ΕΠΑΛ-ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 1 ο ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟ Μεγάλη συγκίνηση, πολύ μικρή η βοήθεια Ο μεγα-σεισμός της Σουμάτρας και τα γιγάντια παλιρροϊκά κύματα, που χτύπησαν στις 26 Δεκεμβρίου τις ακτές του Ινδικού ωκεανού, προκάλεσαν μια κολοσσιαία καταστροφή, από τις λίγες της ιστορίας. Το συναισθηματικό σοκ που προκλήθηκε είναι πολύ μεγάλο και συνταράζει βαθιά τη δυτική κοινή γνώμη, συγκίνηση κατανοητή μπροστά στο μέγεθος του ανθρώπινου πόνου, των καταστροφών και του αφανισμού. Μεταφράστηκε από βούληση για βοήθεια και με μια ζωηρή δυναμική αλληλεγγύης. [ ] Η αλληλεγγύη προς τα θύματα του Ινδικού ωκεανού επέτρεψε σε πολλούς συμπολίτες μας να ανακαλύψουν, πέρα από τη θεομηνία, την πραγματικότητα της καθημερινής ζωής των κατοίκων των χωρών που χτυπήθηκαν. Και φαίνεται καθαρά πως η βοήθεια που συγκεντρώθηκε, όσο σημαντική κι αν είναι, δε θα επαρκέσει, για να λύσει τα δομικά τους προβλήματα. Ας ξεκαθαρίσουμε κάποιες αλήθειες. Μια «φυσική» καταστροφή όμοιου μεγέθους προκαλεί λιγότερα θύματα σε μια πλούσια χώρα παρά σε μια φτωχή. Για παράδειγμα, ο σεισμός του Μπαμ στο Ιράν, που έγινε ακριβώς ένα χρόνο πριν, προκάλεσε περισσότερους από 30.000 θανάτους. Τρεις μήνες νωρίτερα, όμως, ένας μεγαλύτερος σεισμός στη νήσο Χοκάιντο στην Ιαπωνία δεν προκάλεσε ούτε ένα θύμα. Γιατί υπάρχουν, άραγε, τέτοιες διαφορές; Γιατί η Ιαπωνία, όπως και άλλες ανεπτυγμένες χώρες, διαθέτει τα μέσα, για να κατασκευάσει ακριβά αντισεισμικά κτίρια. Είμαστε, λοιπόν, άνισοι μπροστά στην καταστροφή; Χωρίς καμιά αμφιβολία. Η έκθεση με τίτλο «Μείωση του κινδύνου από τις καταστροφές», που εκδόθηκε από το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP), διερωτάται αν πρέπει να συνεχίσουμε να μιλάμε για «φυσικές» καταστροφές. Τα αποτελέσματα ενός σεισμού, ενός κυκλώνα ή μιας πλημμύρας είναι πολύ διαφορετικά από χώρα σε χώρα. Συχνά εξαρτώνται από την πολιτική πρόληψης που εφαρμόζουν οι αρχές. [ ] Η καταστροφή στον Ινδικό ωκεανό μας συγκινεί με το μέγεθός της, την ορμητικότητα της βίας και επίσης, γιατί ένα τέτοιο άθροισμα ανθρώπινων τραγωδιών συνέβη σε μία μόνο μέρα. Αν όμως παρατηρήσουμε στη διάρκεια ενός χρόνου αυτές τις χώρες και τους κατοίκους τους, θα παρακολουθούσαμε μια ανθρώπινη καταστροφή ακόμα πιο τραγικού μεγέθους. Αρκεί να γνωρίζουμε ότι κάθε χρόνο, στις χώρες του κόλπου της Βεγγάλης, πολλά εκατομμύρια άνθρωποι (και κυρίως παιδιά) πεθαίνουν, πολύ απλά, γιατί δεν έχουν πόσιμο νερό και πίνουν νερό μολυσμένο. