπλαηά ζεκεία, νη αδπλακίεο, νη επθαηξίεο θαη νη απεηιέο ηεο επέλδπζεο. Σν πέκπην θεθάιαην αθνξά ηελ νξγαλσηηθή δνκή ηεο κνλάδαο. Γηεξεπλψληαη νη αλάγθεο ζε αλζξψπηλνπο πφξνπο, παξαηίζεηαη ην νξγαλφγξακκα θαη γίλεηαη θαηακεξηζκφο ησλ επζπλψλ πνπ αλαιακβάλεη θάζε άηνκν. Δπίζεο, ππνινγίδεηαη ην θφζηνο ηνπ πξνζσπηθνχ, κφληκνπ θαη επνρηθνχ, ελψ ηαπηφρξνλα ππνδεηθλχεηαη ε πνιηηηθή δηαρείξηζεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ηεο επηρείξεζεο. Αθνινχζσο, ζην έθην θεθάιαην πεξηγξάθνληαη νη εμνπιηζκνί πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ θαηαζθεπή θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ μελνδνρεηαθνχ ζπγθξνηήκαηνο. Αληίζηνηρνη πίλαθεο εξγαζηψλ θαη πιηθψλ δίλνληαη γηα θηηξηαθέο, κεραλνινγηθέο θαη πεξηβάιινληνο ρψξνπ εξγαζίεο, θαζψο θαη γηα ηα απαξαίηεηα έξγα ππνδνκήο θαη ηηο πξνκήζεηεο ηνπ μελνδνρεηαθνχ εμνπιηζκνχ. ην έβδνκν θεθάιαην γίλεηαη νηθνλνκηθφο θαη ρξνληθφο πξνγξακκαηηζκφο ηνπ έξγνπ. Αλαιχνληαη ηα γεληθά έμνδα ηεο επηρείξεζεο θαη ζρεδηάδεηαη ην ρξνλνδηάγξακκα πινπνίεζεο ησλ εξγαζηψλ. Σν φγδνν θεθάιαην πξαγκαηεχεηαη πεξηβαιινληηθά δεηήκαηα ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο ηεο λήζνπ Ρφδνπ κε έιεγρν ηεο θέξνπζαο ηθαλφηεηαο ηνπ νηθνζπζηήκαηνο, εθηίκεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ πνπ ζα επηθέξεη ε αλέγεξζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ μελνδνρείνπ θαη πξνηάζεηο αληηκεηψπηζεο απηψλ. Ζ ρξεκαηννηθνλνκηθή αλάιπζε δηελεξγείηαη ζην έλαην θεθάιαην ηεο εξγαζίαο. Δπεμεγείηαη ν ηξφπνο ρξεκαηνδφηεζεο, ππνινγίδνληαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ απαηηνχκελνπ δαλείνπ θαη αμηνινγείηαη ην επελδπηηθφ ζρέδην ηεο εηαηξείαο κε ηηο κεζφδνπο ηεο θαζαξήο παξνχζαο αμίαο (NPV) θαη ηνπ εζσηεξηθνχ ζπληειεζηή απφδνζεο (IRR). Ζ ζθνπηκφηεηα ηεο επέλδπζεο δηαζθαιίδεηαη κε ηελ αλάιπζε επαηζζεζίαο, φπνπ κειεηάηαη ε δηαθχκαλζε ηεο NPV θαη ηνπ IRR ζε κεηαβαιιφκελεο ζπλζήθεο απφ ηηο αξρηθψο αλακελφκελεο. Σα ζπκπεξάζκαηα πνπ εμάγνληαη απφ ηε κειέηε ζθνπηκφηεηαο γηα ην ελ ιφγσ επηρεηξεκαηηθφ ζρέδην πεξηέρνληαη ζην δέθαην θεθάιαην. Σέινο, ζην παξάξηεκα Α παξαηίζεληαη πίλαθεο ζηνπο νπνίνπο γίλεηαη αλαθνξά ζην ζψκα ηνπ θεηκέλνπ, ελψ ην παξάξηεκα Β πεξηιακβάλεη απνζπάζκαηα ηνπ Αλαπηπμηαθνχ Νφκνπ 3299/2004, ζηνλ νπνίν εληάζζεηαη ε ππφ κειέηε επέλδπζε. ii

Abstract The present post-graduate diploma thesis deals with the evaluation study for the construction of a luxurious hotel on the island Rhodes of Dodekanisa. Initially, there is an introduction where the project is concisely described as for the region, the technical characteristics and the economic sizes. The importance of manufacture and the factors of region s choice are underlined, while the strategies and the main objectives from the investment are determined. There is also a report on the type of works that are going to take place, the timetable of the plan and its budget, with a presentation of basic economic elements, such as the financing and turnover s forecasts. In the second chapter, there is a more comprehensive reference to the tourist sector, with an analysis of tourist interest in Greece and abroad. The characteristics of tourism are quantitatively and qualitatively described, presenting analytic tables and comparisons of numerical sizes worldwide, classifying the greek reality in the sector of tourist industry. Then comes a review of the tourist product with correlations of data and forecasts for the future. Follows in the third chapter the examination of project s region with presentation of geomorphologic, historical and cultural information. The hotels potential on the island of Rhodes is also explored, compared with the general situation that occurs in the rest of Greece. The development of the tourist sector is evaluated, concerning to its influence not only in local but also in national economy. In the fourth chapter, is analyzed the project s background, describing the main idea, information for the company that is going to materialise the project and the selected strategy in order to be achieved the intended objectives. The hotel s mission is clarified, defining the offered services and focusing on the purchasing public. After that, there is a SWOT analysis, based on the specification of the main competitors, the expected purchases and the annual turnover, which is consisted of the strengths, the weaknesses, the opportunities and the threats that possibly the investment includes. The fifth chapter concerns to the company s organisational structure. There is a research on needs in human resources, the flow chart of the company is presented and so do the responsibilities that each one undertakes. Furthermore, is calculated the personal s cost, iii

permanent and seasonal, while simultaneously are indicated methods of human potential s management. The following chapter contains the required equipment for hotel s construction and operation, accompanied with tables of works and materials, concerning earthworks, technical works, substructural projects, mechanical equipment and supplies. In the seventh chapter there is an economical planning with company s general income and outcome, while an evidential timescale of the project is also presented. The eighth chapter deals with region s environmental issues, where a control of ecosystem s bearing capability, an estimate of environmental impacts that could occur during hotel s construction or operation and possible solutions are taking place. The financial analysis of the investment is conducted in the ninth chapter with a detailed description of the way of financing and the loan s characteristics. Moreover, the methods of net present value (NPV) and internal rate of return (IRR) are used in order to be evaluated the feasibility. A sensitivity analysis ensures project s success, as both NPV s and IRR s variation is calculated for two scenarios that differ from the expected one. The conclusions of the thesis and an evaluation of the project are contained in the tenth chapter. Finally, appendix A includes tables that have been mentioned in text s body, whereas appendix B includes extracts of the Development s Directive 3299/2004. iv

Πξόινγνο ηα πιαίζηα ηεο νινθιήξσζεο ηνπ Πξνγξάκκαηνο Μεηαπηπρηαθψλ πνπδψλ «Γηνίθεζε θαη Γηαρείξηζε Σερληθψλ Έξγσλ» ζην Σκήκα Πνιηηηθψλ Μεραληθψλ ηνπ Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, κνπ αλαηέζεθε ε παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία απφ ηελ θαζεγήηξηα θ. Καιθαθάθνπ Γιπθεξία. Ζ επηινγή ηνπ ζέκαηνο έγηλε κε βάζε ην γεληθφηεξν πλεχκα ηνπ κεηαπηπρηαθνχ πξνγξάκκαηνο θαη απνηειεί ηε κειέηε ζθνπηκφηεηαο γηα ηελ αλέγεξζε ελφο πνιπηεινχο μελνδνρεηαθνχ ζπγθξνηήκαηνο ζηε λήζν Ρφδν ηνπ Ν. Γσδεθαλήζνπ. Δηδηθφηεξα, ε αθνξκή δφζεθε κέζα απφ ηελ παξαθνινχζεζε ησλ καζεκάησλ «Γηαρείξηζε ηερληθψλ έξγσλ» θαη «Αμηνιφγεζε, ρξεκαηνδφηεζε θαη εθκεηάιιεπζε έξγσλ» πνπ παξαθνινχζεζα ζην Β εμάκελν ηνπ κεηαπηπρηαθνχ πξνγξάκκαηνο. Δπηπιένλ, ππήξμε πξνζσπηθφ ελδηαθέξνλ απφ ηελ πιεπξά κνπ λα αζρνιεζψ κε κηα νινθιεξσκέλε κειέηε ζθνπηκφηεηαο, εθαξκφδνληαο φζα δηδάρζεθα θαηά ηε δηάξθεηα ησλ κεηαπηπρηαθψλ κνπ ζπνπδψλ θαη δηεηζδχνληαο ζε θάζε πηπρή πνπ ζπλδέεηαη κε ην ζέκα. Ζ εξγαζία αθνξά ζηε ρξήζε γλσζηψλ κελ κεζφδσλ, πνπ φκσο εθαξκφδνληαη κε πξαγκαηηθά δεδνκέλα θαη δεηνχκελα, γεγνλφο πνπ θαζηζηά ην ραξαθηήξα ηεο εξγαζίαο εθαξκνζκέλν εξεπλεηηθφ. Πξφθεηηαη γηα ηε ρξεκαηννηθνλνκηθή αμηνιφγεζε κηαο επέλδπζεο, πνπ πινπνηείηαη κε ηηο κεζφδνπο ηεο θαζαξήο παξνχζαο αμίαο θαη ηνπ εζσηεξηθνχ ζπληειεζηή απφδνζεο. Δπραξηζηψ ηδηαίηεξα ηελ θαζεγήηξηα θ. Γ. Καιθαθάθνπ γηα ηε βνήζεηα πνπ κνπ πξνζέθεξε θαηά ηελ εθπφλεζε ηεο εξγαζίαο, θαζψο θαη ηα δχν κέιε ηεο εμεηαζηηθήο επηηξνπήο, ηνλ θαζεγεηή θ. Π. Παπατσάλλνπ θαη ηε ιέθηνξα θ.. Παπαπαχινπ Ησαθεηκίδνπ. Θεζζαινλίθε, Ννέκβξηνο 2009 v

Πεξηερόκελα Πεξίιεςε Abstract Πξόινγνο i iii v 1 Δηζαγσγή 1 2 Αλάιπζε ηεο αγνξάο 3 2.1 Πνηνηηθά θαη πνζνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπξηζκνχ... 4 2.2 Κχθινη εξγαζηψλ μελνδνρεηαθψλ επηρεηξήζεσλ... 7 2.3 ηνηρεία ηνπξηζηηθήο θίλεζεο ζηελ ΔΔ... 10 2.4 Παγθφζκηα εκπεηξία... 12 2.5 Πνξεία ηνπξηζηηθνχ θιάδνπ... 15 3 Γηεξεύλεζε πεξηνρήο κειέηεο 20 3.1 Γπλακηθή μελνδνρείσλ Ν. Γσδεθαλήζνπ... 22 3.2 Δμέιημε ησλ δηαλπθηεξεχζεσλ... 24 3.3 Πξννπηηθέο... 32 4 Ιζηνξηθό επελδπηηθνύ ζρεδίνπ 35 4.1 Πεξηγξαθή ηεο ηδέαο... 36 4.2 Αλάιπζε επηρεηξεκαηηθνχ ζρεδίνπ... 37 4.3 Πξνζθεξφκελεο ππεξεζίεο... 38 4.4 Αληαγσληζηέο... 40 4.5 Πξφβιεςε πιεξφηεηαο... 40 4.6 Έζνδα Έμνδα... 44 4.7 Αλάιπζε SWOT... 49 5 Οξγάλσζε ηεο κνλάδαο 50 5.1 Οξγαλσηηθή δνκή... 50 5.1.1 Γηεπζχλσλ χκβνπινο... 51 5.1.2 Γηεχζπλζε μελνδνρείνπ... 51 vi

