Η ΕΙΚΟΝΑ ΣΗ ΚΑΒΑΛΑ Ω ΣΟΤΡΙΣΙΚΟ ΠΡΟΟΡΙΜΟ

Σ.Δ.Ι ΚΑΒΑΛΑ ΧΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΓΙΑΧΔΙΡΙΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Η ΕΙΚΟΝΑ ΣΗ ΚΑΒΑΛΑ Ω ΣΟΤΡΙΣΙΚΟ ΠΡΟΟΡΙΜΟ Γαβριηλίδης ωκράηης ΜΑΡΣΙΟ 2013 ΔΠΟΠΣΗ ΚΑΘΗΓΗΣΗ Γημήηριος ησλίδης Δκπονηθείζα πηστιακή εργαζία απαραίηηηη για ηην κηήζη ηοσ βαζικού πηστίοσ

Πηπρηαθή εξγαζία ηνπ σθξάηε Γαβξηειίδε Πεξίιεςε Απηή ε έξεπλα πξαγκαηνπνηήζεθε ζηα πιαίζηα εθπφλεζεο ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο θαη έρεη σο ζέκα «ηελ εηθφλα ηεο Καβάιαο σο ηνπξηζηηθφ πξννξηζκφ». θνπφο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο είλαη ε πιήξεο πεξηγξαθή θαη θαηαλφεζε ηεο εηθφλαο ελφο πξννξηζκνχ, κέζσ νξηζκψλ θαη ελλνηψλ. Γίλεηαη αλαθνξά ζε πξνεγνχκελεο κειέηεο, φπνπ εληνπίδνληαη ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ ηελ επεξεάδνπλ, ελψ γίλεηαη θαη κηα παξνπζίαζε ηεο ηζηνξίαο θαη ησλ αμηνζέαησλ ηνπ Ν. Καβάιαο. ηε ζπλέρεηα, αθνχ επηζεκαίλεηαη ε δηαδηθαζία πξνεηνηκαζίαο ηεο έξεπλαο θαη ησλ δπζθνιηψλ πνπ πξνέθπςαλ, παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα θαη βάζε απηψλ ειέγρνληαη νη ππνζέζεηο ηεο παξνχζαο κειέηεο θαη ηα απνηειέζκαηα ηεο ζπγθξίλνληαη κε ηα απνηειέζκαηα ησλ ππνζέζεσλ άιισλ εξεπλψλ. Χο εθ ηνχηνπ, εληνπίδνληαη ηα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηεο Καβάιαο σο ηνπξηζηηθφο πξννξηζκφο, κε ηελ ειπίδα λα αλαγλσξηζηνχλ απφ ηνπο αξκφδηνπο θνξείο, ψζηε λα ηνπο εθκεηαιιεπηνχλ πξνο φθεινο ηνπ ηφπνπ. ει. 1 απφ 1

Πεξηερφκελα Πίλαθαο πεξηερνκέλσλ Πεξίιεςε... 1 Πίλαθαο Πηλάθσλ... 4 Πίλαθαο Γξαθεκάησλ... 4 1. Δηζαγσγή... 6 2. Ζ εηθφλα ελφο πξννξηζκνχ... 7 2.1 Δηζαγσγή... 7 2.2 Οξηζκφο, Πξνζεγγίζεηο... 7 2.2.1 Οξηζκφο... 7 2.2.2 Πξνζεγγίζεηο... 8 2.3 Ζ ζεκαζία ηεο εηθφλαο... 9 2.4 Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ δηακφξθσζε ηεο εηθφλαο... 11 2.4.1 Πεγέο πιεξνθφξεζεο... 11 2.4.2 Πξνζσπηθνί παξάγνληεο... 13 2.4.2.1 Φχιν... 17 2.4.2.2 Ζιηθία... 17 2.4.2.3 Μνξθσηηθφ επίπεδν... 18 2.4.2.4 Κνηλσληθφ επίπεδν... 19 2.4.2.5 Σφπνο θαηνηθίαο... 19 2.4.2.6 Πξνεγνχκελε εκπεηξία... 20 2.5 Μέζνδνη κέηξεζεο, ραξαθηεξηζηηθά... 21 2.6 Δπίινγνο... 27 3. Ο Ννκφο Καβάιαο... 28 3.1 Ζ ηζηνξία ηεο πφιεο... 28 3.2 Οηθνλνκία... 30 3.3 Γεσγξαθηθή ζέζε Κιίκα... 31 3.4 Αμηνζέαηα... 32 3.4.1 Σν θάζηξν ηεο Καβάιαο... 32 3.4.2 Οη θακάξεο... 33 3.4.3 Σν Ηκαξέη... 34 ει. 2 απφ 2

Πηπρηαθή εξγαζία ηνπ σθξάηε Γαβξηειίδε 3.4.4 Σν ζπίηη ηνπ Μερκέη Αιή... 35 3.4.5 Ζ Γεκνηηθή Καπλαπνζήθε... 35 3.4.6 Σν Γεκαξρείν... 36 3.4.7 Σν Γεκνηηθφ Χδείν... 37 3.4.8 Ζ κεγάιε Λέζρε... 37 3.4.9 Σν αξραίν ζέαηξν Φηιίππσλ... 38 3.5 Σνπξηζκφο... 39 4. Μεζνδνινγία Έξεπλαο... 40 4.1 θνπφο ηεο έξεπλαο θαη ππνζέζεηο... 40 4.2. Μεζνδνινγία Έξεπλαο... 42 4.3 ρεδηαζκφο εξσηεκαηνινγίνπ... 43 4.4 Δπηινγή δείγκαηνο... 44 4.5 Δκπφδηα θαηά ηελ έξεπλα... 45 5. Απνηειέζκαηα Έξεπλαο... 46 5.1 Γεκνγξαθηθά... 46 5.2 Πεξηγξαθηθή ζηαηηζηηθή... 50 5.3 Έιεγρνο ππνζέζεσλ... 71 6. πκπεξάζκαηα... 75 Παξάξηεκα I... 77 Παξάξηεκα II... 82 Βηβιηνγξαθία... 97 ει. 3 απφ 3

Πεξηερφκελα Πίλαθαο Πηλάθσλ Πίλαθαο 2.1 χγθξηζε δνκεκέλσλ - αδφκεησλ κεζφδσλ (Jenkins, 1999: 6).. 23 Πίλαθαο 2.2 Πξνζδηνξηζηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο αληηιεπηήο εηθφλαο (Beerli and Martin, 2004: 659)... 27 Πίλαθαο 5.1 Ζιηθηαθή θαηαλνκή ηνπ δείγκαηνο... 46 Πίλαθαο Γξαθεκάησλ Γξάθεκα 5.1.1 Φχιν ηνπ δείγκαηνο.... 47 Γξάθεκα 5.1.2 Οηθνγελεηαθή θαηάζηαζε ηνπ δείγκαηνο... 48 Γξάθεκα 5.1.3 Πνζνζηφ ηνπ ζπλφινπ ηνπ δείγκαηνο πνπ έρνπλ παηδί/ά... 48 Γξάθεκα 5.1.4 Μνξθσηηθφ επίπεδν ηνπ δείγκαηνο... 49 Γξάθεκα 5.1.5 Αθαζάξηζην κεληαίν εηζφδεκα ηνπ δείγκαηνο... 50 Γξάθεκα 5.2.1 Σξφπνο επίζθεςεο ζην πξννξηζκφ... 51 Γξάθεκα 5.2.2 Λφγνο επίζθεςεο ζην πξννξηζκφ... 51 Γξάθεκα 5.2.3 Πεγέο ελεκέξσζήο ησλ ηνπξηζηψλ γηα ην πξννξηζκφ... 53 Γξάθεκα 5.2.4 Πξνεγνχκελε επίζθεςε ζηνλ ίδην πξννξηζκφ... 54 Γξάθεκα 5.2.5 Κφζηνο ηαμηδηνχ... 54 Γξάθεκα 5.2.6 Υαξαθηεξηζκφο Πξννξηζκνχ... 55 Γξάθεκα 5.2.7 Κιίκα/Καηξφο... 56 Γξάθεκα 5.2.8 Παξαιίεο... 57 Γξάθεκα 5.2.9 Ξελνδνρεία/Καηαιχκαηα... 58 Γξάθεκα 5.2.10 Τπνδνκέο Μέζσλ Μεηαθνξάο... 58 Γξάθεκα 5.2.11 Νπρηεξηλή Γηαζθέδαζε... 59 Γξάθεκα 5.2.12 Μνπζεία/Ηζηνξηθνί-Αξραηνινγηθνί ρψξνη... 60 Γξάθεκα 5.2.13 Πεξηβάιινλ θαη Καζαξηφηεηα πφιεο... 60 Γξάθεκα 5.2.14 Φηιηθνί Άλζξσπνη... 61 Γξάθεκα 5.2.15 Σνπία/Φπζηθή νκνξθηά... 62 Γξάθεκα 5.2.16 Αζθάιεηα... 62 ει. 4 απφ 4

Πηπρηαθή εξγαζία ηνπ σθξάηε Γαβξηειίδε Γξάθεκα 5.2.17 Δζηηαηφξηα/Σαβέξλεο... 63 Γξάθεκα 5.2.18 Καηαζηήκαηα/Αγνξά... 64 Γξάθεκα 5.2.19 Υακειέο Σηκέο... 64 Γξάθεκα 5.2.20 Ζρνξχπαλζε... 65 Γξάθεκα 5.2.21 Πνηφηεηα ππεξεζηψλ... 66 Γξάθεκα 5.2.22 Δμππεξέηεζε ηνπξηζηψλ... 66 Γξάθεκα 5.2.23 Πνηθηιία δξαζηεξηνηήησλ... 67 Γξάθεκα 5.2.24 Οξγαλσκέλεο παξαιίεο... 68 Γξάθεκα 5.2.25 Δπθνιία κεηαθίλεζεο εληφο πφιεο... 68 Γξάθεκα 5.2.26 πλνιηθή εηθφλα ηεο Καβάιαο... 69 Γξάθεκα 5.2.27 Πηζαλή κειινληηθή επίζθεςε ζηνλ ίδην πξννξηζκφ... 70 Γξάθεκα 5.2.28 Πξφηαζε ζε άιινπο λα επηζθεθηνχλ ηε Καβάια... 71 ει. 5 απφ 5

1. Δηζαγσγή 1. Δηζαγσγή Ο ηνπξηζκφο, παξά ηηο δηάθνξεο πηζαλέο αξλεηηθέο επηπηψζεηο πνπ κπνξεί λα έρεη γηα έλα πξννξηζκφ, φπσο ε παξάλνκε αλνηθνδφκεζε θαη αιινίσζε ηεο θπζηνγλσκίαο κίαο πεξηνρήο, απνηειεί κία απφ ηηο θπξηφηεξεο πεγέο παξαγσγήο εζληθνχ πξντφληνο, απαζρφιεζεο θαη αλάπηπμεο. Ζ εηθφλα ελφο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ έρεη απνηειέζεη ζεκαληηθφ αληηθείκελν κειέηεο ηεο ηνπξηζηηθήο έξεπλαο, ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, ιφγσ αληαγσληζκνχ, επηζπκία γηα αλάπηπμε θ.α. Παξά ην γεγνλφο φηη έρεη θαηαγξαθεί έλαο απμεκέλνο φγθνο βηβιηνγξαθίαο γχξσ απφ ην ζέκα, πνιινί κειεηεηέο ππνζηεξίδνπλ φηη δελ ππάξρεη κηα γεληθά απνδεθηή θαη ζαθήο ζεσξεηηθή βάζε. Τπάξρνπλ πνιιέο εκπεηξηθέο κειέηεο, πνιινί νξηζκνί θαη πνιιέο δηαθνξεηηθέο κέζνδνη κέηξεζεο ηεο εηθφλαο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ, αλάινγα κε ηελ νπηηθή γσλία κε ηελ νπνία ηελ εμέηαδε ν θάζε κειεηεηήο. Ο ζρεκαηηζκφο ηεο εηθφλαο ελφο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ επεξεάδεηαη απφ κία ζεηξά παξαγφλησλ, φπσο είλαη νη δηάθνξεο πεγέο πιεξνθφξεζεο (π.ρ. ΜΜΔ, internet, θιπ.) θαη νη πξνζσπηθνί παξάγνληεο (π.ρ. δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ηνπξίζηα). Ζ κειέηεο ηεο εηθφλαο ελφο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ είλαη πνιχ ζεκαληηθή αθνχ ζχκθσλα κε ηνλ Gartner (1993) ζεσξείηαη φηη είλαη ν παξάγνληαο θιεηδί γηα ηελ επηινγή ελφο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ θαη πνιιέο κειέηεο έρνπλ δείμεη φηη επεξεάδεη ηφζν ηνλ βαζκφ ηθαλνπνίεζεο ησλ ηνπξηζηψλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επίζθεςήο ηνπο ζηνλ πξννξηζκφ, φζν θαη ηελ πξφζεζή ηνπο λα επαλαιάβνπλ ην ηαμίδη ζην κέιινλ. Ο λνκφο Καβάιαο είλαη έλαο λνκφο φπνπ ε νηθνλνκία ηνπ βαζίδεηαη ζεκαληηθά θαη ζηνλ ηνπξηζκφ. Γηαζέηεη έλα πινχζην θπζηθφ πινχην, αξραηνινγηθά θαη ηζηνξηθά κλεκεία θαζψο επίζεο θαη κηα πινχζηα πνιηηηζηηθή παξάδνζε. ει. 6 απφ 6

