ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΥΠΟ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ: ΜΑΛΛΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ (Α.Μ. 8965) ΤΣΟΥΚΑΛΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (Α.Μ.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΥΠΟ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ: ΜΑΛΛΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ (Α.Μ. 8965) ΤΣΟΥΚΑΛΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (Α.Μ. 9203) ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΔΗΣ ΚΛΕΑΝΘΗΣ ΣΕΡΡΕΣ 2011

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κεφάλαιο 1: 1. Εισαγωγή 5 Κεφάλαιο 2: 2. Η υγιεινή στο χώρο του νοσοκομείου...7 2.1 Φυσικό περιβάλλον στο νοσοκομείο...7 2.1.1 Αερισμός.8 2.1.2 Θερμοκρασία.12 2.1.3 Τεχνητός φωτισμός..13 2.1.4 Θόρυβος 13 2.1.5 Δυσοσμία 13 2.2 Τρόποι με τους οποίους επιτυγχάνεται η υγιεινή στα νοσοκομεία..14 2.2.1 Απολύμανση-Αποστείρωση..14 2.2.2 Με φυσικά μέσα 15 2.2.3 Με ανόργανα μέσα 16 2.2.4 Με οργανικά μέσα.17 2.3 Υγιεινή ύδατος 18 2.4 Υγιεινή συντήρηση τροφίμων...19 2.5 Λοιμώδη νοσήματα 21 2.6 Ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις..23 2.6.1 Κόστος ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων.26 2.7 Μέτρα υγιεινής στα νοσοκομεία...29 2.7.1 Ωφέλεια από την τήρηση κανόνων υγιεινής...30 2

2.8 Επαγγελματικές ασθένειες στον διοικητικό τομέα του νοσοκομείου 31 2.8.1 Διάφορα νοσήματα 32 2.8.2 Μέτρα πρόληψης επαγγελματικών δερματοπαθειών 34 2.9 Η αποκομιδή και διάθεση των απορριμμάτων 35 Κεφάλαιο 3: 3. Η ασφάλεια στο χώρο του νοσοκομείου.37 3.1 Γενικοί κανόνες ασφάλειας...37 3.1.1 Όροι κατάλληλοι για την ανέγερση νοσοκομείων..37 3.1.2 Όροι που επικρατούν στην παιδιατρική κλινική...38 3.1.3 Όροι που αφορούν την ασφάλεια και την χορήγηση φαρμάκων..39 3.1.4 Διαρρύθμιση χειρουργείου...40 3.2 Ενδεικτικές κατηγορίες ασφάλειας σε τομείς νοσοκομείου 42 3.2.1 Ασφάλεια στο χώρο της χημειοθεραπείας..42 3.2.2 Ασφάλεια στα ραδιοϊσότοπα 44 3.3 Εργατικό ατύχημα-επαγγελματική νόσος...45 3.3.1 Εργατικό ατύχημα 45 3.3.2 Επαγγελματική νόσος...46 3.4 Νομοθεσία...47 3.5 Ασφαλιστικές παροχές εργαζομένων σε ανθυγιεινές συνθήκες εργασίας.49 3.5.1 Ανθυγιεινό επίδομα...49 3.5.2 Επιτροπές υγιεινής και ασφάλειας εργασίας (Ε.Υ.Α.Ε.)...51 3.6 Ο ρόλος του ιατρού εργασίας 52 3

3.7 Ο ευρωπαϊκός οργανισμός για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία-η διάδοση των γνώσεων 53 3.8 Στόχοι ευρωπαϊκής ένωσης για την προώθηση της υγείας...56 Κεφαλαίο 4: 4. Προϋπολογισμός δαπανών νοσοκομείου 58 Κεφαλαίο 5: 5. Συμπεράσματα-Προτάσεις..61 Βιβλιογραφία..64 4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η έννοια της υγιεινής σαν λέξη, υποδηλώνει όλους εκείνους τους όρους που απαιτούνται για την πρόληψη της εμφάνισης ασθενειών ή μολύνσεων και για την άνοδο του επιπέδου της υγείας του ανθρώπου. Είναι φανερό λοιπόν, πόσο σημαντική είναι η ύπαρξη της στις διάφορες εκδηλώσεις και δραστηριότητες μας. Και εάν θεωρείται τόσο μεγάλος ο ρόλος της, στις δραστηριότητες των ανθρώπων, αναλογιζόμαστε πόσο αναγκαία είναι η εμφάνισή της στα ιδρύματα που ασχολούνται με την αποκατάσταση και την φροντίδα της υγείας, δηλαδή τα νοσοκομεία. Η υγιεινή στα νοσοκομεία είναι από τα πιο κύρια ζητήματα που πρέπει να απασχολεί όχι μόνο την διοίκηση σ αυτά, ώστε να χορηγεί περισσότερα κονδύλια για την εξασφάλιση της ύπαρξης της, αλλά πρέπει να ενδιαφέρει και τα ίδια τα άτομα που ζουν και εργάζονται σ αυτά, ώστε να αποφεύγεται ο κίνδυνος εμφάνισης δυσμενών επιδράσεων στην υγεία τους, εξαιτίας της καθημερινής τους παρουσίας, σε αυτό το περιβάλλον. Με αυτό τον τρόπο οι τελευταίοι μειώνουν τις πιθανότητες εμφάνισης, τόσο των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων, όσο και των επαγγελματικών ατυχημάτων και νόσων, έτσι ώστε να μπορούν να νοιώθουν ασφαλείς μέσα στον τόσο ανθυγιεινό χώρο του νοσοκομείου. Από όλα τα παραπάνω γίνεται κατανοητό πώς πρέπει να δίδεται αυξημένη προσοχή στην τήρηση των κανόνων υγιεινής, οι οποίοι πρέπει άλλωστε να τυγχάνουν ιδιαίτερης αντιμετώπισης από την πολιτεία αλλά και από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή, θέτει τον τελευταίο καιρό κάποια 5