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, το δημόσιο εξωτερικό χρέος πέντε χωρών, από εκείνες που χτυπήθηκαν, ξεπερνά τα 300 δισεκατομμύρια δολάρια. Και η εξυπηρέτηση που απαιτεί είναι γιγάντια, υπερβαίνει τα 32 δις δολάρια το χρόνο Δέκα φορές δηλαδή περισσότερο από τις «γενναιόδωρες» δωρεές που τους υποσχεθήκαμε[ ] Το μέγεθος των αναγκών που πρέπει να καλυφθούν είναι τεράστιο και η ανθρωπιστική γενναιοδωρία, όσο θαυμαστή και χρήσιμη κι αν είναι, δεν αποτελεί μακροπρόθεσμη λύση. Το συναίσθημα δεν μπορεί να αντικαταστήσει την πολιτική. Κάθε καταστροφή αποδεικνύει τη δομική ανεπάρκεια των φτωχότερων, όσων είναι τα συνηθισμένα θύματα της άνισης και άδικης κατανομής του πλούτου στον κόσμο. Γι αυτό το λόγο, αν επιθυμούμε πραγματικά να αντιμετωπίσουμε τις έκτακτες καταστάσεις, όπως τη σημερινή, και να χτίσουμε ένα δικαιότερο κόσμο, πρέπει να αναζητήσουμε μόνιμες λύσεις και να ευνοήσουμε για το σύνολο των κατοίκων του πλανήτη μια εξισωτική ανακατανομή.
ΕΠΑΛ-ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Ignatio Ramonet [ΕΛΕΥΘΕΡΟΠΥΠΙΑ, 23-01-2005, Le Monde Diplomatique, απόσπασμα] ΘΕΜΑΤΑ Α. Να αποδοθεί περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 100 λέξεις περίπου. Β1. «Μια «φυσική»καταστροφή.φτωχή» (3η παράγραφο). Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις την παραπάνω φράση. Β2. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία του κειμένου; Β3. Ποιος είναι ο τρόπος και τα μέσα πειθούς στην τρίτη (3η) παράγραφο; Β4. Να γραφούν από μια συνώνυμη για τις ακόλουθες λέξεις: βοήθεια, ξεκαθαρίσουμε, γενναιοδωρία, ανεπάρκεια, κατανομής. Γ. Παραγωγή λόγου Το σχολείο σας διοργανώνει ένα διήμερο εκδηλώσεων με ποικίλες δράσεις- αφιερωμένο στον εθελοντισμό. Εσείς καλείστε να μιλήσετε για τους λόγους που καθιστούν αναγκαία την εθελοντική προσφορά των ανθρώπων σήμερα και τις μορφές-τρόπους εθελοντικής προσφοράς μέσα από τις οποίες μπορούν οι νέοι να δραστηριοποιηθούν για να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής τους ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Περίληψη Ο συγγραφέας αφορμώμενος από τη μεγάλη φυσική καταστροφή (τσουνάμι) που έπληξε τις ακτές του Ινδικού ωκεανού, εκθέτει τις απόψεις του για την αντιμετώπιση τέτοιων καταστροφών. Υπήρξε πολύ μεγάλη αλληλεγγύη, όμως η προσφορά βοήθειας δεν επαρκεί. Παραδείγματα καταστροφών από άλλες χώρες αποδεικνύουν ότι τέτοιου είδους καταστροφές πλήττουν περισσότερο τις φτωχές παρά τις πλούσιες χώρες. Άλλωστε, στοιχεία μελετών φανερώνουν μια διαρκή ανθρώπινη, καταστροφή στις φτωχές χώρες. Η προσφορά βοήθειας δεν μπορεί ν αποτελέσει μια ουσιαστική λύση. Έτσι, η αδυναμία αντιμετώπισης των καταστροφών από τις φτωχές χώρες είναι απόδειξη της άνισης κατανομής του πλούτου στον κόσμο. το πρόβλημα, λοιπόν, θ αντιμετωπισθεί μόνο με την άρση αυτής της ανισότητας. Β1. Το πλήγμα που προκαλεί μια φυσική καταστροφή σε μια φτωχή χώρα είναι πολύ πιο ισχυρό απ ό,τι σε μια πλούσια. Μια οικονομικά ανεπτυγμένη χώρα διαθέτει πολύ καλύτερες υποδομές, καλύτερα οργανωμένο δίκτυο υπηρεσιών και ασφάλειας, πιο σύγχρονα μέσα σε αντίθεση με μια φτωχή. Επιπρόσθετα, η πλειοψηφία των πολιτών μιας ισχυρής οικονομικά χώρας είναι σε θέση να έχει μια πιο ποιοτική και ασφαλή ζωή, αφού διαθέτει τα απαιτούμενα οικονομικά μέσα (π.