ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ Δρ Γεώργιος Π. Μιγκίρος Καθηγητής Γεωλογίας ΓΠΑ
Μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα της ελληνικής γεωργίας
ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ: Κλίμα Βιοκλιματικές συνθήκες (α) Ατμοσφαιρικές - Μετεωρολογικές συνθήκες. (β) Ύδατα και η κατάστασή τους. (γ) Εδαφικές συνθήκες. (ε) Χρήση - κάλυψη γης. ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑ: Θέση και Υποστήριξη γαιών (α) Φυσικογεωγραφική θέση γαιών (επικλινείς περιοχές, εντατική διάβρωση, μεγάλη ταχύτητα αποστράγγισης). (β) Κατάτμηση γαιών (μικρού εμβαδού έκταση συχνά με ανάπτυξη κατά τη κλίση του πρανούς). (γ) Κακή έως ανύπαρκτη διαχείριση υδάτων (εγγειοβελτιωτικά έργα και υποδομές).
Υδατική διάβρωση Κατάτμηση γαιών σε πρανή Καλλιέργειες και φυσική βλάστηση Διατηρησιμότητα καλλιεργειών και αειφορία
Υδάτινοι πόροι
ΟΙ ΥΔΑΤΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ Αποτελούν αναγκαία και σημαντική παράμετρο ανάπτυξης μιας περιοχής και για να σωθούν είναι ανάγκη να υπάρξει αειφορία χρήσης τους, η οποία επιτυγχάνεται με πρόβλεψη και προστασία, που αναλύεται σύντομα σε δύο σκέλη: Σωστός σχεδιασμός εφαρμογής, με πλήρη καθορισμό των πόρων, ισορροπία εδάφους νερού, αποφυγή υπεραντλήσεων, προστασία υπόγειου νερού, επιλογή χρήσεων, κλπ. Επανεκτίμηση έργων υποδομής και ανάπτυξης, με βελτίωση των υφισταμένων και προτεραιότητες στην προστασία και ορθολογική διαχείριση.
ΟΙ ΥΔΑΤΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Οι υδάτινοι πόροι στην Ελλάδα υπόκεινται σε εκμετάλλευση, η οποία χαρακτηρίζεται από ανεπαρκή διαχείριση, για κάλυψη κυρίως περιστασιακών αναγκών, με περιορισμένη εφαρμογή σχεδιασμών και με έλλειψη συντονισμού και συνεργασίας των φορέων που ασχολούνται με τον γενικό ή τον τοπικό σχεδιασμό των απαιτούμενων έργων.
Γεωργική ανάπτυξη Διαχείριση νερού στη γεωργία
Γεωργική ανάπτυξη Η γεωργική ανάπτυξη είναι ο κύριος άξονας προόδου σε πολλές περιοχές της χώρας μας και δεν είναι δυνατή χωρίς σύγχρονα και αποδοτικά εγγειοβελτιωτικά αρδευτικά έργα και χωρίς ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων.
Διαχείριση νερού στη γεωργία Οι κύριοι άξονες ορθολογικής διαχείρισης του νερού είναι: Η γνώση του υδατικού πόρου (Ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά και δυναμικότητα ανανέωσης) Τα αναγκαία έργα (χωροχρονικός σχεδιασμός και ιεράρχηση υλοποίησης) Το πλαίσιο χρήσης του υδατικού πόρου (Οδηγίες, Κανονισμοί Λειτουργίας, Νομοθεσία) Απώτερος σκοπός μιας ολοκληρωμένης διαχείρισης υδατικών πόρων είναι : «Να επιτευχθεί η βιώσιμη, συντονισμένη διαχείριση στα όρια μιας λεκάνης απορροής, με στόχο τον έλεγχο και την προστασία του νερού, και την ελαχιστοποίηση των δυσμενών επιπτώσεων καθώς και την επίτευξη των συγκεκριμένων και συμφωνημένων διαχειριστικών και κοινωνικών σκοπών».