μέτρα για την επίτευξη των στόχων υγιεινής στο σύνολο, και κατ επέκταση για τη βελτίωση του επιπέδου της υγείας. Παρακάτω, γίνεται αναφορά σε διάφορα θέματα που αφορούν την τήρηση των κανόνων της υγιεινής και ασφάλειας στα νοσοκομεία. Επίσης, αναφέρονται οι συνέπειες από τη μη τήρηση των κανόνων αυτών, όπως οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις., τα λοιμώδη νοσήματα και τα εργατικά ατυχήματα. Βέβαια γίνεται λόγος και για τα κόστη απο τις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις και για τις ενέργειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προώθηση της υγιεινής. Στο πρακτικό μέρος, δίδεται ένα παράδειγμα της οικονομικής επιβάρυνσης του προϋπολογισμού των Ελληνικών Νοσοκομείων, από την τήρηση των κανόνων υγιεινής, και τέλος παρατίθεται συνέντευξη από της πρόεδρο της Επιτροπής Υγιεινής και Ασφάλειας του νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ, η οποία μας ενημέρωσε για τον χειρισμό του ζητήματος αυτού από τα νοσοκομεία. 6

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 2. Η ΥΓΙΕΙΝΗ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ 2.1 ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Το φυσικό περιβάλλον στον χώρο του νοσοκομείου επηρεάζει τη φυσική και ψυχική κατάσταση τόσο των ασθενών όσο και των εργαζομένων σ αυτό. Οι φυσικοί παράγοντες οι οποίοι συνθέτουν το περιβάλλον και παίζουν τόσο σημαντικό ρόλο στην σωστή εξέλιξη των δραστηριοτήτων στα νοσηλευτήρια, είναι οι παρακάτω: 1) ΑΕΡΙΣΜΟΣ 2) ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ 3) ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΘΑΛΑΜΟΥ 4) ΘΟΡΥΒΟΣ 5) ΔΥΣΟΣΜΙΑ 7

2.1.1 ΑΕΡΙΣΜΟΣ Η ατμόσφαιρα στον χώρο του νοσοκομείου Από πολλές έρευνες έχει προκύψει ότι η ποσότητα των 20 m 3 αέρα ανά ώρα και κατά άτομο είναι το optimum για τη διατήρηση του μικροκλίματος εσωτερικού χώρου σε υγιεινό επίπεδο και για την κάλυψη των απαιτήσεων σε καθαρό αέρα. Στους κοινοχρήστους χώρους όπως οι θάλαμοι των νοσοκομείων το ελάχιστο αποδεκτό όριο είναι 10 m 3 αέρα ανά ώρα κατ άτομο. Η ελάττωση της επάρκειας αερισμού στους χώρους αυτούς οδηγεί μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα την αύξηση της θερμοκρασίας της υγρασίας, των οσμών, δυσοσμιών, του διοξειδίου του άνθρακος, του κονιορτού και του αριθμού των πάσης φύσεων μικροοργανισμών, επέρχεται δηλ. φθορά, ρύπανση και μόλυνση του αέρα του κλειστού χώρου. Η αύξηση της θερμοκρασίας οφείλεται στην αποβολή θερμαντικού από τα ανθρώπινα σώματα με εκπομπή, αγωγή εφίδρωση και με τον εκπνεόμενο αέρα, ο οποίος έχει την θερμοκρασία του σώματος. Η υγρασία αυξάνεται διότι ο εκπνεόμενος αέρας είναι κορεσμένος αέρας υδρατμών και από την εξάτμιση του ιδρώτα. Οι δυσοσμίες προέρχονται από τον ιδρώτα, τον εκπνεόμενο αέρα, και διάφορες δυσοσμίες απεκκρίσεις, φύσες και αναθυμιάσεις του ανθρώπινου σώματος. Οι χώροι των νοσοκομείων, τέλος, μολύνονται από μεγάλο βαθμό εν γένει μικροοργανισμών οι οποίοι περιέχονται στα σταγονίδια, τα οποία εκτινάσσονται με τον πταρμό. Βήχα. Έντονη ομιλία και το άσμα. Είναι φανερό λοιπόν, πως η πιθανότητα μεταδόσεως αερογενούς λοιμώδους νοσήματος αυξάνεται πάρα πολύ. Ο φυσικός αερισμός των χώρων αυτών είναι επιτακτικός, και πετυχαίνεται από τα υπάρχοντα διάκενα, σχισμές και ανοίγματα μεταξύ 8