Πηπρηαθή εξγαζία ηνπ σθξάηε Γαβξηειίδε Με αθνξκή ινηπφλ απηάε παξνχζα εξγαζία κειεηά ηελ εηθφλα πνπ έρνπλ γηα ην λνκφ Καβάιαο, σο ηνπξηζηηθφ πξννξηζκφ, νη ηνπξίζηεο πνπ ηνλ επηζθέπηνληαη. Πνηα είλαη ε εηθφλα πνπ έρνπλ γηα ηε πφιε ηεο Καβάιαο. Αλ ζα ηελ επηζθέπηνληαλ ζην κέιινλ, πνηνο ήηαλ ν θπξηφηεξνο ζθνπφο ηεο επίζθεςήο ηνπο θαη εάλ έρνπλ πξφζεζε λα πξνηείλνπλ ζε άιινπο λα ηελ επηζθεθηνχλ. Σα απνηειέζκαηα απηήο ηεο κειέηεο ζα κπνξνχζαλ λα θαλνχλ ρξήζηκα ζηνπο αξκφδηνπο θνξείο ηνπ λνκνχ Καβάιαο γηα ηελ ζπιινγή πιεξνθνξηψλ θαη ηελ εμαγσγή ρξήζηκσλ ζπκπεξαζκάησλ. 2. Η εηθόλα ελόο πξννξηζκνύ 2.1 Δηζαγσγή ην θεθάιαην απηφ, αλαπηχζζνληαη έλλνηεο κε ζθνπφ ηελ εηζαγσγή ηνπ αλαγλψζηε ζηελ θαηαλφεζε ηνπ φξνπ ηεο εηθφλαο ελφο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ. Ξεθηλψληαο κε κηα απφδνζε ηνπ νξηζκνχ θαη ησλ πξνζεγγίζεσλ ηεο, ζπλερίδεη κε ηελ ζεκαζία πνπ δηαδξακαηίδεη ε εηθφλα ελφο πξννξηζκνχ φζνλ αθνξά ηνπο ηαμηδηψηεο, ηνπο εξεπλεηέο θαη ηνπο ηνπηθνχο παξάγνληεο ελψ επηζεκαίλεηαη θαη ε ζπνπδαηφηεηα γηα ηελ ιεπηνκεξήο έξεπλα ηεο. εκαληηθφ ζεκείν αλαθνξάο απνηεινχλ νη παξάγνληεο πνπ αζθνχλ επηξξνή ζηε δηακφξθσζε ηεο εηθφλαο, αιιά θαη νη κέζνδνη θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο ζηηο πεξηζζφηεξεο έξεπλεο, βάζε πξνεγνχκελσλ κειεηψλ πνπ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί. 2.2 Οξηζκόο, Πξνζεγγίζεηο 2.2.1 Οξηζκόο ει. 7 απφ 7

2. Ζ εηθφλα ελφο πξννξηζκνχ Απφ ηνπο πξσηνπφξνπο ζηηο κειέηεο γηα ηελ εηθφλα ελφο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ, ππήξμε ν Hunt (1971), ν νπνίνο ήηαλ ν πξψηνο πνπ επηρείξεζε λα απνδψζεη κηα εξκελεία γηα ηνλ φξν απηφ, κέζσ ηεο δηαηχπσζεο ελφο νξηζκνχ πνπ ππνζηήξηδε φηη ε εηθφλα ελφο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ είλαη «ε εληχπσζε πνπ έρνπλ έλα ή πεξηζζφηεξα άηνκα γηα έλαλ πξννξηζκφ ζηνλ νπνίν δελ θαηνηθνχλ». Ο νξηζκφο γηα ηελ εηθφλα ελφο ηνπξηζηηθνχ νξίδεηαη απφ ηνλ Crompton (1976, p. 18) σο «ην ζχλνιν ησλ πεπνηζήζεσλ, ηδεψλ θαη εληππψζεσλ πνπ έρεη έλα άηνκν γηα έλα πξννξηζκφ». Απηφο ν νξηζκφο αθνξά κεκνλσκέλεο πεξηπηψζεηο απφςεσλ, ελψ ππάξρνπλ θαη άιινη νξηζκνί πνπ αληηπξνζσπεχνπλ ηελ άπνςε ελφο αλζξψπηλνπ ζπλφινπ. Απφ ηε κεξηά ηνπ κάξθεηηλγθ, ε εηθφλα ελφο πξννξηζκνχ απνηειεί έλα ζεκαληηθφ εξγαιείν γηα ηε θαηαλφεζε δηάθνξσλ πηπρψλ φπσο ησλ αγνξψλ, αιιά θαη ηελ αλάπηπμε ζηξαηεγηθήο. Γηα ηνπο παξαπάλσ ιφγνπο, νη Lawson and Baud Bovy (1977), έδσζαλ έλα λεφηεξν νξηζκφ πνπ ζπκπεξηιακβάλεη ηελ πξνζσπηθή άπνςε ελφο αηφκνπ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ άπνςε ελφο ζπλφινπ αηφκσλ θαη νξίδεηαη σο «ε έθθξαζε ηνπ ζπλφινπ ησλ αληηθεηκεληθψλ γλψζεσλ, εληππψζεσλ, πξνθαηαιήςεσλ, θαληαζηψζεσλ θαη ζπλαηζζεκαηηθψλ ζθέςεσλ ελφο αηφκνπ ή κηαο νκάδαο, πνπ θέξνπλ κηα ηδηαίηεξε άπνςε γηα έλα ηφπν». (Jenkins, 1999). 2.2.2 Πξνζεγγίζεηο Οη πην πξφζθαηεο έξεπλεο ησλ ζπγγξαθέσλ (Baloglu and Brinberg 1997, Baloglu and McCleary 1999, Gartner 1993, Walmsley and Young 1998) ηείλνπλ λα ζεσξνχλ φηη ε εηθφλα ζρεκαηίδεηαη απφ ηηο ινγηθέο θαη ζπλαηζζεκαηηθέο εξκελείεο ησλ αηφκσλ, πξψηνλ απφ ηηο γλσζηηθέο εθηηκήζεηο, νη νπνίεο αθνξνχλ ηηο αηνκηθέο γλψζεηο θαη ηηο πεπνηζήζεηο γηα ηνλ πξννξηζκφ θαη δεχηεξνλ ηηο ζπλαηζζεκαηηθέο εθηηκήζεηο, πνπ αθνξνχλ ηα αηνκηθά ζπλαηζζήκαηα απέλαληη ζην πξννξηζκφ (Beerli & Martin, 2004). Απφ ζεσξεηηθήο απφςεσο, ππάξρεη γεληθή ζπκθσλία φηη ε γλσζηηθή ει. 8 απφ 8

Πηπρηαθή εξγαζία ηνπ σθξάηε Γαβξηειίδε ζπληζηψζα είλαη πξνγελέζηεξε ηεο ζπλαηζζεκαηηθήο ζπληζηψζαο θαη φηη νη αμηνινγηθέο αληηδξάζεηο ησλ ηνπξηζηψλ πξνθχπηνπλ απφ ηε γλψζε ησλ αληηθεηκέλσλ (Anand, Holbrook θαη Stephens 1988, Holbrook 1978. Russel θαη Pratt 1980. Stern θαη Krakover 1993). ηα πιαίζηα ηνπ ηνπξηζκνχ νη Baloglu θαη McCleary (1999), Stern θαη Krakover (1993), δείρλνπλ εκπεηξηθά φηη νη αληηιεπηέο/γλσζηηθέο θαη ζπλαηζζεκαηηθέο αμηνινγήζεηο έρνπλ άκεζε επίδξαζε ζηε ζπλνιηθή εηθφλα. 2.3 Η ζεκαζία ηεο εηθόλαο H εηθφλαο ελφο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ είλαη ζεκαληηθή αθνχ επεξεάδεη ηελ απφθαζε θαη ηελ ζπκπεξηθνξά ησλ δπλεηηθψλ ηνπξηζηψλ, αιιά θαη ηα επίπεδα ηθαλνπνίεζεο πνπ επηηπγράλνληαη κέζσ ηεο ηνπξηζηηθήο ηνπο εκπεηξίαο. Όπσο αλαθέξεη ζε άξζξν ηνπ ν Mayo (1975, ζ. 15), είλαη ζεκαληηθή ε ζεκαζία ηεο χπαξμεο κηαο εηθφλαο γηα έλα ζπγθεθξηκέλν πξννξηζκφ ζην κπαιφ ελφο αηφκνπ, αζρέησο απφ ην βαζκφ ζηνλ νπνίν ε εηθφλα απηή αληηπξνζσπεχεη ή αληαλαθιά πξαγκαηηθά απηφ ην νπνίν πξνζθέξεη ν πξννξηζκφο. Χζηφζν, κηα εηθφλα απνηειεί κηα πξαγκαηηθή εθπξνζψπεζε κηαο πεξηνρήο θαη θαζνξίδεηαη σο θξίζηκνο παξάγνληαο γηα ηελ επηινγή ηνπ πξννξηζκνχ απφ ηνλ ηνπξίζηα, ζε αληίζεζε κε ηελ απιή χπαξμε ηεο ζην κπαιφ ηνπ θάζε αηφκνπ. (Jenkins, 1999). Έξεπλα θαηά ηηο ηειεπηαίεο δχν δεθαεηίεο πάλσ ζην ηνπξηζκφ, έδεημε φηη ε εηθφλα ελφο πξννξηζκνχ απνηειεί κηα πνιχηηκε έλλνηα γηα ηελ δηαδηθαζία επηινγήο πξννξηζκνχ, ελψ παξάιιεια ζπλέβαιε ζηελ θαηαλφεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ ηνπξηζηψλ. Ζ εηθφλα σο έλλνηα, έρεη κεγάιε ζεκαζία φρη κφλν γηα ηνπο εξεπλεηέο, αιιά θαη γηα αθαδεκατθνχο, επαγγεικαηίεο ηνπ θιάδνπ θαη έκπνξνπο ηνπ πξννξηζκνχ. Απηφ ην απμεκέλν ελδηαθέξνλ πνπ παξνπζηάδεηαη, κπνξεί λα απνδνζεί ζηελ ζπλερή αλάπηπμε ηνπ δηεζλνχο ηνπξηζκνχ, ζε ζπλδπαζκφ κε ην έληνλν αληαγσληζηηθφ θιίκα πνπ επηθξαηεί κεηαμχ ησλ ηνπξηζηηθψλ πξννξηζκψλ. (Pike, 2002). ει. 9 απφ 9

2. Ζ εηθφλα ελφο πξννξηζκνχ Έλαο απφ ηνπο πην ζεκαληηθνχο ξφινπο ηεο εηθφλαο είλαη ε επηξξνή ηεο ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ, πνπ αθνξνχλ ηνλ ηνπξηζκφ ηεο πεξηνρήο. Πνιινί εξεπλεηέο έρνπλ ζπκθσλήζεη ζηελ χπαξμε ζεηηθήο ζπζρέηηζεο κεηαμχ ησλ αληηιήςεσλ γηα έλαλ πξννξηζκφ θαη ησλ απνθάζεσλ πνπ ιακβάλνληαη γηα ηα ζπκθέξνληα ησλ αγνξψλ, ππνδεηθλχνληαο ηελ θξηζεκφηεηα ηεο εηθφλαο σο παξάγνληα επηινγήο (Kim and Richardson, 2003). Καηά ηνλ Καξακαλίδε (2008), ε ηνπξηζηηθή πξνβνιή, δειαδή ε πξνβνιή ελφο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ απνηειεί ζεκέιην ιίζν γηα ηελ επηηπρία ή απνηπρία ηνπ ζηελ αγνξά. Απηφ κπνξεί λα γίλεη άκεζα αληηιεπηφ αλ ζθεθηνχκε φηη γηα ηελ πεξίπησζε ελφο πξννξηζκνχ κία επηηπρεκέλε ζηξαηεγηθή πξνβνιήο κπνξεί λα: 1) Να πξνζειθχζεη ηνπξίζηεο ζηε πεξηνρή 2) Να πξνζειθχζεη ηνπξίζηεο εθηφο ηεο πεξηφδνπ αηρκήο 3) Να θεληξίζεη ην ελδηαθέξνλ ησλ κέζσλ θαη λα βειηηψζεη ην πξνθίι ηεο πεξηνρήο 4) Να αλαδσνγνλήζεη ηα ππάξρνληα ζέιγεηξα 5) Να εληζρχζεη ηηο επαλαιακβαλφκελεο επηζθέςεηο 6) Να δηαηεξήζεη ηελ πθηζηάκελε πειαηεία. χκθσλα κε ηνπο Goodall (1990) and Gartner (1993), ε αλάπηπμε κηαο αληαγσληζηηθήο ζέζεο κεηαμχ ησλ ηνπξηζηηθψλ πξννξηζκψλ, επηηπγράλεηαη κε ηε δεκηνπξγία θαη ηε κεηάδνζε κηαο επλντθήο εηθφλαο πξνο ηνπο πηζαλνχο ηνπξίζηεο θαη ηηο αγνξέο. ε ηνπηθφ θαη δηεζλέο επίπεδν, νη ηνπξηζηηθνί πξννξηζκνί ζπρλά αληαγσλίδνληαη γηα ηίπνηα πεξηζζφηεξν, πέξα απφ ηηο εηθφλεο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ ζην κπαιφ ησλ δπλεηηθψλ ηαμηδησηψλ. Χο εθ ηνχηνπ, νη έκπνξνη θάζε ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ μνδεχνπλ έλα κεγάιν πνζφ ρξεκάησλ, ρξφλνπ θαη πξνζπάζεηαο κε ζηφρν ηελ δεκηνπξγία κηαο επλντθήο εηθφλαο γηα ηελ πξνζέιθπζε ηνπξηζηψλ πνπ ελδερνκέλνπο ηνπο επηζθεθζνχλ. Γηα ην ιφγν φηη παξνπζηάδεηαη έλα έλνην αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ, νη έκπνξνη ελφο ει. 10 απφ 10