5.1.3 Γηεχζπλζε πσιήζεσλ θαη «marketing»... 52 5.1.4 Γηεχζπλζε νηθνλνκηθψλ... 53 5.1.5 Σκήκα ινγηζηεξίνπ... 54 5.1.6 Τπεχζπλνο θαη ηκήκα νξφθσλ... 55 5.2 Αλζξψπηλνη πφξνη... 55 5.3 Γηαρείξηζε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ... 57 6 Απαηηνύκελνη εμνπιηζκνί 59 6.1 Γηαζεζηκφηεηα πξψησλ πιψλ... 59 6.2 Πξνκεζεπηέο... 60 6.3 Σερληθή πεξηγξαθή εξγαζηψλ... 61 7 Πξνγξακκαηηζκόο έξγνπ 65 7.1 Γεληθά έμνδα... 65 7.2 Υξνλνδηάγξακκα πινπνίεζεο... 68 8 Πεξηβαιινληηθέο επηπηώζεηο 73 8.1 Πεξηβαιινληηθά δεηήκαηα... 74 8.2 Έιεγρνο θέξνπζαο ηθαλφηεηαο... 76 8.3 Δθηίκεζε πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ... 78 8.4 Πξνβιεπφκελα κέηξα... 80 9 Υξεκαηννηθνλνκηθή αλάιπζε 81 9.1 Υξεκαηνδφηεζε... 83 9.2 Γαλεηνδφηεζε... 84 9.3 Υξεκαηννηθνλνκηθή αμηνιφγεζε... 87 9.3.1 Σακεηαθέο ξνέο... 93 9.3.2 Νεθξφ ζεκείν... 95 9.3.3 Καζαξή παξνχζα αμία... 97 9.3.4 Δζσηεξηθφο ζπληειεζηήο απφδνζεο... 97 9.3.5 Αλάιπζε επαηζζεζίαο... 98 10 πκπεξάζκαηα 101 Βηβιηνγξαθία Πεγέο 103 Παξάξηεκα Α 106 Παξάξηεκα Β 139 vii

Κεθάιαην 1 Δηζαγσγή Ζ ππφ εμέηαζε επέλδπζε ζα ιάβεη ρψξα ζε νηθφπεδν ηεο Κηεκαηηθήο Πεξηθέξεηαο Αξραγγέινπ Ρφδνπ ηνπ Γήκνπ Αθάληνπ, ζηελ ηνπνζεζία Κνιχκπηα, έθηαζεο 28.550,00 η.κ. θαη ζπλνιηθήο δφκεζεο 5.710,00 η.κ. Πξφθεηηαη γηα μελνδνρείν θαηεγνξίαο πέληε αζηέξσλ (5*), θιαζηθνχ ηχπνπ, δπλακηθφηεηαο 142 δσκαηίσλ θαη 284 θιηλψλ. Ζ επηινγή θαηαζθεπήο μελνδνρεηαθήο κνλάδαο απηήο ηεο θαηεγνξίαο νθείιεηαη ζην φηη, φζν πςειφηεξε είλαη ε θαηάηαμή ηεο ηφζν κεγαιχηεξα είλαη ηα θέξδε, θαζψο απμάλεηαη αληίζηνηρα ε πνζνζηηαία κεηαβνιή ηεο κέζεο δηαλπθηέξεπζεο θαη ησλ εζφδσλ. Δπηπξφζζεηα, ηα μελνδνρεία απηήο ηεο θαηεγνξίαο έρνπλ απνδεδεηγκέλα θαιχηεξε απνξξνθεηηθφηεηα πφξσλ ζε ζρέζε κε ηα μελνδνρεία θαηψηεξσλ θαηεγνξηψλ. Αλαθνξηθά κε ηελ ηνπνζεζία, ην νηθφπεδν απέρεη 20,0 ρηιηφκεηξα (km) απφ ην δηεζλέο αεξνδξφκην «Γηαγφξαο» ηνπ Παξαδεηζίνπ, πνπ έρεη δπλαηφηεηα λπρηεξηλψλ πηήζεσλ. Δπίζεο, βξίζθεηαη ζε απφζηαζε πεξίπνπ 20,0 km απφ ηελ πφιε ηεο Ρφδνπ. Έρεη άκεζε πξφζβαζε ζε κέζα καδηθήο κεηαθνξάο, θαζψο ππεξαζηηθά ιεσθνξεία ζπλδένπλ ην μελνδνρείν κε ηελ πφιε ηεο Ρφδνπ θαη φιεο ηηο γχξσ πεξηνρέο. ε απφζηαζε 2,0 km πεξίπνπ απφ ην φξηα ηνπ νηθνπέδνπ βξίζθεηαη ε πεξηνρή ησλ Δπηά Πεγψλ θαη ζε απφζηαζε 1,5 km ην ζεξαπεπηήξην Κνιπκπίσλ. Ζ παξαιία Κνιπκπίσλ απέρεη πεξίπνπ 1,5 km θαη ην γήπεδν γθνιθ Αθάληνπ Ρφδνπ 1,5 km. Κχξηνο ζηφρνο είλαη λα παξέρνληαη ζηνπο πειάηεο νη πεξηζζφηεξεο δπλαηέο αλέζεηο κέζα ζε έλα πνιπηειέο πεξηβάιινλ, ψζηε λα θαιχπηνληαη ζην κέγηζην βαζκφ νη αλάγθεο ηνπο (δηακνλήο, εζηίαζεο θαη αλαςπρήο), αθελφο γηα ηε δηαηήξεζε θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ ίδηνπ ηνπ μελνδνρείνπ θαη αθεηέξνπ γηα ηελ ελ γέλεη αλάδεημε ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηνπ θπζηθνχ πινχηνπ ηνπ λεζηνχ. Χο ζηξαηεγηθή επηιέγεηαη ε δηαθνξνπνίεζε κε εζηίαζε ζηνπο πειάηεο ησλ αλψηεξσλ εηζνδεκαηηθψλ επηπέδσλ, πξνζθέξνληαο πςειήο πνηφηεηαο ππεξεζίεο πνπ ην δηαθνξνπνηνχλ απφ ηνπο άκεζνπο θαη έκκεζνπο αληαγσληζηέο, ψζηε λα ππάξρεη δηαθξηηή αλαγλσξηζηκφηεηα. εκεησηέν δε φηη ηα μελνδνρεία πνιπηειείαο είλαη νιηγάξηζκα ζηε λήζν Ρφδν. Αθφκα θαη αλ ππάξμεη ζην κέιινλ κεγαιχηεξνο αξηζκφο αληαγσληζηψλ, νη νπνίνη ζα επηρεηξήζνπλ λα αληηγξάςνπλ ην πξντφλ ηνπ μελνδνρείνπ θαη ηελ πνιηηηθή εμππεξέηεζεο ηνπ πειάηε σο πξσηαξρηθφ ζηφρν, ην ππφ κειέηε μελνδνρείν ζα έρεη ήδε δεκηνπξγήζεη ζηαζεξφ πειαηνιφγην, δεδνκέλεο ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ πνπ ζα παξέρεη. 1

ηελ ελ ιφγσ μελνδνρεηαθή κνλάδα πξφθεηηαη λα θαηαζθεπαζηνχλ: 1. Κηίξην ππνδνρήο (reception) 2. Δζηηαηφξηα (2) 3. πγθξφηεκα θαηαζηεκάησλ 4. Γπκλαζηήξην, καζάδ, ζάνπλα (spa) 5. πγθξφηεκα αζινπαηδηψλ 6. Δμσηεξηθέο πηζίλεο (2) «beach bar» 7. Γεμακελή λεξνχ 8. Βηνινγηθφο θαζαξηζκφο Ο πξνυπνινγηζκφο ηνπ έξγνπ αλέξρεηαη ζην θφζηνο ησλ 26.283.778,00, ζην νπνίν πεξηιακβάλνληαη δαπάλεο γηα ηηο θηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο, ηε δηακφξθσζε ηνπ πεξηβάιινληα ρψξνπ, ηνλ ειεθηξνκεραλνινγηθφ εμνπιηζκφ, ηα έξγα ππνδνκήο, ηελ απφθηεζε ηνπ απαξαίηεηνπ μελνδνρεηαθνχ εμνπιηζκνχ γηα ηε δηαξξχζκηζε ησλ δσκαηίσλ θαη ινηπψλ ρψξσλ ηεο κνλάδαο, ηελ αγνξά ηνπ νηθνπέδνπ, ην θφζηνο ησλ κειεηψλ, θαζψο επίζεο θαη ην θεθάιαην θίλεζεο πνπ απαηηείηαη κέρξη ηελ πινπνίεζε ηεο επέλδπζεο. χκθσλα κε ηνλ Αλαπηπμηαθφ Νφκν 3299/2004, ζηνλ νπνίν πξνβιέπεηαη λα εληαρζεί ε επέλδπζε, ζα επηρνξεγεζεί ην 55% ηνπ πνζνχ ησλ 20.483.778. Απφ ηα ππφινηπα, ην 25,5% ζα ρξεκαηνδνηεζεί κε ίδηα θεθάιαηα θαη ην ππφινηπν 19,5% κε καθξνπξφζεζκν δάλεην απφ ηξάπεδα. Ζ πινπνίεζε ηνπ παξφληνο επελδπηηθνχ ζρεδίνπ πξνβιέπεηαη λα νινθιεξσζεί ζε δχν (2) έηε. Ζ πεξίνδνο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζα είλαη απφ ηνλ Μάην κέρξη ηνλ Οθηψβξην, θαη ε κέζε ηηκή αλά θιίλε ζα είλαη 83,33. Σν πξνζσπηθφ πνπ πξνβιέπεηαη λα απαζρνιεζεί ζηελ μελνδνρεηαθή κνλάδα ππνινγίδεηαη ζε 5 άηνκα πιήξνπο απαζρφιεζεο θαη ζε 58 άηνκα εμάκελεο απαζρφιεζεο. Σα έζνδα ηνπ μελνδνρείνπ ζα πξνέξρνληαη θπξίσο απφ ηα δσκάηηα, ηηο ππεξεζίεο εζηίαζεο, ην «beach bar», ην γπκλαζηήξην, ηα ζπλέδξηα θαη ην «spa». ηε δηάξθεηα ηεο πξνζερνχο πεληαεηίαο, ηα ζπλνιηθά έζνδα πξνβιέπεηαη λα είλαη 5.941.497,64, 6.422.474,70, 6.683.191,85, 7.060.134,97, 7.236.850,50, ελψ αληίζηνηρα ε κέζε πιεξφηεηα 43,2%, 46,0%, 46,7%, 47,9%, 48,3%. Ζ μελνδνρεηαθή κνλάδα πιεξνί φιεο ηηο απαξαίηεηεο πξνδηαγξαθέο αλαθνξηθά κε ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. χκθσλα κε ηελ ήδε εγθεθξηκέλε πεξηβαιινληηθή κειέηε, ε αλέγεξζή ηεο δελ επεξεάδεη αξλεηηθά ην πεξηβάιινλ, αθνχ δελ παξάγνληαη επηβιαβείο ξχπνη, ελψ θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο είλαη ην γεγνλφο φηη ε κνλάδα ρξεζηκνπνηεί βηνινγηθφ θαζαξηζκφ. Ζ δε αξρηηεθηνληθή κνξθή ησλ λέσλ θηηζκάησλ ζα βξίζθεηαη ζε πιήξε αξκνλία κε ην πεξηβάιινλ. πκπεξαζκαηηθά, ην ππφ κειέηε μελνδνρείν αλακέλεηαη λα απνηειέζεη έλα έξγν κεγάιεο ζπνπδαηφηεηαο γηα ηελ πεξηνρή, κε άκεζα θαη έκκεζα νθέιε γηα ηνλ ηνπξηζκφ θαη θαη επέθηαζε γηα ηελ εζληθή νηθνλνκία. 2