χ γερά σπίτια). Έτσι, τα θύματα είναι λιγότερα συγκριτικά μ αυτά μιας φτωχής χώρας και η αντιμετώπιση της καταστροφής μπορεί να ναι πιο δραστική, αποτελεσματική και γρήγορη. Β2. Η συλλογιστική πορεία του κειμένου είναι επαγωγική. Ξεκινά από τη μελέτη ειδικών περιπτώσεων, τις φυσικές καταστροφές στη Σουμάτρα, στο Ιράν, στην Ιαπωνία και στις επιπτώσεις τους και σταδιακά ο συγγραφέας καταλήγει στη διατύπωση γενικών θέσεων και συμπερασμάτων. Β3. τρόπος πειθούς: επίκληση στη λογική Μέσα πειθούς: τεκμήρια παραδείγματα
ΕΠΑΛ-ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Β4. αρωγή, διασαφηνίσουμε, απλοχεριά, έλλειψη, μοίρασμα. Γ. Επικοινωνιακό πλαίσιο Είδος κειμένου : ομιλία. Απαραίτητα στοιχεία : προσφώνηση, αποφώνηση, αποστροφές στο κοινό. Ύφος : ζωντανό. Πρόλογος Προσφώνηση Θέμα ομιλίας Θέση Κύριο θέμα Αναγκαιότητα ανάπτυξης του εθελοντισμού Η διεύρυνση και όξυνση των κοινωνικών προβλημάτων (φτώχεια, εγκληματικότητα, ξενοφοβία, καταστροφή περιβάλλοντος, πόλεμοι κ.α). Η πολύπλευρη κρίση της εποχής μας (αλλοτρίωση, μοναξιά, ατομισμός). Η συνειδητοποίηση ότι τα κράτη τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο δεν μπορούν ν αντιμεπωπίσουν μόνα τους τα προβλήματα λόγω της έκτασης και έντασης τους. Η κατανόηση της αναγκαιότητας της συμμετοχής στο «κοινά» σε μια εποχή ιδιώτευσης και υπονόμευσης του δημοκρατικού ιδεώδους. Το απαιτεί η κοινωνία των πολιτών. Έτσι, ενισχύεται η δημοκρατία, αφού οι πολίτες συμμετέχουν στα κοινά. Ο εθελοντισμός αντιστρατεύεται το πνεύμα του ατομικισμού, της ιδιοτέλειας και οδηγεί στην ηθικοποίηση. Μορφές εθελοντικής προσφοράς νέων Παρεμβάσεις που αποβλέπουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής π.χ για την καθαριότητα της πόλης, για ασφαλή κυκλοφορία πεζών, ποδηλατιστών, για τη βελτίωση των συγκοινωνιών κ.α Ανάληψη πρωτοβουλιών σχετικά με φαινόμενα που μαστίζουν ιδιαίτερα τους νέους π.χ ναρκωτικά, ανεργία. Διοργάνωση ημερίδων και πολιτιστικών εκδηλώσεων για την ενημέρωση της κοινής γνώμης. Ανάλυση πρωτοβουλιών για την προστασία του περιβάλλοντος (αναδασώσεις, ανακύκλωση, προστασία μνημείων) Ανάληψη πρωτοβουλιών για την ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση νέων και πολιτών σχετικά με το ρατσισμό, τον πόλεμο, την πείνα, τους άστεγους, την κακοποίηση παιδιών. Συνεργασία με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και την Εκκλησία για ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου με παροχή ιατροφαρμακευτικής μέριμνας, προστασία ανηλίκων, διοργάνωση συσσιτίων.