Πηπρηαθή εξγαζία ηνπ σθξάηε Γαβξηειίδε πξννξηζκνχ ζα πξέπεη λα έρνπλ κηα πιήξε εηθφλα γηα ηνλ πξννξηζκφ ηνπο, θαζψο θαη ηεο εηθφλαο ησλ αληαγσληζηηθψλ πξννξηζκψλ (Calatone et al. 1989, Javalgi, Thomas and Rao 1992, Ahmed 1991). Γηα λα επηηεπρζεί κηα ζηξαηεγηθή ζέζε νη ηνπηθέο αξρέο ζα πξέπεη γλσξίδνπλ ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηηο αδπλακίεο ηνπ δηθνχ ηνπο πξννξηζκνχ θαη ησλ αληαγσληζηψλ. Πηζαλέο εηθφλεο ηνπξηζηηθψλ πξννξηζκψλ, κπνξνχλ λα παξέρνπλ ρξήζηκεο πιεξνθνξίεο γηα ηελ αλάπηπμε κηαο ζηξαηεγηθήο ζέζεο. Απηέο νη πιεξνθνξίεο επηηξέπνπλ επίζεο ηνλ έιεγρν ησλ επηπέδσλ δήηεζεο, ησλ πφξσλ ηνπ πξννξηζκνχ θαη ησλ πξνζθνξψλ ηεο αγνξάο. Δάλ ππάξρεη νπνηαδήπνηε αλαθξίβεηα, έκπνξνη θαη ζρεδηαζηέο ηνπ πξννξηζκνχ ζα πξέπεη λα κεηαβάιινπλ ηελ αληηιεπηή εηθφλα θαη ηελ ζηξαηεγηθή ή λα βειηηψζνπλ θαη λα αλαπηχμνπλ ηηο ππεξεζίεο θαη ηα πξντφληα ηνπο ή θαη ηα δπν (Calantone at al. 1989, Ahmed 1991). 2.4 Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ δηακόξθσζε ηεο εηθόλαο Μία αλαζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο απνθαιχπηεη ηελ χπαξμε κηαο ζεηξάο παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ ηελ δηακφξθσζε ηεο εηθφλαο ελφο πξννξηζκνχ, νη νπνίνη ζχκθσλα κε ην κνληέιν ησλ Stern and Krakover (1993), πεξηιακβάλνπλ ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ιακβάλνληαη απφ δηάθνξεο πεγέο θαζψο επίζεο θαη ηα πξνζσπηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ αηφκσλ. Με βάζε απηφ ην κνληέιν παξνπζηάδνληαη απφ ηνπο Beerli and Martin (2004), νη δηάθνξεο πεγέο πιεξνθφξεζεο θαζψο θαη άιινη πξνζσπηθνί παξάγνληεο, φπσο ηα θίλεηξα, ε εκπεηξία θαη ηα θνηλσληθνδεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ δεκηνπξγνχλ γλσζηηθέο θαη ζπλαηζζεκαηηθέο εηθφλεο, νη νπνίεο αιιειεπηδξνχλ κεηαμχ ηνπο θαη ηειηθά δηακνξθψλνπλ κηα ηειηθή αληηιεπηή εηθφλα. (Beerly and Martin, 2004). 2.4.1 Πεγέο πιεξνθόξεζεο ει. 11 απφ 11

2. Ζ εηθφλα ελφο πξννξηζκνχ Οη πεγέο πιεξνθφξεζεο γλσζηέο θαη σο παξάγνληεο ηφλσζεο, είλαη νη δπλάκεηο πνπ επεξεάδνπλ ηελ δηακφξθσζε ηεο εηθφλαο ελφο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ σο πξνο ηνλ ηξφπν αληίιεςεο θαη αμηνιφγεζεο ηνπ. Αλαθέξνληαη ζηε πνζφηεηα θαη ηε πνηθηινκνξθία ησλ πιεξνθνξηψλ ζηηο νπνίεο εθηίζεληαη ηα άηνκα, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ έρνπλ απνθηεζεί, σο απνηέιεζκα ηεο επίζθεςεο ηνπο ζε έλα ζπγθεθξηκέλν πξννξηζκφ. Γηα ηελ επηινγή ελφο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ, πνιινί ζπγγξαθείο (Fakeye and Crompton 1991, Gartner 1993, Mansfeld 1992, Um and Crompton 1990, Woodside and Lysonsky 1989) έρνπλ πξνηείλεη δηάθνξα κνληέια πξνζπαζψληαο λα απνδψζνπλ κία εμήγεζε γηα απηή ηε ζπκπεξηθνξά. Έρεη δηαπηζησζεί φηη νη πεγέο πιεξνθφξεζεο ζηηο νπνίεο ηα άηνκα εθηίζεληαη καδί κε κηα ζεηξά άιισλ παξαγφλησλ, παξέρνπλ πνιιέο ελαιιαθηηθέο επηινγέο θαη επεξεάδνπλ ηα άηνκα σο πξνο ηελ άπνςε ηνπο γηα έλα πξννξηζκφ. Ο Gartner (1993) πηζηεχεη φηη ε δηαδηθαζία ζρεκαηηζκνχ ηεο εηθφλαο κπνξεί λα ζεσξεζεί σο έλα ζχλνιν πεγψλ πιεξνθφξεζεο ή άιισλ δηάθνξσλ παξαγφλησλ, νη νπνίνη δξνπλ κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγία κηαο εηθφλαο ζην κπαιφ ηνπ αηφκνπ. Καηαηάζζεη ηνπο δηάθνξνπο παξάγνληεο σο: α) Δκθαλήο πξφθιεζεο, πνπ πξνβάιινληαη απφ δηαθεκίζεηο ζηα κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο, κέζσ πιεξνθνξηψλ πνπ έρνπλ δνζεί απφ ηα αξκφδηα φξγαλα ηνπ πξννξηζκνχ ή απφ ηνπξηζηηθνχο πξάθηνξεο θαη ρνλδξέκπνξνπο. β) πγθαιπκκέλεο πξφθιεζεο, ρξεζηκνπνηψληαο δηαζεκφηεηεο ζηηο δηαθεκηζηηθέο εθζηξαηείεο αλάδεημεο ελφο πξννξηζκνχ, ζε εθζέζεηο, αθφκα θαη ζε άξζξα. γ) Απηφλνκνη, κε ηε ρξήζε ησλ κέζσλ καδηθήο ελεκέξσζεο πνπ κεηαδίδνπλ εηδήζεηο, ληνθηκαληέξ, ηαηλίεο, ηειενπηηθά πξνγξάκκαηα, θ.α. ζρεηηθά κε ην πξννξηζκφ. ει. 12 απφ 12

Πηπρηαθή εξγαζία ηνπ σθξάηε Γαβξηειίδε δ) Οξγαληθή (organic), κε ηε ζπκκεηνρή αλζξψπσλ, φπσο θίισλ θαη ζπγγελψλ νη νπνίνη παξέρνπλ ζηνηρεία γηα έλα πξννξηζκφ, βαζηδφκελνη ζηε γλψζε θαη ηε πξνζσπηθή ηνπο εκπεηξία. Οη πιεξνθνξίεο απηέο παξέρνληαη εζεινληηθά ή αθνχ ηνπο δεηεζνχλ. ε) Σέινο, κέζσ κηαο επίζθεςεο ζην πξννξηζκφ, πνπ απνηειεί θαη ην ηειηθφ ζηάδην γηα ηε δηαδηθαζία δηακφξθσζεο ηεο εηθφλαο. Ζ εηθφλα πνπ ζρεκαηίδεηαη κέζσ νξγαληθψλ, πξνθιήζεσλ θαη απηφλνκσλ πεγψλ πιεξνθνξηψλ, είλαη νπζηαζηηθά κία πξψηε εληχπσζε ηνπ αηφκνπ πξηλ βηψζεη έλαλ πξννξηζκφ απφ θνληά, ζχκθσλα κε ηελ άπνςε ηνπ Phelps (1986), ν νπνίνο ηελ απνθαιεί σο δεπηεξεχνπζα εηθφλα. Όια απηά, ζε αληίζεζε κε ηελ πξσηαξρηθή εηθφλα ε νπνία ζρεκαηίδεηαη κε ηελ πξαγκαηηθή επίζθεςε ζε έλα ζέξεηξν. Δθφζνλ ε επηινγή ελφο πξννξηζκνχ ζπλεπάγεηαη κε άγλνηα θαη πηζαλνχο θηλδχλνπο, νη δεπηεξεχνπζεο πεγέο πιεξνθνξηψλ δηαδξακαηίδνπλ ζεκαληηθφ θαη νπζηαζηηθφ ξφιν ζηε δηακφξθσζε εηθφλσλ, ψζηε λα εμεηαζηνχλ θαη λα βνεζήζνπλ γηα ηε ιήςε κηαο νξηζηηθήο απφθαζεο. Ο Mansfeld (1992) απνδεηθλχεη φηη νη δεπηεξνγελείο πεγέο πιεξνθφξεζεο αλ θαη δελ βαζίδνληαη ζε πξνζσπηθά εκπεηξηθά ζηνηρεία ηνπ αηφκνπ, πιεξνχλ ηξείο βαζηθέο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ επηινγή ελφο πξννξηζκνχ: Διαρηζηνπνηνχλ ην θίλδπλν κε φηη επηθέξεη ε ηειηθή απφθαζε, δεκηνπξγνχλ κία εηθφλα γηα θάζε πξννξηζκφ θαη ρξεζηκνπνηνχληαη κειινληηθά γηα ηελ κεηέπεηηα αμηνιφγεζε ηεο επηινγήο. (Beerly and Martin, 2004). 2.4.2 Πξνζσπηθνί παξάγνληεο Οη πξνζσπηθνί παξάγνληεο ελφο αηφκνπ είλαη απηνί πνπ επίζεο επεξεάδνπλ ηνλ ηξφπν δηακφξθσζεο κηαο εηθφλαο, φπνπ φπσο αλαθέξνπλ νη Um and Crompton (1990), νη πεπνηζήζεηο ζρεηηθά κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ελφο πξννξηζκνχ ζρεκαηίδνληαη απφ άηνκα πνπ εθηίζεληαη ει. 13 απφ 13

2. Ζ εηθφλα ελφο πξννξηζκνχ ζε εμσηεξηθά εξεζίζκαηα, αιιά ε θχζε απηψλ ησλ πεπνηζήζεσλ πνηθίιεη αλάινγα κε ηνπο εζσηεξηθνχο παξάγνληεο ηνπ θάζε αηφκνπ. Χο εθ ηνχηνπ, ε αληηιακβαλφκελε εηθφλα ζα δηακνξθσζεί κέζα απφ ηελ πξνβιεπφκελε εηθφλα ηνπ πξννξηζκνχ θαη ηηο αλάγθεο ηνπ αηφκνπ, ηα θίλεηξα, ηε πξνεγνχκελε γλψζε, ηηο πξνηηκήζεηο θαη άιια πξνζσπηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ. Με ηνλ ηξφπν απηφ, ηα άηνκα δεκηνπξγνχλ ηελ δηθή ηνπο λνεηή εηθφλα γηα έλαλ πξννξηζκφ θαη ζηε ζπλέρεηα δηακνξθψλνπλ κηα δηθηά ηνπο πξνζσπηθή αληίιεςε (Ashworth and Voogd 1990, Bramwell and Rawding 1996, Gartner 1993). Απφ ηε πιεπξά ηεο θαηαλαισηηθήο ζπκπεξηθνξάο, νη πξνζσπηθνί παξάγνληεο παξαπέκπνπλ ζε θαζνξηζηηθνχο παξάγνληεο, κε άιια ιφγηα ζε θνηλσληθνδεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ αηφκσλ φπσο: α) Φχιν β) Ζιηθία γ) Μνξθσηηθφ επίπεδν δ) Οηθνγελεηαθή θαηάζηαζε ε) Κνηλσληθφ επίπεδν ζη) Σφπνο θαηνηθίαο θ.α. Καζψο επίζεο θαη παξάγνληεο ςπρνινγηθήο θχζεσο φπσο: α) Κίλεηξα β) Αμίεο γ) Πξνζσπηθφηεηα δ) Σξφπνο δσήο θ.α. Οη πξνζσπηθνί παξάγνληεο επεξεάδνπλ ηνλ ηξφπν αληίιεςεο ελφο αηφκνπ γηα ην πεξηβάιινλ θαη σο εθ ηνχηνπ θαη ηεο πξνθχπηνπζαο εηθφλαο ελφο πξννξηζκνχ. Γηάθνξνη ζπγγξαθείο αλαθέξνπλ πσο ηα θίλεηξα επεξεάδνπλ ηελ δηαδηθαζία δηακφξθσζεο κηαο εηθφλαο, αιιά θαη ηελ επηινγή ηνπ πξννξηζκνχ (Baloglu and McCleary (1999), Stabler (1995), ει. 14 απφ 14