των θυρών και παραθύρων. Η αντικατάσταση γίνεται με συνεχή βραδεία ροή του αέρα. Ο αέρας καθίσταται θερμότερος και διαφεύγει από τα διάκενα και τα ανοίγματα του βρίσκονται στα υψηλότερα σημεία. Το τακτικό άνοιγμα των παραθύρων κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι φυσικά ο καλύτερος τρόπος αερισμού. Εξυπακούεται ότι η εξωτερική ατμόσφαιρα, από την οποία γίνεται η ανανέωση είναι λιγότερο ριπασμένη από εκείνη του εσωτερικού πράγματος, βέβαια, που αμφισβητείται πλέον για τα μεγάλα αστικοβιομηχανικά κέντρα. Στους χώρους των νοσοκομείων πρέπει να εφαρμόζεται ταυτόχρονα και μηχανικά μέσα απαγωγής του αέρα, συσκευές εξαερισμού, λόγω της συνάθροισης πολλών ατόμων σε αυτούς. Ο τεχνητός κλιματισμός περιλαμβάνει το σύνολο των τεχνικών μέσων και των διαφόρων λειτουργιών με τα οποία επιτυγχάνεται και διατηρείται σταθερό ένα εύρος φυσικών παραγόντων της ατμόσφαιρας, οι οποίες είναι καθορισμένες από πριν. Οι συνθήκες οι οποίες προκαθορίζονται αφορούν τη θερμοκρασία, τη σχετική υγρασία, την ταχύτητα και καθαρότητα του αέρα του κλειστού χώρου. Τα χρησιμοποιούμενα τεχνητά μέσα είναι: 1) οι ποικίλης φύσεως, διαστάσεων και ισχύος εξαεριστήρες για την απαγωγή του φθαρμένου αέρα, 2) οι ειδικές κλιματιστικές συσκευές ή συσκευές ευκρασίας με τις οποίες επιτυγχάνονται αναρρόφηση και αναλόγως θέρμανση ή ψύξη του αέρα, ενώ ταυτόχρονα ρυθμίζεται και η σχετική υγρασία και επιτυγχάνεται η κατακράτηση κονιορτού με ειδικά φίλτρα. Τα κλιματιστικά μηχανήματα αναρροφούν, κυκλοφορούν και μεταβάλλουν τη θερμοκρασία και την υγρασία του αέρα του εσωτερικού χώρου, εισροφούν όμως και διηθούν ταυτόχρονα και ποσότητα αέρα από 9

το εξωτερικό περιβάλλον. Ο τεχνητός κλιματισμός μπορεί να είναι ατομικός για μικρούς χώρους όπως θάλαμοι ασθενών ή κεντρικός για μεγάλες μονάδες. Η δημιουργία τεχνητού κλίματος σε ειδικούς εργασιακούς χώρους όπως στα νοσοκομεία αποσκοπεί στην προστασία της υγείας των εργαζομένων και των ασθενών και στην διαφύλαξη της ποιότητας των προϊόντων, όπως στα χειρουργεία στα οποία ο προσαγόμενος αέρας εκτός των άλλων οφείλει να είναι και αποστειρωμένος. Με τη συνεχή εναλλαγή του αέρα στους χώρους των νοσοκομείων εξασφαλίζεται η διατήρηση των φυσικών χαρακτήρων της ατμόσφαιρας του χώρου και αποφεύγεται η φθορά, η ρύπανση και η μόλυνση του. Για να παραμείνουν αναλλοίωτοι οι φυσικοί παράγοντες της ατμόσφαιρας ή να κυμανθούν μέσα στα επιτρεπόμενα όρια και έτσι να αποφεύγεται η φθορά του αέρα, επιβάλλεται η ανανέωση μια έως τρεις φορές την ώρα όλου του όγκου του αέρα στο χώρο. Στον παρατιθέμενο πίνακα παρέχονται στοιχεία αερισμού ορισμένων χώρων των νοσοκομείων για τη διατήρηση της ατμόσφαιρας τους σε υγιεινό επίπεδο: 10

Κλειστός χώρος Θερμοκρασία Σχετική Εργασία Αερισμός 0/0 Θάλαμοι Νοσοκομ. 18-19,5 30-65 Ανανέωση όλου του όγκου του αέρα 10 φορές το θέρος και 6 φορές το χειμώνα ανά ώρα. Χειρουργεία 18-26,5 55-65 Αλλαγή όλου του όγκου του αέρα 10 φορές την ώρα. Αίθουσα Ανανήψεως 21-22 30-65 Όπως και στους θαλάμους νοσηλείας. Αίθουσες 15,5-16,5 30-65 Αλλαγή του διδασκαλίας αέρα 2 φορές ανά ώρα. Σπουδαστήριο 18-19,5 30-65 Όπως και στις αίθουσες διδασκαλίας. Συνθήκες θερμοκρασίας, σχετικής υγρασίας και κινήσεως του αέρα σε διάφορους χώρους νοσηλευτηρίων. 11