ΕΠΑΛ-ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Βέβαια, για να επιτευχθούν όλα τα παραπάνω απαιτείται ο νέος να έχει λάβει τα κατάλληλα εναύσματα από τους φορείς αγωγής. Απαιτείται η οικογένεια και το σχολείο να γαλουχήσουν τα μέλη τους με το πνεύμα της ανιδιοτελούς προσφοράς. Επίλογος Αποφώνηση Συμπέρασμα : Ο εθελοντισμός αποτελεί ένδειξη υψηλού πολιτιστικού επιπέδου. Προτροπή για ενίσχυση του εθελοντικού κινήματος.
ΕΠΑΛ-ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ 2 ο ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Μάριος Πλωρίτης Νέοι, ναρκωτικά, βία Εκείνο που, φοβάμαι, μας απασχολεί σχετικά λιγότερο, είναι το πρόβλημα που βρίσκεται μέσα στο σπίτι μας : το πρόβλημα των παιδιών μας. Όχι πως οι ελληνο-γονείς δε νοιάζονται για τη διαβίωση, την εκπαίδευση, την ψυχαγωγία των βλαστών τους. Αλλά, πολλοί τους, πληρώνοντας γι αυτές, πιστεύουν πως έκαναν το χρέος τους απέναντι στα παιδιά, νανουρίζουν τη συνείδησή τους και τελεία και παύλα. Μόνο που τα αληθινά προβλήματα αρχίζουν ακριβώς μετά τα δίδακτρα και τα χαρτζιλίκια. Μάρτυρας, τα στοιχεία που κοινολογήθηκαν τις προάλλες (17.121999) στο συνέδριο που οργάνωσε το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, με θέμα «Προκλήσεις στη σχολική κοινότητα. Έρευνα παρέμβαση», και που δείχνουν τρομακτική έξαρση της χρήσης ναρκωτικών από μαθητές και της άσκησης βίας σε έμψυχα και άψυχα. Μέσα σε πέντε μόλις χρόνια (1993 1998), η χρήση ναρκωτικών (κάνναβης, αμφεταμίνης, LSD, «έκστασης») από μαθητές γυμνασίων και λυκείων αυξήθηκε από 6% σε 14%. Ενώ το 63% των μαθητών έχει πάρει μέρος σε πράξεις βανδαλισμού μέσα ή έξω απ το σχολείο... το 47% έχει δεχτεί επιθέσεις ή απειλές επίθεσης από έναν ή περισσότερους συνομηλίκους τους... το 9% έχει χτυπήσει άτομα έξω απ του σχολείο... και το 7.1% ανήκει σε κάποια οργανωμένη ομάδα παραβατικής δράσης... Μ άλλα λόγια, ένα μέρος της νεολαίας μας, διόλου ευκαταφρόνητο, απ τη μια ναρκώνεται με παραισθησιογόνες ουσίες κι απ την άλλη «εκτονώνεται με πράξεις ζημιογόνες για τους άλλους Πάμπολλοι είναι εκείνοι που ρίχνουν το λίθο του αναθέματος στους νεαρούς δράστες και επαναπαύονται. Θα ήταν λιγότερο μακάριοι, αν πρόσεχαν κάποιους άλλους παράγοντες και παραμέτρους που βοούν, που έχουν γίνει κοινός τόπος, αλλά παραβλέπονται όσο κα ο λεγόμενος «κοινός νους». Ας προσπαθήσουμε να τους θυμηθούμε: Οι σημερινοί νέοι κατατρύχονται από πολλαπλές αντιφάσεις : φυσικά, η εποχή μας τους προσφέρει πιο άνετη, πιο ελεύθερη, πιο «κοσμοπολίτικη ζωή», με πολύ περισσότερες