Πηπρηαθή εξγαζία ηνπ σθξάηε Γαβξηειίδε Um and Crompton (1990), Baloglu (1997), Dann (1996) and Gartner (1993). Δπηπιένλ, ηνλίδνπλ φηη ηα θίλεηξα αζθνχλ άκεζε επηξξνή ζην ζπλαηζζεκαηηθφ θνκκάηη. Δθφζνλ αξθεηέο εηθφλεο πξνθχπηνπλ απφ ηα ζπλαηζζήκαηα πνπ δεκηνπξγνχληαη ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ρψξν, άλζξσπνη κε δηαθνξεηηθά θίλεηξα κπνξεί λα αμηνινγήζνπλ έλα πξννξηζκφ κε ηνλ ίδην ηξφπν, αλ ε αληίιεςε γη απηφλ, ηθαλνπνηεί ηηο αλάγθεο ηνπο. ην ηέινο, φπσο επηζεκαίλεη ν Gartner, ε ζπλαηζζεκαηηθή ζπληζηψζα είλαη κηα αμία πνπ απνδίδνπλ ηα άηνκα, ζε πξννξηζκνχο πνπ βαζίδνληαη ζηα θίλεηξα. Ζ εκπεηξία ελφο αηφκνπ, επίζεο κπνξεί λα επεξεάζεη ηελ αληίιεςε κηαο εηθφλα ελφο πξννξηζκνχ, δεδνκέλνπ φηη, φπσο νη Schreyer, Lime and Wiliams (1984) αλαθέξνπλ, νη παξφληεο θαηαζηάζεηο δεκηνπξγνχληαη κε βάζε ηηο εκπεηξίεο ηνπ παξειζφληνο. ηα πιαίζηα ηνπ ηνπξηζκνχ, ε εκπεηξία ηνπ παξειζφληνο κπνξεί λα είλαη πην ζεκαληηθή απφ ηηο πιεξνθνξίεο πνπ πξνέξρνληαη απφ εμσηεξηθέο πεγέο (Mazursky 1989), δεδνκέλνπ φηη ηα άηνκα ηείλνπλ λα δίλνπλ πεξηζζφηεξε βαξχηεηα ζε απηήλ. Απηφ ζπκβαίλεη γηαηί, φηαλ ππάξρεη ε εκπεηξία ηνπ παξειζφληνο, ηα θξηηήξηα γηα ηελ ιήςε κηαο απφθαζεο είλαη ηζρπξφηεξα, ελψ ε αλάγθε γηα ιήςε πξφζζεησλ πιεξνθνξηψλ ειαρηζηνπνηείηαη. Παξά ην γεγνλφο φηη δελ έρνπλ βξεζεί ζηνηρεία κέζσ ηεο εκπεηξίαο πνπ λα δείρλνπλ άκεζα πσο ηα επίπεδα εκπεηξίαο ησλ ηνπξηζηψλ ηνπ παξειζφληνο επεξεάδνπλ ηελ αληίιεςε ηεο εηθφλαο, απηή ε κεηαβιεηή πξνζέιθπζε κεγάιν ελδηαθέξνλ κεηαμχ ησλ εξεπλεηψλ, αθνχ είλαη έλαο θαιφο δείθηεο πξνβνιήο ησλ αλαγθψλ, θηλήηξσλ θαη ηθαλνπνηήζεσλ ηνπο. Σα πεξηζζφηεξα απφ ηα κνληέια ηεο δηαδηθαζίαο ιήςεο απνθάζεσλ γηα ηελ επηινγή ελφο πξννξηζκνχ (Stabler 1995, Um and Crompton 1990, Woodside and Lysonsky 1989) δείρλνπλ φηη ηα πξνζσπηθά ραξαθηεξηζηηθά, φπσο ην θχιν, ε ειηθία, ην επάγγεικα, ε εθπαίδεπζε θαη ε θνηλσληθή ηάμε, απνηεινχλ εζσηεξηθέο εηζξνέο πνπ επεξεάδνπλ ην ηξφπν αληίιεςεο γηα θάζε πξννξηζκφ. Οη εξεπλεηέο, κε κηα ζεηξά εξεπλψλ είραλ πξνζπαζήζεη λα εληνπίζνπλ δηαθνξέο ζην ηξφπν αληίιεςεο κηαο εηθφλαο, φκσο ζην ηέινο νη κειέηεο ηνπο παξνπζίαζαλ αξθεηέο αληηζέζεηο ζηα απνηειέζκαηα. Πνιινί απφ απηνχο (Baloglu 1997, Baloglu and ει. 15 απφ 15

2. Ζ εηθφλα ελφο πξννξηζκνχ McCleary 1999, Calantone, Di Benetton, Hakam and Bojanic 1989, Chen and Kerstetter 1999, Stern and Krakover 1993, Walmsley and Jenkins 1993) εληφπηζαλ θάπνηεο δηαθνξέο φζνλ αθνξά ηελ αληίιεςε ηεο εηθφλαο, αλάινγα κε ην θχιν, ηελ ειηθία, ην κνξθσηηθφ επίπεδν, ην επάγγεικα, ην εηζφδεκα, ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε θαη ηε ρψξα πξνέιεπζεο, ελψ ν Baloglu (1997) δηαπίζησζε φηη δελ ππάξρνπλ ζεκαληηθέο δηαθνξέο ζηηο πεξηπηψζεηο ησλ δπν θχισλ, ηνπ επηπέδνπ εθπαίδεπζεο θαη ηνπ εηζνδήκαηνο. (Beerly and Martin, 2004). Οη Beerly and Martin (2004), πάλσ ζε θάπνηεο κειέηεο, έθαλαλ ππνζέζεηο γηα ηελ επίδξαζε ησλ πξνζσπηθψλ παξαγφλησλ πάλσ ζηελ αληηιακβαλφκελε εηθφλα θαη έρνπλ σο εμήο: Τπφζεζε 7: Σν θχιν επεξεάδεη ζεκαληηθά ηα γλσζηηθά θαη ζπλαηζζεκαηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο αληηιακβαλφκελεο εηθφλαο. Τπφζεζε 8: Ζ ειηθία επεξεάδεη ζεκαληηθά ηηο γλσζηηθέο θαη ζπλαηζζεκαηηθέο ζπληζηψζεο ηεο αληηιεπηηθήο εηθφλαο. Τπφζεζε 9: Σν κνξθσηηθφ επίπεδν επεξεάδεη ζεκαληηθά ηηο γλσζηηθέο θαη ζπλαηζζεκαηηθέο ζπληζηψζεο ηεο αληηιεπηηθήο εηθφλαο. Τπφζεζε 10: Ζ θνηλσληθή ηάμε επεξεάδεη ζεκαληηθά ηα γλσζηηθά θαη ζπλαηζζεκαηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο αληηιεπηηθήο εηθφλαο. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο επηξξνήο ησλ πξνζσπηθψλ παξαγφλησλ ζηελ εηθφλα ηνπ πξννξηζκνχ θαη επηβεβαηψλνληαη ή απνξξίπηνληαη νη παξαπάλσ ππνζέζεηο, βάζε ησλ εξεπλψλ: ει. 16 απφ 16

Πηπρηαθή εξγαζία ηνπ σθξάηε Γαβξηειίδε 2.4.2.1 Φύιν Όζνλ αθνξά ηε ζρέζε κεηαμχ ησλ θχισλ θαη ηεο αληηιεπηήο εηθφλαο, γηα ηνπο ηνπξίζηεο πνπ επηζθέπηνληαη γηα πξψηε θνξά ην πξννξηζκφ, ππάξρεη κηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή ζρέζε κεηαμχ ησλ δπν θχισλ θαη ησλ παξαγφλησλ ηεο γλσζηηθήο εηθφλαο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηηο γεληθέο θαη ηνπξηζηηθέο ππνδνκέο θαη ηνπο θπζηθνχο θαη πνιηηηζηηθνχο πφξνπο, παξφηη ην επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο γηα ηε δεχηεξε δηάζηαζε ήηαλ 6%. Παξάιιεια ππάξρεη ζεκαληηθή ζρέζε κε ηε ζπλαηζζεκαηηθή δηάζηαζε, ζην κέηξν πνπ νη γπλαίθεο ηείλνπλ λα αμηνινγνχλ ηνλ πξννξηζκφ πην επλντθά απφ φηη νη άλδξεο. ηελ πεξίπησζε ησλ ηνπξηζηψλ πνπ μαλά επηζθέπηνληαη ην ζπγθεθξηκέλν πξννξηζκφ, ππάξρεη κία ζεκαληηθή ζρέζε κφλν κεηαμχ ηνπ παξάγνληα πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ ήιην θαη ζηελ ακκνπδηά, κε ηηο γπλαίθεο θαη πάιη λα εθηηκνχλ ηελ δηάζηαζε απηήο ηεο εηθφλαο πην ζεηηθά. Χο απνηέιεζκα απηψλ, ε ππφζεζε 7 ε νπνία αλαθέξεη φηη ην θχιν επεξεάδεη ζεκαληηθά ηελ αληίιεςε ηεο εηθφλαο, έζησ θαη κεξηθψο λα επηβεβαηψλεηαη. (Beerly and Martin, 2004). ηα απνηειέζκαηα απηά έξρνληαη λα ζπκθσλήζνπλ νη Chen and Kertette, νη νπνίνη ζε έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνίεζαλ ζε ηνπξίζηεο πνπ επηζθέθηεθαλ ηελ Πελζπιβάληα, δηαπίζησζαλ ζεκαληηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ δχν θίισλ, θαηά ηελ αμηνιφγεζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ πξννξηζκνχ. Σα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη νη γπλαίθεο ήηαλ πην επηξξεπείο ζην λα αμηνινγήζνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πξννξηζκνχ ζεηηθφηεξα, απφ φηη νη άληξεο πνπ βαζκνιφγεζαλ ρακειφηεξα απφ απηέο. (Chen and Kertette, 1999). ην ίδην ζπκπέξαζκα θαηαιήγεη θαη ε έξεπλα ηνπ Pan Su (1997), φπνπ νη γπλαίθεο αμηνιφγεζαλ κε κεγαιχηεξν βαζκφ, απφ φηη νη άληξεο. 2.4.2.2 Ηιηθία Μφλν ν παξάγνληαο ηεο ειηθίαο είρε κηα ζεκαληηθή επίδξαζε ζηελ γλσζηηθή δηάζηαζε ηνπ θπζηθνχ θαη θνηλσληθνχ πεξηβάιινληνο, ηφζν γηα ει. 17 απφ 17

2. Ζ εηθφλα ελφο πξννξηζκνχ ηνπο ηνπξίζηεο πνπ επηζθέθηεθαλ ην ηφπν γηα πξψηε θνξά, φζν θαη γηα απηνχο πνπ ηνλ μαλά επηζθέθηεθαλ, κε ηνπο κεγαιχηεξνπο ειηθηαθά λα θάλνπλ κηα πην ζεηηθή αμηνιφγεζε γηα ηελ δηάζηαζε ηεο εηθφλαο. Οη άιιεο δηαζηάζεηο, γλσζηηθέο θαη ζπλαηζζεκαηηθέο, δελ εκθαλίδνπλ ζεκαληηθέο δηαθνξέο απφ ηελ κηα ειηθηαθή νκάδα ζηελ άιιε θαη σο εθ ηνχηνπ ε ππφζεζε 8 κπνξεί κεξηθψο λα επηβεβαησζεί. (Beerly and Martin, 2004). O Pan Su (1997), ζε έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνίεζε γηα ηελ Κίλα, δηαπίζησζε φηη δελ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμχ ησλ ειηθηψλ θαηά ηελ αμηνιφγεζε ηεο ζπλνιηθήο εηθφλαο ηεο ρψξαο. (Pan Su, 1997). 2.4.2.3 Μνξθσηηθό επίπεδν Ζ αληηιεπηή εηθφλα ηνπ πξννξηζκνχ, κπνξεί ελ κέξεη λα επεξεαζηεί απφ ην κνξθσηηθφ επίπεδν, δεδνκέλνπ φηη κφλν απηή ε κεηαβιεηή έρεη κηα κφλν ζεκαληηθή επίδξαζε ζηελ ζπλαηζζεκαηηθή δηάζηαζε γηα ηα πςειφηεξα επίπεδα κφξθσζεο, πνπ αληαλαθιάηαη απφ ηηο ρακειφηεξεο αμηνινγήζεηο απφ ηε δηάζηαζε απηήο ηεο εηθφλαο. Χζηφζν, ζηε πεξίπησζε ησλ αηφκσλ πνπ επηζθέπηνληαη γηα πξψηε θνξά έλαλ πξννξηζκφ, ν βαζκφο ζεκαληηθφηεηαο ηεο ζρέζεο κεηαμχ ηνπ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ θαη ηεο ζπλαηζζεκαηηθήο εηθφλαο είλαη 9,4%. Με βάζε απηά ηα απνηειέζκαηα, ε ππφζεζε 9 κπνξεί ελ κέξεη λα επηβεβαησζεί. (Beerly and Martin, 2004). Σελ επηβεβαίσζε δίλεη θαη νη έξεπλα ησλ Chen and Kertette, πνπ αθνξνχζε πξνπηπρηαθνχο θαη κεηαπηπρηαθνχο πνπ επηζθέθηεθαλ έλα πξννξηζκφ. Μέζσ ησλ απνηειεζκάησλ δηαπίζησζαλ πσο νη κεηαπηπρηαθνί θνηηεηέο αμηνινγνχζαλ θαιχηεξα ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πξννξηζκνχ απ φηη νη πξνπηπρηαθνί θνηηεηέο. (Chen and Kertette, 1999). ει. 18 απφ 18