Κεθάιαην 2 Αλάιπζε ηεο αγνξάο Ο ηνπξηζκφο είλαη ν δπλακηθφηεξνο θαη αληαγσληζηηθφηεξνο θιάδνο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, ελψ εθηηκάηαη φηη παξνπζηάδεη ζεκαληηθέο δπλαηφηεηεο πεξαηηέξσ αλάπηπμεο ζηελ ηξέρνπζα δεθαεηία. Απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 ε ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα απνηειεί ηνλ κεγαιχηεξν θιάδν παξαγσγήο, θαζψο θαη ην κεγαιχηεξν εμαγψγηκν πξντφλ ζε παγθφζκην επίπεδν. Ζ αλάπηπμε ηνπ δηεζλνχο ηνπξηζκνχ θαηά ηα ηειεπηαία 40 50 ρξφληα ζπληειέζηεθε κε ξπζκνχο πςειφηεξνπο ηεο αχμεζεο ηνπ παγθνζκίνπ ΑΔΠ. ήκεξα εθηηκάηαη φηη ν ηνπξηζκφο αληηπξνζσπεχεη ην 12% ηεο ηδησηηθήο θαηαλάισζεο, παξάγεη ην 6% ηνπ παγθφζκηνπ αθαζάξηζηνπ πξντφληνο θαη πξνζθέξεη πεξηζζφηεξν απφ ην 7% ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο δηεζλψο. ηελ Διιάδα, ην πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ηνπ ηνπξηζηηθνχ θιάδνπ, ηφζν ζην ΑΔΠ φζν θαη ζηελ απαζρφιεζε, ππεξβαίλεη ην 15%. Ζ ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα, θπξίσο ησλ λεζησηηθψλ θαη παξαζαιάζζησλ πεξηνρψλ ηεο ρψξαο, απνηειεί ζεκαληηθή πεγή νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο, ζπκβάιιεη ζηε ζπγθξάηεζε ηνπ πιεζπζκνχ, αιιά θαη ζηε δξαζηεξηνπνίεζε παξαγσγηθψλ κνλάδσλ πνπ δξνπλ ζπκπιεξσκαηηθά κε ηνλ ηνπξηζκφ θαη ηελ ελδνγελή πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε. Ζ Πεξηθέξεηα Γσδεθαλήζσλ παξνπζηάδεη κεξίδην 17,3% επί ησλ ζπλνιηθψλ πξνζθεξφκελσλ θιηλψλ ηεο ρψξαο. ζνλ αθνξά ζηελ ηνπξηζηηθή θίλεζε ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο, ην 2006 παξαηεξείηαη κηθξή αχμεζε ησλ ζπλνιηθψλ δηαλπθηεξεχζεσλ ζην Ν. Γσδεθαλήζνπ, πνπ αλέξρεηαη ζε 11.935.856 άηνκα, εθ ησλ νπνίσλ 823.726 εκεδαπνί θαη 11.112.135 αιινδαπνί ηνπξίζηεο. Απνηειψληαο έλαλ απφ ηνπο δεκνθηιέζηεξνπο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο, ε Διιάδα εηεζίσο δέρεηαη πεξηζζφηεξνπο απφ 14 εθαη. ηνπξίζηεο, γεγνλφο πνπ ηελ ηνπνζεηεί ζηε 15 ε ζέζε ηεο παγθφζκηαο θαηάηαμεο ησλ ρσξψλ ππνδνρήο, ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ Σνπξηζκνχ (ΠΟΣ). Έηζη, ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο έρνπλ αλαπηπρζεί κεγαιχηεξεο ή κηθξφηεξεο θιίκαθαο, πνιχκνξθεο θαη ζχγρξνλεο ηνπξηζηηθέο ππνδνκέο, πνπ κπνξνχλ λα ηθαλνπνηήζνπλ ηηο απαηηήζεηο θαη ηηο αλάγθεο δηακνλήο θάζε επηζθέπηε. χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο Δζληθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο Διιάδνο (ΔΤΔ), ην 2006 αθίρζεζαλ ζε ζπιινγηθά ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα ηεο ρψξαο 13.982.021 αιινδαπνί θαη εκεδαπνί ηνπξίζηεο, ελψ ζε φια ηα μελνδνρεηαθά θαηαιχκαηα ηεο ρψξαο 3

πξαγκαηνπνηήζεθαλ 56.707.728 δηαλπθηεξεχζεηο, εθ ησλ νπνίσλ ην 73,5% πξαγκαηνπνηήζεθε απφ 42.458.767 αιινδαπνχο ηνπξίζηεο. Δπνκέλσο, θχξηνο ηξνθνδφηεο ησλ μελνδνρεηαθψλ επηρεηξήζεσλ ζηελ Διιάδα είλαη ν εηζεξρφκελνο ηνπξηζκφο θαη ζπγθεθξηκέλα νη αιινδαπνί ηνπξίζηεο πνπ επηζθέπηνληαη ηε ρψξαο καο θπξίσο θαηά ηνπο ζεξηλνχο κήλεο. [3], [18], [35] 2.1 Πνηνηηθά θαη πνζνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπξηζκνύ Έρεη απνδεηρζεί φηη ην θφζηνο απνηειεί ηνλ πξνζδηνξηζηηθφ παξάγνληα επηινγήο ηεο Διιάδαο σο ρψξαο πξννξηζκνχ, θπξίσο φηαλ ν ζθνπφο ηνπ ηαμηδηνχ αθνξά ηελ αλαςπρή θαη ηε δηαζθέδαζε. Καηά ηελ πεξίνδν 1990 2000 ζεκεηψζεθε αχμεζε ηεο κέζεο θαηαλαισηηθήο δαπάλεο αλά άθημε θαηά 2,4 θνξέο ζε ζρέζε κε ην 1990. Καηά ηελ ίδηα απηή πεξίνδν παξαηεξείηαη ζχγθιηζε ηεο κέζεο θαηαλαισηηθήο δαπάλεο ζε φιεο ηηο αληαγσλίζηξηεο ρψξεο γχξσ απφ ην πνζφ ησλ 700 δνιαξίσλ ΖΠΑ αλά άθημε, κε κφλε εμαίξεζε ηελ Πνξηνγαιία πνπ βξίζθεηαη ζε αξθεηά ρακειφηεξα επίπεδα. χκθσλα κε ζηνηρεία ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο, νη ηαμηδησηηθέο εηζπξάμεηο ην 2006 αλήιζαλ ζε 11.456 εθαη., απμεκέλεο θαηά 7,2% ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν έηνο. Λακβάλνληαο ππφςε ηνλ αξηζκφ ησλ αθίμεσλ αιινδαπψλ ηνπξηζηψλ ην ίδην έηνο, ε κέζε δαπάλε αλά αιινδαπφ ηνπξίζηα δηακνξθψζεθε ζε 807,08, απμεκέλε θαηά 1,4% ζε ζρέζε κε ην 2005. Ζ κεγάιε κάδα ησλ επηζθεπηψλ πνπ ζηεξίδεη ηνλ ηνπξηζκφ έξρεηαη ζηελ Διιάδα γηα ηα γεσθιηκαηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο, ηε θηινμελία θαη ηελ απζεληηθφηεηα ησλ αλζξψπσλ, επηιέγνληαο θαηά θχξην ιφγν παξαιηαθέο πεξηνρέο θαη λεζηά. ηελ εμππεξέηεζε απηήο ηεο δήηεζεο είλαη ζηξακκέλν ην κεγαιχηεξν ηκήκα ηεο ειιεληθήο ηνπξηζηηθήο πξνζθνξάο, ελψ κηθξή δήηεζε δηαθηλνχλ νη ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ, γεγνλφο πνπ ζπλεπάγεηαη ηνλ θίλδπλν εχθνιεο ππνθαηάζηαζεο απφ άιιεο ρψξεο. Σα δηαθνξνπνηεκέλα ζπκπιεξσκαηηθά ηνπξηζηηθά πξντφληα (αγξνηνπξηζκφο, ρεηκεξηλφο ηνπξηζκφο, ζπλεδξηαθφο ηνπξηζκφο, ηαηξηθφο ηνπξηζκφο) έρνπλ θάλεη ηελ εκθάληζή ηνπο κφλν ηα ηειεπηαία ρξφληα, ρσξίο λα επεξεάζνπλ ζεκαληηθά ην ζπλνιηθά πξνζθεξφκελν ηνπξηζηηθφ πξντφλ. Ζ πιεηνςεθία ησλ ηνπξηζηηθψλ επηρεηξήζεσλ ραξαθηεξίδεηαη απφ κηθξφ ή κεζαίν κέγεζνο, κε αδπλακία αμηνπνίεζεο νηθνλνκηψλ θιίκαθαο θαη ζθνπνχ, παξαδνζηαθέο δνκέο νξγάλσζεο, δπζθνιία πξνζαξκνγήο ζηα λέα ηερλνινγηθά δεδνκέλα θαη ρακειφ επίπεδν εθπαίδεπζεο επηκφξθσζεο ή επαξθνχο επηρεηξεκαηηθήο εκπεηξίαο. Σν κηθξφ απηφ κέγεζνο απνηειεί εκπφδην ηφζν ζηε κείσζε ηνπ θφζηνπο, φζν θαη ζηε βειηίσζε ησλ παξερνκέλσλ ππεξεζηψλ. εκαληηθφ πιενλέθηεκα ηνπ ηνκέα απνηειεί ε απμαλφκελε ζπκκεηνρή ηνπ εζσηεξηθνχ ηνπξηζκνχ θαηά ηα ηειεπηαία ρξφληα, γεγνλφο πνπ δίλεη ηε δπλαηφηεηα πεξαηηέξσ αλάπηπμήο ηνπ θαη ρξνληθήο θαηαλνκήο ηεο δήηεζεο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ε ζεκαληηθή κείσζε ηνπ 4

