Εισαγωγή στην Διαδικτυακή Χαρτογραφία

Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Γεωγραφίας ΠΜΣ «Εφαρμοσμένη Γεωγραφία και Διαχείριση του Χώρου» Κατεύθυνση Γ: Γεωπληροφορική Ερευνητικά θέματα στη Γεωπληροφορική Εισαγωγή στην Διαδικτυακή Χαρτογραφία 1ο εργαστήριο: εισαγωγή στον GeoServer Χριστόφορος Βραδής, cvradis@hua.gr υποψήφιος διδάκτορας Τμήματος Γεωγραφίας Αντιγόνη Φάκα, afaka@hua.gr διδάκτορας Τμήματος Γεωγραφίας Μάιος 2018

Περιεχόμενα Εισαγωγή 3 Σύντομη παρουσίαση του τρόπου λειτουργίας της εφαρμογής 4 Γενικές πληροφορίες για τα λογισμικά της άσκησης 6 Apache HTTP Server... 6 Σύστημα Διαχείρισης Βάσης Δεδομένων PostgreSQL με το πρόσθετο PostGIS... 7 Λογισμικό γεωχωρικών διαδικτυακών υπηρεσιών GeoServer... 8 Βιβλιοθήκη χαρτογραφικών εφαρμογών OpenLayers... 9 Εισαγωγή γεωχωρικών δεδομένων στο PostGIS μέσω του QGIS 10 Παρουσίαση των λειτουργιών του GeoServer 14 Σύνδεση στη διαχειριστική ιστοσελίδα (admin panel)... 14 Παρουσίαση των ενοτήτων της διαχειριστικής ιστοσελίδας... 15 Σύντομη παρουσίαση της ροής εργασιών στον GeoServer 17 Χώρος εργασίας (workspace)... 17 Αποθετήρια (stores)... 19 Θεματικά επίπεδα (layers)... 22 N2

Εισαγωγή Η διαδικτυακή χαρτογραφία αποτελεί έναν κλάδο της χαρτογραφίας με θεωρητικό αλλά περισσότερο πρακτικό περιεχόμενο εξαιτίας των πολλών και διαφορετικών τεχνολογιών που εμπλέκονται. Το περιεχόμενο των εργαστηριακών διαλέξεων που θα ακολουθήσουν είναι η αναλυτική παρουσίαση, υπό τη μορφή άσκησης, της διαδικασίας ανάπτυξης μιας μινιμαλιστικής διαδραστικής διαδικτυακής χαρτογραφικής εφαρμογής, βασιζόμενη στην αρχιτεκτονική πελάτη - εξυπηρετητή, αξιοποιώντας σύγχρονες τεχνολογίες ελεύθερου λογισμικού / λογισμικού ανοικτού κώδικα. Στοχεύοντας κυρίως στο πρακτικό μέρος, σκοπός των διαλέξεων είναι η εξοικείωση στην πράξη των φοιτητών / τριών με λογισμικά περιβάλλοντα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην διαδικτυακή χαρτογραφία. Οι εργαστηριακές διαλέξεις ακολουθούν τις θεωρητικές και θα διεξαχθούν σε τουλάχιστον 4 εργαστήρια. Οι φοιτητές / τριες θα σχηματίσουν ομάδες των δύο ατόμων προκειμένου να εκπονήσουν την άσκηση. Σχετικές λεπτομέρειες θα αναρτηθούν μέσω της πλατφόρμας του e-class. Η γεωγραφική περιοχή ενδιαφέροντος για τα εργαστήρια θα είναι αυτή του Καλλικρατικού Δήμου Κατερίνης. Για αυτήν τη γεωγραφική περιοχή θα δοθούν από τους διδάσκοντες γεωχωρικά δεδομένα. Κάθε ομάδα θα αναλάβει την εισαγωγή μέρους των γεωχωρικών δεδομένων, τη δημιουργία μιας σχετικής διαδικτυακής υπηρεσίας καθώς και τη σύνταξη του κώδικα για τον περιηγητή. Στα εργαστήρια θα παρουσιασθούν τα παρακάτω: 1. Εξοικείωση με το περιβάλλον του εξυπηρετητή, σύντομη παρουσίαση των λογισμικών που θα χρησιμοποιηθούν στα εργαστήρια (Apache web server, PostgreSQL, PostGIS, Geoserver) 2. Εισαγωγή δεδομένων στο PostGIS μέσω του QGIS 3. Σύνδεση στο λογισμικό Geoserver, εξοικείωση με τις βασικές λειτουργίες, σύνδεση με το PostGIS, ανάγνωση δεδομένων, βασική παραμετροποίηση 4. Δημιουργία διαδικτυακής υπηρεσίας WMS 5. Δημιουργία διαδικτυακής υπηρεσίας WFS 6. Προχωρημένες δυνατότητες του Geoserver 7. Εξοικείωση με Javascript / HTML / CSS 8. Εξοικείωση με OpenLayers 9. Ανάπτυξη κώδικα εφαρμογής για τον πελάτη 10.Παραμετροποίηση εφαρμογής 11.Ανακεφαλαίωση και παρουσίαση πρόσθετων δυνατοτήτων που μπορεί να παρέχει μια διαδικτυακή χαρτογραφική εφαρμογή N3

Για τις ανάγκες των εργαστηριακών ασκήσεων, θα χρησιμοποιηθεί ένας διαδικτυακός εξυπηρετητής ο οποίος χρησιμοποιεί το λειτουργικό σύστημα Linux και συγκεκριμένα τη διανομή Debian (https://www.debian.org/). Η πρόσβαση στον εξυπηρετητή θα γίνει αποκλειστικά απομακρυσμένα (δεν υπάρχει δυνατότητα φυσικής πρόσβασης σε αυτόν), προσομοιώνοντας έτσι τις πραγματικές συνθήκες ανάπτυξης και λειτουργίας διαδικτυακών εφαρμογών. Σύντομη παρουσίαση του τρόπου λειτουργίας της εφαρμογής Η εφαρμογή, που θα βασιστεί στην αρχιτεκτονική πελάτη - εξυπηρετητή θα λειτουργεί ως ακολούθως: 1. Ο χρήστης πληκτρολογεί στον περιηγητή τη διαδικτυακή διεύθυνση (URL) για την χαρτογραφική εφαρμογή. Ο περιηγητής κάνει το αίτημα για την ανάκτηση των βασικών αρχείων της χαρτογραφικής εφαρμογής. 2. Στο αίτημα αυτό απαντάει ο Web Server ο οποίος επιστρέφει το βασικό αρχείο HTML. 3. Καθώς στο αρχείο HTML υπάρχουν αναφορές για πρόσθετα αρχεία (CSS, JavaScript, εικόνες) ο περιηγητής κάνει τα αντίστοιχα αιτήματα για την ανάκτηση των αρχείων αυτών. 4. Ο εξυπηρετητής επιστρέφει τα αρχεία αυτά στον περιηγητή. 5. Ο περιηγητής ξεκινάει την σχεδίαση της σελίδας (με βάση όσα περιέχονται στο αρχείο HTML και το αρχείο CSS) καθώς και την εκτέλεση του κώδικα JavaScript. Στο σημείο αυτό, η επικοινωνία μεταξύ περιηγητή και web Server παύει προσωρινά. 6. Ο κώδικας JavaScript, αφού σχεδιάσει το βασικό στοιχείο HTML για το χάρτη καθώς και τα λοιπά στοιχεία ελέγχου, ξεκινάει τα αιτήματα για τα χαρτογραφικα δεδομένα απευθείας από τον Geoserver. Εφαρμογή στον περιηγητή Apache HTTP Server Geoserver PosτgreSQL/PostGIS N4