Πηπρηαθή εξγαζία ηνπ σθξάηε Γαβξηειίδε 2.4.2.4 Κνηλσληθό επίπεδν Ζ θνηλσληθή ηάμε γηα ηνπο ηνπξίζηεο πνπ επηζθέπηνληαη γηα πξψηε θνξά έλαλ πξννξηζκφ, εκθαλίδεη λα έρεη ζεκαληηθή ζρέζε κε ηνλ παξάγνληα ηεο λνεηήο εηθφλαο σο πξνο ηνπο θπζηθνχο θαη πνιηηηζηηθνχο πφξνπο πνπ έρεη ν πξννξηζκφο. Όζν πςειφηεξε είλαη ε θνηλσληθή ηάμε, ηφζν ρακειφηεξε είλαη ε βαζκνινγία πνπ δφζεθε γηα ηνπο ζπγθεθξηκέλνπο πφξνπο. Χζηφζν, ε ζρέζε κεηαμχ ηνπ κεγέζνπο ηεο αηκφζθαηξαο θαη ηεο θνηλσληθήο ηάμεο, δείρλεη έλα επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 7,6%. Ζ θνηλσληθή ηάμε απηήο ηεο νκάδαο δελ επεξεάδεη ηα άιια κεγέζε ησλ γλσζηηθψλ θαη ζπλαηζζεκαηηθψλ εηθφλσλ. ηελ πεξίπησζε ησλ ηνπξηζηψλ πνπ επηζθέπηνληαη μαλά ηνλ ίδην πξννξηζκφ, δελ παξαηεξήζεθαλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο ζρέζεηο ζε θακία απφ ηηο δηαζηάζεηο. Οπφηε ε ππφζεζε 10 κπνξεί ελ κέξεη λα επηβεβαησζεί. (Beerly and Martin, 2004). Ο Pan Su (1997), κέζσ ηεο έξεπλαο ηνπ γηα ηε Κίλα, απνθαιχπηεη φηη ππάξρνπλ δηαθνξέο ζηελ αμηνιφγεζε ηεο ζπλνιηθήο εηθφλαο ηνπ πξννξηζκνχ, κεηαμχ απηψλ κε πςειφηεξν εηζφδεκα θαη απηψλ κε ρακειφηεξν εηζφδεκα. 2.4.2.5 Τόπνο θαηνηθίαο Ζ ρψξα πξνέιεπζεο κπνξεί λα νξίζεη δηαθνξεηηθνχο πνιηηηζκηθνχο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηηο αληηιήςεηο ησλ ηνπξηζηψλ ζε γλσζηηθφ θαη ζπλαηζζεκαηηθφ επίπεδν. Σα απνηειέζκαηα δείρλνπλ φηη απφ ζηαηηζηηθήο απφςεσο, ππάξρνπλ ζεκαληηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ηεο αληηιεπηήο εηθφλαο θαη ηεο ρψξαο πξνέιεπζεο. Καη νη δχν θαηεγνξίεο ηνπξηζηψλ, απηψλ πνπ μαλά επηζθέπηνληαη έλαλ πξννξηζκφ θαη απηψλ πνπ ηνλ επηζθέπηνληαη γηα πξψηε θνξά, έθαλαλ δηαθνξεηηθέο αμηνινγήζεηο γηα φινπο ηνπο γλσζηηθνχο παξάγνληεο ηεο εηθφλαο, εθηφο ηνπ παξάγνληα ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, θη φια απηά αλάινγα κε ηελ ρψξα θαηαγσγήο ηνπο. Οκνίσο θαη ε ζπλαηζζεκαηηθή εηθφλα επεξεάδεηαη απφ απηή ηελ κεηαβιεηή. Απηφ νδεγεί ζηελ επηβεβαίσζε ηεο ππφζεζεο 10, ε νπνία ει. 19 απφ 19

2. Ζ εηθφλα ελφο πξννξηζκνχ αλαθέξεη φηη ε ρψξα πξνέιεπζεο επεξεάδεη ζεκαληηθά ηηο γλσζηηθέο θαη ζπλαηζζεκαηηθέο ζπληζηψζεο ηεο αληίιεςεο ηεο εηθφλαο. (Beerly and Martin, 2004). Ζ ζπγθεθξηκέλε ππφζεζε κπνξεί λα επηβεβαησζεί θαη απφ ηε κειέηε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηελ Πελζπιβάληα, απφ πξνπηπρηαθνχο θαη κεηαπηπρηαθνχο θνηηεηέο δηάθνξσλ ρσξψλ πνπ ηελ επηζθέθηεθαλ. Υαξαθηεξηζηηθά ηεο πεξηνρήο βαζκνινγήζεθαλ ζεηηθφηεξα απφ θνηηεηέο πνπ πξνήιζαλ απφ ηελ Ννηηναλαηνιηθή Αζία (Ηλδνλεζία, Μαιαηζία, Σατιάλδε) θαη ηελ Νφηην-Κεληξηθή Αζία (Ηλδία, Παθηζηάλ), ελψ αξλεηηθφηεξα βαζκνιφγεζαλ θπξίσο νη θνηηεηέο πνπ πξνήιζαλ απφ ην Καλαδά, ηελ Αλαηνιηθή Αζία (Ηαπσλία, Κνξέα) θαη ηελ Δπξψπε. (Chen and Kertette, 1999). Αληηζέησο, ζηελ έξεπλα γηα ηε Κίλα, ηα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη δελ ππήξμε δηαθνξά θαηά ηε αμηνιφγεζε ηεο ζπλνιηθή εηθφλαο ηεο ρψξαο, απφ άηνκα πνπ πξνήιζαλ απφ δηαθνξεηηθέο ρψξεο. (Pan Su, 1997). 2.4.2.6 Πξνεγνύκελε εκπεηξία Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ζηηο πεξηζζφηεξεο κειέηεο πνπ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί, φζνλ αθνξά ηελ εηθφλα θαη ηελ ηνπνζεζία ελφο πξννξηζκνχ, δηαπηζηψζεθε φηη θαηέζηεη αλέθηθηνο ν έιεγρνο ηεο εμνηθείσζεο ησλ ηαμηδησηψλ κε ηνπ πξννξηζκνχο πνπ επέιεμαλ. Μηα πξνεγνχκελε επίζθεςε ή άκεζε εκπεηξία κε ηνλ πξννξηζκφ, απνδεηθλχεη φηη πθίζηαηαη ε πηζαλφηεηα λα κεηαβάιινπλ ηελ εηθφλα ηνπ πξννξηζκνχ. Πνιπάξηζκεο είλαη νη κειέηεο πνπ έρνπλ εξεπλήζεη ηηο ηξνπνπνηήζεηο ηεο εηθφλαο πνπ νθείινληαη ζηελ πξαγκαηηθή εκπεηξία (εκθαλήο ζπκπεξηθνξά). Μεξηθέο απφ απηέο ηηο κειέηεο, ρξεζηκνπνίεζαλ κηα δηαρξνληθή πξνζέγγηζε κε ηελ νπνία ζπγθξίζεθαλ νη εηθφλεο ηνπ πξννξηζκνχ ησλ ηαμηδησηψλ, πξηλ απφ ην ηαμίδη θαη κεηά απφ ην ηαμίδη (Pearce 1982, Phelps 1986 and Dann 1994). Άιιεο κειέηεο εμέηαζαλ ηηο δηαθνξέο ηεο εηθφλαο κεηαμχ ησλ ηαμηδησηψλ πνπ επηζθέθηεθαλ ηνλ πξννξηζκφ θαη απηψλ πνπ δελ ηνλ επηζθέθηεθαλ (Fridgen 1987, Chon ει. 20 απφ 20

Πηπρηαθή εξγαζία ηνπ σθξάηε Γαβξηειίδε 1990, Ahmed 1991, Fakeye and Crompton 1991, Hu and Ritchie 1993, Milman and Pizam 1995). Οη κειέηεο απηέο δείρλνπλ φηη γεληθά νη εηθφλεο ησλ ηαμηδησηψλ ηξνπνπνηήζεθαλ κεηά ηελ επίζθεςε ζε έλα ζπγθεθξηκέλν πξννξηζκφ θαη νπζηαζηηθά εληνπίζηεθαλ δηαθνξέο κεηαμχ ησλ επηζθεπηψλ θαη κε επηζθεπηψλ ζε ζρέζε κε έλα ζπγθεθξηκέλν ηνπξηζηηθφ πξννξηζκφ. Οη έκπνξνη ηνπ πξννξηζκνχ ζα πξέπεη λα θάλνπλ κηα δηάθξηζε κεηαμχ ησλ δχν απηψλ θαηεγνξηψλ ηνπξηζηψλ, θαηά ηελ εθθίλεζε αλάπηπμεο ηεο εηθφλαο ή ζηξαηεγηθψλ πξνζεγγίζεσλ ζε κηα ζπγθεθξηκέλε αγνξά, δηφηη νη δχν νκάδεο ελδέρεηαη λα απαηηνχλ δηαθνξεηηθέο ζηξαηεγηθέο ηνπνζέηεζεο θαη ζηξαηεγηθψλ επηθνηλσλίαο. Όπσο επηζεκαίλεη ν Ahmed (1991), ν ηξφπνο πνπ γίλεηαη αληηιεπηή κηα εηθφλα ελφο πξννξηζκνχ απφ ηνπο πξαγκαηηθνχο θαη δπλεηηθνχο επηζθέπηεο, δηαδξακαηίδεη έλα ζεκαληηθφ ξφιν ζην θαζνξηζκφ ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο, σο έλαο ηνπξηζηηθφο πξννξηζκφο (Baloglu and McCleary, 1999). ε έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε κε ζθνπφ ηελ κειέηε ηεο εηθφλαο ηεο Κίλαο, δηαπηζηψζεθε φηη ηνπξίζηεο πνπ ηελ είραλ επηζθεθηεί ζην παξειζφλ θαη είραλ ήδε κηα εκπεηξία, ηελ αμηνιφγεζαλ ζεηηθφηεξα απφ απηνχο πνπ ηελ επηζθέθηεθαλ γηα πξψηε θνξά. (Pan Su, 1997). 2.5 Μέζνδνη κέηξεζεο, ραξαθηεξηζηηθά Ζ απνηπρία ησλ πεξηζζφηεξσλ εξεπλψλ γηα ηελ αληηζηνίρηζε (address) ηνπ ζπλφινπ ησλ ζηνηρείσλ ηεο εηθφλαο ελφο πξννξηζκνχ, έρεη λα θάλεη κε ηηο κεζφδνπο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηνπο εξεπλεηέο (Echtner and Ritchie, 1991). Τπήξμε κία πξνηίκεζε πξνο ηηο δνκεκέλεο κεζφδνπο, νη νπνίεο επηθεληξψλνληαη ζηηο ηδηφηεηεο ελφο ζηνηρείνπ ηεο εηθφλαο πξννξηζκνχ. Ζ ρξήζε δνκεκέλσλ κεζφδσλ, φπσο ηεο Likert θαη άιισλ θιηκάθσλ ζεκαζηνινγηθήο δηαθνξάο, απαηηνχλ απφ ην άηνκν λα αμηνινγήζεη κηα ζεηξά πξνθαζνξηζκέλσλ, ππνθεηκεληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ή λα απνδψζεη θάπνηα εξεζίζκαηα κε ηε ρξήζε κηαο ηππνπνηεκέλεο βαζκνινγηθήο θιίκαθαο. Δθηηκήζεηο ελφο κέζνπ φξνπ, πνιπδηάζηαηεο ει. 21 απφ 21