κεξηδίνπ ακεξηθαλψλ ηνπξηζηψλ, εηδηθφηεξα κεηά ηνλ επηέκβξην ηνπ 2001, ζπλεπάγεηαη ηελ απψιεηα πςεινχ ηνπξηζηηθνχ εηζνδήκαηνο θαη ηελ αλαγθαηφηεηα αλαδήηεζεο λέσλ αγνξψλ. Βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ ηνκέα απνηειεί ε πςειή γεσγξαθηθή ζπγθέληξσζε ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο θαη θπξίσο ζηε λεζησηηθή Διιάδα, κε ζπλέπεηα ηελ άληζε αλάπηπμε ησλ ηνπξηζηηθψλ ππνδνκψλ θαη αλσδνκψλ. Δπηζεκαίλεηαη, φκσο, φηη παξά ηα ζπλερηδφκελα δηαξζξσηηθά ηεο πξνβιήκαηα, ε ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα, θπξίσο ησλ λεζησηηθψλ θαη παξαζαιάζζησλ πεξηνρψλ ηεο ρψξαο, απνηειεί ζεκαληηθή πεγή νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο, ζπκβάιινληαο ζηε ζπγθξάηεζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ζηε δξαζηεξηνπνίεζε παξαγσγηθψλ κνλάδσλ πνπ δξνπλ ζπκπιεξσκαηηθά κε ηνλ ηνπξηζκφ θαη ηελ ελδνγελή πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε. Καηά ηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ ε αληαγσληζηηθφηεηα ηνπ ειιεληθνχ ηνπξηζηηθνχ ηνκέα βξίζθεηαη αληηκέησπε κε κεγάιεο απεηιέο, νη νπνίεο πεγάδνπλ θπξίσο απφ απμαλφκελεο αληαγσληζηηθέο πηέζεηο θαη ηε δηεζλή νηθνλνκηθή θξίζε. Ζ ηθαλφηεηα ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο λα δηαθνξνπνηήζεη θαη λα αλαβαζκίζεη ηε ζέζε ηεο ζηελ παγθφζκηα αγνξά, εμαξηάηαη απφ ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ ζπγθξηηηθψλ πιενλεθηεκάησλ, ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο θαη ηνπ πςειήο πνηφηεηαο θπζηθνχ πεξηβάιινληνο. χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ Ξελνδνρεηαθνχ Δπηκειεηεξίνπ, νη κνλάδεο πνπ ιεηηνπξγνχζαλ ην 2006 ζε νιφθιεξε ηε ρψξα αλήιζαλ ζε 9.211 έλαληη 8.689 κνλάδσλ ην 2003, κε ηαπηφρξνλε δεκηνπξγία 522 λέσλ μελνδνρείσλ ζε δηάζηεκα 4 εηψλ. Σν 36% ησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ είλαη αηνκηθέο επηρεηξήζεηο, ην 45,5% αλψλπκεο εηαηξείεο θαη νη ππφινηπεο είλαη νκφξξπζκεο, εηεξφξξπζκεο ή πεξηνξηζκέλεο επζχλεο εηαηξείεο. Αθφκα, ην 92,4% αλήθεη ζε Έιιελεο θαη ην ππφινηπν ζε μέλνπο νκίινπο, ελψ ην 36,0% ησλ μελνδνρείσλ ρηίζηεθαλ πξηλ ην 1980, ην 28,6% ηελ πεξίνδν 1980 1989, ην 25,8% ηελ πεξίνδν 1990 1999 θαη ην ππφινηπν 9,6% απφ ην 2000 θαη χζηεξα. ιεο νη μελνδνρεηαθέο κνλάδεο ηεο ρψξαο, φπσο θαη ηα ελνηθηαδφκελα δσκάηηα θαη δηακεξίζκαηα, ππφθεηληαη ζε δηαβαζκίζεηο πνπ θαζνξίδνληαη απφ ηνλ Δ.Ο.Σ. θαη θαηαηάζζνληαη ζε: 1. Σάμεηο (παιηφ ζχζηεκα θαηάηαμεο): Lux, Α, Β, Γ, Γ, Δ 2. Αζηέξηα (λέν ζχζηεκα θαηάηαμεο): 5*, 4*, 3*, 2*, 1* εκεηψλεηαη φηη απφ ηε ζθνπηά ησλ ηερληθψλ πξνδηαγξαθψλ ηα μελνδνρεία ηάμεο Πνιπηειείαο (Lux) αληηζηνηρνχλ ζε 5*, ηα Α ζε 4*, ηα Β ζε 3*, ηα Γ ζε 2* θαη ηα Γ θαη Δ ζε 1*. Μέρξη λα νινθιεξσζεί ε ζρεηηθή δηαδηθαζία θαηάηαμεο κε ην λέν ζχζηεκα, νξηζκέλα μελνδνρεία ρξεζηκνπνηνχλ ηελ παιαηά θαη νξηζκέλα ηε λέα θαηάηαμε. Αλάινγα κε ηελ πεξηνρή θαη ηε δξαζηεξηφηεηά ηνπο, ηα μελνδνρεία δηαθξίλνληαη ζηα αζηηθά, ηα νπνία είλαη εγθαηεζηεκέλα ζε αζηηθά θέληξα θαη ιεηηνπξγνχλ αδηάιεηπηα νιφθιεξν ην ρξφλν, ζε αληίζεζε κε ηα μελνδνρεία επνρηαθήο ιεηηνπξγίαο, ηα νπνία ζηελ πιεηνςεθία ηνπο ιεηηνπξγνχλ ζε παξαζαιάζζηεο θαη θπξίσο λεζησηηθέο πεξηνρέο. ζνλ αθνξά ην 5

ηδηνθηεζηαθφ θαζεζηψο ησλ μελνδνρείσλ, ζηελ Διιάδα εθηφο απφ ηηο ακηγψο ειιεληθέο μελνδνρεηαθέο αιπζίδεο έληνλε είλαη ε παξνπζία μέλσλ αιπζίδσλ. εκεηψλεηαη φηη ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο ν ηδηνθηήηεο κηαο μελνδνρεηαθήο κνλάδαο αλαζέηεη ηελ εθκεηάιιεπζε θαη δηαρείξηζή ηεο ζε ηξίηνπο. Χο πξνο ηελ θαηαλνκή ηνπ μελνδνρεηαθνχ δπλακηθνχ ηεο ρψξαο θαηά θαηεγνξία, ηα πεξηζζφηεξα είλαη μελνδνρεία 2*, ν αξηζκφο ησλ νπνίσλ αλήιζε ην 2006 ζε 4.560 κε 50,0% κεξίδην επί ηνπ ζπλφινπ θαη 231.333 θιίλεο. Αθνινχζεζαλ ηα μελνδνρεία 3* κε 1.804 κνλάδεο κε κεξίδην 19,6% θαη ηα μελνδνρεία 1* κε 1.677 κνλάδεο κε κεξίδην 18,2%. Σα μελνδνρεία 4* ήηαλ ιηγφηεξα ην 2006 κε 994 κνλάδεο, ελψ αθφκε ιηγφηεξα ήηαλ ηα 5* κε 176 κνλάδεο. Δπηπιένλ, ζηηο πεξηζζφηεξεο ηνπξηζηηθέο πεξηνρέο ππάξρεη ζεκαληηθφο αξηζκφο ελνηθηαδνκέλσλ δσκαηίσλ, πνπ θέξνπλ ην εηδηθφ ζήκα ιεηηνπξγίαο ηνπ Δ.Ο.Σ. Σα πεξηζζφηεξα απφ ηα ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα έρνπλ αλαθαηληζηεί θαη εθζπγρξνληζηεί πξφζθαηα θαη δηαζέηνπλ ζχγρξνλεο εγθαηαζηάζεηο πςειψλ πξνδηαγξαθψλ. [23], [34], [38] Πίλαθαο 2.1.1: Βαζηθά κεγέζε μελνδνρεηαθήο ππνδνκήο ζε Διιάδα θαη ΔΔ Έηνο Μνλάδεο/Κιίλεο Διιάδα ΔΔ15 ΔΔ25 2000 Μνλάδεο 8.342 192.867 202.806 Κιίλεο 607.614 9.635.271 10.356.059 2004 Μέζν Μέγεζνο 73 50 51 Μνλάδεο 8.899 189.582 201.066 Κιίλεο 668.271 9.952.275 10.783.463 2005 Μέζν Μέγεζνο 75 52 54 Μνλάδεο 9.036 - - Κιίλεο 682.050 - - 2006 Μέζν Μέγεζνο 75 - - Μνλάδεο 9.111 - - Κιίλεο 693.252 - - Μέζν Μέγεζνο 75 - - Πεγή: [28] 6

2.2 Κύθινη εξγαζηώλ μελνδνρεηαθώλ επηρεηξήζεσλ Καηά ηα έηε 2000 2006 παξαηεξείηαη αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ μελνδνρεηαθψλ θαη ζπλαθψλ κνλάδσλ θαηά 9,2%, ελψ ε ζπλνιηθή κεηαβνιή γηα ηελ πεξίνδν 2000 2006 είλαη ηεο ηάμεο ηνπ 35,7%. ε επίπεδν Δπξσπατθήο Έλσζεο ησλ 25 θξαηψλ κειψλ ην κεξίδην ηεο ρψξαο ζην ζπλνιηθφ αξηζκφ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ θαη ζπλαθψλ θαηαιπκάησλ ην 2004 αλήιζε ζην 4,4% απφ 4,1% πνπ ήηαλ ην 2000. Σν 2006, ην κέζν κέγεζνο ησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ παξακέλεη ζηαζεξφ ζπγθξηηηθά κε ην 2005, ιφγσ ηεο κηθξήο αχμεζεο ησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ. Δθηφο απφ ηα πάζεο θχζεσο θαηαιχκαηα, ε εγρψξηα ηνπξηζηηθή πξνζθνξά ππνζηεξίδεηαη απφ έλα θχθισκα ππνθιάδσλ απνθιεηζηηθήο παξαγσγήο θαη δηάζεζεο ηνπξηζηηθψλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ κε ηα αθφινπζα κεγέζε: 4.850 ηνπξηζηηθά γξαθεία, 750 ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο νδηθψλ κεηαθνξψλ, 1.500 γξαθεία ελνηθίαζεο απηνθηλήησλ Η.Υ. ρσξίο νδεγφ, 200 λαπινκεζηηηθά γξαθεία γηα ηελ αληηπξνζψπεπζε πεξηζζνηέξσλ απφ 4.500 ζθαθψλ αλαςπρήο, 10.500 εκπνξηθέο επηρεηξήζεηο αλακλεζηηθψλ πάζεο θχζεσο, 2.000 δηπισκαηνχρνη μελαγνί σο αηνκηθνί επαγγεικαηίεο. Παξάιιεια, ππάξρνπλ 30.000 πεξίπνπ επηρεηξήζεηο εζηίαζεο θαη δηαζθέδαζεο, πνπ εμππεξεηνχλ έκκεζα ηελ εγρψξηα ηνπξηζηηθή πξνζθνξά. Δπηπιένλ, ηελ εηήζηα ηνπξηζηηθή θαηαλάισζε ππνζηεξίδεη κηα πιεζψξα εγθαηαζηάζεσλ εηδηθήο ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο αλσδνκήο, φπσο ζπλεδξηαθά θέληξα, αίζνπζεο ζπλεδξίσλ κηθξφηεξσλ κεγεζψλ, ηλζηηηνχηα νκνξθηάο, γήπεδα γθνιθ, θαδίλν θαη έλαο ζεκαληηθφο αξηζκφο απφ καξίλεο, ρηνλνδξνκηθά θέληξα, ηακαηηθέο πεγέο θαη ηφπνπο ηνπξηζηηθήο επίζθεςεο πνπ ζπκπιεξψλνπλ ηελ εηθφλα ηεο ηνπξηζηηθήο πξνζθνξάο ζηελ Διιάδα. ην αλαθεξφκελν θχθισκα ηνπξηζηηθήο παξαγσγήο ζα πξέπεη λα ζπλππνινγηζηνχλ ηα επνρηθά πξνζθεξφκελα αγαζά θαη ππεξεζίεο ζε δηάθνξνπο ηνκείο, κε απνθιεηζηηθήο ηνπξηζηηθήο παξαγσγήο, φπσο ηξάπεδεο, νδηθέο, ζαιάζζηεο θαη αεξνπνξηθέο κεηαθνξέο, ηαρπδξνκηθέο θαη ηαηξηθέο ππεξεζίεο, πξαηήξηα θαπζίκσλ, θαηαζηήκαηα ηξνθίκσλ θαη ινηπψλ θαηαλαισηηθψλ αγαζψλ, ππεξεζίεο αεξνδξνκίσλ, ιηκέλσλ θαη ζηαζκψλ θαη ην ζχλνιν ζρεδφλ ησλ θιάδσλ κεηαπνηεηηθήο παξαγσγήο θαηαλαισηηθψλ αγαζψλ, θαζψο θαη έλα ζεκαληηθφ κέξνο ησλ θιάδσλ παξαγσγήο θεθαιαηνπρηθψλ πξντφλησλ. ρεηηθά κε ηε γεσγξαθηθή θαηαλνκή ηνπ ζπλφινπ ησλ μελνδνρεηαθψλ θιηλψλ ηεο ρψξαο κε βάζε ηα ζηνηρεία ηνπ 2006, επί ζπλφινπ 693.252 θιηλψλ, ζηελ Πεξηθέξεηα ηεο Κξήηεο ιεηηνχξγεζαλ 146.073 θιίλεο (κεξίδην 21%) θαη αθνινπζνχλ νη Πεξηθέξεηεο ησλ 7