2.1.2 ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ Τόσο ο καθαρός αέρας, όσο και η κατάλληλη θερμοκρασία του περιβάλλοντος, συντελούν στην άνετη διαμονή στο νοσοκομείο. Πολλές φορές η έλλειψη τους επηρεάζει και την ίδια την πορεία της ασθένειας, των αρρώστων. Η κατάλληλη θερμοκρασία σε έναν θάλαμο με ασθενείς στη διάρκεια της ημέρας κυμαίνεται μεταξύ 17 ο 20 ο C, ενώ τη νύχτα πρέπει να είναι λίγους βαθμούς χαμηλότερη από την αντίστοιχη της μέρας, ποτέ όμως κατώτερη από 12 ο C. Η θέρμανση στους χώρους του νοσοκομείου, γίνεται με ποικίλους τρόπους όπως: -Με κεντρική θέρμανση: Αυτή πραγματοποιείται με το καλοριφέρ και το air condition. Και τα δύο έχουν σαν αποτέλεσμα ομοειδή θέρμανση σ ολόκληρο το κτίριο. Με την ομοειδή θέρμανση όλου του κτιρίου αποφεύγονται οι ψύξεις ασθενών και διατηρείται σε φυσιολογικό όριο η υγρασία της ατμόσφαιρας. Τέλος, με την κεντρική θέρμανση δεν ελευθερώνονται στο θάλαμο του ασθενούς δηλητηριώδη αέρια από την καύση θερμαντικών ουσιών, όπως πετρέλαιο, ξυλάνθρακες κλπ. Και γι αυτό η ρύθμιση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος με κεντρική εγκατάσταση air condition είναι η ιδεωδέστερη. -Θέρμανση με εστίες δηλ. θερμάστρες (πετρελαίου, ξύλων κλπ.). Η παραγόμενη θέρμανση επεκτείνεται σε περιορισμένη ακτίνα γύρω από την πηγή της και οι απομωνομένοι ασθενείς δεν ζεσταίνονται. Η ατμόσφαιρα ξεραίνεται γι αυτό πρέπει να περιέχει νερό, ώστε οι υδρατμοί που παράγονται με το βρασμό να υγροποιούν την ατμόσφαιρα. 12

Επιπρόσθετα η εμφάνιση δηλητηριωδών αερίων στην ατμόσφαιρα από τα προϊόντα της καύσεως κάνουν τον τρόπο αυτό της θερμάνσεως επικίνδυνο. 2.1.3 ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ Τα μέσα τεχνητού φωτισμού ενός χώρου είναι πολλά, όπως κεριά, λάμπες λαδιού και πετρελαίου, ηλεκτρικός φωτισμός κλπ. Ο τεχνητός φωτισμός των θαλάμων στα νοσοκομεία, με ηλεκτρικό ρεύμα είναι ο καλύτερος γιατί είναι ομοιόμορφος, επαρκής, ευχάριστος και δεν επηρεάζει τη σύνθεση του αέρα. Σήμερα, εξαιτίας των πολλών πλεονεκτημάτων έχει επικρατήσει σαν μέσο φωτισμού τω νοσοκομείων ο ηλεκτρικός φωτισμός. Τέλος, σε ειδικούς θαλάμους, όπως είναι οι θάλαμοι εντατικής νοσηλείας υπάρχει ειδικό σύστημα πλάγιου φωτισμού με ρυθμιζόμενη ένσταση. 2.1.4 ΘΟΡΥΒΟΣ Τα νοσοκομεία σήμερα, είναι οι πιο θορυβώδεις χώροι των πόλεων εάν και γίνονται προσπάθειες να μειωθεί ο θόρυβος με μονωτικά υλικά, λαστιχένιους τροχούς στα τροχοφόρα κλπ. 2.1.5 ΔΥΣΟΣΜΙΑ Στο νοσοκομειακό περιβάλλον υπάρχουν πολλές πηγές δυσοσμίας όπως πχ οι εφιδρώσεις κλπ. Τα μέτρα που συνιστώνται για την εξουδετέρωση της δυσοσμίας είναι ο καλός χειρισμός, η καθαριότητα, η άμεση απομάκρυνση των χρησιμοποιηθέντων υλικών καθώς και η χρήση αποσμητικών ουσιών. 13

2.2 ΤΡΟΠΟΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΤΑΙ Η ΥΓΙΕΙΝΗ ΣΤΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ 2.2.1 ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ Οι τρόποι με τους οποίους επιτυγχάνεται η υγιεινή στα νοσοκομεία είναι οι παρακάτω: Η Αποστείρωση είναι η τέλεια καταστροφή κάθε μικροοργανισμού (παθογόνου και μη) στην βλαστική ή σπορογόνο μορφή του, ακόμα και των ιών και η Απολύμανση, είναι η μείωση του αριθμού σε παθογόνα, κυρίως, μικρόβια στο σώμα ή στο χώρο, έτσι ώστε να μπορούν να προκαλέσουν λοίμωξη. Απολυμαντικά, είναι εκείνα τα χημικά που μπορούν να καταστρέψουν τις βλαστικές μορφές των μικροβίων, ενώ μένουν ανεπηρέαστες οι σπορογόνες μορφές. Ο όρος Αντισηπτικά χρησιμοποιείται μόνο για εκείνα τα απολυμαντικά που μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε στο δέρμα ή στους διάφορους ιστούς, εξαιτίας της απουσίας τοξικότητας. Η διάκριση μεταξύ αποστειρωτικού και απολυμαντικού δεν είναι απόλυτη, αφού μία ουσία, ανάλογα με τον τρόπο χρησιμοποίησης μπορεί να αλλάξει ρόλο. Διακρίνουμε τρεις κατηγορίες απολύμανσης: με φυσικά μέσα, με ανόργανα χημικά μέσα, με οργανικά μέσα. 14