7. Σε κάθε ενέργεια πλοήγησης στο χάρτη, ο περιηγητής επαναλαμβάνει τα ασύγχρονα αιτήματα ανάκτησης χαρτογραφικών δεδομένων με βάση τη γεωγραφική έκταση του χάρτη, το επίπεδο μεγέθυνσης (κλίμακα) και τις λοιπές ρυθμίσεις που επιτρέπει η χαρτογραφική εφαρμογή. Κάθε φορά που γίνεται ανάκτηση μιας εικόνας χάρτη (ως ένα ή περισσότερα του ενός πλακίδια) ο περιηγητής μπορεί να τα αποθηκεύει στην προσωρινή μνήμη (cache) ώστε να ελαχιστοποιείται η μεταφορά δεδομένων. 8. Στο περιβάλλον του εξυπηρετητή, σε κάθε αίτημα για ανάκτηση χαρτογραφικών δεδομένων, o Geoserver συνδέεται στη βάση δεδομένων PostgreSQL / PostGIS, ανακτά τα πρωτογενή γεωχωρικά δεδομένα, και είτε σχεδιάζει τον χάρτη, με βάση τον χαρτογραφικό συμβολισμό που έχει οριστεί (στην περίπτωση της υπηρεσίας WMS), ή επιστρέφει τα χαρτογραφικά δεδομένα στον μορφότυπο που έχουν ζητηθεί, προκειμένου να παρουσιαστούν στον περιηγητή με τον χαρτογραφικό συμβολισμό που έχει οριστεί σε αυτόν (στην περίπτωση της υπηρεσίας WFS). 9. Ο περιηγητής μπορεί να κάνει και άλλου είδους αιτήματα, όπως π,χ. αίτημα για την παροχή πληροφοριών για τα σε ένα σημείο του χάρτη στο οποίο ο χρήστης έχει κάνει κλικ. N5

Γενικές πληροφορίες για τα λογισμικά της άσκησης λογισμικά: Το υπολογιστικό περιβάλλον του εξυπηρετητή περιλαμβάνει τα παρακάτω Apache HTTP Server Ο Apache HTTP server, γνωστός και απλά σαν Apache 1, είναι ένας από τους δημοφιλέστερους εξυπηρετητές του παγκόσμιου ιστού (web) και μπορεί να λειτουργήσει σε διάφορα λειτουργικά συστήματα όπως τα Windows, το Linux, το Unix και το Mac OS X. Κυκλοφορεί υπό την άδεια λογισμικού Apache και είναι ελεύθερο λογισμικό ανοιχτού κώδικα. Συντηρείται από μια κοινότητα ανοικτού κώδικα με επιτήρηση από το Ίδρυμα Λογισμικού Apache (Apache Software Foundation). Ο Apache HTTP Server λειτουργεί ως web server, παρέχοντας σε κάθε αίτημα ενός προγράμματος - πελάτη αρχεία HTML (στατικά ή δυναμικά), CSS, JavaScript καθώς και λοιπά συνοδευτικά αρχεία. 2 Για την εργαστηριακή άσκηση, τα αρχεία αυτά θα αφορούν το σύνολο των πόρων της χαρτογραφικής εφαρμογής, εκτός των καθεαυτών χαρτογραφικών δεδομένων και των ίδιων των χαρτών, τα οποία θα προέλθουν από το λογισμικό των γεωχωρικών διαδικτυακών υπηρεσιών. Το λογισμικό αυτό είναι ήδη εγκατεστημένο και παραμετροποιημένο στον εξυπηρετητή στον οποίο θα εκπονηθούν οι εργαστηριακές ασκήσεις και έχει δημιουργηθεί ένας χρήστης για κάθε ομάδα με δικαιώματα μεταφόρτωσης αρχείων με το πρωτόκολλο FTP. Στο τέλος των ασκήσεων, τα αρχεία της χαρτογραφικής εφαρμογής κάθε ομάδας θα μεταφορτωθούν στον εξυπηρετητή στους αντίστοιχους καταλόγους οι οποίοι είναι δημόσια προσβάσιμοι (φυσικά μέσω του πρωτοκόλλου HTTP). Αναλυτικές πληροφορίες για την εγκατάσταση, την παραμετροποίηση και τη χρήση υπάρχουν στην επίσημη ιστοσελίδα του λογισμικού: https://httpd.apache.org/ 1 Να μην συγχέεται με τον οργανισμό Apache Software Foundation, που αποτελεί τον οργανισμό που επιβλέπει την ανάπτυξη του λογισμικού 2 Μεταξύ άλλων και αρχεία εικόνας (π.χ. το λογότυπο του Πανεπιστημίου) N6

Σύστημα Διαχείρισης Βάσης Δεδομένων PostgreSQL με το πρόσθετο PostGIS Η PostgreSQL είναι μια σχεσιακή βάση δεδομένων και αποτελεί ελεύθερο λογισμικό ανοικτού κώδικα με πολλές δυνατότητες. Ως πλατφόρμα υπάρχει ήδη πάνω από δύο δεκαετίες και βασίζεται σε μια αποδεδειγμένα καλή αρχιτεκτονική η οποία έχει δημιουργήσει μια ισχυρή αντίληψη των χρηστών της γύρω από την αξιοπιστία, την ακεραιότητα δεδομένων και την ορθή λειτουργία. Η PostgreSQL υποστηρίζει πληθώρα από τύπους δεδομένων, επιπλέον δε υποστηρίζει εγγενώς την αποθήκευση γεωμετρικών δεδομένων μέσω των αντίστοιχων τύπων (point, line, polygon κ.α.). Οι εγγενείς αυτοί τύποι της PostgreSQL δεν είναι πλήρως συμβατοί με το πρότυπο Simple Features for SQL του οργανισμού OGC (Open Geospatial Consortium). Το PostGIS αποτελεί πρόσθετο άρθρωμα (ή επέκταση) της PostgreSQL το οποίο προσθέτει νέους τύπους γεωμετρικών και γεωγραφικών δεδομένων αλλά και πολλές γεωχωρικές λειτουργίες και πράξεις στη βάση δεδομένων. Η υλοποίησή του, ειδικά σε ό,τι αφορά τους τύπους γεωμετρικών και γεωγραφικών δεδομένων, ακολουθεί το πρότυπο Simple Features for SQL του οργανισμού OGC (Open Geospatial Consortium). Και τα δύο λογισμικά είναι εγκατεστημένα στον εξυπηρετητή των εργαστηριακών ασκήσεων, έχει δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων (στην οποία έχει ενεργοποιηθεί η επέκταση PostGIS, καθώς επίσης και μια σειρά από χρήστες οι οποίοι έχουν πλήρη δικαιώματα στη βάση αυτή. Η βάση είναι κενή και η τηλεφόρτωση των γεωχωρικών δεδομένων σε αυτή θα γίνει με τη βοήθεια του λογισμικού QGIS και θα αποτελέσει μέρος των ασκήσεων. Αναλυτική τεκμηρίωση για την PostgreSQL υπάρχουν στην ιστοσελίδα https:// www.postgresql.org και για το PostGIS στην ιστοσελίδα https://postgis.net. N7