Γσδεθαλήζσλ κε 120.156 θιίλεο (κεξίδην 17,3%), ηεο Μαθεδνλίαο κε 96.761 θιίλεο (κεξίδην 13,9%) θαη ηεο ηεξεάο Διιάδαο κε 93.033 θιίλεο (κεξίδην 13,4%). Πίλαθαο 2.2.1: Δμέιημε μελνδνρεηαθνχ δπλακηθνχ Διιάδαο αλά θαηεγνξία Έηνο 5* 4* 3* 2* 1* ύλνιν 2003 104 870 1.613 4.403 1.699 8.689 2004 139 896 1.660 4.473 1.731 8.899 2005 155 944 1.712 4.496 1.729 9.036 2006 176 994 1.804 4.560 1.677 9.211 Πεγή: [34] Πίλαθαο 2.2.2: Γεσγξαθηθή θαηαλνκή μελνδνρεηαθνχ δπλακηθνχ Διιάδαο (2006) Πεξηνρή πλνιηθέο Μνλάδεο πλνιηθέο Κιίλεο ηεξεά 1.259 93.033 Πεινπφλλεζνο 711 47.169 Ηφλην 891 82.991 Ήπεηξνο 274 10.880 Αηγαίν 393 21.543 Κξήηε 1.521 146.073 Γσδεθάλεζα 999 120.156 Κπθιάδεο 928 41.612 Θεζζαιία 557 26.793 Μαθεδνλία 1.479 96.761 Θξάθε 99 6.238 ύλνιν 9.111 693.249 Πεγή: [34] χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηνπ Ξελνδνρεηαθνχ Δπηκειεηεξίνπ θαη ζπγθξίλνληαο ηνπο Πίλαθεο Α.1 έσο Α.6 ηνπ Παξαξηήκαηνο Α πνπ αθνξνχλ ηελ θαηαλνκή αλά θαηεγνξία, νη πεξηζζφηεξεο θιίλεο 5* βξίζθνληαη ζηελ Πεξηθέξεηα ηεο Κξήηεο γηα ην 2006 (20.172 κεξίδην 31% επί ηνπ ζπλφινπ ησλ θιηλψλ 5*), ελψ ηα Γσδεθάλεζα ζπγθεληξψλνπλ ην κεγαιχηεξν αξηζκφ ησλ μελνδνρεηαθψλ θιηλψλ 4* (52.495 κεξίδην 29,7%). ηηο θαηεγνξίεο 3* θαη 2*, νη πεξηζζφηεξεο θιίλεο βξίζθνληαη ζπγθεληξσκέλεο ζηελ Κξήηε (29.392 κεξίδην 18% επί ηνπ ζπλφινπ ησλ θιηλψλ 3* θαη 44.286 κεξίδην 19,1% επί ηνπ ζπλφινπ ησλ θιηλψλ 2*), ελψ ε Μαθεδνλία παξνπζηάδεη ηε κεγαιχηεξε ζπγθέληξσζε ζηελ θαηεγνξία 1* (18.486 κεξίδην 8

32,3%). Ο Ν. Γσδεθαλήζνπ δηαζέηεη ζπλνιηθά 999 μελνδνρεία εθ ησλ νπνίσλ ππάξρνπλ 16 κνλάδεο 5* θαη 155 κνλάδεο 4*, ελψ ζην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπο ηα μελνδνρεηαθά θαηαιχκαηα είλαη κέζεο πξνο ρακειήο θαηεγνξίαο. πλνιηθά, ζην Ν. Γσδεθαλήζνπ ππάξρνπλ 62.865 δσκάηηα κε 120.156 θιίλεο. Χο πξνο ηνπο θχθινπο εξγαζηψλ ησλ επηρεηξήζεσλ κε βάζε ηνπο δεκνζηεπκέλνπο ηζνινγηζκνχο, ε δηαρξνληθή αχμεζε ηνπ ζπλνιηθνχ κεγέζνπο ηεο μελνδνρεηαθήο αγνξάο κέρξη θαη ην 2001 δηθαηνινγείηαη απφ ηε ζπλερή άλνδν ηνπ εηζεξρφκελνπ ηνπξηζκνχ θαηά ηελ ηεηξαεηία 1997 2001. Χζηφζν, ε εηθφλα δηαθνξνπνηείηαη ην 2002 θαη ην 2003, έηε θαηά ηα νπνία παξαηεξείηαη θάκςε ηνπ ηνπξηζηηθνχ ξεχκαηνο πξνο ηε ρψξα καο, κε απνηέιεζκα ην ζπλνιηθφ κέγεζνο ηεο εμεηαδφκελεο αγνξάο λα βαίλεη κεηνχκελν. Σε ρξνληά ησλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ, ην ζπλνιηθφ κέγεζνο ηεο αγνξάο απμήζεθε κφιηο θαηά 3,6% ζε ζρέζε κε ην 2003, θαζψο νη απψιεηεο ζηα μελνδνρεία 4* θαη 3* αληηζηαζκίζηεθαλ απφ ηελ αχμεζε ζηα έζνδα ησλ μελνδνρείσλ 5* θαη απφ ηελ έλαξμε ιεηηνπξγίαο αξθεηψλ λέσλ κνλάδσλ, ηδηαίηεξα ζηελ πεξηνρή ηεο Αηηηθήο. ζνλ αθνξά ην 2005, ε αχμεζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ ξεχκαηνο πξνο ηε ρψξα θαη θαη επέθηαζε ηνπ αξηζκνχ ησλ δηαλπθηεξεχζεσλ, ζπληέιεζε ζηελ άλνδν ηεο αγνξάο θαηά 11,7%, εηθφλα ε νπνία θαίλεηαη λα επαλαιακβάλεηαη θαη θαηά ην 2006 κε αληίζηνηρε αχμεζε 11,8%. Βάζεη έξεπλαο ηεο Hellastat ζε δείγκα 1.407 επηρεηξήζεσλ, θαίλεηαη φηη ην ζπλνιηθφ κέγεζνο ηεο αγνξάο γηα ην 2006 απμήζεθε θαηά 5,8%, κε ην 75% ησλ εηαηξεηψλ ηνπ δείγκαηνο λα βειηηψλνπλ ηνλ θχθιν εξγαζηψλ ηνπο έλαληη ηνπ 2005. Δπίζεο, ε κέζε κεηαβνιή ηελ πεξίνδν 2005 2006 αλά εηαηξεία μεπέξαζε κε 7,9% ηελ αληίζηνηρε ηεο ηξηεηίαο 2004 2006, πνπ ήηαλ ζην 6,7%. Ζ θεξδνθνξία ησλ ειιεληθψλ μελνδνρείσλ ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηελ πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ. Απηφ είλαη ην βαζηθφ ζπκπέξαζκα παλειιαδηθήο έξεπλαο ζηηο μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο, πνπ δηελήξγεζε ε Γηεχζπλζε Οηθνλνκηθψλ Μειεηψλ θαη Πξνβιέςεσλ ηεο ηξάπεδαο Eurobank. Ζ έξεπλα δηεμήρζε θαηά ηελ πεξίνδν Απγνχζηνπ Οθησβξίνπ 2006, ζε δείγκα 89 μελνδνρείσλ θαη 54 επηρεηξήζεσλ νηθνγελεηαθψλ κνλάδσλ θαη αθνξά ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ μελνδνρεηαθνχ θιάδνπ, ν νπνίνο απνηειείηαη απφ 9 ρηιηάδεο μελνδνρεία, κε 329 ρηιηάδεο δσκάηηα θαη 680 ρηιηάδεο θιίλεο. Σν βαζηθφ ζπκπέξαζκα ηεο έξεπλαο είλαη φηη φζα πεξηζζφηεξα αζηέξηα δηαζέηεη έλα μελνδνρείν ηφζν κεγαιχηεξα είλαη ηα θέξδε ηνπ, ελψ ηφζν κεγαιχηεξε είλαη θαη ε πνζνζηηαία κεηαβνιή ζηε κέζε δηαλπθηέξεπζε θαη ζηα έζνδα. Δπηπξφζζεηα, ηα ζπλνιηθά έζνδα απμάλνληαη πην πνιχ απφ ηε κέζε δηαλπθηέξεπζε ζηα μελνδνρεία 5*, γεγνλφο πνπ απνδεηθλχεη φηη ηα μελνδνρεία απηά έρνπλ θαιχηεξε απνξξνθεηηθφηεηα πφξσλ ζε ζρέζε κε ηα μελνδνρεία ησλ ππνινίπσλ θαηεγνξηψλ. [14], [20], [30], [39] 9

2.3 ηνηρεία ηνπξηζηηθήο θίλεζεο ζηελ ΔΔ Ζ ζπκκεηνρή ηνπ ηνπξηζηηθνχ ηνκέα ζηελ απαζρφιεζε θαη ην ΑΔΠ ησλ 25 ρσξψλ κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (ΔΔ) είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή. πγθεθξηκέλα, γηα ηηο Μεζνγεηαθέο ρψξεο ηεο ΔΔ ην πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ηνπ θιάδνπ ηφζν ζην ΑΔΠ, φζν θαη ζηελ απαζρφιεζε ππεξβαίλεη ην 11% θαηά κέζν φξν, ελψ ζηελ Διιάδα ην 15%. Πίλαθαο 2.3.1: Ο ηνπξηζκφο σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΠ θαη ηεο απαζρφιεζεο ζε ρψξεο ηεο ΔΔ Υώξεο Πνζνζηό ΑΔΠ Πνζνζηό ζπλνιηθήο απαζρόιεζεο Κχπξνο 23,30% 29,70% Κξναηία 20,10% 23,10% Ηζπαλία 17,80% 19,10% Απζηξία 16,60% 19,10% Πνξηνγαιία 15,20% 17,70% Διιάδα 15,10% 15,90% Πεγή: [37] Σν κέγεζνο ηεο αθαζάξηζηεο πξνζηηζέκελεο αμίαο ηνπ θιάδνπ ησλ μελνδνρείσλ θαη εζηηαηνξίσλ ζηελ Διιάδα ην 2004 ήηαλ 8.821,9 εθαη. επξψ, αληηζηνηρψληαο ζην 7,6% ηεο εζληθήο αθαζάξηζηεο πξνζηηζέκελεο αμίαο. ε ζρέζε κε ην παξειζφλ, ην κέγεζνο ηεο ζπκκεηνρήο ηνπ θιάδνπ ζηε ζπλνιηθή αθαζάξηζηε πξνζηηζέκελε αμία παξνπζηάδεη απμεηηθέο ηάζεηο. Σν 1995 ε ζπκκεηνρή ηνπ θιάδνπ ήηαλ 6,53%, ελψ ην 2000 είρε θηάζεη ζην 6,87%. ηελ ΔΔ αληίζηνηρα, ε ζπκκεηνρή ηνπ θιάδνπ ζηε δηακφξθσζε ηεο ζπλνιηθήο αθαζάξηζηεο πξνζηηζέκελεο αμίαο παξνπζίαζε κείσζε θαηά ηελ πεξίνδν 1995 2004 θαη απφ 2,64% ην 1995 κεηψζεθε ζε 2,42% ην 2004. 10