2.2.2 ΜΕ ΦΥΣΙΚΑ ΜΕΣΑ 1) ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ Υγρά θερμότητα: η απολύμανση γίνεται με υπέρθερμους υδρατμούς μέσα σε ειδικούς κλίβανους ή αυτόκαυστο. Το απλό βράσιμο είναι παραλλαγή της μεθόδου αυτής, χωρίς όμως να είναι το ίδιο ασφαλής. Ξηρά θερμότητα: Προτιμάται στην αποστείρωση θερμοανθεκτικών γυάλινων σκευών και μεταλλικών αντικειμένων. Η χρήση της είναι περιορισμένη εξαιτίας των αντιοικονομικών και χρονοβόρων απαιτήσεων της. Απευθείας θέρμανση: είναι χρήσιμη μόνο για εργαλεία στην μικροβιολογική έρευνα. 2) ΥΠΕΡΙΩΔΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ Η μικροβιοκτόνος δράση της, εκδηλώνεται σε μήκη κύματος κάτω από τα 3600 Α. Οι λυχνίες υδραργύρου παράγουν ισχυρή υπεριώδη ακτινοβολία και ιδιαίτερα χρησιμοποιούνται στην αποστείρωση εργαστηρίων, χειρουργείων κτλ. 3) ΥΠΕΡΔΙΗΘΗΣΗ Γίνεται διήθηση νερού ή άλλης ουσίας με ηθμούς μικροβιοκράτες, στους οποίους οι πόροι συγκρατούν τα μικρόβια. 4) ΙΟΝΤΟΓΟΝΟΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ Οι ακτίνες γ και τα μεγάλης ταχύτητας ηλεκτρόνια έχουν μικροβιοκτόνο δράση, χωρίς όμως να είναι κατάλληλα για αποστείρωση από ιούς (AIDS, ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Β). Χρησιμοποιούνται για αποστείρωση τροφίμων, ιατρικών ειδών, εμβολίων και στην βιομηχανία για αποστείρωση υλικού μιας χρήσεως. 15

2.2.3 ΜΕ ΑΝΟΡΓΑΝΑ ΧΗΜΙΚΑ ΜΕΣΑ 1) ΟΞΕΑ ΚΑΙ ΑΛΚΑΛΙΑ Η μικροβιοκτόνος δράση των ανόργανων οξέων και αλκαλίων είναι ανάλογη προς το βαθμό διάσπασης και πυκνότητας σε ιόντα Η+ και ΟΗ-. 2) ΙΟΝΤΑ ΜΕΤΑΛΛΟΥ Οι χρησιμοποιούμενες σήμερα ενώσεις υδραργύρου είναι αρκετά μικροβιοκτόνες. 3) ΥΠΟΧΛΩΡΙΩΔΗ Η δράση τους οφείλεται στην απελευθέρωση χλωρίου. Χρησιμοποιούνται με τη μορφή αλάτων για απολύμανση επιφανειών στο σπίτι ή στο νοσοκομείο. Χρησιμοποιούνται για την απολύμανση εναντίον των ιών της ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ Α & Β και του AIDS. 4) ΥΠΟΒΡΩΜΙΟΔΗ Χρησιμοποιούνται για να απολυμάνουν νεροχύτες, μπάνια κτλ. σε μορφή σκόνης σε διαλύματα 0,5-1%. 5) ΙΩΔΙΟ ΙΩΔΟΦΟΡΑ Το διάλυμα ιωδίου σε οινόπνευμα (βάμμα ιωδίου) είναι άριστο απολυμαντικό του δέρματος. Χρησιμοποιούνται κυρίως για την απολύμανση χεριών, στις βούρτσες του χειρουργείου, για προεγχειριτική και μετεγχειρητική αντισηψία. 16

6) ΑΛΟΓΟΝΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΜΕΣΑ Οι απολυμαντικές ιδιότητες των αλογόνων οφείλονται στην οξειδωτική τους δράση. Αυτά που χρησιμοποιούμε είναι τα διαλύματα χλωρίου, ιωδίου, βρωμίου. Τα αλογόνα είναι φθηνά έχουν γρήγορη δράση και μεγάλο αντιμικροβιακό φάσμα. 2.2.4 ΜΕ ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΧΗΜΙΚΑ ΜΕΣΑ 1) ΦΟΡΜΟΛΗ ή ΦΟΡΜΑΛΙΝΗ Αποτελεί υδατικό διάλυμα φορμαλδεΰδης 40%. Χρησιμοποιείται για να απολυμάνει κλειστούς χώρους (δωμάτια κτλ.) και για την αποστείρωση κλινοσκεπασμάτων και ευπαθών χειρουργικών εργαλείων. 2) ΦΑΙΝΙΚΟ ΟΞΥ Χρησιμοποιείται για απολύμανση κλινοσκεπασμάτων, κοπράνων και για την άμεσο απολυμαντική χρήση στα γυάλινα όργανα και σκεύη των εργαστηρίων. Αραιό διάλυμα φορμαλίνης στο νερό απολυμαίνει τρίχες, μαλλί, κτλ. 3) ΣΑΠΩΝΕΣ ΣΑΠΩΝΕΣ. Έχουν σχετική μικροβιοκτόνο δράση. Απομακρύνουν λιπαρές ουσίες (δράση μηχανική) και μικρόβια (δράση απορρυπαντική). ΣΥΝΘΕΤΙΚΑ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ. Καθαρίζουν μηχανικά έχουν όμως μικροβιοκτόνο δράση. 17

4) ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ και άλλες ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ( αιθέρας, βενζίνη, κτλ.). Το οινόπνευμα είναι απολυμαντικό, αφού μετουσιώνει τις πρωτεΐνες του μικροβιακού κυττάρου. Έχει ισχυρή αντιμικροβιακή δράση και δρα γρήγορα. Σε πυκνότητα 70% χρησιμοποιείται στην απολύμανση του δέρματος, γιατί η καθαρή αλκοόλη δεν είναι τόσο αποτελεσματική ως απολυμαντικό. Ο αιθέρας διαλύει τις λιπαρές ουσίες και έχει σχετική αντιμικροβιακή δράση. 2.3 ΥΓΙΕΙΝΗ ΥΔΑΤΟΣ Για να είναι δυνατή η ασφαλής χρησιμοποίηση του νερού, τόσο για τη χρήση του στα νοσοκομεία όσο και για οικιακή χρήση, χρειάζεται να υποστεί διάφορες φυσικές, χημικές και μικροβιολογικές εξετάσεις. Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψιν τα αποτελέσματα από τις παραπάνω εξετάσεις καθορίζονται κάποιοι όροι που πρέπει να εκπληρώνει το υγιεινό νερό για να είναι κατάλληλο για πόση και για χρήση: 1) Το ύδωρ οφείλει να είναι καθαρό, άχρωμο, διαυγές, άοσμο και χωρίς δυσάρεστη γεύση. 2) Το πύκνωμα των ιόντων υδρογόνου, η αντίδραση του ύδατος, το PH, να είναι ουδέτερο έως ασθενώς αλκαλικό, PH 7,0 μέχρι 7,5. 3) Η θερμοκρασία του νερού μπορεί να ποικίλει, του πόσιμου όμως ύδατος καλό είναι να μην υπερβαίνει τους 12 ο C την ώρα της διαμονής, συνήθως 7 ο- 12 ο C, ώστε το νερό να είναι εύποτο και ορεκτό. 4) Να είναι μέσης σκληρότητας. Η σκληρότητα να κυμαίνεται μεταξύ 8 12 γερμανικούς βαθμούς σκληρότητας. 18

5) Να μην περιέχει δηλητηριώδεις ή τοξικές ουσίες και ενώσεις μετάλλων πχ. Μόλυβδου που μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στον οργανισμό, συνήθως χρόνιες δηλητηριάσεις. 6) Η περιεκτικότητα σε αμμωνία, νιτρώδη, νιτρικά και χλωριούχα άλατα να είναι ελάχιστη και να μη υπερβαίνει τα επιτρεπόμενα όρια. 7) Η παροχή ύδατος να είναι μόνιμη, χωρίς διακοπή και σε επαρκή ποσότητα. 8) Να είναι τελείως απαλλαγμένο από παθογόνους μικροοργανισμούς. Η τήρηση των παραπάνω όρων, καταστά το ύδωρ ακίνδυνο για κάθε χρησιμοποίηση, ακόμη και για χρήσεις νοσηλευτικές, στις οποίες απαιτείται υψηλή εξασφάλιση υγιεινής, ώστε να μην προκληθούν ανεπιθύμητες επιδράσεις από ότι θα έπρεπε. 2.4 ΥΓΙΕΙΝΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Η τήρηση των κανόνων της ατομικής και δημόσιας υγιεινής από όλους όσους ασχολούνται με την παραγωγή, εμπορία και διάθεση των τροφίμων και με την παρασκευή των διάφορων προϊόντων της διατροφής είναι βασική. Η εφαρμογή των όρων της υγιεινής των τροφίμων ελέγχεται από την πολιτεία με τα αρμόδια όργανα (γιατροί, κτηνίατροι, γεωπόνοι, επόπτες δημόσιας υγείας) των υπουργείων υγείας και πρόνοιας, γεωργίας, εμπορίου και δημόσιας τάξεως. Ο υγειονομικός έλεγχος και η επιθεώρηση των τροφίμων για την προστασία της δημόσιας υγείας οφείλει να είναι αυστηρός και να γίνεται τακτικά. Τα βασικά υγειονομικά μέτρα προστασίας των τροφίμων έχουν διπλό σκοπό. Ο πρώτος είναι η αποφυγή μολύνσεως και ρυπάνσεως των τροφίμων με παθογόνους μικροοργανισμούς ή τοξικές ουσίες. Ο 19

