Αναπτύσσοντας την Αξιολόγηση Τεχνολογίας Υγείας στην Ελλάδα: στάσεις και απόψεις των εταίρων (stakeholders) Κώστας Αθανασάκης Τομέας Οικονομικών της Υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας 1
Η ΑΤΥ ως πυξίδα της πολιτικής υγείας Στο πλαίσιο του αέναου ζητήματος της κατανομής των πόρων στην υγεία απαιτείται να λαμβάνονται τεκμηριωμένες αποφάσεις αναφορικά με: Την κλινική αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων στην υγεία Την οικονομική αποδοτικότητα των ανταγωνιστικών παρεμβάσεων υγείας Την ισότητα στις διαστάσεις της κατανομής Η βέλτιστη διαθέσιμη προσέγγιση απέναντι στο ζήτημα σήμερα εδράζεται στις αρχές της Αξιολόγησης της Τεχνολογίας Υγείας 2
Η ΑΤΥ ως απάντηση των συστημάτων υγείας στην κοινωνική ανάγκη για αναζήτηση της αξίας Chamova 2018 3
Αξιολόγηση Τεχνολογίας Υγείας διεθνώς: μια μακρά ιστορία 4
Αξιολόγηση Τεχνολογιών Υγείας: μια μεταρρύθμιση υπό εξέλιξη (και) στην Ελλάδα EUnetHTA 2018 5
Οι μεταρρυθμίσεις οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη το πλαίσιο εφαρμογής των πολιτικών Dobrow 2004 6
Η αναγκαιότητα εφαρμογής της ΑΤΥ είναι σχεδόν ομόφωνη Αποτελέσματα τηλεψηφοφορίας. Healthworld 2017 7
Ποιες είναι, όμως, οι απόψεις των εμπλεκομένων μερών (stakeholders) αναφορικά με τις προϋποθέσεις και τα χαρακτηριστικά της ανάπτυξης ενός συστήματος ΑΤΥ στην Ελλάδα; Αποτελέσματα μελέτης 8
Η μελέτη των αντιλήψεων και θεωρήσεων των εμπλεκομένων μερών αναφορικά με το ρόλο της ΑΤΥ στην Ελλάδα Σκοπός της μελέτης: Η διερεύνηση των απόψεων των υπευθύνων για την λήψη αποφάσεων και των εμπλεκομένων μερών (stakeholders) όσον αφορά την θέση και χρήση των μεθόδων της ATY στην διαδικασία λήψης αποφάσεων στην Ελλάδα Βασικά ερωτήματα: Πώς μπορεί να εφαρμοσθεί στο Ελληνικό Σύστημα Υγείας η ΑΤΥ; Τι αναμένεται από την εφαρμογή της; Ποια η ανάγκη ίδρυσης ενός οργανισμού/φορέα ΑΤΥ στην Ελλάδα; Ποιος ο πιθανός ρόλος του; Ποιος ο βαθμός ετοιμότητας του ελληνικού Συστήματος Υγείας για την πλήρη εφαρμογή μεθόδων ΑΤΥ; Tsakalogiannis, Karampli, Athanasakis and Kyriopoulos, 2017 9
Η μελέτη των αντιλήψεων και θεωρήσεων των εμπλεκομένων μερών αναφορικά με το ρόλο της ΑΤΥ στην Ελλάδα Μέθοδος: Ποιοτική έρευνα και ανάλυση δεδομένων με Framework Analysis Ημι-δομημένες συνεντεύξεις σε καθορισμένη ομάδα στελεχών οργανισμών ή ενώσεων: Ρυθμιστικοί Φορείς (Υπουργείο Υγείας, ΕΟΦ) Συμβουλευτικές/Γνωμοδοτικές επιτροπές (Επιτροπή Τιμών Φαρμάκων, Επιτροπή Λίστας, Επιτροπή Διαπραγμάτευσης) Βιομηχανία (ΣΦΕΕ, ΠΕΦ, Φαρμακευτικές Εταιρείες) Ακαδημαϊκά Ιδρύματα Λοιπά ενδιαφερόμενα μέρη (Ενώσεις ασθενών, Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Φαρμακοοικονομίας, ISPOR Greek Chapter) Saturation point: 15 συνεντεύξεις (ανώνυμες, κρυπτογραφημένες) Tsakalogiannis, Karampli, Athanasakis and Kyriopoulos, 2017 10