Πίλαθαο 2.3.2: Γηαρξνληθή εμέιημε ζπκκεηνρήο θιάδνπ μελνδνρείσλ εζηηαηνξίσλ ζηε δηακφξθσζε ηεο αθαζάξηζηεο πξνζηηζέκελεο αμίαο (ζε εθαη. ) Έηνο πκκεηνρή ζην ΑΔΠ Διιάδα ΔΔ15 ΔΔ25 1995 2000 2004 χλνιν θιάδσλ 83.062,90 6.040.013 6.245.920 Ξελνδνρεία εζηηαηφξηα 5.421,80 161.152 164.959 Μεξίδην θιάδνπ ζην ζχλνιν 6,53% 2,70% 2,60% χλνιν θιάδσλ 96.851,90 6.941.471 7.194.184 Ξελνδνρεία εζηηαηφξηα 6.658,50 183.169 187.553 Μεξίδην θιάδνπ ζην ζχλνιν 6,87% 2,60% 2,60% χλνιν θιάδσλ 116.587,50 7.396.117 7.689.250 Ξελνδνρεία εζηηαηφξηα 8.821,90 181.915 186.258 Μεξίδην θιάδνπ ζην ζχλνιν 7,57% 2,50% 2,40% Πεγή: [28] χκθσλα κε ζηνηρεία έξεπλαο εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ηεο Eurostat, ην 2006 ζηελ Διιάδα απαζρνινχληαη εηεζίσο πεξί ηα 305.000 άηνκα ζηνλ θιάδν ησλ μελνδνρείσλ θαη ησλ εζηηαηνξίσλ. Ο αξηζκφο ησλ απαζρνινπκέλσλ ζηνλ θιάδν αληηπξνζσπεχεη ην 3,7% ηεο ζπλνιηθήο απαζρφιεζεο ηνπ θιάδνπ ζηελ ΔΔ, ελψ ην κεξίδην ηνπ ζπλφινπ ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ηεο ρψξαο είλαη 2,2%. Ζ απαζρφιεζε ζηνλ θιάδν θαηαλέκεηαη αλάινγα κε ηε ζρέζε εξγαζίαο σο εμήο: 58,6% σο κηζζσηνί, 31,2% σο απηναπαζρνινχκελνη θαη 10,2% είλαη κέιε ηεο νηθνγέλεηαο. Δπηπιένλ, ην 92,8% ζηνλ θιάδν έρεη πιήξε απαζρφιεζε θαη ην ππφινηπν 7,2% εξγάδεηαη κε θαζεζηψο κεξηθήο απαζρφιεζεο. ηελ απαζρφιεζε απηή ζα πξέπεη λα ζπλππνινγηζηεί θαη ε απαζρφιεζε ζε θιάδνπο πνπ ζρεηίδνληαη έκκεζα κε ηηο ηνπξηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. ε ζρεηηθή έξεπλα ηνπ πλδέζκνπ Διιεληθψλ Σνπξηζηηθψλ Δπηρεηξήζεσλ (ΔΣΔ), ν ππνινγηζκφο ησλ ζέζεσλ έκκεζεο απαζρφιεζεο γηα ην έηνο 2000 έδσζε ηα αθφινπζα απνηειέζκαηα: 11

Πίλαθαο 2.3.3: Τπνινγηζκφο ζέζεσλ έκκεζεο απαζρφιεζεο Ξελνδνρεηαθά Καηαιχκαηα 96.759 Βνεζεηηθά Καηαιχκαηα 24.895 Δπηρεηξεκαηίεο Κιάδνπ Καηαιπκάησλ 49.711 Πξαθηνξεία 19.305 Οδηθέο Μεηαθνξέο 7.462 Αεξνπνξηθέο Μεηαθνξέο 12.136 Θαιάζζηεο Μεηαθνξέο 9.600 Λνηπέο Σνπξηζηηθέο Δπηρεηξήζεηο 35.440 ύλνιν Άκεζεο Πιήξνπο Απαζρόιεζεο 255.308 Άκεζε Μεξηθή Απαζρόιεζε 89.358 Έκκεζε Απαζρόιεζε 464.196 Γεληθό ύλνιν 808.862 Πεγή: [36] ε ζπλδπαζκφ κε ηα ζηνηρεία ηεο Eurostat γηα ην 2006, κπνξεί λα εθηηκεζεί φηη ην εξγαηηθφ δπλακηθφ πνπ ζρεηίδεηαη άκεζα ή έκκεζα κε ηνλ ηνπξηζηηθφ θιάδν αλέξρεηαη ζε 855.000 πεξίπνπ. Δπεηδή, φκσο, αξθεηέο απφ απηέο ηηο ζέζεηο απαζρφιεζεο είλαη επνρηθέο, ζπκπεξαίλεηαη φηη ην ζπλνιηθφ κέγεζνο ζέζεσλ εξγαζίαο πιήξνπο απαζρφιεζεο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηνλ ηνπξηζκφ ζηελ Διιάδα θηάλεη ηηο 700.000. ε ζρέζε κε ην 2000, ν αξηζκφο ησλ απαζρνινχκελσλ ηνπ θιάδνπ εκθαλίδεηαη απμεκέλνο θαηά 11,4%, ρσξίο ην πνζνζηφ πνπ αληηζηνηρεί ζην ζχλνιν ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ λα δηαθνξνπνηείηαη νπζηαζηηθά. Αληίζεηα, ζεκαληηθή δηαθνξά εληνπίδεηαη ζε ζρέζε κε ην 1993, κηαο θαη ηφηε ην πνζνζηφ πνπ αληηζηνηρνχζε ζηελ απαζρφιεζε ηνπ θιάδνπ ζην ζχλνιν ηνπ νηθνλνκηθά ελεξγνχ πιεζπζκνχ ήηαλ 5,5%. Έθηνηε, παξαηεξείηαη ζηξνθή ηεο απαζρφιεζεο πξνο ηνλ θιάδν, ν νπνίνο γηα ηε πεξίνδν 1993 2006 εκθαλίδεη κέζν εηήζην ξπζκφ κεηαβνιήο χςνπο 3,5%. [20], [22], [31], [32] 2.4 Παγθόζκηα εκπεηξία Σν ζθεληθφ πνπ έρεη δηακνξθσζεί ζηελ παγθφζκηα ηνπξηζηηθή βηνκεραλία, κεηά ην 2001, αζθεί νηθνλνκηθή πίεζε ζε μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο, αεξνπνξηθέο εηαηξείεο θαη ηνπξηζηηθνχο νξγαληζκνχο. Απνηέιεζκα ηεο πίεζεο απηήο είλαη ε πηνζέηεζε ηεο ζηξαηεγηθήο ησλ εμαγνξψλ, ζπγρσλεχζεσλ αιιά θαη ζπλεξγαζηψλ κεηαμχ ησλ μελνδνρεηαθψλ επηρεηξήζεσλ, κε γλψκνλα ηε δηαηήξεζε ηεο ζέζεο ηνπο ζηελ παγθφζκηα αγνξά. 12

ηνηρεία πνπ επεξέαζαλ θαη ζα επεξεάζνπλ ηε δηεζλή ηνπξηζηηθή αγνξά ηα εξρφκελα έηε είλαη νη κεηαβνιέο ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο, ε ππεξηίκεζε ηνπ επξψ έλαληη ηνπ δνιαξίνπ, θαζψο θαη ε ζπλερήο άλνδνο ησλ δηεζλψλ ηηκψλ ηνπ πεηξειαίνπ, γεγνλφηα ηα νπνία δχζθνια ζα αθήζνπλ αλεπεξέαζηεο ηηο αγνξέο ησλ επξσπατθψλ ρσξψλ. Δπίζεο, πξνβιέπεηαη γηα αθφκα κηα ρξνληά ε πεξαηηέξσ αλάπηπμε ηνπ παγθφζκηνπ ηνπξηζκνχ, ζχκθσλα κε ηηο ηειεπηαίεο εθηηκήζεηο ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ Σνπξηζκνχ (ΠΟΣ), πνπ δφζεθαλ πξφζθαηα ζηε δεκνζηφηεηα. Ζ πξνβιεπφκελε αλάπηπμε ζα ζπλερηζηεί κέρξη ην 2020, ζε πνζνζηφ πεξίπνπ 4,1% εηεζίσο. χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ ΠΟΣ, ζηα 578 εθαηνκκχξηα αλήιζε ν αξηζκφο ησλ αιινδαπψλ ηνπξηζηψλ παγθνζκίσο θαηά ηνπο πξψηνπο νθηψ κήλεο ηνπ 2006, παξνπζηάδνληαο αχμεζε θαηά ηελ νπνία ν εμεξρφκελνο ηνπξηζκφο έρεη αλέιζεη ζηνλ αξηζκφ ξεθφξ ησλ 806 εθαηνκκπξίσλ. Σηο θαιχηεξεο επηδφζεηο παξνπζίαζε ε αθξηθαληθή ήπεηξνο, φπνπ ζεκεηψζεθε αχμεζε ηεο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο θαηά 9,8% ζην δηάζηεκα Ηαλνπαξίνπ Απγνχζηνπ. Σα θαιχηεξα απνηειέζκαηα ζεκεηψζεθαλ ζηελ ππνζαράξηα Αθξηθή, ελψ ζηε Βφξεηα Αθξηθή ν αξηζκφο ησλ ηνπξηζηψλ ζην Μαξφθν απμήζεθε πνιχ πεξηζζφηεξν απφ απηφλ ηεο Σπλεζίαο, κε πνζνζηά 9,3% θαη 2,6% αληίζηνηρα. Αθνινχζεζε ζε επηδφζεηο ε πεξηνρή ηεο Αζίαο Δηξεληθνχ, κε αχμεζε 8,3% ζηνπο νθηψ πξψηνπο κήλεο, ελψ αχμεζε 6% ζεκείσζε ν αξηζκφο ησλ ηνπξηζηψλ ζηε Μέζε Αλαηνιή. Ζ γεξαηά ήπεηξνο ζεκείσζε ε αχμεζε 3,1%, ελψ ε θίλεζε ζηε βφξεηα Δπξψπε απμήζεθε θαηά 6% θαη ζηε λφηηα Δπξψπε θαηά 6%. Ο αξηζκφο ησλ ηνπξηζηψλ πνπ επηζθέθζεθαλ ηελ Ακεξηθή απμήζεθε θαηά 2,5%. Ζ αχμεζε 8,7% πνπ θαηεγξάθε ζηελ Κεληξηθή Ακεξηθή, 8,1% ζηε Νφηηα Ακεξηθή θαη 5,1% ζηε Καξατβηθή, αληηζηάζκηζαλ ηε κείσζε ζε πνζνζηφ 4,1% ηνπ αξηζκνχ ησλ ηνπξηζηψλ πνπ επηζθέθζεθαλ ηνλ Καλαδά θαη ζε πνζνζηφ 3,8% απηψλ πνπ επηζθέθζεθαλ ην Μεμηθφ. Ο αξηζκφο ησλ ηνπξηζηψλ πνπ επηζθέθζεθαλ ηηο ΖΠΑ απμήζεθε θαηά 4,3%. Οη μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο παγθνζκίσο ζεκείσζαλ αχμεζε εζφδσλ ην 2006, πνπ ζε θάπνηεο πεξηνρέο μεπέξαζε ην 20% ζε ζρέζε κε ην 2005. Σηο νηθνλνκηθέο επηδφζεηο ηεο παγθφζκηαο μελνδνρεηαθήο βηνκεραλίαο γηα ην 2006 αλαθνίλσζε ε KPMG ζηελ εηήζηα κειέηε ηεο «THE BENCH». χκθσλα κε ηελ έξεπλα, ηα μελνδνρεία ηνπ Λνλδίλνπ ήηαλ εθείλα πνπ θαηέγξαςαλ ηηο θαιχηεξεο επηδφζεηο ζηελ Δπξψπε. Σα έζνδα αλά δηαζέζηκν δσκάηην (RevPAR) ζην Λνλδίλν θπκάλζεθαλ ζηα 166,6, ζεκεηψλνληαο αχμεζε 18,5% ζε ζρέζε κε ην 2005. Σα λνχκεξα απηά πξνέθπςαλ απφ ηε κέζε ηηκή δσκαηίνπ πνπ ήηαλ 205,30, ελψ νη πιεξφηεηεο ήηαλ ηδηαίηεξα πςειέο, θηλνχκελεο ζην 81,7%. Γεχηεξε ζηελ θαηάηαμε έξρεηαη ε Μφζρα, πνπ ηα μελνδνρεία ηεο είραλ ηελ πςειφηεξε κέζε ηηκή δσκαηίνπ ζηελ Δπξψπε, θηάλνληαο 222,53, ελψ ην RevPAR ζηε ξσζηθή πφιε αλήιζε ζηα 161,78, απμεκέλν θαηά 15,1%. ηελ ηξίηε ζέζε βξέζεθε ην Νηνπκπάη, κε ηα έζνδα αλά δηαζέζηκν δσκάηην λα θηάλνπλ ηα 156,03. Με ζεηηθά απνηειέζκαηα έθιεηζε ην 2006 θαη γηα ηνλ ππφινηπν θφζκν. 13