Λογισμικό γεωχωρικών διαδικτυακών υπηρεσιών GeoServer Ο GeoServer είναι ένας εξυπηρετητής γεωχωρικών διαδικτυακών υπηρεσιών, διαλειτουργικά σχεδιασμένος αφού η υλοποίησή του βασίζεται στα ανοικτά πρότυπα του οργανισμού OGC. Παρέχει δυνατότητες δημοσιοποίησης χαρτών, χαρτογραφικών και γενικά γεωχωρικών δεδομένων, τόσο διανυσματικών όσο και ψηφιδωτών, από διαφορετικές πηγές όπως τοπικά αρχεία (π.χ. shapefiles) αλλά και από διάφορες βάσεις δεδομένων (π.χ. PostgreSQL / PostGIS, Oracle κ.α.). Οι διαδικτυακές υπηρεσίες που παρέχει, αξιοποιούνται είτε από διαδικτυακές χαρτογραφικές εφαρμογές ή ακόμα και μέσω λογισμικών desktop GIS. Ο GeoServer, γραμμένος σε γλώσσα προγραμματισμού Java, βασίζεται στην ελεύθερη βιβλιοθήκη GeoTools και συντηρείται από μια μεγάλη κοινότητα προγραμματιστών και χρηστών υπό την επίβλεψη του οργανισμού OSGeo. Μεταξύ άλλων υλοποιεί τα διαδικτυακά πρότυπα WMS, WCS του OGC και μάλιστα αποτελεί πρότυπη υλοποίηση τους (reference implementation). Εκτός των δύο αυτών προτύπων, υλοποιεί και σειρά άλλων όπως το WFS κ.α. O GeoServer που ξεκίνησε το 2001 αποτελεί ελεύθερο λογισμικό ανοικτού κώδικα που διατίθεται μέσω της άδειας GNU General Public License. Εκτός των ανοικτών προτύπων, ο GeoServer μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρουσίαση δεδομένων από εμπορικά λογισμικά όπως π.χ. το ESRI ArcGIS. Η εκτέλεση του GeoServer στον εξυπηρετητή προϋποθέτει ένα περιβάλλον εκτέλεσης εφαρμογών Java, όπως το Tomcat ή το Jetty που με τη σειρά τους απαιτούν να έχει εγκατασταθεί το λογισμικό Java Runtime Environment (JRE). Το GeoServer μαζί με τα απαιτούμενα λογισμικά είναι ήδη εγκατεστημένα στον εξυπηρετητή των εργαστηριακών ασκήσεων αλλά δεν έχει παραμετροποιηθεί πλήρως ώστε να παρέχει τις απαιτούμενες διαδικτυακές υπηρεσίες. Η παραμετροποίηση του θα αποτελέσει μέρος της άσκησης. Αναλυτικές πληροφορίες για τον GeoServer υπάρχουν στον επίσημο ιστότοπο του λογισμικού: http://geoserver.org. N8

Βιβλιοθήκη χαρτογραφικών εφαρμογών OpenLayers Το OpenLayers αποτελεί μια βιβλιοθήκη προγραμματισμού σε γλώσσα JavaScript που χρησιμοποιείται για τη σχετικά γρήγορη ανάπτυξη διαδικτυακών χαρτογραφικών εφαρμογών, την παρουσίαση χαρτών και χαρτογραφικών δεδομένων σ τ ο ν π ε ρ ι η γ η τ ή κ α ι γ ε ν ι κ ά τ η ν οπτικοποίηση γεωχωρικών δεδομένων. Αποτελεί ελεύθερο λογισμικό ανοικτού κώδικα και συντηρείται υπό την επίβλεψη του οργανισμού OSGeo. Το OpenLayers είναι σχεδιασμένο ώστε να διαλειτουργεί με τα λογισμικά περιβάλλοντα παροχής γεωχωρικών διαδικτυακών υπηρεσιών καθώς υποστηρίζει μεγάλο αριθμό σχετικών ανοικτών προτύπων του οργανισμού OGC: WMS, WFS κ.α. Επιπλέον των προτύπων αυτών, υποστηρίζει την παρουσίαση δεδομένων από εμπορικά λογισμικά όπως το ArcGIS Server αλλά και από ευρέως διαδεδομένες διαδικτυακές χαρτογραφικές υπηρεσίες όπως τα Google Maps, Bing Maps κ.α. Οι λειτουργίες που υποστηρίζει το OpenLayers εκτελούνται αποκλειστικά στο περιβάλλον του περιηγητή και είναι γενικά ανεξάρτητος από συγκεκριμένα λογισμικά διαδικτυακών υπηρεσιών. Με τη δυνατότητα φόρτωσης συμβολισμού και παρουσίασης δεδομένων σε μορφότυπους όπως το GeoJSON, το OpenLayers μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη χαρτογραφικών εφαρμογών χωρίς τη χρήση εξυπηρετητή γεωχωρικών υπηρεσιών 3. 3 Σε κάθε περίπτωση απαιτείται η χρήση εξυπηρετητή web server για την παροχή στο περιηγητή αρχείων HTML / CSS / JS N9

Εισαγωγή γεωχωρικών δεδομένων στο PostGIS μέσω του QGIS Τα γεωχωρικά δεδομένα που θα χρησιμοποιηθούν αφορούν το Δήμο Κατερίνης και είναι διαθέσιμα σε μορφότυπο shapefile. Τα δεδομένα είναι οργανωμένα σε θεματικά επίπεδα και κάθε ομάδα θα αναλάβει τη μεταφόρτωση συγκεκριμένων επιπέδων ως ακολούθως: Θεματικό επίπεδο Ονομασία καταλόγου Ομάδα Οικισμοί Oikismoi / oikismoi.shp Ομάδα 1η Σιδηροδρομικό δίκτυο Railway / railway.shp Ομάδα 2η Οδικό δίκτυο Odiko Diktuo / roads.shp Ομάδα 3η Όρια Καλλικρατικού Δήμου Κατερίνης Όρια Τοπικών και Δημοτικών Ενοτήτων Δήμου Κατερίνης Δευτεροβάθμια εκπαίδευση Kallikratikos Dimos Katerinis / dimos_katerinis.shp TDK Dimou Katerinis / tdk_katerinis.shp Sxoleia Deuterovathmias Ekpaideusis / sxoleia_2vathmia.shp Ομάδα 4η Ομάδα 5η Ομάδα 6η Αστικές εκτάσεις Astikes Ektaseis / astikes_ektaseis.shp Δασικές εκτάσεις Dasikes Ektaseis / dasikes_ektaseis.shp Ομάδα 7η Ομάδα 8η Καλλιεργούμενες εκτάσεις Ψηφιακό μοντέλο δεδομένων (DEM) Kalliergeies / kalliergeies.shp DEM_30 /dem_katerini Δορυφορική εικόνα Raster_Maps / Doruforiki / geo_kate_new1.tif Τα πρωτογενή γεωχωρικά δεδομένα που θα χρησιμοποιηθούν στην άσκηση βρίσκονται στη διεύθυνση: http://pms-geo-hua.gis-cdn.net/geospatial_data/ Κάθε ομάδα θα κατεβάσει τοπικά το συμπιεσμένο αρχείο με τα διανυσματικά δεδομένα (pms_vector_data_set.zip) και αφού το αποσυμπιέσει, θα μεταφορτώσει τα shapefiles που της αντιστοιχούν με τη βοήθεια του λογισμικού QGIS. Για τη διαδικασία αυτή πρέπει να δημιουργηθεί αρχικά μια νέα σύνδεση στη βάση δεδομένων PostGIS του εξυπηρετητή: από το Browser Panel, με δεξί κλικ στην ενότητα PostGIS επιλέγουμε New Connection. Εναλλακτικά, από το κυρίως μενού επιλέγουμε Layer -> Add N10

