Τ χ η ς ( Ο ) Χ α ρ ά λ α μ π ο ς Ε υ σ τ ρ α τ ί δ η ς ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΟΝ ΣΤΡΑΤΟ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥΣ 1
Σ κ ο π ό ς ε ρ γ α σ ί α ς Προσέγγιση Οικονομικής συγκυρίας με Κοινωνικούς όρους Καταγραφή επίδρασης Οικονομίας σε Κοινωνική και Στρατιωτική ζωή 2
Π ε ρ ί γ ρ α μ μ α Π α ρ ο υ σ ί α σ η ς 1 Κοινωνιολογία και η σχέση της με την Οικονομία 2 3 Διεπίδραση Κοινωνιολογίας Οικονομίας μέχρι τον 21 ο αιώνα Διεθνής Συγκυρία τον 21 ο αιώνα με αναφορά στο σύγχρονο Κοινωνικο-Οικονομικό Περιβάλλον στην Ελλάδα 4 Επίδραση Κρίσης στον Στρατό 5 Επίδραση Κρίσης στον Επαγγελματία Στρατιώτη 3
Κ ο ι ν ω ν ι ο λ ο γ ί α 1 2 3 Ερμηνεία λειτουργίας κοινωνίας Συνισταμένη κοινωνικών πεδίων Σωκράτης Διαμόρφωση σχέσεων ανθρώπων Δικαιοσύνη Πολιτική Ηθική Οικονομία Η Οικονομία ανεξάρτητος Επιστημονικός κλάδος 4
- 1 8 ο α ι ώ ν α Κοινωνιολογία Οικονομία Επηρεάζει την οικονομία Δεν επηρεάζεται από την Οικονομία Επηρεάζεται από την Κοινωνιολογία Δεν επηρεάζει την Κοινωνιολογία 5
1 9 ο ς 2 1 ο ς α ι ώ ν α ς Κυριαρχία Αγοράς στις Δυτικές Κοινωνίες Καπιταλιστικό Μοντέλο Παραγωγής: Μεγιστοποίηση παραγωγής Μεγιστοποίηση κέρδους Καταμερισμός εργασίας Ενίσχυση ρόλου αγοράς, καταναλωτισμός Η αγορά καθορίζει την οικονομική πολιτική του κράτους, περιστολή του κράτους πρόνοιας Η αγορά ως προνομιακός τομέας της οικονομίας, την καθιστά ισχυρό παράγοντα διαμόρφωσης της κοινωνικής μεταβολής, άρα της κοινωνιολογίας 6
Χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά Α γ ο ρ ά ς Αποσύνδεση Δαπάνης από το εισόδημα Ενίσχυση κατανάλωσης με δανεισμό για διατήρηση υψηλής ζήτησης Αύξηση ΑΕΠ Η κατανάλωση ΔΕΝ είναι συνάρτηση της παραγωγικής διαδικασίας, αλλά της ύπαρξης χρημάτων 7
Χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά Α γ ο ρ ά ς ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ «Φυσικός» τρόπος απόκτησης αγαθών δια μέσου της οικονομίας του οίκου (νοείται το κράτος) προς ικανοποίηση των αναγκών του και μάλιστα μέσω της πρωτογενούς παραγωγής ή της ανταλλαγής αγαθών που παράγονται από τον οίκο. «Μη Φυσικός» τρόπος απόκτησης αγαθών: η κατανάλωση αποτελεί κύριο σκοπό κι εξαρτάται από την ύπαρξη χρημάτων. Εκδηλώνεται μέσω των «χρηματιστικών» ασχολιών, δηλαδή της κερδοσκοπίας, του εμπορίου, του εντόκου δανείου και του μονοπωλίου που έχουν σκοπό τη συσσώρευση χρήματος και τον πλουτισμό. 8
Π α ρ α γ ω γ ι κ ή Δ ι α δ ι κ α σ ί α Αλυσίδα παραγωγής-κατανάλωσης Πρωτογενής τομέας Μεταποίηση Υπηρεσίες Κατανάλωση 9
Π α ρ α γ ω γ ι κ ή Δ ι α δ ι κ α σ ί α Προσανατολισμός ελληνικής οικονομίας Σε τριτογενή παραγωγή. Ανάγκη σε ανθρώπινο δυναμικό υψηλοτέρου μορφωτικού επιπέδου και εξειδίκευσης. Τοποθέτηση στους τελευταίους κρίκους της αλυσίδας, χωρίς να υπάρχουν σε ικανή ανάπτυξη οι άλλοι δύο τομείς 10