πλνιηθά ζηελ Δπξψπε ε αχμεζε θαηά RevPAR ήηαλ 11,61%, ζηηο ΖΠΑ 7,5%, ζηελ Αζία θαη ζηνλ Δηξεληθφ 20,12%. Πίλαθαο 2.4.1: Έζνδα αλά δηαζέζηκν δσκάηην ζε Δπξψπεο θαη Μ. Αλαηνιήο (ζε ) Α/Α ΠΟΛΖ 2005 2006 ΓΗΑΦΟΡΑ 1 ΛΟΝΓΗΝΟ 139,22 166,63 19,69% 2 ΜΟΥΑ 140,62 161,78 15,05% 3 ΝΣΟΤΜΠΑΗ 137,93 156,03 13,12% 4 ΠΑΡΗΗ 134,23 152,36 13,51% 5 ΑΜΣΔΡΝΣΑΜ 91,48 104,27 13,98% 6 ΔΓΗΜΒΟΤΡΓΟ 94,81 101,32 6,87% 7 ΜΠΑΘ 87,65 96,13 9,67% 8 ΓΟΤΒΛΗΝΟ 89,17 95,2 6,76% 9 ΒΔΡΟΛΗΝΟ 72,77 93,53 28,53% 10 ΒΗΔΝΝΖ 82,68 92,14 11,44% 11 ΜΑΝΣΔΣΔΡ 86,22 90,15 4,56% 12 ΜΠΔΛΦΑΣ 75,89 85,89 13,18% 13 ΠΡΑΓΑ 83,49 85,1 1,93% 14 ΡΧΜΖ 77,45 80,77 4,29% 15 ΑΜΒΟΤΡΓΟ 67,84 80,33 18,41% Πεγή: [33] Ζ Διιάδα εκθαλίδεηαη λα πξνεγείηαη ζε επίδνζε φισλ ησλ άκεζα αληαγσληζηξηψλ ρσξψλ, ελψ αληίζηνηρεο επηδφζεηο κε απηέο ηεο Διιάδαο εκθαλίδεη κφλν ε Πνξηνγαιία. Οη άιιεο ρψξεο εκθαλίδνπλ αχμεζε απφ 0,8% έσο 5%. Ζ επίδνζε απηή, ηξίηε ζπλερήο ζε φξνπο ζπλαιιαγκαηηθψλ εηζπξάμεσλ, έρεη ελδερνκέλσο ζέζεη ηελ ηνπξηζηηθή Διιάδα ζε ηξνρηά δπλεηηθήο καθξνπξφζεζκεο αλνδηθήο πνξείαο, πξνζδίδνληαο νξαηή δπλακηθή ζηνλ ηνκέα. Ζ χπαξμε πςεινχ βαζκνχ αληαπφθξηζεο ηεο ηνπξηζηηθήο δήηεζεο αληαλαθιάηαη ζε πνιηηηθέο πνπ βειηηψλνπλ ηελ πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ θαη αλαβαζκίδνπλ ηηο βαζηθέο ππνδνκέο. ζν γηα ηελ Σνπξθία, ζχκθσλα κε ην Ηλζηηηνχην Σνπξηζηηθψλ Δξεπλψλ θαη Πξνβιέςεσλ (ΗΣΔΠ), ε παξαηεξνχκελε κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ αιινδαπψλ πνπ ηελ επηζθέθηεθαλ, ππνγξακκίδεη ηελ εκπεηξηθψο ππνζηεξηδφκελε ηάζε θαηά ηελ νπνία εμαηξεηηθά πςειέο 14

επηδφζεηο ζε θάπνηα έηε αθνινπζνχληαη απφ κηα πεξίνδν πξνζαξκνγήο ζηα λέα δεδνκέλα κε θαηλφκελα αθφκε θαη αξλεηηθψλ κεηαβνιψλ ζε αθίμεηο θαη εηζπξάμεηο. Με βάζε ζηνηρεία έξεπλαο πνπ δηεμήγαγε ε Eurobank, ν αξηζκφο ησλ μελνδνρεηαθψλ θιηλψλ ηεο ρψξαο ζε ζρέζε κε ην κέγεζνο ηνπ εγρψξηνπ πιεζπζκνχ, είλαη δεθαπιάζηνο ηνπ αληίζηνηρνπ ηεο Σνπξθίαο θαη δηπιάζηνο ηεο Ηζπαλίαο, πνπ ζεσξνχληαη απφ ηνπο Έιιελεο μελνδφρνπο σο νη θχξηεο αληαγσλίζηξηεο ρψξεο. Οη Έιιελεο μελνδφρνη ζεσξνχλ φηη νη ρακειφηεξεο ηηκέο ζηηο ρψξεο απηέο απνηειεί ην θχξην αληαγσληζηηθφ ηνπο πιενλέθηεκα. ην παξαθάησ γξάθεκα, ηα πνζνζηά αληηθαηνπηξίδνπλ ηα απνηειέζκαηα ησλ απαληήζεσλ ησλ Διιήλσλ μελνδφρσλ ζηελ εξψηεζε πνηα ρψξα ζεσξνχλ πεξηζζφηεξν αληαγσληζηηθή. Γηάγξακκα 2.4.1: Αληαγσλίζηξηεο ρψξεο Πεγή: [34] 2.5 Πνξεία ηνπξηζηηθνύ θιάδνπ χκθσλα κε ζηνηρεία ηεο Eurostat γηα ηα έηε 2003 2006, ν αξηζκφο ησλ ζπλνιηθψλ ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ, μελνδνρείσλ, νκνεηδψλ θαηαιπκάησλ θαη θαηαιπκάησλ άιισλ εηδψλ, ζην ζχλνιν ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ησλ 25 θξαηψλ κειψλ, θαζψο θαη ζε θάπνηεο άιιεο φκνξεο ρψξεο εμειίζζεηαη θαηά ηνλ ηξφπν πνπ πεξηγξάθεηαη ζηνπο αθφινπζνπο πίλαθεο. Σν ζχλνιν ησλ πεξηγξαθφκελσλ επηρεηξήζεσλ ζεκείσζε αχμεζε, απφ 560.497 ην 2005 ζε 588.098 ην 2006. ζνλ αθνξά ηε κεηαβνιή πνπ παξαηεξήζεθε θαηά ηελ εμεηαδφκελε ρξνληθή πεξίνδν, θαίλεηαη πσο κεγάιεο απμήζεηο ζηνλ αξηζκφ ησλ ελ ιφγσ θαηαιπκάησλ παξνπζηάζηεθαλ ζε θξάηε, φπσο ε Λεηνλία (κε ξπζκφ κεηαβνιήο 16,2% ηε ρξνληθή πεξίνδν 2005 2006), ε Ληζνπαλία (25,4%), ε Πνισλία (15,5%), ε Βνπιγαξία (20%) θαη ε ινβελία κε κεηαβνιή ηεο ηάμεο ηνπ 10,4%. Μεηψζεηο ηνπ εμεηαδφκελνπ κεγέζνπο παξαηεξήζεθαλ ζηελ Κχπξν, ηεο νπνίαο ν αξηζκφο θαηαιπκάησλ ζπξξηθλψζεθε θαηά 9,5% απφ ην 2005 έσο ην 2006, ελψ ζηε ινβαθία παξαηεξήζεθαλ κεηψζεηο θαηά 1,5%. Ζ Διιάδα δηαηεξεί κία κέζε αιιά ηθαλνπνηεηηθή αχμεζε, ηεο ηάμεο ηνπ 7,5%. 15

Πίλαθαο 2.5.1: Αξηζκφο ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ ζε ρψξεο ηεο Δπξψπεο EU-25 Βέιγην Σζερία Γαλία Γεξκαλία Δζζνλία Διιάδα Ηζπαλία Γαιιία Κξναηία Ρνπκαλία 2003 392.683 3.558 7.926 1.098 55.119 543 9.022 30.868 29.329 1.341-2004 403.463 3.538 7.640 1.097 55.278 609 9.230 33.068 29.378 1.465-2005 465.273 3.449 7.608 1.088 55.349 784 9.377 34.758 29.055 1.530 5.863 2006 560.497 3.700 7.927 1.147 58.060 835 10.079 37.051 30.013-6.398 Μεηαβνιή 2003/2006 42,70% 4,00% 0,00% 4,50% 5,30% 53,80% 11,70% 20,00% 2,30% - - Ηξιαλδία Ηηαιία Κύπξνο Λεηνλία Ληζνπαλία Λνπμεκβ. Οπγγαξία Μάιηα Οιιαλδία Σνπξθία Ηζιαλδία 2003 8.971 113.344 951 326 488 584 3.517 198 6.703-667 2004 8.787 114.527 935 343 529 560 3.001 199 7.080-692 2005 8.865 129.936 919 418 524 547 3.117 184 7.160-613 2006 M/Γ - 831 485 656 581-191 8.090-579 Μεηαβνιή 2003/2006 - - -12,60% 48,80% 34,40% -0,50% - -3,50% 20,70% - -13,20% Απζηξία Πνισλία Πνξηνγαιία ινβελία ινβαθία Φηλιαλδία νπεδία Ζλ. Βαζίιεην Βνπιγαξία Ληρηελζηάηλ Ννξβεγία 2003 20.914 7.116 2.214 803 2.084 1.464 3.813 81.730 1.059 147 2.219 2004 20.609 6.972 2.239 721 2.062 1.413 3.890 89.758 1.306 159 2.177 2005 20.548 6.723 2.300 702 2.016 1.397 3.946-1.555 158 2.257 2006 20.465 7.764 2.430 774 1.990 1.483 4.130-1.865 165 2.382 Μεηαβνιή 2003/2006-2,10% 9,10% 9,80% -3,60% -4,50% 1,30% 8,30% - 76,10% 12,20% 7,30% Πεγή: [28] 16