2. Ζ εηθφλα ελφο πξννξηζκνχ θιηκάθσζεο ή αλάιπζεο ησλ παξαγφλησλ, ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα κεηψζνπλ ην βαζκφ ζεκαληηθφηεηαο ζε έλα κηθξφηεξν αλεμάξηεην αξηζκφ, αληηιεπηψλ δηαζηάζεσλ. Δπεηδή απηφο ν ηχπνο ηεο δηαδηθαζίαο ζπκπεξηιακβάλεη εθ ησλ πξνηέξσλ κηα ιίζηα ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηα νπνία έλα άηνκν ππνηίζεηαη πσο αληαπνθξίλεηαη, ελδέρεηαη λα είλαη ζρεηηθά αλαμηφπηζηνο (Timmermans et al. 1982, p. 191). Δθηφο θη αλ θξνληίδνπλ λα ζπγθεληξψλνπλ κηα ιίζηα ραξαθηεξηζηηθψλ, κε κεξηθά απφ απηά ή θαη φια λα είλαη εληειψο αζήκαληα γηα ην άηνκν, ή ππάξρεη θαη ε πεξίπησζε έιιεηςεο ζεκαληηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ. Σα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ησλ δνκεκέλσλ θαη αδφκεησλ κεζφδσλ παξνπζηάδνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα (βι. πίλαθα 2.1): Πεξηγξαθή Τερληθέο Γνκεκέλεο Γηάθνξα θνηλά ραξαθηεξηζηηθά ηεο εηθφλαο θαζνξίδνληαη θαη ελζσκαηψλνληαη ζε έλα ηππνπνηεκέλν έγγξαθν, φπνπ ν εξσηψκελνο βαζκνινγεί θάζε ραξαθηεξηζηηθφ ελφο πξννξηζκνχ, κε απνηέιεζκα ηελ δεκηνπξγία ηνπ πξνθίι κηαο εηθφλαο. πλήζσο έλα ζχλνιν ζεκαζηνινγηθήο δηαθνξάο θαη θιίκαθεο ηχπνπ Likert. ηνλ Αδόκεηεο εξσηψκελν, επηηξέπεηαη ειεχζεξα λα πεξηγξάςεη ηηο εληππψζεηο ηνπ γηα ηνλ πξννξηζκφ. Σα δεδνκέλα ζπγθεληξψλνληαη έλαλ εξσηεζέλησλ. απφ αξηζκφ ηε ζπλέρεηα, ε δηαινγή θαη νη ηερληθέο θαηεγνξηνπνίεζεο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα νξηζηνχλ νη δηαζηάζεηο κηαο εηθφλαο. Δπηθέληξσζε ζε νκάδεο, αλνηρηέο έξεπλεο κε εξσηήζεηο, αλάιπζεο πεξηερνκέλνπ θαη ει. 22 απφ 22

Πηπρηαθή εξγαζία ηνπ σθξάηε Γαβξηειίδε Πιενλεθηήκαηα Μεηνλεθηήκαηα επξεηεξίσλ (repertory grid). Δχθνιν ζηε ρξήζε Δπλντθφ γηα ηε κέηξεζε Απιφ ζην θψδηθα ησλ ζηνηρείσλ κηαο Απνηειέζκαηα εχθνια γηα αλάιπζε, κε ηε νιηζηηθήο πξννξηζκνχ εηθφλαο ρξήζε εμειηγκέλσλ Μεηψλεη ηηο ζηαηηζηηθψλ ηερληθψλ Γηεπθφιπλζε ζχγθξηζεο κεηαμχ ησλ πξννξηζκψλ πξνθαηαιήςεηο γηα ηηο ζπλεληεχμεηο Μεηψλεη ηελ πηζαλφηεηα λα ιείπνπλ ζεκαληηθά ζηνηρεία θαη δηαζηάζεηο ηεο εηθφλαο Γελ ελζσκαηψλνπλ ηηο Σν επίπεδν ησλ πηπρέο ηεο νιηζηηθήο ιεπηνκεξεηψλ πνπ εηθφλαο παξέρνληαη απφ ηνπο Δπηθέληξσζε εξσηεζέληεο, απνηειεί ραξαθηεξηζηηθψλ, κηα εμαηξεηηθή κεηαβιεηή δειαδή ν εξσηψκελνο Ζ ζηαηηζηηθή αλάιπζε αλαγθάδεηαη λα ζθεθηεί ησλ απνηειεζκάησλ κηα εηθφλα κε βάζε ηα είλαη πεξηνξηζκέλε ραξαθηεξηζηηθά πνπ Γελ πθίζηαηαη ηνπ θαζνξίδνληαη δηεπθφιπλζε ζηηο Ζ πιεξφηεηα ησλ ζπγθξηηηθέο αλαιχζεηο δνκεκέλσλ κεζφδσλ κπνξεί λα απνηειέζεη κία κεηαβιεηή. Τπάξρεη πεξίπησζε λα ραζνχλ δηαζηάζεηο Πίλαθαο 2.1 Σύγθξηζε δνκεκέλσλ-αδόκεησλ κεζόδσλ. Πεγή: Jenkins (1999). ει. 23 απφ 23

2. Ζ εηθφλα ελφο πξννξηζκνχ Ζ θπξηαξρία ησλ δνκεκέλσλ ηερληθψλ ζηελ έξεπλα ηεο εηθφλαο θαη ηδηαίηεξα εθείλσλ πνπ εμαξηψληαη κε βάζε ηηο θιίκαθεο, έρεη επίζεο νδεγήζεη ζε κηα ζπγθέληξσζε πξνθνξηθψλ ή νπηηθψλ ηερληθψλ έξεπλαο. Οη Pearce and Black (1996, p. 419) ζεκεηψλνπλ φηη νη εξεπλεηέο ηνπ ηνπξηζκνχ πξέπεη αθφκε λα ελζσκαηψζνπλ ην νπηηθφ πεδίν ζην κεζνδνινγηθφ κέξνο ησλ δηθψλ ηνπο εξεπλεηηθψλ πξαθηηθψλ. Μηα πξαθηηθή πνπ κπνξεί λα είλαη έμσ απφ ηηο εκπεηξίεο ελφο απμεκέλνπ αξηζκνχ επηζθεπηψλ, ησλ νπνίσλ ν θφζκνο θπξηαξρείηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν απφ νπηηθέο εηθφλεο. Οη εξεπλεηέο πξέπεη λα αξρίζνπλ λα ζθέθηνληαη δεκηνπξγηθά, φζνλ αθνξά ηελ ρξήζε ραξηψλ θαη θσηνγξαθηψλ, γηα λα βνεζήζνπλ ηνλ επηζθέπηε λα ζπκεζεί θαη λα παξάγεη πην πινχζηεο πιεξνθνξίεο (Pearce and Black, 1996, p. 420). Ο Pearce επηθαιείηαη ηνλ Craik ν νπνίνο έγξαςε γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο εθπξνζψπεζεο ησλ κέζσλ καδηθήο ελεκέξσζεο (δειαδή ην πψο έλα πεξηβάιινλ πξέπεη λα παξνπζηάδεηαη ζηνπο εξσηεζέληεο), ην νπνίν είλαη έλα απφ ηα θξίζηκα κεζνδνινγηθά δεηήκαηα γηα ηε κειέηε ησλ αλζξψπσλ θαη ησλ ηδηνηήησλ ηνπο. Πνιιέο κειέηεο ζηνλ ηνκέα ηεο πεξηβαιινληηθήο αληίιεςεο, είλαη απηέο πνπ έρνπλ ρξεζηκνπνηήζεη θσηνγξαθηθφ πιηθφ. Ο Stamps (1990), αθνινπζψληαο κηα κεηά-αλάιπζε, βξήθε κηα ζπζρέηηζε ηνπ 0,86 κεηαμχ ησλ πξνηηκήζεσλ πνπ ιακβάλνληαη επί ηφπνπ θαη ησλ πξνηηκήζεσλ πνπ ιακβάλνληαη κέζσ ησλ θσηνγξαθηψλ. Σα απνηειέζκαηα απηά ηείλνπλ λα ππνζηεξίμνπλ ηε ρξήζε θσηνγξαθηθψλ εξεζηζκάησλ, αιιά πξνο ην παξφλ έρνπλ ππάξμεη πνιχ ιίγεο κειέηεο. Λίγεο επίζεο είλαη νη δεκνζηεπκέλεο κειέηεο πνπ έρνπλ ρξεζηκνπνηήζεη ηνπο ηνπξίζηεο γηα λα απνζπάζνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηελ δηεξεχλεζε ηεο εηθφλαο ελφο πξννξηζκνχ. Ζ κειινληηθέο έξεπλεο ίζσο ζα κπνξνχζαλ λα ζπλδπάζνπλ θαη ηηο δχν ηερληθέο (δνκεκέλεο θαη αδφκεηεο) γηα λα επηηχρνπλ πην έγθπξα απνηειέζκαηα. Απηφ ζπλεπάγεηαη κε αχμεζε ηεο δαπάλεο γηα ηα ζηάδηα ηνπ ζρεδηαζκνχ, αμηνπνηψληαο ηηο αδφκεηεο ηερληθέο γηα λα απνζπάζνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ηηο δηαζηάζεηο ηεο ζρεηηθήο εηθφλαο πξννξηζκνχ θαη ζηε ζπλέρεηα ηε ρξήζε απηψλ κε κηα δνκεκέλε ηερληθή γηα ηελ δηεξεχλεζε ηεο. ει. 24 απφ 24

Πηπρηαθή εξγαζία ηνπ σθξάηε Γαβξηειίδε Αξθεηέο είλαη νη επηζηεκνληθέο θαη επαγγεικαηηθέο έξεπλεο πνπ έρνπλ γίλεη θαη έρνπλ πξνηείλεη δηάθνξεο θιίκαθεο γηα λα θαζνξίζνπλ ηα δηαθνξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ κέηξεζε κηαο εηθφλαο. Μηα καηηά ζηηο θπξηφηεξεο θιίκαθεο, απνθαιχπηεη ηελ έιιεηςε νκνηνγέλεηαο ζε ζρέζε κε ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ θαζνξίδνπλ ηηο αληηιήςεηο ελφο αηφκνπ. Οκνίσο, είλαη πξνθαλέο φηη νη πεξηζζφηεξεο κειέηεο έρνπλ απνηχρεη λα θαζηεξψζνπλ κηα έγθπξε θαη αμηφπηζηε θιίκαθα κέηξεζεο. Απηή ε έιιεηςε δηεζλψλ απνδεθηψλ, έγθπξσλ θαη αμηφπηζησλ θιηκάθσλ, νδήγεζε ζηελ πξφηαζε ελφο πιαηζίνπ ελζσκάησζεο θάζε πηπρήο ελφο πξννξηζκνχ, νη νπνίεο ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο έλα φξγαλν κέηξεζεο. Γηα ην ζθνπφ απηφ, επαλεμεηάδνληαη νη πξννξηζκνί θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ζηηο ηζρχνπζεο θιίκαθεο θαη φινη νη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ εθηίκεζε κηαο εηθφλαο, ελζσκαηψλνληαη θαη θαηαηάζζνληαη ζε ελλέα δηαζηάζεηο. Ζ επηινγή ησλ γλσξηζκάησλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζην ζρεδηαζκφ κηαο θιίκαθαο, ζα εμαξηεζεί ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηα αμηνζέαηα ηνπ θάζε πξννξηζκνχ, ζηελ ηνπνζεζία ηνπ, θαη ηνπο ζηφρνπο αμηνιφγεζεο ηεο αληηιεπηήο εηθφλαο (βι. πίλαθα 2.2). Πξνζδηνξηζηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο αληηιεπηήο εηθόλαο ελόο πξννξηζκνύ Φπζηθνί Πόξνη Γεληθή Υπνδνκή Τνπξηζηηθή Υπνδνκή 1. Καηξφο Αλάπηπμε θαη πνηφηεηα 1. Ξελνδνρείν θαη Θεξκνθξαζία δξφκσλ, αεξνδξνκίσλ απηνεμππεξεηνχκελα Βξνρφπησζε θαη ιηκαληψλ θαηαιχκαηα Τγξαζία Ηδησηηθά θαη δεκφζηα Αξηζκφο θξεβαηηψλ Ώξεο ιηαθάδαο κέζα κεηαθνξάο Καηεγνξία Αλάπηπμε ησλ Πνηφηεηα 2. Παξαιίεο ππεξεζηψλ πγείαο ει. 25 απφ 25

2. Ζ εηθφλα ελφο πξννξηζκνχ Πνηφηεηα ζαιαζζηλνχ λεξνχ Ακκψδεηο ή βξαρψδεηο παξαιίεο Έθηαζε παξαιίαο πλσζηηζκφο ζηε παξαιία Αλάπηπμε ησλ ηειεπηθνηλσληψλ Αλάπηπμε εκπνξηθψλ ππνδνκψλ Έθηαζε ηεο νηθνδνκηθήο αλάπηπμεο. 2. Δζηηαηφξηα Πιήζνο Καηεγνξία Πνηφηεηα 3. Μπαξ, ληηζθνηέθ θαη θιακπ 3. Πινχηνο ηεο ππαίζξνπ Πξνζηαηεπφκελεο θπζηθέο ιίκλεο, βνπλά, έξεκνη θ.α. Πνηθηιία θαη κνλαδηθφηεηα ρισξίδαο θαη παλίδαο. 4. Δπθνιία πξφζβαζεο ζην πξννξηζκφ 5. Δθδξνκέο ζε ηνπνζεζίεο ηνπ πξννξηζκνχ 6. Σνπξηζηηθά θέληξα 7. Γίθηπν ηνπξηζηηθψλ πιεξνθνξηψλ Τνπξηζηηθή ςπραγσγία θαη αλαςπρή Θεκαηηθά Πάξθα Φπραγσγία θαη αζιεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο (Γθνιθ, ςάξεκα, θπλήγη, θαηαδχζεηο θ.α.) Νεξνηζνπιήζξεο Εσνινγηθνί θήπνη Πεδνπνξία Πεξηπεηεηψδεηο δξαζηεξηφηεηεο Κνπιηνύξα, Ιζηνξία θαη Τέρλεο Μνπζεία, Ηζηνξηθά θηήξηα, Μλεκεία θ.α. Φεζηηβάι, ζπλαπιίεο Υεηξνηερλίεο Γαζηξνλνκία Λανγξαθία Θξεζθεία Οη Κάηνηθνη θαη ν ηξφπνο δσήο ηνπο Πνιηηηθνί θαη νηθνλνκηθνί παξάγνληεο Πνιηηηθή ζηαζεξφηεηα Πνιηηηθέο ηάζεηο Οηθνλνκηθή αλάπηπμε Αζθάιεηα (Δγθιεκαηηθφηεηα, Σξνκνθξαηηθέο επηζέζεηο) Σηκέο ει. 26 απφ 26