Layer -> Add PostGIS Layer και στο πλαίσιο διαλόγου που εμφανίζεται, από την ενότητα Connections επιλέγουμε New. Τα στοιχεία της σύνδεσης είναι τα παρακάτω: Name: το όνοµα της σύνδεσης (ανοικτή επιλογή) Host: pms-geo-hua.gis-cdn.net Port: 5432 Database: pmsheohu_lab Username: pmsgeohu_teamx (όπου Χ ο αριθµός της οµάδας) Password: το συνθηµατικό που έχει δοθεί (για την βάση δεδοµένων PostGIS) QGIS: Το πλαίσιο διαλόγου για τη δημιουργία νέας σύνδεσης σε βάση δεδομένων PostGIS N11

Μετά την συμπλήρωση των στοιχείων, προκειμένου να ελέγξουμε την ορθότητά τους επιλέγουμε Test Connection. Για την μεταφόρτωση των γεωχωρικών δεδομένων, χρησιμοποιούμε το εργαλείο DB Manager (προσβάσιμο από το κυρίως μενού -> Database -> DB Manager -> DB Manager. Στο πλαίσιο διαλόγου που εμφανίζεται επιλέγουμε το όνομα της σύνδεσης που δημιουργήσαμε, κάτω από την ενότητα PostGIS και κάνουμε κλικ στο τρίτο πλήκτρο από τα αριστερά ( Import layer/file ). Στο νέο πλαίσιο διαλόγου, στην επιλογή Input κάνουμε κλικ στο πλήκτρο και εντοπίζουμε το shapefile προς εισαγωγή. Το schema στο οποίο θα ανεβάσουμε τα δεδομένα είναι το public. Αφήνουμε τις υπόλοιπες επιλογές στις προκαθορισμένες ρυθμίσεις τους και πατάμε το πλήκτρο OK. N12

Τα γεωχωρικά δεδομένα θα μεταφορτωθούν στη βάση που επιλέξαμε (η διαδικασία αυτή μπορεί να πάρει κάποιο χρόνο, ανάλογα με το μέγεθος του αρχείου και την ταχύτητα της σύνδεσης). Με την ολοκλήρωση της μεταφόρτωσης θα εμφανισθεί ενημερωτικό μήνυμα (επιτυχίας ή αποτυχίας). Εφόσον δεν έχει καθορισθεί διαφορετική ονομασία πίνακα, το DB Manager δημιουργεί έναν νέο πίνακα με όνομα ίδιο με αυτό του shapefile. Για τον έλεγχο της μεταφόρτωσης, ο χρήστης μπορεί να επιλέξει να προσθέσει ως θεματικό επίπεδο τα γεωχωρικά δεδομένα της βάσης: από το κυρίως μενού Layer -> Add Layer -> Add PostGIS Layers επιλέγουμε το όνομα της σύνδεσης που δημιουργήσαμε στο προηγούμενο βήμα και πατάμε το πλήκτρο Connect. Στο μεσαίο τμήμα του πλαισίου διαλόγου θα εμφανισθεί το όνομα του schema στο οποίο μεταφορτώθηκαν τα δεδομένα και με διπλό κλικ στο όνομά του θα εμφανισθεί ο κατάλογος των επιπέδων που περιέχει. Επιλέγοντας ένα από τα επίπεδα και πατώντας Add θα προστεθεί ως νέο θεματικό επίπεδο. Με την ολοκλήρωση της παραπάνω διαδικασίας από όλες τις ομάδες, στην βάση δεδομένων με ονομασία pmsgeohu_lab θα έχουν δημιουργηθεί τα απαιτούμενα για το εργαστήριο θεματικά επίπεδα. N13

Παρουσίαση των λειτουργιών του GeoServer Σύνδεση στη διαχειριστική ιστοσελίδα (admin panel) Η διαχείριση και παραμετροποίηση του Geoserver γίνεται μέσω της ειδικής ιστοσελίδας του διαχειριστή (admin panel). Για τις εργαστηριακές ασκήσεις, το admin panel του GeoServer είναι προσβάσιμο από το URL: http://pms-geo-hua.gis-cdn.net/geoserver/ 4 Η οθόνη σύνδεσης της διαχειριστικής ιστοσελίδας (admin panel) του GeoServer Μέσω του admin panel θα διεξαχθούν οι απαραίτητες διαχειριστικές ενέργειες με τελικό σκοπό τη δημοσιοποίηση των γεωχωρικών δεδομένων ως γεωχωρικές και χαρτογραφικές διαδικτυακές υπηρεσίες. Η πρόσβαση στη διαχειριστική σελίδα είναι περιορισμένη σε εγγεγραμμένους χρήστες. Για τις ανάγκες των εργαστηρίων έχουν δημιουργηθεί αντίστοιχοι λογαριασμοί για κάθε ομάδα στους οποίους έχουν αποδοθεί δικαιώματα διαχειριστή. Για την είσοδο στην διαχειριστική ιστοσελίδα του GeoServer, κάθε ομάδα θα χρησιμοποιήσει τα στοιχεία πρόσβασης που έχουν σταλεί. Οι λογαριασμοί που έχουν δημιουργηθεί για κάθε ομάδα στο GeoServer έχουν πλήρη διαχειριστικά δικαιώματα (admin). Για το λόγο αυτό απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή κατά την πλοήγηση στη διαχειριστική ιστοσελίδα. 4 Ως προκαθορισμένη θύρα για την πρόσβαση στις υπηρεσίες του GeoServer χρησιμοποιείται η θύρα 8080. Για τις ανάγκες των εργαστηρίων, έγινε αντιστοίχιση στη θύρα 80. Η θύρα που χρησιμοποιεί ο GeoServer μπορεί να ρυθμιστεί μέσω των αρχείων παραμετροποίησης (βλ τεκμηρίωση του λογισμικού) N14

Παρουσίαση των ενοτήτων της διαχειριστικής ιστοσελίδας Οι ενότητες της διαχειριστικής ιστοσελίδας, όπως εμφανίζονται στο αριστερό μέρος της, είναι οι παρακάτω: Η αρχική οθόνη της διαχειριστικής ιστοσελίδας του GeoServer About & Status: Η ενότητα αυτή παρέχει πρόσβαση στα εργαλεία πληροφόρησης για την κατάσταση του GeoServer. Data: Η ενότητα αυτή περιέχει τις επιλογές παραμετροποίησης για όλες τις ρυθμίσεις σχετικές με τις πηγές και τα δεδομένα εισόδου καθώς και την εμφάνισή τους. Από την ενότητα αυτή είναι εφικτή η σύνδεση με βάσεις δεδομένων καθώς και η προεπισκόπηση των ενεργών διαδικτυακών υπηρεσιών. Services: από την ενότητα αυτή είναι εφικτή η παραμετροποίηση των διαδικτυακών υπηρεσιών του GeoServer. Settings: η ενότητα περιλαμβάνει τις καθολικές ρυθμίσεις του GeoServer. Tile Caching: περιλαμβάνει τις ρυθμίσεις του ενσωματωμένου λογισμικού GeoWebCache που χρησιμοποιείται για τη δημιουργία προ-σχεδιασμένων πλακιδίων (cache) για έναν χάρτη (κυρίως για θεματικά επίπεδα μέσω υπηρεσίας WMS ή WMST. Η λειτουργία αυτή χρησιμοποιείται για την επιτάχυνση της παροχής των χαρτογραφικών δεδομένων στους περιηγητές και γενικά στα λογισμικά - πελάτες. N15