«Κ Ρ Ι Σ Η» Κοινός παρονομαστής των κρίσεων στην Κοινωνία είναι η κοινωνική κατασκευή τους. Το είδος της κρίσης καθορίζεται από την ποσόστωση των κοινωνικών πεδίων. Η κατάταξη των κρίσεων κατά είδος είναι δυναμική και μεταβαλλόμενη. 11
Π α ρ ο υ σ ί α σ η Κ Ρ Ι Σ Η Σ 2 0 0 8 - σ ή μ ε ρ α Χρηματοπιστωτική Κρίση (κρίση ενυπόθηκων δανείων υψηλού κινδύνου) Οικονομική Ύφεση (κρίση της πραγματικής οικονομίας) Κρίση Απασχόλησης Στάδιο 1 Στάδιο 2 Στάδιο 3 12
Π α ρ ο υ σ ί α σ η Κ Ρ Ι Σ Η Σ 2 0 0 8 - σ ή μ ε ρ α ΕΜΣ ΔΝΤ εφαρμογή δοκιμασμένης πολιτικής Στόχοι πολιτικής, η «Μείωση Ελλείμματος» μέσω: Μείωσης συντάξεων Μείωσης μισθών Μείωσης κοινωνικών δαπανών Συρρίκνωσης κράτους πρόνοιας Ευελιξίας εργασιακών σχέσεων Ελαστικότητας δημοσίων δαπανών Χρηματιστηριακής Οικονομίας 13
Π α ρ ο υ σ ί α σ η Κ Ρ Ι Σ Η Σ 2 0 0 8 - σ ή μ ε ρ α Χρηματοπιστωτική Κρίση (κρίση ενυπόθηκων δανείων υψηλού κινδύνου) Οικονομική Ύφεση (κρίση της πραγματικής οικονομίας) Κρίση Απασχόλησης Στάδιο 1 Στάδιο 2 Στάδιο 3 Στάδιο 4 Στάδιο 5 Στάδιο 6 Κρίση Εισοδήματος Μισθωτής Εργασίας Κρίση κράτους πρόνοιας Κρίση Ανασφάλειας, Αβεβαιότητας 14
Π α ρ ο υ σ ί α σ η Κ Ρ Ι Σ Η Σ 2 0 0 8 - σ ή μ ε ρ α Συνέπειες στον Πολίτη Ανασφάλεια Αβεβαιότητα Αδυναμία λειτουργίας ως καταναλωτής, αποσυντονισμός οικονομικά - κοινωνικά 15
Π α ρ ο υ σ ί α σ η Κ Ρ Ι Σ Η Σ 2 0 0 8 - σ ή μ ε ρ α Όριο Φτώχειας Ελλάδα 2009: 27,0% Ελλάδα 2016: 35,0% μ.ο. ευρωζώνης 2016: 22,5% Δείκτης Υλικής Στέρησης Ελλάδα 2016: 4,0 >= 4,0 : «ακραία υλική στέρηση» μ.ο. ευρωζώνης 2016: 3,5 Ικανοποίηση Ελλάδα: Έλλειψη ικανοποίησης από την εργασία, την οικονομική κατάσταση, τη στέγαση λόγω της εργασιακής και οικονομικής ανασφάλειας. 16
Π α ρ ο υ σ ί α σ η Κ Ρ Ι Σ Η Σ 2 0 0 8 - σ ή μ ε ρ α Συμπεράσματα Η Οικονομική Ύφεση είναι γεγονός της οικονομικής σφαίρας, αλλά η προβολή της στην κοινωνία, δηλαδή η αποτίμησή της από τα υποκείμενα και οι επιπτώσεις της στην ψυχολογία και τη συμπεριφορά τους, διαμορφώνει τελικά την κοινωνία. Η εξάρτηση της κοινωνικής συνοχής από την κατανάλωση κι όχι την παραγωγή, οδήγησε στην υποβάθμισή της, ακολουθώντας την οικονομική υποβάθμιση. 17
Σ τ ρ α τ ό ς Ο Στρατός είναι Οργανισμός του Κράτους που λειτουργεί υπό τον έλεγχό του. Αξιοποιείται για την επίτευξη των σκοπών του κράτους και οπωσδήποτε για την υπεράσπισή του από εξωτερικές απειλές. Σύνθεση Αποτελείται από Ανθρώπινο δυναμικό: Που επιδιώκει μόνιμη καριέρα στις ΕΔ Εξειδικευμένο στην αποστολή του στην ειρήνη και τον πόλεμο 18