1. Ταμίευσης και αξιοποίησης για γεωργική χρήση 2. Διάθεσης νερού άρδευσης Εγγειοβελτιωτικά έργα 3. Αγροτική οδοποιία 4. Έργα οριοθέτησης και προστασίας γεωργικών γαιών
Χρήση - ζήτηση νερού στη γεωργία
ΧΡΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Το ποσοστό των αρδευόμενων γεωργικών γαιών φθάνει σήμερα στο 40% του συνόλου, ενώ επάνω από το 60% των πεδινών περιοχών αρδεύεται. Οι ανάγκες της άρδευσης καλύπτονται 40% από υδραυλικά έργα και 60% από γεωτρήσεις. Επισημαίνεται ότι η φυσική προσφορά σε ανανεώσιμο ετησίως νερό είναι 70% από τα επιφανειακά ύδατα και 30% από τα υπόγεια. Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι η ανισορροπία μεταξύ του ρυθμού ανάπτυξης των αρδευόμενων εκτάσεων (2%/έτος ήτοι 240.000 στρέμματα/έτος) και των έργων αξιοποίησης επιφανειακών υδάτων (κύρια υδραυλικά έργα, λιγότερο του 1%/έτος, έναντι των αρδευόμενων εκτάσεων) γεγονός που προκαλεί την υπεράντληση των υπόγειων υδροφορέων με γεωτρήσεις (290.000 γεωτρήσεις). Το σημαντικότερο έλλειμμα σε νερό άρδευσης από υδραυλικά έργα προέκυψε την περίοδο 1980-2000, ρυθμός ανάπτυξης 0,8%/έτος. Από το 2000 και μετά οι ρυθμοί των έργων αυξάνονται συνεχώς και προβλέπεται σύντομα να υπερβούν το 3%, ώστε να αρχίσουν να καλύπτονται οι ανάγκες.
ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΗ Οι συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες σε νερό, γεγονός που αποτελεί σήμερα και το βασικό πρόβλημα, έχει ως αποτέλεσμα: 1.Την υπεράντληση των υπόγειων υδροφορέων, με αποτέλεσμα τη μεταβίβαση των αντλήσεων σε όλο και βαθύτερους ορίζοντες. 2.Την δημιουργία ταμιευτήρων ή και άλλων έργων ταμίευσης επιφανειακών υδάτων σε ανεπαρκείς από πλευράς υδατικών αποθεμάτων ή και σε ακατάλληλες θέσεις. 3.Την αναγκαιότητα μεταφοράς νερού σε όλο και μεγαλύτερες αποστάσεις, γεγονός που απαιτεί κατασκευή και συντήρηση εκτεταμένων και πλέον πολύπλοκων τεχνικών έργων. 4.Τη χρήση νερού σε τομείς έξω και πέραν των προσδιορισθέντων από το έργο, χωρίς κανένα σχεδιασμό, με αποτέλεσμα τη συχνή χρήση νερού ύδρευσης για ανάγκες τόσο άρδευσης, όσο και βιομηχανικές και βιοτεχνικές.