Security: η ενότητα παρέχει τα εργαλεία για τον ορισμό των παραμέτρων ασφάλειας και πρόσβασης στον GeoServer και στις υπηρεσίες που παρέχει: διαχείριση χρηστών, ρόλων, ομάδων και τρόπου διαπίστευσης Demos: προσφέρει εργαλεία παρουσίασης παραδειγμάτων για αιτήματα σε υπηρεσίες WMS, WCS και WFS, την παρουσίαση όλων των υποστηριζόμενων Συστημάτων Γεωδαιτικής Αναφοράς και την μετατροπή συντεταγμένων από ένα σύστημα σε κάποιο άλλο. Tools: προσφέρει εργαλείο για την μαζική εισαγωγή δεδομένων στον GeoServer Extensions: η ενότητα αυτή είναι ορατή αν έχει εγκατασταθεί ένα ή περισσότερα πρόσθετα του GeoServer και παρέχει πρόσβαση στις ρυθμίσεις αυτών. Στον GeoServer που θα χρησιμοποιηθεί για τις εργαστηριακές ασκήσεις υπάρχουν ήδη κάποια δοκιμαστικά δεδομένα προκειμένου να μπορεί ο φοιτητής / τρια να εξοικειωθεί με τις λειτουργίες του. N16

Σύντομη παρουσίαση της ροής εργασιών στον GeoServer Σκοπός της εργασίας στο περιβάλλον του εξυπηρετητή είναι η δημιουργία διαδικτυακών υπηρεσιών που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από το περιβάλλον της εφαρμογής του περιηγητή. Για να δημιουργηθεί μια υπηρεσία πρέπει να δημιουργηθεί πρώτα ένας χώρος εργασίας (workspace), να ορισθεί μια πηγή δεδομένων σε ένα χώρο αποθήκευσης (store), να φορτωθούν τα δεδομένα σε ένα επίπεδο (layer) και στη συνέχεια να παραμετροποιηθεί ο χαρτογραφικός συμβολισμός. Τέλος, πρέπει να ρυθμιστεί το επίπεδο ως προς τις δυνατότητες δημοσιοποίησης μέσω των προτύπων WFS και WMS. Συνοπτικά, η ροή για τη δημοσίευση δεδομένων είναι: workspace -> store -> layer Ακολουθεί μια αναλυτική παρουσίαση των απαιτούμενων βημάτων μαζί με μια περιγραφή των διαφόρων ρυθμίσεων του GeoServer μέσω της διαχειριστικής ιστοσελίδας. Μια σύντομη παρουσίαση για τη δημοσίευση ενός επιπέδου από μια βάση δεδομένων PostGIS μπορεί να βρεθεί στη διεύθυνση: http://docs.geoserver.org/latest/en/user/gettingstarted/postgis-quickstart/index.html Χώρος εργασίας (workspace) Το GeoServer, για να οργανώσει καλύτερα τα δεδομένα που αξιοποιεί και τις υπηρεσίες που παρέχει, χρησιμοποιεί ως βασική μονάδα αναφοράς την έννοια του workspace, ελεύθερα μεταφραζόμενου ως χώρο εργασίας, μιας έννοιας ανάλογης του χώρου ονομάτων (namespace). Σε μία εγκατάσταση του GeoServer μπορούν να ορισθεί ένας ή περισσότεροι χώροι εργασίας. Ένας χώρος εργασίας λειτουργεί ως ένας εικονικός περιέκτης προκειμένου να ομαδοποιηθούν οι άλλες κατηγορίες οργάνωσης που χρησιμοποιούνται: τα stores (χώροι αποθήκευσης) και τα επίπεδα (layers). Σε ένα workspace μπορούν να ορισθούν ένας ή περισσότεροι χώροι αποθήκευσης (stores) και ένα ή περισσότερα επίπεδα (layers) κ.λπ. Η οθόνη της διαχείρισης των χώρων εργασίας N17

Προκειμένου να αναφερθεί κανείς σε ένα επίπεδο στο GeoServer σε κάποια κλήση μιας διαδικτυακής υπηρεσίας, πρέπει να χρησιμοποιήσει το όνομα του χώρου εργασίας (ως πρόθεμα), άνω κάτω τελεία και το όνομα του επιπέδου, π.χ. topp:states. όπου topp το όνομα που έχει αποδοθεί στο χώρο εργασίας και states το όνομα που έχει αποδοθεί στο επίπεδο που περιλαμβάνεται στον χώρο εργασίας αυτόν. Με τον παραπάνω τρόπο εξασφαλίζεται η μοναδικότητα στις ονομασίες των επιπέδων, καθώς δύο επίπεδα μπορούν να έχουν το ίδιο όνομα μόνον εάν ανήκουν σε διαφορετικούς χώρους εργασίας. Η διαχείριση των χώρων εργασίας γίνεται από την ενότητα Data -> Workspaces (από το αριστερό μέρος της διαχειριστικής ιστοσελίδας). Οι δυνατότητες που παρέχει το GeoServer είναι προσθήκη νέου χώρου εργασίας (add new workspace) διαγραφή χώρου εργασίας (Remove selected workspace) επεξεργασία χώρου εργασίας: με κλικ στο όνομα του χώρου που θέλουμε να επεξεργαστούμε, ανοίγει η ιστοσελίδα αυτού του χώρου. Κάθε ομάδα θα δημιουργήσει το δικό της χώρο εργασίας ώστε να γίνει καλύτερα κατανοητός ο ρόλος του και οι δυνατότητες που παρέχει. Το όνομα του χώρου εργασίας θα είναι teamχ όπου Χ ο αριθμός της ομάδας. Το όνομα ενός χώρου εργασίας δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 10 χαρακτήρες, χωρίς κενά, στο λατινικό αλφάβητο. Η οθόνη δημιουργίας ενός νέου χώρου εργασίας Εκτός του ονόματος του χώρου εργασίας, το GeoServer ζητάει τον καθορισμό του Namespace URI (URI για τον χώρο ονομάτων) που σημαίνει ένα URI του χώρου ονομάτων που ορίζονται σε ένα χώρο εργασίας 5. Το URI είναι παρόμοιο, αλλά όχι ταυτόσημο με το URL και σε περιπτώσεις όπως και αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα URL το οποίο δεν είναι απαραίτητο να αντιστοιχεί σε κάποιο πόρο στο διαδίκτυο (π.χ. ιστοσελίδα). Κύριος σκοπός του Namespace URI είναι εξασφάλιση της 5 Παρόμοιος με τον χώρο ονομάτων ενός αρχείου XML, βλ. https://en.wikipedia.org/wiki/ XML_namespace N18