Πηπρηαθή εξγαζία ηνπ σθξάηε Γαβξηειίδε Καδίλν Νπρηεξηλή δσή Φψληα Φπζηθό Πεξηβάιινλ Κνηλσληθό Πεξηβάιινλ Αηκόζθαηξα πεξηνρήο Οκνξθηά ηνπ ηνπίνπ Φηινμελία θαη θηιηθφηεηα Πνιπηειήο Διθπζηηθφηεηα πφιεσλ ησλ ηνπηθψλ θαηνίθσλ Μνληέξλα θαη πεξηνρψλ Πξνλφκηα θαη θηψρεηα Σνπνζεζία κε θαιή Καζαξηφηεηα Πνηφηεηα δσήο θήκε Τπεξπιεζπζκφο Γισζζηθνί θξαγκνί Οηθνγελεηαθφο Αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε πξννξηζκφο θαη ερνξχπαλζε Κπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε Δμσηηθή Μπζηεξηψδεο Υαιαξσηηθή Αγρσηηθή Γηαζθεδαζηηθή- Απνιαπζηηθή Δπράξηζηε Βαξεηή Διθπζηηθή ή Δλδηαθέξνπζα Πίλαθαο 2.2 Πξνζδηνξηζηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο αληηιεπηήο εηθόλαο. Πεγή: Beerli and Martin (2004). 2.6 Δπίινγνο πλνςίδνληαο, κε ηελ απφδνζε ησλ παξαπάλσ νξηζκψλ θαη ηελ ιεπηνκεξή αλαθνξά ησλ ελλνηψλ ηεο εηθφλαο ελφο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ, γίλεηαη αληηιεπηή ε ζεκαζία ησλ παξαγφλησλ θαη ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ ηελ επεξεάδνπλ. Γηαπηζηψλεηαη ε ζεκαληηθφηεηα ηεο γηα ηνλ πξννξηζκφ, πξνο φθεινο ηνπ ηφπνπ, αθνχ κπνξνχλ λα ει. 27 απφ 27

2. Ζ εηθφλα ελφο πξννξηζκνχ πξνθχςνπλ ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο φζνλ αθνξά ηηο δπλαηφηεηεο θαη ηηο αδπλακίεο ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ. Ζ γλψζε απηψλ, παξέρεη ηελ δπλαηφηεηα βειηίσζεο ησλ κεηνλεθηεκάησλ, κε ζηφρν ηελ πεξεηαίξσ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ηνπ πξννξηζκνχ θαη ηελ θαιχηεξε εηθφλα πνπ πξνβάιιεηαη πξνο ηα έμσ. Όζνλ αθνξά ηηο κεζφδνπο κέηξεζεο ηεο εηθφλαο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ ιακβάλνληαη ππφςε γηα ηελ έξεπλα ηεο, δφζεθε κία πξψηε εηθφλα βάζε ζπκπεξαζκάησλ ελφο ζπλφινπ κειεηψλ θαη εξεπλψλ, ε νπνία ζα απνηειέζεη ηελ αξρή ηεο βάζεο θαη γηα ηελ ζπγθεθξηκέλε εξγαζία. 3. Ο Ννκόο Καβάιαο 3.1 Η ηζηνξία ηεο πόιεο Ζ ηζηνξία ηεο Καβάιαο μεθηλά απφ ηνπο Πξντζηνξηθνχο ρξφλνπο θαη εθηείλεηαη κέρξη ζήκεξα. Οη αλαθνξέο γηα απηήλ απφ ηελ κία ράλνληαη ζηηο νκεξηθέο αθεγήζεηο θαη απφ ηελ άιιε θαηαγξάθνληαη ζηα αξρεία ηεο Αζελατθήο πκκαρίαο. Ζ πφιε έγηλε παγθνζκίσο γλσζηή γηα ηελ άθημε ησλ δεκνθξαηηθψλ ζηξαηεπκάησλ ηεο Ρσκατθήο Απηνθξαηνξίαο ελφςεη ηεο ηζηνξηθήο κάρεο ησλ Φηιίππσλ θαη απφ ηελ άιιε κε ηελ άθημε ηνπ Απνζηφινπ Παχινπ, θάλνληαο ηελ Νεάπνιε (ζεκεξηλή Καβάια) ηελ πξψηε επξσπατθή πφιε πνπ δέρηεθε ην ρξηζηηαληζκφ. Έρεη θαηαζηεί γλσζηή ηφζν γηα ηα κεγαινπξεπή έξγα Βπδαληηλψλ θαη Σνχξθσλ, φπσο ην Κάζηξν θαη νη Κακάξεο, φζν θαη γηα ην φηη απνηέιεζε γελέηεηξα ηνπ Μερκέη Αιί, ν νπνίνο ππήξμε αληηβαζηιέαο ηεο Αηγχπηνπ. Δμίζνπ κεγάιν ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε λεφηεξε ηζηνξία ηε πφιεο, φζνλ αθνξά ηελ θαπλεξγαζία θαη ηηο πξψηεο απεξγίεο ζηα Βαιθάληα θαηά ην 1896, αιιά θαη γηα ηελ πινχζηα βηνκεραληθή δξαζηεξηφηεηα κε θπξίαξρε απηή ηνπ καχξνπ ρξπζνχ. ει. 28 απφ 28

Πηπρηαθή εξγαζία ηνπ σθξάηε Γαβξηειίδε Καηά ηνπο Πξντζηνξηθνχο Υξφλνπο, θαίλεηαη πσο ε πεξηνρή θαηνηθνχληαλ, βάζε αληηθεηκέλσλ πνπ αλαθαιχθζεθαλ ζηελ πεξηνρή «ηδηλεο» ηεο Θάζνπ (νξεηλή πεξηνρή θνληά ζηα Ληκελάξηα) θαη αθνξνχλ εξγαιεία εμφξπμεο ψρξαο ηεο Νενηέξαο Παιαηνιηζηθήο πεξηφδνπ, πεξίπνπ 20.300 ρξφλσλ π.υ. Ζ κεηάβαζε ζηελ Νενιηζηθή Δπνρή ραξαθηεξίζηεθε απφ ηελ κφληκε εγθαηάζηαζε (ίδξπζε πξψησλ νηθηζκψλ), ηελ εμεκέξσζε ησλ δψσλ θαη ηελ θαιιηέξγεηα ηεο γεο. Οη πξψηεο νξγαλσκέλεο θνηλσλίεο εκθαλίδνληαη ζηελ Πεδηάδα ησλ Φηιίππσλ γχξσ ζηα 5.600 π.υ. Σν ηέινο ηεο Δπνρήο ηνπ Υαιθνχ ζθξαγίδεηαη κε ηε κπθελατθή δηείζδπζε. Αγγεία κπθελατθά, ράιθηλα καραίξηα κπθελατθνχ ηχπνπ θαζψο θαη άιια αληηθείκελα είλαη κάξηπξεο ησλ εκπνξηθψλ επαθψλ ηεο Νφηηαο Θάζνπ κε λνηηνειιαδίηεο ζαιαζζνπφξνπο. Πξνο ηνπ Αξραίνπο Υξφλνπο, κεηά απφ καθξνρξφληνπο πνιέκνπο κε ηα ζξαθηθά θχια πνπ δηέκελαλ ζηε πεξηνρή, νη Θάζηνη γηα λα αληηκεησπίζνπλ απνηειεζκαηηθφηεξα ηηο ζξαθηθέο επηδξνκέο, γχξσ ζηα κέζα ηνπ 7νπ αηψλα π.υ., ηδξχνπλ ηελ Νεάπνιε. Ζ Νεάπνιε βξηζθφηαλ αλάκεζα ζηελ εχθνξε θαη πινχζηα ζε κεηαιιεχκαηα Θάζν. Τπήξμε κέινο ηεο Α θαη Β Αζελατθήο πκκαρίαο, ελψ ηα ηηκεηηθά ςεθίζκαηα ηνπ αζελατθνχ δήκνπ, εγθσκηάδνπλ ηελ Νεάπνιε, γηα ηελ ζπκπαξάζηαζή ηεο ζηελ Αζήλα, θαηά ηελ ηαξαρψδε πεξίνδν ηνπ Πεινπνλλεζηαθνχ πνιέκνπ. Ζ Νεάπνιε έκεηλε ζχκκαρνο ηεο Αζήλαο κέρξη ην 340 π.υ. φηαλ ηελ θαηέιαβε ν Φίιηππνο πξνζαξηψληαο ηελ ζηε Μαθεδνλία. Σν 49 κ.υ., απνβηβάδεηαη ζηε πεξηνρή ν Απφζηνινο Παχινο ζηελ πξνζπάζεηά ηνπ λα κεηαδψζεη ην θήξπγκα ηνπ επαγγειίνπ ζηνλ Δπξσπατθφ ρψξν, γεγνλφο ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ γηα ηελ πλεπκαηηθή πνξεία ηνπ Γπηηθνχ θφζκνπ, αθνχ ζηνπο Φηιίππνπο βαθηίδεηαη ε πξψηε Υξηζηηαλή, ε Λπδία ε Φηιηππεζία θαη δεκηνπξγείηαη ε πξψηε ρξηζηηαληθή θνηλφηεηα ζηελ Δπξψπε. Ζ κεηνλνκαζία ζε Υξηζηνχπνιε αληαλαθιά ην Υξηζηηαληθφ ραξαθηήξα ηεο πφιεο θαηά ηε Μεζαησληθή πεξίνδν, ζηε δηάξθεηα ηεο νπνίαο δεκηνπξγνχληαη ζεκαληηθά νρπξσκαηηθά έξγα θαη επηζθεπάδνληαη ηα ηείρε ηεο κεηά ηελ θαηαζηξνθή απφ ηνπο Ννξκαλδνχο ηνλ 12 ν αηψλα. ηα ηέιε ηνπ 14 νπ αηψλα θαηαζηξέθεηαη νινθιεξσηηθά απφ ηνπο Σνχξθνπο θαη απφ ηα κέζα ηνπ 16 νπ αηψλα, θαηά ει. 29 απφ 29

3. Ο Ννκφο Καβάιαο ηε πξψηκε νζσκαληθή πεξίνδν, παξνπζηάδεηαη κία λέα πφιε κε ηελ νλνκαζία Καβάια κε ζεκαληηθά έξγα φπσο ν εληζρπκέλνο εμσηεξηθφο πεξίβνινο ησλ ηεηρψλ ηεο, ην πδξαγσγείν aquaduct (νη γλσζηέο θακάξεο) θαη ην πξψην κνπζνπικαληθφ ηέκελνο (ν ζεκεξηλφο λαφο ηνπ Αγίνπ Νηθνιάνπ) ζην ρψξν ηνπ νπνίνπ θαηά ηελ παξάδνζε απνβηβάζζεθε ν Απφζηνινο Παχινο. ην δεχηεξν κηζφ ηνπ 19 νπ αηψλα, κε ελέξγεηεο ηεο δξαζηήξηαο ειιεληθήο θνηλφηεηαο, ε Καβάια επεθηείλεηαη νηθηζηηθά εθηφο ησλ ηεηρψλ ηεο πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγεζνχλ ρψξνη πνπ ζα δηεπθφιπλαλ ηελ απνζήθεπζε, επεμεξγαζία θαη ην εκπφξην θαπλνχ. Σν φλνκα ηεο Καβάιαο ηαπηίζηεθε γηα πνιιέο δεθαεηίεο κε ην θαπληθφ εκπφξην θαη ην ιηκάλη ηεο εζεσξείην ην ζεκαληηθφηεξν εμαγσγηθφ θέληξν θαπλνχ ηεο ρψξαο. Σνλ Ηνχλην ηνπ 1913 ε Καβάια απειεπζεξψλεηαη θαη αθνινπζεί ηελ ηζηνξηθή πνξεία ηνπ ζχγρξνλνπ ειιεληθνχ θξάηνπο. Μεγάινο φγθνο πξνζθχγσλ εγθαζίζηαηαη ζηελ πφιε κεηά ηε Μηθξαζηαηηθή θαηαζηξνθή θαη ζπκβάιιεη ζηελ νηθνλνκηθή θαη πλεπκαηηθή αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο. Σελ πεξίνδν 41-44 ε Καβάια βξίζθεηαη ππφ βνπιγαξηθή θαηνρή θαη πνιινί θάηνηθνί ηεο γλσξίδνπλ ηελ νκεξία θαη ηα βαζαληζηήξηα. Μεηά ηελ απειεπζέξσζε θαη θπξίσο ηε δεθαεηία ηνπ 60 πνιινί Καβαιηψηεο κεηαλαζηεχνπλ ζηε Γπηηθή Δπξψπε. (Θενδσξίδεο θαη Γεζχπξεο, 1998). 3.2 Οηθνλνκία εκαληηθέο δξαζηεξηφηεηεο νηθνλνκηθνχ ραξαθηήξα ζηεξίδνπλ ηελ νηθνλνκία ηεο πφιεο. Ζ αιηεία απνηεινχζε θαη απνηειεί ζεκαληηθφ παξάγνληα απαζρφιεζεο θαη πινχηνπ γηα ηελ πεξηνρή. Ζ δεκηνπξγία ρεκηθήο βηνκεραλίαο (Β.Φ.Λ.) ζηε Νέα Καξβάιε θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 60 ηφλσζε ηελ ηνπηθή νηθνλνκία θαη πξνζέθεξε πνιιέο ζέζεηο εξγαζίαο. Παξάιιεια ηα θνηηάζκαηα πεηξειαίνπ πνπ βξέζεθαλ ζηνλ θφιπν ηεο, θαηά ηηο δχν ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, ελίζρπζαλ ηελ νηθνλνκηθή δσή. Όζνλ αθνξά ζην εμαγσγηθφ εκπφξην εληάζζεηαη θαη ε εκπνξία καξκάξνπ, πινχζηα απνζέκαηα ηνπ νπνίνπ ππάξρνπλ φρη κφλν ζηε Θάζν, αιιά θαη ει. 30 απφ 30