Υδατικά Διαμερίσματα της Ελλάδας Με βάση τις βροχοπτώσεις και τις πηγές νερού, η Ελλάδα διακρίνεται σε τέσσερεις βασικές ζώνες διαθεσιμότητας υδατικών πόρων (Ανατολική Ελλάδα, Δυτική Ελλάδα, Βόρεια Ελλάδα και Νότια Ελλάδα) και σε δέκα τέσσερα (14) υδατικά διαμερίσματα (Ν. 1739/87) 01. Δ. Πελ/σου 02. Β. Πελ/σου 03. Αν. Πελ/σου 04. Δ. Στερεάς Ελλάδας 05. Ηπείρου 06. Αττικής 07. Αν. Στερεάς Ελλάδας 08. Θεσσαλίας 09. Δ. Μακεδονίας 10. Κ. Μακεδονίας 11. Α. Μακεδονίας 12. Θράκης 13. Κρήτης 14. Νήσων Αιγαίου
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΡΩΝ
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΡΩΝ
Ετήσια ζήτηση νερού κατά καταναλωτική χρήση και υδατικό διαμέρισμα (hm 3 ) Tο σύνολο της ετήσιας ζήτησης νερού στη χώρα, με τις σημερινές συνθήκες, εκτιμάται σε 8.243 hm 3, από τα οποία το 83% αφορά στην άρδευση, το 1% στην κτηνοτροφία, το 13% στην ύδρευση και το 3% στη βιομηχανία και ενέργεια. Κ.Α. Υδατικά διαμερίσματα Άρδευση Κτηνοτροφία Ύδρευση Βιομηχανία Λοιπές** Σύνολο 01 Δυτικής Πελοποννήσου 201.0 5.0 23.0 3.0 20.0 252.0 02 Βόρειας Πελοποννήσου 401.5 6.6 41.7 3.0 452.8 03 Ανατολικής Πελοποννήσου 324.9 4.7 22.1 351.7 04 Δυτικής Στερεάς Ελλάδας 366.5 9.0 22.4 397.9 05 Ηπείρου 127.4 9.9 33.9 1.0 172.2 06 Αττικής 99.0 2.5 400.0 17.5 519.0 07 Ανατ. Στερεάς Ελλάδας 773.7 9.9 165.9* 12.6 962.1 08 Θεσσαλίας 1 550.0 12.0 54.0 1 616.0 09 Δυτικής Μακεδονίας 609.4 7.9 43.7 30.0 80.0 771.0 10 Κεντρικής Μακεδονίας 527.6 8.0 99.8 80.0 715.4 11 Ανατολικής Μακεδονίας 627.0 5.8 32.0 664.8 12 Θράκης 825.2 7.1 27.9 11.0 871.2 13 Κρήτης 320.0 10.2 42.3 372.5 14 Νήσων Αιγαίου 80.2 6.8 37.2 124.2 Σύνολο χώρας 6 833.4 105.4 1 045.0 158.1 100.0 8 242.8 * Από αυτά, 41.6 αφορούν στην ύδρευση του διαμερίσματος και 124.3 την ύδρευση της Αθήνας ** Νερό ψύξης από ΑΗΣ
Άρδευση Οι αγροτικές καλλιέργειες αποτελούν το μεγαλύτερο καταναλωτή νερού στη χώρα με σοβαρά προβλήματα σπατάλης εξαιτίας των μεθόδων άρδευσης που χρησιμοποιούνται. Το ποσοστό των αρδευόμενων γεωργικών γαιών ανέρχεται στο 32% του συνόλου αυτών, ενώ περίπου το 60% των πεδινών εδαφών αρδεύεται. Από τα συλλογικά εγγειοβελτιωτικά έργα αρμοδιότητας του Υπουργείου Γεωργίας αρδεύεται ποσοστό 40% της συνολικά αρδευόμενης έκτασης, δηλαδή 5.200.000 στρέμματα επί συνόλου 13.200.000. Από αυτά το 35-40% αρδεύεται με επιφανειακές μεθόδους, το 50-55% με συστήματα καταιονισμού και το 10% με στάγδην άρδευση και λοιπά συστήματα μικροαρδεύσεων (Υπουργείο Γεωργίας, 2002).
ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ Η διαθεσιμότητα νερού μιας περιοχής ερμηνεύεται ως το ποσό του νερού που αυτή η περιοχή διαθέτει και πόσο από αυτό δύναται να κατανεμηθεί στις διάφορες χρήσεις. Η διαθεσιμότητα του νερού μιας περιοχής εξαρτάται από την ποσότητα νερού που δέχεται η περιοχή αυτή από τις βροχοπτώσεις, το πώς αυτό το νερό διακινείται με βάση τα επιφανειακά και υπόγεια χαρακτηριστικά της, καθώς και την χρήση που αυτό επιδέχεται. Η συγκράτηση του επιφανειακού νερού, μπορεί να πραγματοποιηθεί με τεχνικά έργα που συλλέγουν και «αποθηκεύουν» το νερό σε επιφανειακούς χώρους ταμίευσης. Στους υπόγειους υδροφορείς το νερό φτάνει μόνο στις περιοχές εκείνες που τα γεωλογικά πετρώματα επιτρέπουν την διακίνηση και αποθήκευσή του. Η υπερβολική χρήση του διαθέσιμου νερού, μπορεί να οδηγήσει μία περιοχή σε εξάντληση των υδατικών αποθεμάτων της, που οδηγεί σε υποβάθμιση τόσο των επιφανειακών συστημάτων, όσο και των υπεδαφικών.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΡΩΝ
Διοικητική δομή διαχείρισης εγγειοβελτιωτικών έργων
Διοικητική δομή διαχείρισης εγγειοβελτιωτικών έργων Ο.Ε.Β Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων Γ.Ο.Ε.Β 10 Γενικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων (Έργα Α Τάξης) Τ.Ο.Ε.Β 399 Τοπικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων (Έργα Β Τάξης)
Βασικότερα προβλήματα όλων των ΤΟΕΒ ΥΠΕΡΟΓΚΑ ΠΟΣΑ ΣΤΗ ΔΕΗ ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΟΦΕΙΛΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΓΟΕΒ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Η όλη μελέτη των Οργανισμών έδειξε ότι σημαντικά προβλήματα στη λειτουργία τους αφορούν: Χωροταξικό σχεδιασμό: έργων αρδευόμενων εκτάσεων οργανισμών διαχείρισης. Διαχειριστική οργάνωση: διοικητική λειτουργική - εισπρακτική και οδηγιών με στόχο την αειφορία των φυσικών πόρων (νερό και έδαφος). Αναπτυξιακή προοπτική: ποιότητα και αξία προϊόντων ανταγωνιστικότητα και εκσυγχρονισμός συστημάτων. Εισπρακτική πολιτική: αποτελεί το κυρίαρχο πρόβλημα, το οποίο από το 1972 και μετά, αντιμετωπίζεται περιστασιακά και πελατειακά, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τα υφιστάμενα παντού ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Απαιτείται ΑΜΕΣΟΣ ΑΝΑΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ Ο.Ε.Β
Υπεράντληση νερού
ΥΠΕΡΑΝΤΛΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΑΜΕΣΑ ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Γενικά, η κατανάλωση του αρδευτικού νερού σήμερα στην Ελλάδα, σε σχέση με τις ανάγκες, μπορεί να θεωρηθεί και ως υπεράντληση, αφού σπαταλάτε μέχρι και 40% περισσότερο νερό από αυτό που απαιτείται. Για παράδειγμα, το πρωτεύον και δευτερεύον επιφανειακό αρδευτικό δίκτυο πολλών έργων έχει απώλειες κατά τη μεταφορά και διανομή του νερού που φτάνουν και το 30%. Σε εθνικό επίπεδο, οικονομία στο νερό άρδευσης μπορεί να απελευθερώσει σημαντικές ποσότητες νερού για άλλες χρήσεις. Η χρήση προηγμένων τεχνολογιών άρδευσης, η ανακύκλωση νερού και η μείωση των απωλειών στην αποθήκευση, μεταφορά και εφαρμογή του νερού, αποτελούν σημαντικά στοιχεία αντιμετώπισης της όλο και αυξανόμενης κατάστασης ανάγκης νερού. Σημαντικά στοιχεία επίσης αποτελούν, ο περιορισμός του χρόνου άρδευσης στο δεκατετράωρο μεταξύ 18.00 και 08.00 και ο συνεχής έλεγχος κατά την άντληση από γεωτρήσεις, ώστε να μην υπάρξει μεγάλος υποβιβασμός στον υπόγειο υδροφορέα, γεγονός που θα προκαλέσει, πέραν των άλλων και καταστροφή της ίδιας της γεώτρησης.