N N N N Εισαγωγή στη Διαδικτυακή Χαρτογραφία μοναδικότητας του ονόματος που θα δώσουμε στο χώρο εργασίας (σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς η πρόσβαση στον παγκόσμιο ιστό είναι εξ ορισμού παγκόσμια) 6. Για τις ανάγκες του εργαστηρίου, προκειμένου να αποδώσουμε ένα μοναδικό Namespace URI, χρησιμοποιούμε το URL του εξυπηρετητή ακολουθούμενο με το όνομα και αρθμλι της ομάδας: http://pms-geo-hua.gis-cdn.net/teamχ (όπου Χ ο αριθμός της ομάδας). Αποθετήρια (stores) Το store (ελεύθερα μεταφραζόμενο ως αποθετήριο), αποτελεί τον τρόπο καθορισμού μιας σύνδεσης σε μία συγκεκριμένη πηγή δεδομένων. Η πηγή αυτή μπορεί να είναι ένα αρχείο (ή σύνολο από αρχεία) αποθηκευμένο στον δίσκο του εξυπηρετητή (σε μορφότυπο που υποστηρίζεται από τον GeoServer), ένας πίνακας σε κάποια βάση δεδομένων, ένα αρχείο ψηφιδωτών (raster) δεδομένων ή κάποιος φάκελος στο σύστημα αρχείων του εξυπηρετητή. Με τη δημιουργία ενός αποθετηρίου, ορίζονται μία φορά οι παράμετροι για τη σύνδεση, αντί να ορισθεί επανειλημμένα τόσες φορές όσα είναι και τα δεδομένα σε αυτήν την πηγή. Ένα αποθετήριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί όσες φορές χρειαστεί για να φορτωθούν τα δεδομένα που υπάρχουν σε αυτό. Ένα αποθετήριο ανήκει σε ένα χώρο εργασίας οπότε απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός αποθετηρίου είναι η ύπαρξη ενός χώρου εργασίας. Το GeoServer υποστηρίζει τέσσερα είδη αποθετηρίων, ανάλογα με το είδος δεδομένων που μπορεί να περιέχει: Εικονίδιο Είδος περιεχομένων αποθετηρίου raster δεδομένα υπό τη μορφή αρχείου vector δεδομένα υπό τη μορφή αρχείου vector δεδομένα σε ΣΔΒΔ vector δεδομένα υπό τη μορφή υπηρεσίας Η δημιουργία ενός αποθετηρίου γίνεται μέσω της επιλογής Data -> Stores -> Add new store Για τις ανάγκες της άσκησης, κάθε ομάδα θα δημιουργήσει ένα αποθετήριο προς τη βάση δεδομένων PostGIS όπου και έχουν μεταφορτωθεί τα γεωχωρικά δεδομένα. Η ονομασία του αποθετηρίου θα είναι PostGIS_Store_X όπου Χ ο αριθμός της ομάδας. 6 Δευτερευόντως, με το Namespace URI θα μπορούσαμε να παρέχουμε μια παραπομπή σε κάποιον διαδικτυακό πόρο που αποδίδει σημασιολογικά τους όρους που χρησιμοποιούνται. N19

Η οθόνη δημιουργίας ενός νέου αποθετηρίου (store) με τις πηγές δεδομένων που υποστηρίζονται εγγενώς (χωρίς την εγκατάσταση επέκτασης) Για την άσκηση θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα αποθετήριο PostGIS από την ενότητα Vector Dara Sources. Τα στοιχεία που πρέπει να εισαχθούν είναι τα παρακάτω: Basic Store Info: Workspace: η ονοµασία του χώρου εργασίας για την οµάδα Data Source Name: η ονοµασία του αποθετηρίου Description: σύντοµη περιγραφή του αποθετηρίου Connection Paremeters: Host: η ονοµασία του εξυπηρετητή στον οποίο βρίσκεται η βάση δεδοµένων PostGIS. Μπορεί να χρησιµοποιηθεί η πλήρης ονοµασία του εξυπηρετητή. Εφόσον η βάση δεδοµένων βρίσκεται στον ίδιο εξυπηρετητή µε το GeoServer, µπορεί να χρησιµοποιηθεί η ονοµασία localhost 7 Port: η προκαθορισµένη θύρα της PostgreSQL (5342) Database: η ονοµασία της βάσης δεδοµένων PosGIS (pmsgeohu_lab) Schema: το προκαθορισµένο schema της PostgreSQL (public) User: το όνοµα χρήστη στην PostgreSQL που έχει δοθεί στην οµάδα (pmsgeohu_teamx) passwd: ο κωδικός πρόσβασης στην PostgreSQL 7 Το όνομα localhost σημαίνει αυτός ο υπολογιστής και χρησιμοποιείται για να δηλώσει τον ίδιο υπολογιστή στον οποίο βρίσκεται συνδεδεμένος ο χρήστης. Αντιστοιχεί στη IP διεύθυνση 127.0.0.1 N20

Η σελίδα δημιουργίας ενός αποθετηρίου PostGIS Αν τα στοιχεία πρόσβασης έχουν εισαχθεί σωστά, στην επόμενη σελίδα θα εμφανισθεί μια λίστα με τους πίνακες που διαθέτουν στήλες με γεωχωρικά δεδομένα. Από τη λίστα αυτή μπορεί ο χρήστης να ορίσει απευθείας επίπεδα που μπορούν να δημοσιευθούν μέσω κάποιας υπηρεσίας κάνοντας κλικ στην επιλογή publish. Η διαδικασία αυτή μπορεί να γίνει και σε επόμενο στάδιο. N21

N N N N Εισαγωγή στη Διαδικτυακή Χαρτογραφία Θεματικά επίπεδα (layers) Στο GeoServer ο όρος επίπεδο αναφέρεται σε ένα σύνολο διανυσματικών ή ψηφιδωτών δεδομένων, που περιέχουν μια συλλογή από γεωγραφικά χαρακτηριστικά. Κάθε επίπεδο έχει απαραίτητα ένα αποθετήριο (store) από το οποίο προέρχεται και κάθε επίπεδο συσχετίζεται με έναν χώρο εργασίας (workspace) μέσω του αποθετηρίου αυτού (καθώς κάθε αποθετήριο ανήκει απαραίτητα σε ένα χώρο εργασίας). Στην ενότητα Layers της διαχειριστικής ιστοσελίδας, ο χρήστης μπορεί να δει και να επεξεργαστεί υφιστάμενα επίπεδα, να προσθέσει (καταχωρίσει) νέα επίπεδα, ή να διαγράψει. Η σελίδα Layers View παρουσιάζει μια λίστα με όλα τα διαθέσιμα επίπεδα μαζί με το αποθετήριο και το χώρο εργασίας στα οποία περιέχονται. Στη σελίδα αυτή εμφανίζεται επίσης η κατάσταση του επιπέδου καθώς και το Σύστημα Αναφοράς στο οποίο αναφέρονται τα δεδομένα του επιπέδου. Στη σελίδα αυτή η λίστα των επιπέδων περιλαμβάνει ένα εικονίδιο που εξαρτάται από το είδος της γεωμετρίας του επιπέδου: Εικονίδιο Είδος γεωμετρίας επιπέδου σημειακή γεωμετρία γραμμική γεωμετρία πολυγωνική γεωμετρία raster δεδομένα N22

Η σελίδα με τα διαθέσιμα επίπεδα Η δημιουργία ενός νέου επιπέδου γίνεται από την διαχειριστική ιστοσελίδα και από ενότητα Data -> Layers -> Add a new layer. Στη σελίδα που εμφανίζεται, ζητείται να οριστεί το αποθετήριο (store) από το οποίο θα προέλθουν τα γεωχωρικά δεδομένα του επιπέδου. Είναι αυτονόητο ότι το επίπεδο σχετίζεται με το χώρο εργασίας (Workspace) μέσω του αποθετηρίου (store). Η σελίδα δημιουργίας ενός νέου επιπέδου N23

