Α. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΑΓΙΕΣ ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΕΣ άρθρα 108-113 Ν. 4270/2014 «Αρχές δημοσιονομικής διαχείρισης και εποπτείας (ενσωμάτωση της Οδηγίας 2011/85/ΕΕ )- δημόσιο λογιστικό και άλλες διατάξεις». Ν.3861/10 (Α.112) Διασφάλιση δημοσιότητας με την ανάρτηση προβλεπόμενων πράξεων και λοιπών στοιχείων στο διαδίκτυο «Πρόγραμμα ΔΙΑΥΓΕΙΑ». Εννοια - Σύσταση: (άρθρο 108 Ν. 4270/2014) Πάγιες Προκαταβολές χρηματικού είναι ποσά που τίθενται στη διάθεση δημοσίων υπηρεσιών με χρηματικά εντάλματα, που εκδίδονται από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους υπό ίδιο λογαριασμό της δημόσιας ληψοδοσίας, στο όνομα υπολόγων διαχειριστών που ορίζονται με απόφαση του αρμόδιου Υπουργού. (παρ. 1) 1 Για την άμεση αντιμετώπιση δαπανών, η πληρωμή των οποίων λόγω της φύσης τους δεν μπορεί να αναβληθεί μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας δικαιολόγησης αυτών, επιτρέπεται η σύσταση στις δημόσιες υπηρεσίες, πολιτικές και στρατιωτικές, πάγιων προκαταβολών χρηματικού με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του αρμόδιου Υπουργού και του Υπουργού Οικονομικών, με αιτιολογημένη εισήγηση της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών ή της Οικονομικής Υπηρεσίας του Φορέα. (παρ. 2).Με κοινές αποφάσεις του Υπουργού Οικονομικών και του αρμόδιου Υπουργού, που εκδίδονται μετά από αιτιολογημένη γνώμη της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών ή της Οικονομικής Υπηρεσίας του Φορέα 2, καθορίζεται το είδος και το ποσοστό κάθε δαπάνης που πληρώνεται από την πάγια προκαταβολή και προσδιορίζεται το ποσό αυτής που δεν μπορεί να είναι ανώτερο των δύο και ημίσεως δωδεκατημορίων των σχετικών πιστώσεων που χορηγούνται διά του προϋπολογισμού, προκειμένου για λειτουργικές δαπάνες και 1 Δημόσιος Υπόλογος είναι όποιος διαχειρίζεται, έστω και χωρίς νόμιμη εξουσιοδότηση, χρήματα, αξίες ή υλικό που ανήκουν στο Δημόσιο ή σε Ν.Π.Δ.Δ., καθώς και οποιοσδήποτε άλλος θεωρείται από το νόμο δημόσιος υπόλογος (παρ. 1 άρθρου 150 Ν. 4270/2014) Ειδικότερα οι δημόσιοι υπόλογοι διακρίνονται σε: β)διαχειριστές πάγιων προκαταβολών (άρθρο 150, παρ. 1 περ. β). 2 Ν. 4270/2014, άρθρο 69Γ, παρ. 1, τελευταίο εδάφιο: «Όπου στην κείμενη νομοθεσία αναφέρονται οι Υπηρεσίες Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΥΔΕ) και τα Ειδικά Λογιστήρια, μετά την πραγματοποιούμενη μεταφορά αρμοδιοτήτων, σύμφωνα με τις προηγούμενες παραγράφους, νοούνται πλέον οι Γενικές Διευθύνσεις Οικονομικών Υπηρεσιών των Υπουργείων και οι οικονομικές υπηρεσίες των λοιπών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, όσον αφορά τις μεταφερόμενες κάθε φορά αρμοδιότητες.» 1
του ενός και ημίσεως δωδεκατημορίου, προκειμένου για τη μισθοδοσία του προσωπικού. Τα ποσοστά διαθέσεως των πιστώσεων, σύμφωνα με το άρθρο 72, εφαρμόζονται και επί των ανωτέρω δαπανών.(παρ. 3, εδ.1) Δαπάνες μισθοδοσίας δεν πληρώνονται σε βάρος της πάγιας προκαταβολής, παρά μόνο σε όλως εξαιρετικές περιπτώσεις και εφόσον δεν είναι δυνατή η πληρωμή αυτών κατά τη συνήθη διαδικασία.