ΥΠΕΡΑΝΤΛΗΣΗ Οι νόμιμες γεωτρήσεις προϋποθέτουν έκδοση άδειας λειτουργίας, η οποία υπογράφεται από τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας και διέπονται από συγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές. Η άρνηση έκδοσης άδειας γεώτρησης για έναν ή περισσότερους από τους παραπάνω λόγους καθώς και η ολοένα αυξανόμενη ζήτηση νερού άρδευσης, ιδιαίτερα στις περιοχές όπου υπάρχει μεγάλη αύξηση των αρδευόμενων εκτάσεων και μάλιστα με ιδιαίτερα υδροβόρες θερινές ετήσιες καλλιέργειες, οδήγησαν τους γεωργούς στην διάνοιξη πολλών παράνομων γεωτρήσεων. Οι γεωτρήσεις αυτές οδηγούν συνήθως σε υπεράντληση νερού, πολλαπλάσια της ποσότητας συγκράτησης νερού που έχει ο υπόγειος υδροφορέας, όσο και από τον ρυθμό ανανέωσης του νερού που αυτός έχει σε ετήσια βάση. Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού είναι η υπεράντληση των υδροφόρων και η εμφάνιση φαινομένων υφαλμύρωσης των παράκτιων περιοχών και τελικά της ερημοποίησης.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΡΩΝ
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΡΩΝ
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΡΩΝ
(Πηγή:http://europa.eu.int/scadplus/leg/el/lvb/l60023.htm)
Φυσικό Περιβάλλον Ανθρωπογενές Περιβάλλον Ανάγλυφο Βλάστηση Έδαφος Υπέδαφος Νερό Άλλα Αστικό (σπίτια, δρόμοι, γραμμές ζωής, άλλα) Αγροτικό (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, άλλα) Βιομηχανικό (βιομηχανία, βιοτεχνία, άλλα) Μεγάλα τεχνικά έργα υποστήριξης (οδικά, λιμενικά, αερομεταφορών, φράγματα, άλλα) Άλλα
Φυσικό περιβάλλον χρόνο μεταβάλλεται εξελίσσεται Ανθρωπογενές περιβάλλον χρόνο μεταβάλλεται καλή διαχείριση εξελίσσεται κακή διαχείριση υποβαθμίζεται Φυσικό περιβάλλον Δυναμικότητα Ανθρωπογενές περιβάλλον Ανάγκες ΑΕΙΦΟΡΙΑ
Φυσικό Περιβάλλον Ανθρωπογενές σύνολο στοιχείων που χαρακτηρίζεται από Ποιοτικά δεδομένα Ποσοτικά δεδομένα Πίνακας Πίνακας π.χ. χαρακτηρισμός ρέμα ή ποτάμι γραμμή ύδρευσης Δεδομένα: περιγραφικά και αριθμητικά μήκος, πλάτος, κλπ. μήκος, διάμετρος, κλπ. Σχεσιακά δεδομένα
Διαχείριση πληροφοριών: συνδυασμός συσχέτιση επιπέδων πληροφόρησης ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ (νόμοι, αποφάσεις, άλλα) Σχεδιασμός Διαχείρισης Υπολογισμοί Προγραμματισμός ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΧΡΗΣΤΗ Ερωτήματα
ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΔΗΜΟΥ ΜΟΥΡΕΣΙΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΑΣ & ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ & ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΡΓΟΥ: Δρ. Γ. ΜΙΓΚΙΡΟΣ, Καθηγητής Γεωλογίας
ΥΔΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΔΗΜΟΥ ΜΟΥΡΕΣΙΟΥ υπερεπάρκεια για υδρευτικούς σκοπούς (πλεόνασμα 2.576m3 ή 95 % του συνόλου των αναγκών) έλλειμμα για αρδευτικούς σκοπούς. οι μέγιστες ημερήσιες καταναλώσεις για άρδευση και κτηνοτροφία τον μήνα Αύγουστο υπολογίζονται σε 17.534m3. Η ελάχιστη συνολική ημερήσια παροχή των πηγών τον Αύγουστο υπολογίζεται σε 13.071m3 ενώ κατά τους μήνες Μάιο και Ιούνιο > 21.558m3 Ημερήσιες υδρευτικές και αρδευτικές ανάγκες για τον μήνα Αύγουστο συνοψίζονται σε 20.233m3 Το ισοζύγιο προσφοράς ζήτησης νερού είναι ελλειμματικό τις ημέρες αιχμής με μέγιστη τιμή της τάξης των 7.162 m3, σε επίπεδο Δήμου ή κατά 35,4 % του συνόλου των αναγκών. Αντίθετα κατά τους μήνες Μαιο και Ιούνιο είναι σαφέστατα πλεονασματικό.