N Εισαγωγή στη Διαδικτυακή Χαρτογραφία Η σελίδα δημιουργίας ενός νέου επιπέδου, μετά την επιλογή του αποθετηρίου από το οποίο προέρχεται Μετά την επιλογή του αποθετηρίου, το GeoServer συνδέεται σε αυτό και παρουσιάζει τη λίστα των διαθέσιμων επιπέδων που μπορούν να δημοσιευθούν από τη συγκεκριμένο αποθετήριο. Κάνοντας κλικ στην επιλογή Publish, εμφανίζεται η σελίδα δημοσίευσης του επιπέδου (για την ακρίβεια εμφανίζεται η σελίδα επεξεργασίας του επιπέδου). Η σελίδα αυτή αποτελεί την πλέον σημαντική ενότητα ρυθμίσεων στο GeoServer. Οι ρυθμίσεις που διαθέτει μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το είδος της γεωμετρίας και την πηγή δεδομένων. Στην περίπτωση που το αποθετήριο (store) είναι βάση δεδομένων του PostGIS και η γεωμετρία είναι διανυσματική, οι επιλογές είναι οι παρακάτω: Ενότητα Data : περιλαμβάνει διάφορες ρυθμίσεις κυρίως σε ό,τι αφορά τα δεδομένα. Οι υποενότητες Basic Resource Info, Keywords και Metadata links είναι ανάλογες των Μεταδεδομένω Υπηρεσιών (Service Metadada) με τα πρότυπα WMS, WFS και WCS. Οι υποενότητες αυτές παρέχουν δεδομένα σχετικά με τα δεδομένα (δηλαδή μεταδεδομένα) προκειμένου να καταστήσουν το επίπεδο πιο εύκολο στην κατανόηση και πιο βολικό στην εργασία. Τα μεταδεδομένα αυτά θα εμφανισθούν στο έγγραφο δυνατοτήτων (capabilities document) του επιπέδου. Basic resource info: Name: Η αναγνωριστική ονομασία του επιπέδου όπως θα εμφανίζεται σε κάποιο αίτημα WMS. Το όνομα αυτό πρέπει να N24

κ.λπ). Keywords: είναι μοναδικό εντός ενός χώρου εργασίας (workspace). Η τιμή του πεδίου έχει εσωτερική χρήση περισσότερο και δεν είναι απαραίτητο να είναι κατανοητή και αναγνώσιμη από κάποιον τελικό χρήστη. Enabled: Αναφέρεται στο αν το επίπεδο είναι ενεργοποιημένο (enabled) ή όχι. Ένα επίπεδο που δεν έχει ενεργοποιηθεί δεν θα εμφανίζεται σε κάποιο αίτημα (π.χ. WMS). Advertised: Αναφέρεται στο αν το επίπεδο θα διαφημίζεται δηλαδή αν θα αναφέρεται στο έγγραφο που περιγράφει τις δυνατότητες του εξυπηρετητή (capabilities document). Ένα μη διαφημιζόμενο επίπεδο εξακολουθεί να εμφανίζεται σε αιτήματα πρόσβασης σε αυτό αλλά δεν εμφανίζεται στη λίστα προεπισκόπισης επιπέδων ή στο έγγραφο δυνατοτήτων. Η προκαθορισμένη συμπεριφορά του GeoServer είναι να διαφημίζει όλα τα επίπεδα εκτός και αν ρητά ζητηθεί να μη διαφημίζονται μέσω αυτής της επιλογής. Με τον τρόπο αυτό μπορεί κανείς να κρύψει ένα επίπεδο ώστε να είναι γνωστό μόνον στους χρήστες που γνωρίζουν την ύπαρξή του. Title: Ο τίτλος του επιπέδου, που μπορεί να είναι μια σύντομη περιγραφή που προορίζεται για τον τελικό χρήστη, οπότε πρέπει να είναι σχετικά αναγνώσιμη και κατανοητή.. Abstract: Ένα ελεύθερο κείμενο που μπορεί να περιλαμβάνει τη σύντομη ή την αναλυτική περιγραφή του επιπέδου (περιεχόμενο Keywords:Σύντομες λέξεις - κλειδιά που σχετίζονται με το επίπεδο και που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την υποβοήθηση της αναζήτησης σε κάποιον κατάλογο. Metadata links: Metadata links: Η υποενότητα αυτή επιτρέπει τη σύνδεση με εξωτερικά έγγραφα που περιγράφουν το επίπεδο. Προς το παρόν (έκδοση 2.14) υποστηρίζονται μόνον δύο πρότυπα μεταδεδομένων: το TC211 και το FGDC. Το πρότυπο TC211 αναφέρεται στη δομή μεταδεδομένων που έχει καθιερωθεί από την Τεχνική Επιτροπή του οργανισμού ISO για τη Γεωγραφική Πληροφορία, ενώ το FGDC είναι πρότυπο δομής μεταδεδομένων από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Γεωγραφικών Δεδομένων (Federal Geographic Data Committee, FGDC) των ΗΠΑ. Coordinate Reference Systems: Τα πεδία αυτής της υποενότητες περιέχει πληροφορίες σχετικά με το Σύστημα Αναφοράς και τον τρόπο που θα το χειριστεί το GeoServer. Η πληροφορία αυτή είναι ιδιαίτερα χρήσιμη αν αναλογιστεί κανείς ότι οι περισσότερες διαδικτυακές N25

υπηρεσίες χρησιμοποιούνται στην Παγκόσμια Μερκατορική Προβολή (ενίοτε και στην απλοποιημένη). Native SRS: Αφορά στο μητρικό Σύστημα Αναφοράς που εγγενώς έχει αποθηκευθεί (ως μεταδεδομένο) στο αποθετήριο. του επιπέδου. Το πεδίο διαβάζεται αυτόματα και αν έχει κάποια τιμή, αυτό σημαίνει ότι έχει αναγνωρισθεί το Σύστημα Αναφοράς στο οποίο αναφέρονται τα γεωχωρικά δεδομένα του επιπέδου, εφόσον η πηγή δεδομένων του αποθετηρίου το υποστηρίζει (π.χ. στην περίπτωση του shapefile το συνοδευτικό αρχείο.prj) Declared SRS: Εδώ γίνεται από τον διαχειριστή ο καθορισμός του Συστήματος Αναφοράς το οποίο το GeoServer θα δημοσιεύσει σε αιτήματα πελατών. Χρήσιμη επιλογή αν το GeoServer δεν μπορεί να καθορίσει αυτόματα το Σύστημα Αναφοράς. Ο κωδικός EPSG για το σύστημα αναφοράς ΕΓΣΑ 87 είναι 2100. SRS handling: εδώ δηλώνεται ο τρόπος με τον οποίο θα χειριστεί το GeoServer το Σύστημα Αναφοράς: Force declared: χρησιμοποιείται υποχρεωτικά το Σύστημα Αναφοράς που δηλώθηκε στο πεδίο Declared SRS. Εφόσον έχει δηλωθεί το Σύστημα στο πεδίο αυτό, τότε θεωρείται η καλύτερη επιλογή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε περίπτωση που το Native SRS δεν έχει αναγνωρισθεί ή απλά απουσιάζει η πληροφορία αυτή από την πηγή δεδομένων του αποθετηρίου. Reproject from native: Γίνεται μετατροπή συντεταγμένων του Συστήματος σύμφωνα με αυτό που έχει αναγνωρισθεί στο N26