(παρ. 3, εδ. 2) Με αποφάσεις του αρμόδιου Υπουργού ή του εξουσιοδοτημένου οργάνου, επιτρέπεται η κατανομή του ποσού της πάγιας προκαταβολής σε περισσότερους του ενός διαχειριστές, που υπέχουν τις ευθύνες δημόσιων υπολόγων για τα ποσά που διαχειρίζονται. (παρ. 3, εδ. 3) περίπτωση πολέμου ή γενικής ή μερικής επιστράτευσης ή άλλης έκτακτης ανάγκης, επιτρέπεται με όμοιες αποφάσεις η αύξηση του ποσού της προκαταβολής και των δαπανών που πληρώνονται από αυτή, μέχρι και του συνόλου των πιστώσεων του προϋπολογισμού. (παρ. 4) Οι Προκαταβολές χρηματικού χορηγούνται με χρηματικά εντάλματα που εκδίδονται από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους υπό το λογαριασμό «Πάγιες Προκαταβολές». (παρ. 5) Διαχείριση Πάγιων Προκαταβολών (άρθρο 109 Ν. 4270/2014) Η διαχείριση των πάγιων προκαταβολών ανατίθεται, με απόφαση του αρμόδιου Υπουργού ή του εξουσιοδοτημένου από αυτόν οργάνου, σε μόνιμους δημόσιους πολιτικούς υπαλλήλους ή στρατιωτικούς εν γένει, με την επιφύλαξη των ειδικών διατάξεων του ν. 419/1976. Αν στην υπηρεσία όπου έχει συσταθεί πάγια προκαταβολή δεν υπηρετεί μόνιμος δημόσιος υπάλληλος, υπόλογος διαχειριστής ορίζεται ο προϊστάμενος αυτής, εφόσον αυτός είναι μόνιμος ή με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου Σε περίπτωση απουσίας του διαχειριστή, ο αρμόδιος Υπουργός μπορεί να ορίζει αναπληρωτή διαχειριστή, ο οποίος ευθύνεται μόνο για τις διαχειριστικές πράξεις που διενεργεί κατά το χρόνο της αναπλήρωσης. Δεν επιτρέπεται η ανάθεση της διαχείρισης πάγιων προκαταβολών σε υπαλλήλους που υπηρετούν στις Γενικές Διευθύνσεις Οικονομικών Υπηρεσιών και στις Διευθύνσεις Οικονομικών Υπηρεσιών που από 1-1-2017 ασκούν τις αρμοδιότητες των τ. Υ.Δ.Ε καθώς και στις Δ.Ο.Υ. Οι διαχειριστές των πάγιων προκαταβολών, που έχουν τις ευθύνες δημόσιου υπολόγου, ενεργούν πληρωμές και υποβάλλουν στο τέλος κάθε μήνα ή και νωρίτερα τα δικαιολογητικά των σχετικών δαπανών στις αρμόδιες για τον έλεγχο και εκκαθάρισή τους υπηρεσίες, οι οποίες πρέπει μέσα σε ένα (1) μήνα να εκδίδουν τα χρηματικά εντάλματα για την αποκατάσταση της πάγιας προκαταβολής. 2
Αποκατάσταση ελλειμμάτων Πάγιων Προκαταβολών (άρθρο 110 Ν. 4270/2014) Κάθε πληρωμή, που πραγματοποιείται από την πάγια προκαταβολή παρανόμως ή αχρεωστήτως, καταλογίζεται εις ολόκληρον σε βάρος του λαβόντος και των τυχόν συνυπεύθυνων οργάνων. Για κάθε πληρωμή που πραγματοποιείται από την πάγια προκαταβολή καθ υπέρβαση των οριζομένων ως προς το είδος των δαπανών, στις σχετικές κοινές αποφάσεις που προβλέπονται από την παράγραφο 3 του άρθρου 108, καταλογίζονται τα όργανα που έχουν προκαλέσει την πληρωμή. Σε περίπτωση ελλείμματος της πάγιας προκαταβολής η αποκατάσταση αυτής πραγματοποιείται: α. σε περίπτωση καταλογισμού με χρηματικό ένταλμα αποκατάστασης που εκδίδεται σε βάρος των οικείων πιστώσεων του προϋπολογισμού του αρμόδιου Υπουργείου, βάσει αντιγράφου της περιληπτικής καταστάσεως βεβαίωσης ως δημόσιου εσόδου του καταλογιζόμενου ποσού και αντιγράφου της σχετικής καταλογιστικής απόφασης και β. σε περίπτωση απαλλακτικής για τον υπόλογο πράξης του Ελεγκτικού Συνεδρίου με χρηματικό ένταλμα αποκαταστάσεως που εκδίδεται σε βάρος ειδικής πίστωσης του προϋπολογισμού των εξόδων του Υπουργείου Οικονομικών.» 3
Υποχρεώσεις διαχειριστών Πάγιων Προκαταβολών (άρθρο 111 Ν. 4270/2014) Οι διαχειριστές των πάγιων προκαταβολών: α Καταθέτουν απαραιτήτως τα διαθέσιμα κεφάλαια της πάγιας προκαταβολής στην Τράπεζα της Ελλάδος (παρ. 6 της αρ. οικ.2/82198/δλδ/24-12-2015 απόφασης Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών (ΦΕΚ 2866Β)) β Τηρούν βιβλία ημερολογίου ταμείου και αποδεικτικών είσπραξης, θεωρημένα και αριθμημένα από τα αρμόδια όργανα των υπηρεσιών, που έχουν χορηγηθεί οι Προκαταβολές, στο οποίο καταχωρούνται όλες οι πραγματοποιούμενες από αυτούς εισπράξεις και πληρωμές κατά χρονολογική σειρά. γ Διενεργούν τις αναγκαίες πληρωμές με επιταγές που εκδίδονται στο όνομα των δικαιούχων ή με εντολές μεταφοράς ποσών σε λογαριασμό των δικαιούχων. δ. Υποβάλλουν στο τέλος κάθε τριμήνου στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, δια της προϊσταμένης τους υπηρεσίας, ισοζύγιο της πάγιας προκαταβολής για το τρίμηνο αυτό. Αν η πάγια προκαταβολή έχει κατανεμηθεί σε περισσότερες από μία διαχειρίσεις, υποβάλλεται ενιαίο ισοζύγιο από την υπηρεσία στην οποία έχει συσταθεί η πάγια προκαταβολή. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών, καθορίζεται ο τύπος του ισοζυγίου και τα στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνει αυτό. 3 3 Αριθ. 2/71582/Á0024/7-2-2002 Απόφαση Υφ. Οικονομικών (ΦΕΚ 164Β) «Καθορισμός, από 1.1.2002, των ανά τρίμηνο υποβαλλόμενων, από τους υπολόγους διαχειριστές ισοζύγια κίνησης των παγίων προκαταβολών στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους δ/νση 24 η Λογαριασμών του Δημοσίου.» 4
Β. ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΓΙΑΣ ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΗΣ: 1 Αντίγραφο απόφασης του διατάκτη περί ανάληψης υποχρέωσης που εκδίδεται πριν την πραγματοποίηση της δαπάνης, αναρτημένη στο διαδικτυακό τόπο του ΔΙΑΥΓΕΙΑ και ημερομηνία προσπορισμού έννομων αποτελεσμάτων εκείνης της ανάρτησης. 2 Κατάσταση πληρωμής της δαπάνης σε τρία (3) αντίγραφα, που συντάσσεται από την αρμόδια Υπηρεσία και υπογράφεται από τον Διατάκτη ή το αρμόδιο εξουσιοδοτημένο όργανο και περιλαμβάνει κατά στήλη: α) τα στοιχεία του δικαιούχου του χρηματικού ποσού που αποταμιεύτηκε από την πάγια προκαταβολή, το ποσό που αποταμιεύτηκε, την αιτιολογία καθώς και τυχόν κρατήσεις που έγιναν. 3 Ανάλογα με το είδος της δαπάνης η οποία έχει καλυφθεί από την πάγια προκαταβολή και πάντα καλύπτοντας ανάγκες για την οποία έχει συσταθεί, αναζητούνται τα δικαιολογητικά που προβλέπονται για το κάθε είδος δαπάνης.(π.χ. δικαιολογητικά μετακινήσεων, προμηθειών κτλ). 4 Τα απαιτούμενα δικ/κα συμβάλουν, έτσι ώστε μετά τη δέσμευση συγκεκριμένου ποσού και τη διαπίστωση της μη παραγραφής της απαίτησης στην κανονικότητα της δαπάνης όπως διατυπώνεται στην παράγραφο 2 του άρθρου 91 του Ν.4270/2014. Γ. ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ Οι κρατήσεις είναι αντίστοιχες των δαπανών οι οποίες έχουν καλυφθεί με το ποσό το οποίο εκταμιεύεται από την πάγια προκαταβολή (π.χ για προμήθειες οι κρατήσεις των προμηθειών ) Δ. ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ Η έκδοση χρηματικών ενταλμάτων πάγιας προκαταβολής δεν υπόκειται στις διατάξεις περί παραγραφής, γιατί αφενός έχει καταβληθεί το προβλεπόμενο ποσό και αφετέρου η παραγραφή αφορά στην ευθεία ικανοποίηση της αξίωσης των δικαιούχων υπαλλήλων (Σχετικό το αρ. πρωτ. 2/34691/0026/24-5-2012 έγγραφο της πρώην Δ/26). Σημειώνεται ότι το χρηματικό ένταλμα αποκατάστασης πάγιας προκαταβολής σκοπεί στη δημοσιονομική τακτοποίηση της διαχείρισής της (Αρ. 6/9.10.2014 Πράξη του Τμήματος V του Ε.Σ.) Οι δαπάνες της πάγιας προκαταβολής δεν αποτελούν απλήρωτες και ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις[1] κατά την έννοια της υποπαραγράφου Γ.2. του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012, καθόσον πρόκειται για δαπάνες που έχουν ήδη εξοφληθεί. Κατά συνέπεια δεν επιτρέπεται να βαρύνουν ΚΑΕ της κατηγορίας 9000 «Εξόφληση απλήρωτων 5
υποχρεώσεων» (Σχετική Πράξη Τμήματος V/24-11-2014 και αρ. πρωτ. 2/18341/0026/30-4-2015 έγγραφο του ΓΛΚ). [1]Στα αρ. πρωτ. 2/18341/ΔΠΓΚ/20-5-2015 και 2/70516/6-12-2012 έγγραφα της ΔΠΓΚ εκφράζονται αντίθετες θέσεις 6