δεύτερος αποβλέπει στης αδρανοποίηση και την ανάσχεση του πολλαπλασιασμού των μικροβίων. Οι προηγούμενοι στόχοι επιτυγχάνονται με την εφαρμογή του συνδυασμού των εξής μέτρων: 1) Οι απασχολούμενοι γενικώς με τα τρόφιμα πρέπει ναι είναι υγιείς, να μην είναι μικροβιοφόροι και να βρίσκονται κάτω από τακτική ιατρική παρακολούθηση. 2) Οι πρώτες ύλες της διατροφής πρέπει να είναι απαλλαγμένα από την αρχή από παθογόνους μικροοργανισμούς, πρωτόζωα και παράσιτα. 3) Χρησιμοποίηση κατάλληλων ψυκτικών θαλάμων και αποθηκευτικών χώρων. 4) Συντήρηση και διατήρηση των τροφίμων με κατάψυξη, απλή ψύξη, αποστείρωση, παστερίωση αναλόγως της φύσεως των τροφίμων. 5) Χρησιμοποίηση άφθονου καθαρού ύδατος για την καθαριότητα των σκευών μαγειρίας και εστιάσεως. 6) Σχολαστική ατομική καθαριότητα των εργαζομένων σε νοσοκομεία, εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία, μαγειρία, εστίες. 7) Απόλυτη καθαριότητα των επιφανειών εργασίας, των σκευών και των χώρων υγιεινής. 8) Φύλαξη των απορριμμάτων σε κατάλληλα δοχεία. 9) Προστασία των τροφίμων από μύγες, άλλα έντομα και τρωκτικά. 10) Χρησιμοποίηση καθαρών μάκτρων (χειρόμακτρα, χαρτοπετσέτες). Η διατήρηση των τροφίμων καθαρών και ακίνδυνων για τη δημόσια υγεία επιτυγχάνεται με την εφαρμογή των προηγούμενων μέτρων. Η απόδοση των μέτρων εξαρτάται πού από της ευσυνειδησία και την διάθεση των ατόμων να τα τηρήσουν. 20

2.5 ΛΟΙΜΩΔΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Λοιμώδη ή μεταδοτικά νοσήματα, είναι αυτά που οφείλονται σε ζωντανούς λοιμογόνους παράγοντες (παθογόνα μικρόβια) ή σε τοξικά τους προϊόντα. Οι αρρώστιες αυτές, μπορεί να μεταδοθούν στον άνθρωπο άμεσα από έναν άλλον μολυσμένο άνθρωπο ή ζώο ή έμμεσα με την παρέμβαση κάποιου διαβιβαστή. Παρακάτω θα γίνει μια συνοπτική αναφορά στους τρόπους μετάδοσης αυτών των νοσημάτων: 1) Με άμεση επαφή με τον ασθενή όπως με το φιλί, το μολυσμένο δέρμα ή τις τρίχες, μετά τον τραυματισμό, με τα μολυσμένα χέρια κτλ. 2) Με έμμεση επαφή. Όταν μεσολαβούν μολυσμένα αντικείμενα ατομικής χρήσεως του αρρώστου όπως στρώματα, σεντόνια, κτλ. ή κοινής χρήσεως αντικείμενα όπως σκεύη εστιατορίου κτλ. 3) Με τον αέρα. Με το φτέρνισμα, ή το βήχα και την μολυσμένη σκόνη. 4) Με το νερό, τα ποτά, τα τρόφιμα. Γι αυτό το λόγο επιβάλλεται να εφαρμόζονται αυστηρά μέτρα υγιεινής όπως χλωρίωση του νερού, αποχετευτικό σύστημα. 5) Με τους διάμεσους ξενιστές όπως τα έντομα, πχ. μύγες, κουνούπια που προκαλούν ασθένειες όπως ελονοσία. 6) Με τον πλακούντα σε ασθένειες όπως το τοξόπλασμα, σύφιλη κτλ. 7) Με μολυσμένες σύριγγες ή με την μετάγγιση αίματος όπως μεταδίδεται η ηπατίτιδα, το AIDS κτλ. Οι συστάσεις που πρέπει να εφαρμόζονται για την απομόνωση ασθενών και τα μέτρα προφύλαξης του προσωπικού, από προσβολή τους από τα λοιμώδη νοσήματα, είναι οι παρακάτω κατηγορίες: Ενδεικτικά: 1) Αυστηρή απομόνωση, με μέτρα όπως αερισμός δωματίου του ασθενούς, χρήση ειδικής ενδυμασίας για το προσωπικό κτλ. 21

2) Απομόνωση επαφών με μέτρα όπως ξεχωριστά δωμάτια για τους ασθενείς με διαφορετικά λοιμώδη νοσήματα, γάντια για το προσωπικό που έρχεται σε επαφή με αυτούς τους ασθενείς κτλ. 3) Αναπνευστική απομόνωση, με προφύλαξη όπως μάσκες για το προσωπικό κτλ. 4) Απομόνωση για φυματίωση. 5) Προφύλαξη από εντερικές λοιμώξεις κατά τις οποίες απαιτείται και σωστή ατομική υγιεινή από πλευράς και του ίδιου του ασθενή. 6) Προφύλαξη από εκκρίσεις των ασθενών. 7) Προφύλαξη από αίμα ή άλλα υγρά ασθενών για να αποφευχθούν οι λοιμώξεις που μεταδίδονται με έμμεση ή άμεση επαφή με μολυσμένο αίμα ή άλλα σωματικά υγρά. Το προσωπικό στα νοσοκομεία μπορεί να βοηθήσει ώστε να μη διασπείρονται τα λοιμώδη νοσήματα όταν: 1) Νοσηλεύονται οι ασθενείς ακίνδυνα τόσο για τους ίδιους τους εργαζόμενους όσο και για το περιβάλλον. 2) Οι εργαζόμενοι συμμετέχουν ενεργά στο πρόγραμμα ελέγχου νοσοκομειακών λοιμώξεων. 3) Ανακαλύπτουν περιπτώσεις (αρρώστους) με λοιμώδεις νοσήματα ή υποδόχους (φορείς) λοιμογόνων παραγόντων και ενεργούν ανάλογα. 4) Συμμετέχουν στα προγράμματα προστασίας από τα λοιμώδη νοσήματα σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. 5) Συνεργάζονται σε προγράμματα διαφωτίσεως του κοινού για την πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και περιορισμό διασποράς λοιμωδών νοσημάτων. 22