Πίλαθαο 2.5.2: Αξηζκφο θιηλψλ ζπλφινπ ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ ζε ρψξεο ηεο Δπξψπεο EU-25 Βέιγην Σζερία Γαλία Γεξκαλία Δζζνλία Διιάδα Ηζπαλία Γαιιία Κξναηία Ρνπκαλία 2003 23.823.648 623.881 446.096 388.954 3.123.344 27.487 737.953 2.866.707 4.741.195 483.069-2004 24.420.041 442.946 433.214 390.172 3.292.221 32.899 760.948 2.973.442 4.824.457 496.532-2005 28.083.047 415.169 435.993 390.764 3.316.853 38.088 777.610 3.063.734 4.778.696 499.142-2006 31.282.193 431.775 437.433 408.347 3.492.645 58.578 798.389 3.376.280 4.888.605 - - Μεηαβνιή 2003/2006 31,30% -30,80% -1,90% 5,00% 11,80% 113,10% 8,20% 17,80% 3,10% - - Ηξιαλδία Ηηαιία Κύπξνο Λεηνλία Ληζνπαλία Λνπμεκβ. Οπγγαξία Μάιηα Οιιαλδία Σνπξθία Ηζιαλδία 2003 210.008 4.158.621 95.185 - - - - - 1.154.266-667 2004 205.223 4.205.577 96.277 - - - - - 1.176.239-692 2005 208.853 4.350.533 95.392 - - - - - 1.189.152-613 2006 - - 92.946 - - - - - 1.243.152-579 Μεηαβνιή 2003/2006 - - -2,40% - - - - - 7,70% - -13,20% Απζηξία Πνισλία Πνξηνγαιία ινβελία ινβαθία Φηλιαλδία νπεδία Ζλ. Βαζίιεην Βνπιγαξία Ληρηελζηάηλ Ννξβεγία 2003 918.925 596.460 422.711 66.669 159.626 219.124 723.536 1.638.921 158.865 - - 2004 928.217 584.623 433.160 63.841 162.000 214.349 682.278 2.019.218 190.040 - - 2005 926.078 569.896 446.470 64.627 160.195 210.213 734.851-221.144 - - 2006 922.373 611.756 452.695 64.910 152.988 212.945 795.843-359.413 - - Μεηαβνιή 2003/2006 0,40% 2,60% 7,10% -2,60% -4,20% -2,80% 10,00% - 126,20% - - Πεγή: [28] 17

Πίλαθαο 2.5.3: Μέζν κέγεζνο θαηαιπκάησλ ζε ρψξεο ηεο Δπξψπεο EU-25 Βέιγην Σζερία Γαλία Γεξκαλία Δζζνλία Διιάδα Ηζπαλία Γαιιία Κξναηία Ρνπκαλία 2003 61 175 56 354 57 51 82 93 162 360-2004 61 125 57 356 60 54 82 90 164 339-2005 - 120 57 359 60 49 83 88 164 326-2006 - 117 55 356 60 70 79 91 163 - - Ηξιαλδία Ηηαιία Κύπξνο Λεηνλία Ληζνπαλία Λνπμεκβ. Οπγγαξία Μάιηα Οιιαλδία Σνπξθία Ηζιαλδία 2003 23 37 100 58 60 116 99 205 172 - - 2004 23 37 103 65 61 119 112 207 166 - - 2005 24 33 104 58 60 122 106 208 166 - - 2006 - - 112 55 55 119-192 154 - - Απζηξία Πνισλία Πνξηνγαιία ινβελία ινβαθία Φηλιαλδία νπεδία Ζλ. Βαζίιεην Βνπιγαξία Ληρηελζηάηλ Ννξβεγία 2003 44 84 191 83 77 150 190 20 150-232 2004 45 84 193 89 79 152 175 22 146-249 2005 45 85 194 92 79 150 186-142 - 216 2006 45 79 186 84 77 144 193-193 - 219 Πεγή: [28] 18

ζνλ αθνξά ηνλ αξηζκφ ησλ δηαζέζηκσλ θιηλψλ ζηα θξάηε κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ζηηο ππφινηπεο εμεηαδφκελεο ρψξεο, αμηνζεκείσηε είλαη ε αχμεζε θαηά 53,7% πνπ παξαηεξείηαη ζηελ Δζζνλία γηα ηελ πεξίνδν 2005 2006, θαηά 62,5% ζηε Βνπιγαξία θαη θαηά 10,6% ζηε Λεηνλία. Ηδηαίηεξα ζεκαληηθή κείσζε θιηλψλ παξνπζηάδεηαη ζηε Μάιηα, κε πηψζε ηεο ηάμεο ηνπ 9,3% ηε ρξνληθή πεξίνδν 2003 2006. Αξθεηά εκθαλήο κείσζε θιηλψλ παξνπζηάδεηαη επίζεο ζηε ινβαθία, κε πηψζε ηεο ηάμεο ηνπ 4,2%. Γηα ην κέζν κέγεζνο ησλ θαηαιπκάησλ, ηα δεδνκέλα πξνθχπηνπλ απφ ην ιφγν ηνπ αξηζκνχ ησλ θιηλψλ θάζε ρψξαο, πξνο ηνλ αληίζηνηρν αξηζκφ ησλ θαηαιπκάησλ. Ο κέζνο φξνο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θπκαίλεηαη ζε κέζν κέγεζνο κνλάδσλ απφ 60 έσο θαη 61 θιίλεο. Οη ρψξεο κε ηηο κνλάδεο κεγαιχηεξνπ κεγέζνπο θαη πεξηζζφηεξσλ δηαζέζηκσλ θιηλψλ γηα ην κέζν φξν ησλ θαηαιπκάησλ, είλαη ε Γαλία, κε 356 θιίλεο θαηά κέζν φξν ην 2006, ε Βνπιγαξία θαη ε νπεδία κε 193, ην Βέιγην κε 117, ην Λνπμεκβνχξγν κε 119 θαη ε Κχπξνο κε 112. Σα θξάηε κε ην κηθξφηεξν κέγεζνο μελνδνρεηαθψλ ή άιισλ ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ είλαη ε Απζηξία, κε κέζν κέγεζνο 45 θιηλψλ, ε Λεηνλία, ε Ληζνπαλία θαη ε Σζερία κε 55. Ζ ρψξα καο δηαζέηεη θαηά κέζν φξν 79 θιίλεο αλά κνλάδα. ηνηρεία γηα ηα ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα ηεο Σνπξθίαο δελ είλαη δηαζέζηκα. [3], [18], [32], [35] 19

Κεθάιαην 3 Γηεξεύλεζε πεξηνρήο κειέηεο Ζ Ρφδνο απνηειεί ην κεγαιχηεξν ζε κέγεζνο λεζί ησλ Γσδεθαλήζσλ, κε 117.007 θαηνίθνπο, ηδηαίηεξα επλνεκέλν απφ ηε θχζε θαη ιφγσ απηνχ δεκνθηιέο ζην εμσηεξηθφ, σο έλα απφ ηα θαιχηεξα κέξε γηα δηαθνπέο ζηελ Διιάδα. Δθηφο απφ ηηο αμηνκλεκφλεπηεο θπζηθέο θαιινλέο ηνπ, βξίζθεηαη ζε κηα πξνλνκηαθή γεσγξαθηθή ζέζε, ζηε λνηηναλαηνιηθή πιεπξά ηνπ Αηγαίνπ απέλαληη απφ ηηο κηθξαζηαηηθέο αθηέο, πνπ ζπληέιεζε ζηελ νηθνλνκηθή θαη πνιηηηζηηθή αλάπηπμε ηνπ λεζηνχ ζε θάζε ηζηνξηθή πεξίνδν. ην παξειζφλ δηαζηαχξσζαλ ηα μίθε ηνπο εηεξφθιεηνη πνιηηηζκνί απφ Αλαηνιή θαη Γχζε, δηεθδηθψληαο ηελ θπξηαξρία ηνπ λεζηνχ. Καηά ηε πεξηήγεζή ηνπ ζην λεζί εληππσζηάδεηαη θαλείο απφ φζα αληηθξίδεη. Ζ κεζαησληθή πφιε κε ηα ιακπξά νηθνδνκήκαηα πνπ ζηέγαζαλ ηνπο ηππφηεο θαη ηα επηβιεηηθά λενθιαζηθά θηίξηα, θιεξνδνηήκαηα ηεο ηηαιηθήο θαηνρήο απνηεινχλ ην ζήκα θαηαηεζέλ ηεο πφιεο ηεο Ρφδνπ. Σα εμίζνπ ζεκαληηθά εθηφο πφιεο κλεκεία δηαθφξσλ ηζηνξηθψλ πεξηφδσλ θεξδίδνπλ κε ηε ζεηξά ηνπο ην ζαπκαζκφ ησλ επηζθεπηψλ γηα φζα αληηπξνζσπεχνπλ. Οη πεγέο ηεο Καιιηζέαο, νη αξραηφηεηεο ηεο Ηαιπζνχ, ηνπ Μφληε κηζ, ηεο Κακείξνπ, ε αθξφπνιε ηεο Λίλδνπ κε ηα αξρνληηθά ηεο, απνθαιχπηνπλ πηπρέο ηνπ παξειζφληνο ηνπ λεζηνχ πνπ δεη κέζα απφ αμεπέξαζηα αξρηηεθηνληθά δεκηνπξγήκαηα. Ζ πφιε ησλ ηππνηψλ απνηειεί έλα δσληαλφ θνκκάηη ηεο ηζηνξίαο ηνπ λεζηνχ θαη είλαη ε κνλαδηθή ζην είδνο ηεο ζε φιν ηνλ θφζκν, πνπ ζψδεηαη ζε ηφζν θαιή θαηάζηαζε θαη θαηνηθείηαη σο ηηο κέξεο καο, δεδνκέλνπ φηη εληφο ησλ ηεηρψλ ηεο δνπλ πεξίπνπ 6.000 θάηνηθνη. Έρεη ραξαθηεξηζηεί σο κλεκείν παγθφζκηαο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο θαη πξνζηαηεχεηαη απφ ηελ UNESCO. Δίλαη θηηζκέλε ζηε ζέζε ηεο αξραίαο πφιεο θαη ηε ζεκεξηλή κνξθή ηελ απέθηεζε ηνλ 14 ν αηψλα απφ ην ηάγκα ησλ ηππνηψλ ηνπ Αγίνπ Ησάλλε. Ζ πφιε είρε εζσηεξηθή αθξφπνιε, ην Καζηέιν, κέζα ζηελ νπνία βξίζθνληαλ ηα θηίξηα ησλ ηππνηψλ. Αλάκεζά ηνπο μερσξίδεη ην επηβιεηηθφ παιάηη ηνπ Μεγάινπ Μαγίζηξνπ, ην λνζνθνκείν ησλ ηππνηψλ, ε ιεσθφξνο ησλ ηππνηψλ, φπνπ θαηά κήθνο ησλ δχν πιεπξψλ ηεο είλαη θηηζκέλεο νη νηθίεο ηνπο, ρσξηζκέλεο αλάινγα κε ην ηάγκα ζην νπνίν αλήθαλ νη επηθεθαιείο ηνπο. Αθφκα θαη ζήκεξα ζηηο εηζφδνπο ηνπο ζψδνληαη ηα νηθφζεκα. ζνλ αθνξά ηα ηζηνξηθά ζηνηρεία ηνπ λεζηνχ πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ε Ρφδνο θαηνηθήζεθε απφ Αραηνχο (15 ν αη. π.υ.) θαη Γσξηείο (11 ν αη. π.υ.). Σν 700 π.υ. απνηέιεζε 20