Σ τ ρ α τ ό ς Λόγοι εμφάνισης (20 ος αι.) Εξέλιξη στρατιωτικής τεχνολογίας Αλλαγή μορφής πολέμου (από ολοκληρωτικό σε αποτροπής) Εμφάνιση μεγάλων πολιτικοστρατιωτικών μορφωμάτων 19
Σ τ ρ α τ ό ς / Ε λ λ ά δ α Ανάγκη δημιουργίας Η εξάλειψη των εντάσεων μεταξύ των χωρών της Ευρώπης Η φύση των αναφυομένων κρίσεων στον κόσμο Στόχοι Ενόπλων Δυνάμεων Μικρότερος ποσοτικός όγκος, όσον αφορά την αριθμητική διάσταση, αυξάνοντας την κινητικότητα και την αποτελεσματικότητα. Αντιμετώπιση οποιονδήποτε κρίσεων σε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο και τον Ενιαίο Αμυντικό Χώρο, στον ελάχιστο δυνατό χρόνο. Προσαρμογή στα νέα δεδομένα που επιβάλλουν και αποστολές εκτός συνόρων από δυνάμεις υψηλού επιπέδου. 20
Σ τ ρ α τ ό ς / Ε λ λ ά δ α Εμπιστοσύνη κοινωνίας στο στρατό Πανελλαδική έρευνα σε δείκτες εμπιστοσύνης για θεσμούς από το 2007 έως το 2015: Ο στρατός είναι συνέχεια πρώτος σε εμπιστοσύνη μεταξύ των Θεσμών της κοινωνίας ενισχύοντας τη θετική εικόνα 21
Ο Σ τ ρ α τ ό ς σ τ η ν κ ρ ί σ η Τομείς που επηρεάζει η οικονομική δυσπραγία Χρηματοδότηση Δραστηριοτήτων Ανανέωση Ανθρωπίνου Δυναμικού 22
Χ ρ η μ α τ ο δ ό τ η σ η τ ο υ Σ τ ρ α τ ο ύ σ τ η ν κ ρ ί σ η Αμυντικές δαπάνες Δαπάνες για την απόκτηση και προμήθειες εξοπλισμών και υποδομών Προϋπολογισμός Μείωση Π/Υ την περίοδο 2009-2016 σε ποσοστό άνω του 50% Αμοιβές δαπανών για αποζημίωση προσωπικού (μισθοδοσία) Δαπάνες για την υποστήριξη και τη λειτουργία (λειτουργικά έξοδα και επιχειρήσεις, ασκήσεις) 23
Χ ρ η μ α τ ο δ ό τ η σ η τ ο υ Σ τ ρ α τ ο ύ σ τ η ν κ ρ ί σ η Μισθοδοσία Μείωση μισθολογικού κόστους κατά 25% μεταξύ των ετών 2009-2017 Λειτουργικές Δαπάνες Μείωση δαπανών αποζημιώσεων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, οδοιπορικών εξόδων κατά 70% μεταξύ 2010-2017 Μείωση δαπανών λειτουργικών εξόδων κατά 35% μεταξύ 2010-2017. Στατιστικά στοιχεία από ακριτικό Σχηματισμό, όπου το επίπεδο Οργάνωσης και Στελέχωσης δεν έχει μεταβληθεί και το επιτελούμενο έργο παραμένει ως έχει 24
Π ρ ο σ ω π ι κ ό τ ο υ Σ τ ρ α τ ο ύ σ τ η ν Κ ρ ί σ η Έτη Υπηρεσίας με την ιδιότητα του Επαγγελματία Αξκοί περίπου 15,50 % Υπαξκοί >= 25 έτη 3,00 % 18 24 έτη 21,00 % 14 17 έτη 10,00 % 7 13 έτη 45,00 % 3-6 έτη 3,50 % 0 2 έτη 2,00 % 25
Ε π α γ γ ε λ μ α τ ί ε ς Σ τ ρ α τ ι ω τ ι κ ο ί Στρατός 1. Ο Στρατός παράγοντας διαμόρφωσης χαρακτήρα, αλλά όχι ανατροπής του. Το άτομο κατατάσσεται στον Στρατό ενήλικας, άρα διαμορφωμένος. 2. Οργανισμός με παραδοσιακούς δεσμούς και κώδικες επικοινωνίας Κοινωνικοποίηση στον Στρατό 3. Ανάπτυξη χαρακτηριστικών Στρατιωτικής κουλτούρας για ομοιομορφοποίηση, όχι ταυτοποίηση. 4. Σκοπός η ένταξη στη στρατιωτική ομάδα, χωρίς να απορρίπτονται οι γενικότερες ηθικοκοινωνικές αξίες του ευρύτερου συνόλου. Στόχος η διαμόρφωση αποτελεσματικού στρατιώτη και ευυπόληπτου πολίτη. 5. Ο Στρατιωτικός δε χάνει την ιδιότητα του πολίτη. 26