ΙΕΡΑΠΕΤΡΑ - ΝΗΣΟΣ ΚΡΗΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΑΝΑΓΚΗ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ Ή ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ Δρ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ Π. ΜΙΓΚΙΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ Δ/ΝΤΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΑΣ & ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ & ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΡΩΝ Περιφέρεια Κρήτης ΑΡΔΕΥΣΙΜΗ ΕΚΤΑΣΗ ΑΡΔΕΥΘΕΙΣΑ ΕΚΤΑΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚ Η ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗ ΣΗ ΜΕ ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΜΕ ΑΝΤΛΗΣΗ ΣΥΝΟΛΟ ΜΕ ΠΟΣΟΣΤΟ ΜΕ ΒΑΡΥΤΗΤ ΑΝΤΛΗΣΗ ΣΥΝΟΛΟ ΑΡΔΕΥΣΕΩ Α Σ % ΒΑΘΜΟΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΕ ΩΣ ΛΑΣΙΘΙ ΗΡΑΚΛΕΙΟ 8366,40 50052,53 58238,93 12516,00 53333,60 65849,60 137,56 171,86 ΧΑΝΙΑ 7100,00 84780,00 91880,00 4400,00 66580,00 70980,00 76,38 96,94 ΡΕΘΥΜΝΟ 9483,00 10300,00 19783,00 7800,00 7100,00 14900,00 72,60 100,00 ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ 24949,40 145132,53 169901,93 24716,00 127013,60 151729,60 95,51 122,93
ΜΕΛΕΤΗ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΗΓΩΝ ΚΑΙ ΕΣΤΙΩΝ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΠΗΝΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ, ΕΛΕΓΧΩΝ ΤΩΝ ΕΚΡΟΩΝ ΣΤΟΝ ΠΗΝΕΙΟ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΟΥΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΚΤΕΣ (ΠΑΡΑΚΤΙΕΣ ΖΩΝΕΣ ΚΑΙ ΛΙΜΝΕΣ) ΚΑΙ ΛΗΨΗΣ ΜΕΤΡΩΝ
Βλέποντας τον Πηνειό προκύπτει εύλογα το ερώτημα «οι τοπικές κοινωνίες τι αναμένουν από τον Πηνειό και πως τον χρησιμοποιούν;» Αυτές πρέπει άμεσα να προσδιορίσουν τι είναι ο Πηνειός: (α) Αποστραγγιστικός αποχετευτικός ανοικτός αγωγός λυμάτων; (β) Υδρομεταφορέας στερεών κλπ. αποβλήτων και παράλληλα τοπικά ταμιευτήρας νερού άρδευσης, αμμορυχείο κλπ.; (γ) Αρδευτικό και αποστραγγιστικό κανάλι; Τα προαναφερθέντα προσδιορίζουν σήμερα ατυχώς τον Πηνειό ποταμό, στον οποίο κανείς πλέον δεν μπορεί να προσδώσει τον ορισμό ποταμός. Πολλά από τα έργα που γίνονται ακόμη και σήμερα δεν προσδιορίζουν κατάσταση και χρήσεις επιτρεπτές για ποτάμιο σύστημα, τόσο επιστημονικά και νομικά, όσο και κοινωνικά.