Η μελέτη των αντιλήψεων και θεωρήσεων των εμπλεκομένων μερών αναφορικά με το ρόλο της ΑΤΥ στην Ελλάδα Θεματικές ενότητες της συνέντευξης: Στάσεις και αντιλήψεις για την ΑΤΥ συνολικά Υποκειμενικός ορισμός Γνώσεις για την ΑΤΥ Ρόλος της ΑΤΥ στη λήψη αποφάσεων Πηγές ενημέρωσης για την ΑΤΥ και τη λήψη αποφάσεων Στάσεις και απόψεις για την ΑΤΥ στην Ελλάδα Δυνατότητα εφαρμογής Πεδίο εφαρμογής Διαδικασίες Ρόλος stakeholders Συνεργασία σε πανευρωπαϊκό επίπεδο Tsakalogiannis, Karampli, Athanasakis and Kyriopoulos, 2017 11
Αποτελέσματα της μελέτης 12
1. Στάσεις και αντιλήψεις απέναντι στην ΑΤΥ συνολικά: περιεχόμενο και ρόλος Σε γενικές γραμμές η ΑΤΥ αναγνωρίζεται από τους ερωτώμενους ως: Πολυδιάστατη διαδικασία, που αποσκοπεί στο να διευκρινίσει το συγκριτικό κλινικό και οικονομικό όφελος μιας θεραπείας Εργαλείο βελτίωσης της πρόσβασης των ασθενών, αλλά και ορθολογικών και τεκμηριωμένων αποφάσεων Άμεση ανάγκη Οι περισσότεροι συμμετέχοντες θεωρούν ότι έχει ρόλο στην διαδικασία αποζημίωσης μιας τεχνολογίας μετά το στάδιο της τιμολόγησης, για λόγους ταχύτητας διαδικασιών και εξοικονόμησης-ορθολογικής χρήσης πόρων Tsakalogiannis, Karampli, Athanasakis and Kyriopoulos, 2017 13
1. Στάσεις και αντιλήψεις απέναντι στην ΑΤΥ συνολικά: οι σημαντικές παράμετροι Συνοπτικά, η γνώση γύρω από τα γενικά θέματα της ΑΤΥ είναι επαρκής. Αναγνωρίζονται ως σημαντικές παράμετροι: η σημασία ύπαρξης σαφούς διαδικασίας η σημασία ύπαρξης κριτηρίων ο ρόλος της ΑΤΥ ως ευρύτερη διαδικασία απόφασης ότι δεν αφορά μόνο φάρμακα το ότι αποτελεί μια διαδικασία η οποία θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές Έχει 3 κομμάτια, το Health που είναι η συνολική εκτίμηση υγείας, το Technology για όλες τις τεχνολογίες υγείας και το Assessment που έχει 2 διαστάσεις, το ένα είναι η ανάλυση των αποτελεσμάτων και των εκβάσεων και του κόστους και η άλλη είναι η αποτίμηση Αναγνωρίζεται η εγχώρια παραγωγή έργου αλλά και οι καλές διεθνείς πρακτικές Tsakalogiannis, Karampli, Athanasakis and Kyriopoulos, 2017 14
2. Στάσεις και αντιλήψεις για την ΑΤΥ στην Ελλάδα: ζητήματα εφαρμογής Αναγνωρίζεται πως δεν υπάρχει σαφής και διαρθρωμένη διαδικασία ΑΤΥ στην Ελλάδα, αποσπασματικές μόνο κινήσεις Υπάρχει η δυνατότητα εφαρμογής κοινών μεθόδων με Ευρωπαϊκές χώρες, προσαρμοσμένων όμως στα εγχώρια επιδημιολογικά δεδομένα, ανάγκες και πολιτικές υγείας Εμπόδια: Πολιτική βούληση και γνώση Διαφάνεια συνεργασία φορέων Πρόβλημα κουλτούρας (Silo mentality) Τεχνογνωσία και ανθρώπινο προσωπικό Κόστος Έλλειψη στοιχείων Αξιοποιήσιμα RWE Οργάνωση Δημόσιας Διοίκησης είναι κρίμα που αυτή η συζήτηση γίνεται σήμερα και όχι το 1995 Tsakalogiannis, Karampli, Athanasakis and Kyriopoulos, 2017 15