Ε π α γ γ ε λ μ α τ ί ε ς Σ τ ρ α τ ι ω τ ι κ ο ί / Ε λ λ ά δ α Χαρακτηριστικά Επαγγελματιών Στρατιωτικών 1.Οι Στρατιωτικοί σε συμπόρευση με την κοινωνική πραγματικότητα. 2.Ο γάμος (παραδοσιακή αξία) αποτιμάται υψηλά. 27
Ε π α γ γ ε λ μ α τ ί ε ς Σ τ ρ α τ ι ω τ ι κ ο ί / Ε λ λ ά δ α Σύγχρονη Συζυγία 1. Και οι δύο σύζυγοι εργαζόμενοι 2. Ενεργή ενασχόληση και των δύο συζύγων στο σπίτι και την ανατροφή των παιδιών 3. Μεγάλες καταναλωτικές απαιτήσεις νοικοκυριών Ιδιαίτερες Συνθήκες Εργασίας 1. Μεταθέσεις 2. Υπηρεσιακές Υποχρεώσεις με συχνή απουσία από το σπίτι Δυσχέρειες 1. Πολυπλοκότητα ρόλων εντός οικογενείας 2. Ένταση μεταξύ των μελών της οικογένειας. 3. Προσαρμογή οικογένειας σε νέα περιβάλλοντα ή χωρίς την παρουσία ενός γονέα. 4. Άγχος για επιτυχή επιτέλεση γονεακού ρόλου. 28
Ε π α γ γ ε λ μ α τ ί ε ς Σ τ ρ α τ ι ω τ ι κ ο ί / Ε λ λ ά δ α Πρακτικές βελτίωσης ατομικής / οικογενειακής ευημερίας Μέτρα για τη συμφιλίωση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής. Διευκόλυνση καθημερινότητας. Επίλυση ατομικών οικογενειακών και εργασιακών προβλημάτων. 29
Ε π α γ γ ε λ μ α τ ί ε ς Σ τ ρ α τ ι ω τ ι κ ο ί κ α ι Κ ρ ί σ η Προκλήσεις Διατήρηση επιχειρησιακού ρυθμού Ενόπλων Δυνάμεων και υψηλού ηθικού Ανταγωνισμός με αγορά εργασίας για διατήρηση κατάλληλου προσωπικού Ισχυρή αλληλεξάρτηση Οικογένειας και Εργασίας Απώλεια 1/3 ετησίων αποδοχών των Στελεχών 30
Ε π α γ γ ε λ μ α τ ί ε ς Σ τ ρ α τ ι ω τ ι κ ο ί κ α ι Κ ρ ί σ η Έρευνα σε στελέχη για την επίδραση της κρίσης Επίδραση οικονομικής κρίσης: 1. ανατροπή στα οικογενειακά δεδομένα ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: 2. σταδιακή ματαίωση προσδοκιών και στόχων 3. Αύξηση έντασης τριβών μεταξύ των μελών της οικογένειας Η οικονομική ύφεση (αποκοπή αποδοχών) δεν είναι από μόνη της ικανή να επηρεάσει τα Στελέχη. Η (κοινωνική) κρίση ως αποτέλεσμα της ύφεσης επηρεάζει τα Στελέχη (αβεβαιότητα, ανασφάλεια). Στήριξης στελέχους από την οικογένεια και την ελληνική κοινωνία 31
Α ν τ ί Ε π ι λ ό γ ο υ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Σύνθεση Κοινωνικών Πεδίων ΘΕΣΜΟΙ Στρατός Οργανωμένη κοινωνική Σφαίρα ΑΝΘΡΩΠΟΙ Πολίτες - Στρατιωτικοί Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Η Κ Α Τ Α Σ Κ Ε Υ Η Η Κοινωνία αποτελείται από Θεσμούς που συνθέτονται, συντηρούνται, μεταβάλλονται από Ανθρώπους Οι Άνθρωποι συμμετέχουν στην κοινωνία μέσα από Θεσμούς Οι Θεσμοί καθορίζονται από τους Ανθρώπους και καθορίζουν τη συμπεριφορά των ανθρώπων στην Κοινωνία. 32