Πηπρηαθή εξγαζία ηνπ σθξάηε Γαβξηειίδε ζηνπο νξεηλνχο φγθνπο πνπ πεξηβάιινπλ ηελ Καβάια. Σέινο, ν ηνπξηζκφο απνηειεί ζεκαληηθφ νηθνλνκηθφ θεθάιαην, θαηά ηηο ηξεηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο κε έξγα ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ θπξίσο ζε πεξηνρέο κε ηζηνξηθφ θαη θπζηθφ ελδηαθέξνλ (Θάζνο, Φίιηππνη, Νέζηνο, Παγγαίν, Νέα Πέξακνο). Παξφια απηά, ηα ηειεπηαία ρξφληα έλα ζεκαληηθφ πνζνζηφ ησλ θαηνίθσλ ηεο θαη θπξίσο λένη αληηκεησπίδνπλ ην πξφβιεκα ηεο αλεξγίαο πνπ θάλεθε ηδηαίηεξα έληνλν απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, φηαλ κεγάιν θχκα νηθνλνκηθψλ κεηαλαζηψλ εγθαηαζηάζεθε ζηελ πφιε θαη ζηελ επξχηεξε πεξηνρή. ήκεξα, κε απμεκέλε ηελ νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα θπξίσο ζηα δπηηθά ηεο πφιεο ε Καβάια απνηειεί έλαλ απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο δήκνπο ηεο ρψξαο, αθνχ θηινμελεί θαη κεγάιν αξηζκφ ζπνπδαζηψλ πνπ θνηηνχλ ζην νκψλπκν Σ.Δ.Η.. Σν Σ.Δ.Η, ηα Η.Δ.Κ θαη ηα Κ.Δ.Κ. πνπ ιεηηνπξγνχλ ζηελ πφιε θαη παξέρνπλ ηε κεηα-δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε ζπκβάιινπλ ζηελ νηθνλνκία θαη αλάπηπμε ηεο πφιεο θαη ηαπηφρξνλα ζηελ επηζηεκνληθή θαη επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε ησλ λέσλ, αιιά θαη ζηελ πλεπκαηηθή - πνιηηηζηηθή αλαβάζκηζε ηεο Καβάιαο κε κηα πιεηάδα νκίισλ θαη ζπιιφγσλ ηεο πεξηνρήο. (Θενδσξίδεο θαη Γεζχπξεο, 1998). 3.3 Γεσγξαθηθή ζέζε - Κιίκα Ο Μαθεδνληθφο λνκφο Καβάιαο ζπλνξεχεη αλαηνιηθά κε ηνλ λνκφ Ξάλζεο, βφξεηα κε ην λνκφ Γξάκαο θαη δπηηθά κε ην λνκφ εξξψλ, ελψ ζηα λφηηα αγθαιηάδεηαη απφ ην απέξαλην Αηγαίν πέιαγνο. Ο λνκφο Καβάιαο, κε έθηαζε 2.109 ηεηξαγσληθψλ ρηιηνκέηξσλ, αγθαιηάδεηαη απφ δχν πνηακνχο πνπ νξίδνπλ θαη ηα θπζηθά ηνπ ζχλνξα κε ηνπο γείηνλεο λνκνχο. Σν ηξπκφλα ζηα δπηηθά θαη ην Νέζην ζηα Αλαηνιηθά. Ζ Θάζνο, ε Θαζνπνχια θαη ην Φηδνλήζη απνηεινχλ ηα κηθξά ζηνιίδηα ηεο ζαιάζζηαο πεξηνρήο ηνπ λνκνχ, ελψ ην φξνο Παγγαίν κε ηελ ςειφηεξε θνξπθή ηνπ λα θηάλεη ηα 1956 κέηξα θαη ην Τςάξην ζηε Θάζν, είλαη αιεζηλά κλεκεία ει. 31 απφ 31

3. Ο Ννκφο Καβάιαο ηεο θχζεο, πνπ ηα πεξηβάινπλ κχζνη θαη εθαηνληάδεο ηζηνξίεο. (kavalanet.gr). ηα παξάιηα ηνπ λνκνχ, ην θιίκα είλαη εχθξαην κεζνγεηαθφ, βνξεηφηεξα επεηξσηηθφ κε ςπρξνχο ρεηκψλεο θαη πνιχ δεζηά θαινθαίξηα. Όπσο ην ππέδαθνο έηζη θαη ην έδαθνο είλαη ηδηαίηεξα πινχζην κε θαιιηέξγεηεο, φπσο ην ζπαξάγγη, ην αθηηλίδην, ην βακβάθη, νη ειηέο, ην θαπλφ, ηα ζηαθχιηα. Ζ θχζε έδσζε απιφρεξα ζην λνκφ Καβάιαο ηα θαηαπξάζηλα βνπλά ηεο, ηηο γξαθηθέο ιίκλεο θαη ην καγεπηηθφ δέιηα ηνπ Νέζηνπ, πνπ ζθχδεη απφ βιάζηεζε. Ο πινχζηνο ζαιάζζηνο θφζκνο ηεο, νη θξπζηάιιηλεο πεγέο ηεο θαη ηα απέξαληα δάζε ηεο πξνζειθχνπλ πνιιά ζπάληα είδε ηεο ειιεληθήο παλίδαο. Μάιηζηα ε πεξηνρή ηνπ Νέζηνπ, πξνζηαηεχεηαη απφ ηελ παγθφζκηα ζπλζήθε Ρακζάξ θαη ε πεξηνρή ησλ Γαιάδησλ Ληκλψλ ηνπ Νέζηνπ ζπκπεξηιακβάλεηαη ζην Γηεζλέο Πξφγξακκα Λίκλεο Εσήο. Σζαθάιηα, βίδξεο, αγξηφγαηεο, αιεπνχδεο, ιχθνη, εκηάγξηα άινγα, εξπεηά θαη είδε πηελψλ κεηαμχ ησλ νπνίσλ, ζαιαζζαεηνί, εξσδηνί θαη θιακίλγθν, θηινμελνχληαη ζηηο παξαπάλσ πεξηνρέο, θπξίσο ζηνπ Νέζηνπ θαη ηνπ Παγγαίνπ. Απφ ηελ άιιε, ηα ζπάληα ινπινχδηα, ηα παλχςεια δέληξα, πιαηάληα θαη νμηέο αιιά θαη ε ππφινηπε νξγηψδεο βιάζηεζε, πνπ ζπλαληηνχληαη ζηηο ίδηεο πεξηνρέο, ζπκπιεξψλνπλ ηελ ηέιεηα θπζηθή εηθφλα θαη θάλνπλ ηε θχζε ηνπ λνκνχ αθφκα πην ελδηαθέξνπζα. (Θενδσξίδεο θαη Γεζχπξεο, 1998 θαη kavalanet.gr). 3.4 Αμηνζέαηα 3.4.1 Τν Κάζηξν ηεο Καβάιαο Σν θάζηξν ηεο Καβάιαο δεζπφδεη πάλσ ζηελ θνξπθή ηεο ρεξζνλήζνπ φπνπ είλαη θηηζκέλε ε παιαηά πφιε. Δίλαη ζίγνπξα έλα απφ ηα κλεκεία πνπ ρσξίο ελδνηαζκφ ζα κπνξνχζε λα ραξαθηεξηζηεί ζήκα θαηαηεζέλ ηεο πφιεο. Ζ αθξφπνιε ηνπ Κάζηξνπ κήθνπο 65 κέηξσλ είλαη βπδαληηλφ θηίζκα ηνπ νπνίνπ ε θαηαζθεπή ηνπνζεηείηαη ζηα 1425. Έλα ζχκπιεγκα ει. 32 απφ 32

Πηπρηαθή εξγαζία ηνπ σθξάηε Γαβξηειίδε πχξγσλ πξνκαρψλσλ θαη ηζρπξψλ ηεηρψλ κπνξνχζε λα εγγπεζεί ηελ απνηειεζκαηηθή άκπλα ηεο πφιεο πνπ αλέθαζελ είρε λα αληηκεησπίζεη πιήζνο εμσηεξηθψλ ερζξψλ ιφγσ ηεο ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο ηεο γεσγξαθηθήο ηεο ζρέζεο. Μεηά ηελ άισζε, ηνλ επνηθηζκφ θαη νπζηαζηηθά ηελ ίδξπζε ηεο λέαο πφιεο ν νπιετκάλ ν Μεγαινπξεπήο καδί κε ηνλ Βεδχξε Ηκπξαήκ ελδπλακψλνπλ ην ηείρνο θαη ην επεθηείλνπλ κε απνηέιεζκα λα ζπκπεξηιακβάλεη φιεο ηηο θαηνηθίεο. Υηίδνπλ ην πδξαγσγείν ηεο πφιεο (Κακάξεο) θαη κεηαηξέπνπλ κε ιίγα ιφγηα ηελ Καβάια ζε έλα ζρεδφλ απφξζεην θαη πιήξσο εμνπιηζκέλν κεζαησληθφ θάζηξν. Παξφηη κε ην πέξαζκα ησλ αηψλσλ ηα θηίζκαηα ηνπ θάζηξνπ δέρηεθαλ ζεηξά βνκβαξδηζκψλ θαη ιεειαζηψλ νξηζκέλα ηκήκαηα δηαηεξνχληαη κέρξη ζήκεξα ζε πνιχ θαιή θαηάζηαζε. Μάιηζηα θάπνηεο θαιιηηερληθέο εθδειψζεηο θηινμελνχληαη εδψ. Σειεηψλνληαο αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ην θάζηξν καδί κε ηηο Κακάξεο είλαη νη δχν γλσζηφηεξεο θαη πην θσηνγξαθεκέλεο εηθφλεο ηεο πφιεο ηεο Καβάιαο. (kavala.gov.gr). 3.4.2 Οη Κακάξεο Οη "Κακάξεο", απνηεινχλ ίζσο ην γλσζηφηεξν κλεκείν ηεο ζχγρξνλεο πφιεο ηεο Καβάιαο. Δίλαη ην εληππσζηαθφηεξν ηκήκα ελφο εθηεηακέλνπ ζπζηήκαηνο χδξεπζεο πνπ θαηαζθεπάζηεθε γηα λα πδξνδνηήζεη ηνλ άλπδξν βξάρν ηεο ρεξζνλήζνπ Παλαγίαο, φπνπ αλαπηχρζεθε ε αξραία θαη κεζαησληθή θάζε ηεο πφιεο ηεο Καβάιαο. Οη Κακάξεο, ην Μεζαησληθφ Τδξαγσγείν, είλαη έξγν ηεο Βπδαληηλήο πεξηφδνπ ην νπνίν δέρηεθε απφ πνιχ λσξίο επηδηνξζψζεηο θαη εθηεηακέλεο επηζθεπέο θαηά ηελ Οζσκαλνθξαηία, ηδηαίηεξα ζηα ρξφληα ηνπ νπιετκάλ ηνπ Μεγαινπξεπνχο θαη Ννκνζέηε (1530 κ. Υ. πεξίπνπ). Ζ δηπιή απηή ηνμσηή θαηαζθεπή είρε ζηφρν λα γεθπξψζεη ηελ ρεξζφλεζν ηεο Παλαγίαο κε ηηο ππψξεηεο ηνπ νξεηλνχ φγθνπ ηεο Λεθάλεο. Υξεζίκεπε γηα ηε κεηαθνξά λεξνχ απφ ηηο πεγέο ησλ νξεηλψλ φγθσλ (έμη ρηιηφκεηξα βφξεηα) ζηελ ζεκεξηλή «Παιηά πφιε» ηεο Παλαγίαο, κε ηελ θχξηα πεγή ει. 33 απφ 33