πεδίο Native CRS. Η επιλογή αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν τα πρωτογενή γεωχωρικά δεδομένα έχουν Σύστημα Αναφοράς το οποίο δεν ταιριάζει σε κάποιο επίσημο σύμφωνα με τον κατάλογο EPSG, καθώς τα πρότυπα του OGC απαιτούν τη δημοσιοποίηση κάποιου κωδικού EPSG. Bounding Boxes: Το περικλείον πλαίσιο καθορίζει τη γεωγραφική έκταση των δεδομένων σε ένα επίπεδο. Native Bounding Box: Οι συντεταγμένες του περικλείοντος πλαισίου του επιπέδου στο μητρικό Σύστημα Αναφοράς. Αυτές οι συντεταγμένες μπορούν να υπολογισθούν αυτόματα πατώντας το πλήκτρο Compute from data. Σε αυτήν την περίπτωση, οι συντεταγμένες αναφέρονται στο πραγματικό περικλείον πλαίσιο των δεδομένων του επιπέδου. Εναλλακτικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί το περικλείον πλαίσιο του Συστήματος Αναφοράς (που πιθανά να είναι πολύ μεγαλύτερο σε έκταση από το πραγματικό πλαίσιο του επιπέδου) κάνοντας κλικ στο πλήκτρο Compute from SRS bounds. Το Σύστημα Αναφοράς που θα χρησιμοποιηθεί για τον αυτόματο υπολογισμό εξαρτάται από την τιμή που έχει επιλεχθεί στο πεδίο SRS Handling : χρησιμοποιείται το δηλωμένο Σύστημα (declared SRS) όταν έχει επιλεχθεί η τιμή Force declared ή η τιμή Reproject native to declared, διαφορετικά χρησιμοποιείται το μητρικό Σύστημα. Στην περίπτωση όπου το Σύστημα Αναφοράς δεν διαθέτει ή δεν έχει δηλωμένο περικλείον πλαίσιο, τότε οι συντεταγμένες δεν υπολογίζονται. Lat/Lon Bounding Box: Οι γεωγραφικές συντεταγμένες του περικλείοντος πλαισίου. Μπορούν να υπολογισθούν αυτόματα κάνοντας κλικ στην επιλογή Compute from native bounds. Curved geometries control: Η υποενότητα αυτή είναι χρήσιμη στην περίπτωση όπου τα γεωχωρικά δεδομένα περιέχουν κυκλικά τόξα τις γεωμετρίες τους 8. Feature Type Details: Η υποενότητα αυτή αφορά τις λεπτομέρειες σχετικά με τα συνοδευτικά περιγραφικά δεδομένα και εμφανίζεται αν τα γεωχωρικά δεδομένα στην πηγή του αποθετηρίου είναι διανυσματικά. Στον πίνακα που εμφανίζεται παρουσιάζονται οι ονομασίες όλων των συνοδευτικών πεδίων, με τον τύπο τους, το αν μπορεί να είναι κενά (Nillable) και την πληθικότητά των τιμών τους (ο ελάχιστος και μέγιστος αριθμός των τιμών του κάθε πεδίου) 9. 8 βλ, SQL Multimedia Applications Spatial specification, ISO/IEC 13249 SQL/MM 9 Στην τελευταία έκδοση οι στήλες Nillable και Min/Max Occurences έχουν πάντα τις τιμές true και 0/1 με σκοπό να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον για σύνθετα γεωγραφικά χαρακτηριστικά (complex features) N27

Restrict the features on layer by CQL filter: To GeoServer από προεπιλογή θα δημοσιοποιήσει όλα τα γεωχωρικά δεδομένα του επιπέδου. Η επιλογή αυτή χρησιμοποιείται για τον περιορισμό των δεδομένων χρησιμοποιώντας μια έκφραση CQL 10. Η επιλογή αυτή συνίσταται να μην χρησιμοποιείται αν τα δεδομένα πρόκειται να υποστούν επεξεργασία μέσω της διαδικτυακής υπηρεσίας με την οποία θα δημοσιευθούν. Εναλλακτικά, ο περιορισμός των δεδομένων (ώστε να πληρούν κάποιες συνθήκες που βασίζονται στις τιμές τους), μπορεί να γίνει με τη δημιουργία Views αν το περιβάλλον του αποθετηρίου είναι ένα ΣΔΒΔ όπως η PostgreSQL και το PostGIS. Ενότητα Publishing : Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει όλες τις ρυθμίσεις δημοσιοποίησης του επιπέδου με κάποιο πρότυπο διαδικτυακής υπηρεσίας και συγκεκριμένα με τα πρότυπα υπηρεσιών WMS, WFS και WCS. Επίσης περιλαμβάνει κάποιες ρυθμίσεις σχετικές με τα αιτήματα με βάση το πρωτόκολλο HTTP. WFS Settings: Η υποενότητα αφορά τις ρυθμίσεις για τη δημοσίευση με το πρότυπο WFS (ως διανυσματικά δεδομένα). Feature settings: Per-Request Feature Limit: ρύθμιση για τον μέγιστο αριθμό των χαρακτηριστικών που επιστρέφονται από το WFS αίτημα GetFeature, ανεξάρτητα από τον αριθμό των χαρακτηριστικών που βρέθηκαν στο αποθετήριο (με βάση τα λοιπά κριτήρια του αιτήματος). Maximum number of decimals: Ο μέγιστος αριθμός δεκαδικών ψηφίων στο αρχείο εξόδου GML. WMS Settings: Η υποενότητα αφορά τις ρυθμίσεις για τη δημοσίευση με το πρότυπο WMS (ως εικόνα). Layer Settings: Queryable: η ρύθμιση καθορίζει αν στο επίπεδο επιτρέπονται τα ερωτήματα μέσω των αιτημάτων WMS GetFeatureInfo (π.χ. όταν ο χρήστης κάνει κλικ σε ένα σημείο του χάρτη). Opaque: ρυθμίζει τη δυνατότητα αδιαφάνειας του επιπέδου. 10 Η γλώσσα CQL (Common Query Language) είναι μια γλώσσα ερωτημάτων σε απλό κείμενο που δημιουργήθηκε για τις προδιαγραφές Catalog του OGC. Το GeoServer την έχει υιοθετήσει ώστε να αποτελέσει έναν εύχρηστο μηχανισμό φιλτραρίσματος δεδομένων. Το GeoServer έχει υλοποιήσει και μια πιο ισχυρή επέκταση της γλώσσας αυτής γνωστή ως ECQL (Extended CQL), Για λεπτομέρειες βλ. http://docs.geoserver.org/latest/en/user/tutorials/cql/ cql_tutorial.html#cql-tutorial N28

Default Style: το προκαθορισμένο χαρτογραφικό στυλ με το οποίο δημοσιεύεται το επίπεδο. Το στυλ αυτό μπορεί να παρακαμφθεί και να αλλάξει κατά το αίτημα WMS GetMap από τον πελάτη. Additional Styles: Άλλα χαρτογραφικά στυλ που μπορεί να συσχετισθούν με αυτό το επίπεδο. Μερικά προγράμματα - πελάτες (όπως π.χ. η Προεπισκόπηση Επιπέδου του GeoServer) μπορεί να παρουσιάσει αυτά τα στυλ ως εναλλακτικά. Default WMS Path: η τοποθεσία του επιπέδου στο δένδρο του εγγράφου που επιστρέφεται από το αίτημα WMS getcapabilities. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία διαφανών γκρουπ επιπέδων. Default Interpolation Method: η προκαθορισμένη μέθοδος παρεμβολής (ανασύστασης). Διαθέσιμες επιλογές είναι Nearest neighbor, Bilinear, Bicubic (από την χειρότερη ποιότητα και την ταχύτερη απόκριση προς την καλύτερη ποιότητα και την βραδύτερη απόκριση). WMS Attribution: πεδία που αφορούν μεταδεδομένα του χάρτη και αφορούν στον πάροχο, δημιουργό κ.λπ. Αρκετά συχνά, αυτά τα στοιχεία εμφανίζονται στο κάτω δεξιά ή αριστερά μέρος της διαδικτυακής χαρτογραφικής εφαρμογής του πελάτη. Attribution Text: Κείμενο Attribution Link: Σύνδεσμος (URL) στον οποίο θα παραπέμπει το κείμενο. Logo URL: σύνδεσμος προς μια εικόνα που θα λειτουργήσει ως λογότυπο του παρόχου. N29