2. Στάσεις και αντιλήψεις για την ΑΤΥ στην Ελλάδα: πεδία εφαρμογής Ως προϋποθέσεις για την εφαρμογή άμεση προτεραιότητα δίνεται στη συνεργασία των φορέων, τη διαφάνεια και την αλλαγή της κουλτούρας Πληροφορίες για αξιολόγηση: Επίπτωση Προϋπολογισμού (Budget impact) Θεραπευτική- κλινική αξία Έχω μια πολύ μεγάλη επιφύλαξη για τη δυνατότητα της διοίκησης να μπορεί να κατανοήσει αυτό το πλαίσιο (ΑΤΥ) και να συμμετέχει παραγωγικά Υποπληθυσμός νόσου Βαρύτητα αυτής (Burden of disease) κ.α Πεδίο εφαρμογής όχι μόνο οι νέες (καινοτόμες) θεραπείες αλλά και οι υπάρχουσες στις θεραπευτικές κατηγορίες που υπάρχει μεγάλη δαπάνη Tsakalogiannis, Karampli, Athanasakis and Kyriopoulos, 2017 16
2. Στάσεις και αντιλήψεις για την ΑΤΥ στην Ελλάδα: ευκαιρίες Οι συμμετέχοντες αναγνωρίζουν σημαντικές ευκαιρίες για την ανάπτυξη ενός συστήματος ΑΤΥ: Τη διεθνή εμπειρία στο ζήτημα Τη γενική απαίτηση των εταίρων για τη μετακίνηση προς ένα τέτοιο σύστημα λήψης αποφάσεων τις δεσμεύσεις της χώρας Τα τηρούμενα αρχεία καταγραφών (Big Data) Παραμένουν, όμως, επιφυλακτικοί στο ζήτημα των χρόνων (για την απόφαση) και στην παράμετρο της διαφάνειας Tsakalogiannis, Karampli, Athanasakis and Kyriopoulos, 2017...έχεις μια βιομηχανία, μια μεγάλη βιομηχανία πληροφοριών και υπηρεσιών γύρω από τις πληροφορίες της υγείας η οποία μπορεί να έχει και εξαγωγικό χαρακτήρα... 17
2. Στάσεις και αντιλήψεις για την ΑΤΥ στην Ελλάδα: το θεσμικό πλαίσιο Ανάγκη (και δέσμευση χώρας) για ίδρυση οργανισμού ΑΤΥ Ανεξάρτητου ή μέρους υπαρχουσών δομών (και οι 2 απόψεις) επειδή είναι λίγο δύσκολο να γίνει φορέας, θα μπορούσε να ενταχθεί η διαδικασία σε έναν υπάρχοντα φορέα ναι πρέπει να γίνει ένας ανεξάρτητος οργανισμός. Είναι ώριμο Με γνωμοδοτικό μάλλον χαρακτήρα Ανάγκη πολιτικής κάλυψης της απόφασης Αρχή με μια απλή δομή και απλές ΑΤΥ Ρόλος ασθενών: πλήρης συμφωνία ως προς την συμμετοχή σε ενημέρωση και input, διαφωνία ως προς την συμμετοχή στην απόφαση Tsakalogiannis, Karampli, Athanasakis and Kyriopoulos, 2017 18
Αναπτύσσοντας την ΑΤΥ στην Ελλάδα: ορισμένα συμπεράσματα 19
Αναπτύσσοντας την ΑΤΥ στην Ελλάδα: ορισμένα συμπεράσματα Η μεταρρύθμιση της ΑΤΥ στην Ελλάδα θα πραγματοποιηθεί Ο βαθμός επιτυχίας της, όμως, εξαρτάται από τις προϋποθέσεις εφαρμογής Το μέγεθος της μεταρρύθμισης επιβάλλει την ανάπτυξη του πλαισίου πολιτικής σε συμφωνία με τις προσδοκίες και τις δυνατότητες της χώρας Από τις απόψεις των εμπλεκομένων μερών διαπιστώνεται: Δεδηλωμένη θέληση και κατανόηση της ανάγκης εφαρμογής Δυσπιστία ως προς τις προθέσεις - Αμφίπλευρη Ομόφωνη ανάγκη για διαφανείς διαδικασίες 20
Αναπτύσσοντας την ΑΤΥ στην Ελλάδα: ορισμένα συμπεράσματα Η ανάπτυξη και προσαρμογή των συστημάτων ΑΤΥ είναι μια μακρά και επίπονη διαδικασία Στην περίπτωση της Ελλάδας, δεδομένων των στάσεων και αντιλήψεων των εμπλεκομένων μερών απαιτούνται Ανοικτές διαδικασίες, από τα πρώτα στάδια Αναζήτηση σύγκλισης και ομοφωνίας ως προς τα βασικά σημεία Η ΑΤΥ μπορεί να κάνει πολύ περισσότερα από (απλώς) την αξιολόγηση των τεχνολογιών: δύναται να εμφυσήσει μια νέα φιλοσοφία και πρακτική στη λήψη αποφάσεων 21
Σας ευχαριστώ kathanasakis@esdy.edu.gr k.athanasakis@gmail.com 22