δυνατότητες και ευκαιρίες μόρφωσης, επικοινωνίας, ψυχαγωγίας, παρά η μεσοπολεμική και άμεσα μεταπολεμική Ελλάδα, η αφανισμένη από πολέμους, κατοχές εμφυλίους, η «επαρχιώτικη» Ελλάδα, με τις προλήψεις και προκαταλήψεις της, με τις απαγορεύσεις και τις καταπιέσεις, που μάστιζαν τη νεολαία του καιρού εκείνου. Θα μπορούσαν οι τωρινοί νέοι να πουν «ο κόσμος για μένα είναι ένα στρείδι, που θα τ ανοίξω εγώ με το σπαθί μου». Μόνο που το «σπαθί» είναι δίκοπο. Αυτή ακριβώς η «ανοιχτή» κοινωνία της «αφθονίας» περικλείει προκλήσεις που, συχνά, μετατρέπονται σε παγίδες. Η «αφθονία» γίνεται αντικατοπτρισμός, όπως για τους καμηλοβάτες της Σαχάρας, που όσο προσπαθούν να τον αγγίξουν και να τον γευτούν, τόσο ξεφεύγει απ τα χέρια τους... Η «ανοιχτή κοινωνία» και οι «περισσότερες ευκαιρίες» μεταφράζονται, κατά κανόνα, σε κλειστές πόρτες και σε εμπαιγμούς... Η αποτίναξη των απαγορεύσεων και της καταπίεσης ισοσταθμίζεται με ρήξη των «δεσμών αίματος» (που δεν είναι δα και «δεσμά») και με ανεμοσκόρπισμα της οικογένειας όχι εξαιτίας των νεότερων μελών της... Η απελευθέρωση των ερωτικών σχέσεων τις υποβαθμίζει, πολλές φορές, σε ανούσια σαρκική επαφή, και η ελευθερία κίνησης και ψυχαγωγίας τους κάνει έρμαια των εμπόρων α»τεχνητών παραδείσων»... Οι πολλαπλάσιες προσβάσεις σε πλατύτερη μόρφωση, στομώνονται απ την κακομοιριά και την παπαγαλία της ελληνικής εκπαίδευσης, ενώ η «ιλιγγιώδης τελειοποίηση της τεχνολογίας» Με τα ΜΜΕ και τα Διαδίκτυα, μετατρέπει τους χρήστες τους σε «βίδες» τους και τους απομονώνει απ το γύρω κόσμο...
ΕΠΑΛ-ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Ο «κοσμοπολιτισμός» και η ακαριαία επικοινωνία με τα εκτός των τειχών μας, παίρνει μορφή πιθηκισμού ξένων μοντέλων και ηθών (που σπάνια είναι τα καλύτερα) και φτάνει σε μια άλλη ξενική κατοχή, χειρότερη απ την στρατιωτική, επειδή είναι εκούσια... Όλα αυτά που κανένας δεν τ αγνοεί ενσταλάζουν σε πολλούς νέους ένα οδυνηρό αίσθημα απογοήτευσης απ όλους κι απ όλα και, προπάντων, απ τους εαυτούς τους. Νιώθουν ανήμποροι μπρος στις Σειρήνες του πολύφερνου κόσμου... ξένοι μέσα στο άδειο σπιτικό τους... ματαιόπονοι στα γρανάζια μιας στείρας παιδείας... αποτυχημένοι και ικανοί μόνο για να πλουτίζουν τις στατιστικές της ανεργίας... ανδρείκελα θαυματουργών μηχανών, που βαθαίνουν τη μοναξιά τους... Κι αν (ή όταν) αναζητήσουν αποκούμπι, βοήθεια. «πρότυπα», στον κόσμο των «μεγάλων», τι εισπράττουν; Κοινωνικό κανιβαλισμό, όπου το μέγα και μοναδικό ζητούμενο αποτελεί η οικονομική «επιτυχία» με κάθε μέσο και με κάθε θυσία (των άλλων)... τερατώδη μητροκτονία της Φύσης, λεηλασία κάθε πηγής ζωής μέχρις αφανισμού κάθε ζωής... πολέμους, γενοκτονίες, ολοκαύτωμα, σφαγές με το παλαιότατο προσωπείο του πατριωτισμού και του εθνικισμού, και με το νεότατο τοιούτο του ανθρωπισμού... φανατική μισαλλοδοξία για ιδέες, πρόσωπα, φυλές, που ιδανικό «τέλος» και σκοπός της είναι ο ολοκληρωτικός αφανισμός των «άλλων»... Αντίδοτο για τα αδιέξοδα, τις απογοητεύσεις, την πνιγμονή : τα ναρκωτικά, με την τραγική ψευδαίσθηση πως θα τους χαρίσουν διέξοδο, ανάσες, «γοητείες». Συζητώντας, χρόνια τώρα, με νέους του Κέντρου Εξαρτημένων Ατόμων, άκουγα πως παίρνοντας τη «δόση» τους, «ένιωθαν να σηκώνονται πάνω απ τη γη», να γίνονται «δυνατοί και μοναδικοί». Και, αυτή την πλασματική «δύναμη», τη δοκιμάζουν σε βία και βανδαλισμούς εκπαιδευμένοι ήδη απ τη γύρω τους βιοτική βία, που την υπερπροβάλλουν οι μικρομεγάλες οθόνες, μαζί με αμέτρητες ταινίες, όπου οι πάντες «βιάζουν» τους πάντες, όπου πυρπολούνται και αφανίζονται τα πάντα, εκτός απ τον Ένα, τον «σταρ» που, επιπλέον, κερδίζει και «το κορίτσι». Τέτοιοι «σούπερμεν» νομίζουν πως γίνονται κι αυτοί. Και, επιπλέον, δικαιωμένοι εκδικητές για όσα τους «ξεγέλασαν» και όσα δεν απόχτησαν... Αυτό το πλέγμα απογοητεύσεων, ψευδαισθήσεων, εκδίκησης, κενού, γεμίζει τις έρευνες και τις στατιστικές. Δεν χρειάζεται να πω ότι τα τραγικά τούτα παιδιά αποτελούν ένα ποσοστό μόνο της νεολαίας μας. Τα περισσότερα άλλα μένουν αλώβητα και πασχίζουν, μ όλες τις αντιξοότητες, να χτίσουν μια υγιή ζωή, να μεταλάβουν όσα γόνιμα μπορεί αυτή να τους προσφέρει. Αλλά αυτοί δεν γίνονται «σταρ» στις μικρές οθόνες και στα «παράθυρα». Απλώς προσπαθούν να είναι «έτοιμοι και ώριμοι». Και, αυτό είναι το καλύτερο Millennium... Α. Να κάνετε την περίληψη του κειμένου. ΘΕΜΑΤΑ Β1. «ματαιόπονοι στα γρανάζια μιας στείρας παιδείας...» Να αναπτύξετε τη φράση σε μια παράγραφο 10 σειρών. Β2. Να δώσετε από ένα συνώνυμο στις παρακάτω λέξεις και να κάνετε προτάσεις: κοινολογήθηκαν, κατατρύχονται, έρμαια, οδυνηρό, αλώβητα. Β3. Να βρείτε ποιους τρόπους πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στο κείμενο και να δώσετε από ένα χαρακτηριστικό χωρίο για τον καθένα. Β4. Σε ποιους καταλογίζει ευθύνες ο συγγραφέας για τη χρήση παραισθησιογόνων ουσιών και την άσκηση βίας απ τους νέους; Γ. Σ ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στη σχολική εφημερίδα να αναλύσετε το ρόλο που διαδραματίζουν τα ΜΜΕ στην προβολή προτύπων στους νέους και τις συνέπειες που τα πρότυπα αυτά προκαλούν στη ζωή τους.