Οι 10 (δέκα) διαφορετικές ζώνες πηγών ρύπανσης του Πηνειού. ΖΩΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΗΓΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Ζ. 1 Καλαμπάκας ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ* Αστική Κτηνοτροφική Ζ. 2 Σαρακήνα - Διπόταμος ΑΓΡΟΤΙΚΗ - Κτηνοτροφική, Γεωργική Βιομηχανική Αστική Ζ. 3 Τρικάλων ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ (Κτηνοτροφική, Γεωργική) Αστική Ζ. 4 Σερβωτά - Πηνειάς Ζ. 5 Κουτσόχερο - Τερψιθέα ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗ (- ΓΕΩΡΓΙΚΗ) Αστική, Βιομηχανική ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗ - ΓΕΩΡΓΙΚΗ Αστική, Βιομηχανική Ζ. 6 Λάρισα ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΣΤΙΚΗ Αγροτική Ζ. 7 Φαλάνα - Βρυότοπος Ζ. 8 Αμπελώνας - Ροδιά ΓΕΩΡΓΙΚΗ Αστική ΑΓΡΟΤΙΚΗ (ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗ-ΓΕΩΡΓΙΚΗ) Βιομηχανική Αστική Ζ. 9 Παραπόταμος Γόννοι (Ιτέα) ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗ Γεωργική Βιομηχανική Αστική Ζ. 10 Δέλτα Πηνειού ΓΕΩΡΓΙΚΗ Αστική Κτηνοτροφική * Τα κεφαλαία αφορούν συμμετοχή στη ρύπανση με ποσοστό μεγαλύτερο του 40%.
Ανασυγκρότηση των Τ.Ο.Ε.Β. Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ηλείας (Γ.Ο.Ε.Β. Πηνειού Αλφειού), Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος ΦΟΡΕΑΣ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΗΛΕΙΑΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΝΙΚΟ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ & ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΑΣ & ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΡΓΟΥ Δρ. Γ. ΜΙΓΚΙΡΟΣ, Καθηγητής Γ.Π.Α.
Κύριοι σκοποί έργου Άρδευση, στράγγιση, αξιοποίηση λιμνοθαλασσών Έκταση έργου - Αρδεύσιμη 122.486 στρέμματα - Στραγγιζόμενη 122.486 στρέμματα Κατάταξη εξυπηρετουμένων εκτάσεων - Αρδεύσιμες με βαρύτητα 26.731 στρέμματα - Αρδεύσιμες με άντληση 95.755 στρέμματα Υπεύθυνοι φορείς - Μελέτη κατασκευή Υπουργεία Δημ. Έργων και Γεωργίας - Λειτουργία συντήρηση Γ.Ο.Ε.Β, Πηνειού-Αλφειού, 4 Τ.Ο.Ε.Β. (Α Πύργου, Β Πύργου, Επιταλίου, Πελοπίου) Υδατικοί πόροι (Προέλευση Διαθέσιμες ποσότητες) Αλφειός ποταμός Q = 15 μ 3 /δλ (ελάχιστη) Κύρια επιμέρους έργα - Φράγμα εκτροπής Αλφειού ποταμού στη θέση Φλόκα - Δέκα αντλιοστάσια τεχνητής βροχής L = 335 μ Q = 13.4 μ 3 /δλ, Η = 70-120 μ, Ν = 24000 ΚVΑ Q = 32 μ 3 /δλ, Ν = 5000 ΚVΑ - Τέσσερα αντλιοστάσια στραγγίσεως - Επενδυμένα δίκτυα διωρύγων - Σωληνωτά δίκτυα τεχνητής βροχής - Στραγγιστικά δίκτυα ανοικτών τάφρων
ΧΑΡΤΗΣ ΕΡΓΩΝ ΝΕΡΟΥ ΣΤΟΝ ΑΛΦΕΙΟΥ
ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Μέλη ΑΛΦΕΙΟΣ ~15.000 ΠΗΝΕΙΟΣ ~18.500 Εκτάσεις ΑΛΦΕΙΟΣ 121.700 στρ. ΠΗΝΕΙΟΣ 182.642 στρ. Προσωπικό Ανειδίκευτο. Η πλειοψηφία του τεχνικού προσωπικού είναι εμπειροτεχνικό. Δεν υπάρχει επιστημονική στήριξη των αγροτών και πληροφόρηση σχετικά με νέες τεχνικές άρδευσης.
ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Παλαιότητα του δικτύου Ελάχιστη ή καθόλου συντήρηση των έργων του δικτύου. Μεγάλες απώλειες νερού. Πηνειός ~15% Αλφειός ~20% Μεγαλύτερη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. Αγροτική Οδοποιία Κρίνεται επαρκής αλλά βρίσκεται σε αρκετά κακή κατάσταση. Βασικοί υπεύθυνοι, κυρίως, οι ίδιοι οι αγρότες. Απαγορευμένες αρδευτικές μέθοδοι Κατάκλυση και Άντληση Άντληση σε γεωτρήσεις (αρκετές παράνομες) λόγω υψηλής παραγωγικότητας εκτός αρδευτικής περιόδου. Κατάκλυση σε μικρές μόνο εκτάσεις Σχέσεις με τους άλλους Οργανισμούς. Κανένα βασικό πρόβλημα στις σχέσεις μεταξύ των ΤΟΕΒ. Πολλά προβλήματα και παράπονα εκφράστηκαν σχετικά με τις αρμοδιότητες και ευθύνες του ΓΟΕΒ. Αποτέλεσμα: Οι ΤΟΕΒ αρνούνται να πληρώνουν τις εισφορές στον ΓΟΕΒ.
Κοστολόγηση νερού Κοστολόγηση νερού ανά μέθοδο άρδευσης (μέσες τιμές) Στρέμματα 2001-2009 ΠΗΝΕΙΟΣ Στρέμματα 2001-2009 ΑΛΦΕΙΟΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ/ΕΤΟΣ Άρδευση με βαρύτητα: 18 /στρ. Στάγδην άρδευση: 15 /στρ. Πάγια τέλη: 6 /στρ. 110.482 στρ. 7.427 στρ. 68.461 στρ. 52.987στρ. 8.519 στρ. 61.129 στρ. ΠΗΝΕΙΟΣ ~ 3.000.000 ΑΛΦΕΙΟΣ ~1.500.000 ΔΑΠΑΝΕΣ TOEB ΠΗΝΕΙΟΥ - ΕΤΟΣ 2009 ΠΟΣΟ ΣΕ uro ΤΟΕΒ ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ ΤΟΕΒ ΜΥΡΤΟΥΝΤΙΩΝ ΤΟΕΒ ΣΑΒΑΛΙΩΝ ΤΟΕΒ ΑΜΑΛΙΑΔΟΣ ΣΥΝΟΛΟ ΔΑΠΑΝΕΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ 47,959 180,635 101,545 7,543 337,683.00 ΔΑΠΑΝΕΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΕΩΣ 90,738 452,010 158,955 120,650 822,354.00 ΔΑΠΑΝΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ 30,329 672,605 344,739 24,001 1,071,675 ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΓΟΕΒ 28,202 344,514 194,758 131,451 698,926 ΛΟΙΠΑ ΕΞΟΔΑ 6,603 71,027 71,685 30,199 179,515 ΣΥΝΟΛΟ ΔΑΠΑΝΩΝ 203,833 1,720,792 871,683 313,846 3,110,155 ΠΗΝΕΙΟΣ ΕΤΗΣΙΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ~110.000 ΔΑΠΑΝΕΣ TOEB ΑΛΦΕΙΟΥ - ΕΤΟΣ 2009 ΠΟΣΟ ΣΕ uro ΤΟΕΒ Α ΠΥΡΓΟΥ ΤΟΕΒ Β ΠΥΡΓΟΥ ΤΟΕΒ ΕΠΙΤΑΛΙΟΥ ΤΟΕΒ ΠΕΛΟΠΙΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΔΑΠΑΝΕΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ 50,512 210,268 59,776 73,530 394,086.00 ΔΑΠΑΝΕΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΕΩΣ 86,484 201,985 52,280 93,267 434,016.00 ΔΑΠΑΝΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ 189,087 242,894 301,858 223,458 957,297 ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΓΟΕΒ 108,958 167,990 133,000 77,554 487,502 ΛΟΙΠΑ ΕΞΟΔΑ 41,059 13,869 10,771 34,955 100,654 ΣΥΝΟΛΟ ΔΑΠΑΝΩΝ 476,101 837,007 557,685 502,766 2,373,559 ΑΛΦΕΙΟΣ ΕΤΗΣΙΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ~874.000