2.6 ΕΝΔΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ Από πολλά χρόνια οι νοσηλευόμενοι στα νοσοκομεία παρουσιάζουν νοσηρές καταστάσεις (μολύνσεις) διαφορετικές από εκείνες που μπήκαν για νοσηλεία. Οι καταστάσεις αυτές περιγράφονταν και σαν <ΠΥΡΕΤΟΣ ΤΟΥ ΕΠΙΣΚΕΠΤΗΡΙΟΥ>. Σαν νοσοκομειακές λοιμώξεις χαρακτηρίζονται λοιμώξεις που εμφανίζονται σε αρρώστους μετά από 5 ημέρες τουλάχιστον από την εισαγωγή τους στο νοσοκομείο, από μικρόβια είτε του νοσοκομειακού περιβάλλοντος (ετερομόλυνση) είτε της χλωρίδας του αρρώστου (αυτομόλυνση). Η λοίμωξη αυτή δεν θα πρέπει να ήταν παρούσα ή να βρισκόταν στο στάδιο επώασης κατά την ώρα εισαγωγής του ασθενή στο νοσοκομείο. Είναι δυνατόν δε να σχετίζεται με διαγνωστικές ή θεραπευτικές επεμβάσεις ή να αποτελεί συνέπεια επαφής του ασθενή με αντικείμενα του νοσοκομείου ή με το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. Το πρόβλημα των νοσοκομειακών λοιμώξεων, της ανάπτυξης δηλαδή τοπικής ή γενικής φλεγμονής άσχετης με την αιτία εισόδου του ασθενή, υπάρχει και απασχολεί τα νοσοκομεία και τις κυβερνήσεις πολλών χωρών, λόγω του υψηλού ανθρώπινου, κοινωνικού και οικονομικού κόστους που εμφανίζει. Στο χώρο του νοσοκομείου θα πρέπει να λαμβάνεται ειδική μέριμνα για: Α) τα μέτρα που θα ληφθούν για τον περιορισμό των μικροοργανισμών που βρίσκονται στο περιβάλλον, Β) τα μέτρα που θα ληφθούν ώστε να παρεμποδιστεί η μετάδοση μικροοργανισμών από το περιβάλλον στον άρρωστο ή στα μέλη της οικογένειάς του ή στο ευρύτερο περιβάλλον, Γ) την ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού των αρρώστων κατά της λοίμωξης. 23

Ορισμένα, πιο συγκεκριμένα προληπτικά μέτρα των νοσοκομειακών λοιμώξεων είναι τα παρακάτω: 1) Πρακτικές της φροντίδας του ασθενή με προληπτικό χαρακτήρα. 2) Εφαρμογή των κανόνων ατομικής υγιεινής (προσωπικό και ασθενείς). 3) Τήρηση των κανόνων καθαριότητας και αποκομιδής των απορριμμάτων. 4) Σωστή χρήση και έλεγχος της αποστείρωσης. 5) Σωστή χρήση και έλεγχος αποτελεσματικότητας αντισηπτικών και απολυμαντικών. 6) Υγιεινή των τροφίμων. 7) Ορθολογική χρησιμοποίηση των αντιβιοτικών. Τα προφυλακτικά μέτρα θα πρέπει να είναι πιο αυστηρά σε ειδικά τμήματα που νοσηλεύουν ασθενείς με μειωμένη ανοσολογική αντίσταση (όπως καρκινοπαθείς, μεταμοσχευθέντες ασθενείς με AIDS, εγκαυματίες κλπ). Για την πρόληψη και τον έλεγχο των νοσοκομειακών λοιμώξεων η πολιτεία δημιούργησε ειδικά όργανα ελέγχου όπως: 1. Η κεντρική επιτροπή ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων του Υπουργείου Υγείας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. 2. Οι επιτροπές των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων των νοσοκομείων σύμφωνα με τον Ν. 1579/85 άρθρο 14 και της υπουργικής απόφασης Α1 (οικ. / 6755 / 7.7.87) 3. Τα κέντρα υποστήριξης ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων με την υπουργική απόφαση Α1 (οικ. / 6755 / 7.7.1987) Σε αυτά τα όργανα συμμετέχει ο διευθυντής της νοσηλευτικής υπηρεσίας και ένας νοσηλευτής με αποκλειστική απασχόληση για τον έλεγχο των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων. Συγκεκριμένα, στην επιτροπή ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων των νοσοκομείων συμμετέχουν γιατροί (χειρούργοι, μικροβιολόγοι, κ.α.), 24

νοσοκόμες, τεχνικοί, φαρμακοποιοί, οι οποίοι και προσπαθούν με διάφορα πρωτόκολλα, σεμινάρια κλπ. με σκοπό να ελαττώσουν όσο το δυνατό της νοσοκομειακές λοιμώξεις. 25

2.6.1 ΚΟΣΤΟΣ ΤΩΝ ΕΝΔΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ Είναι βέβαιο, ότι η λήψη αποτελεσματικών μέτρων για τον έλεγχο και περιορισμό των λοιμώξεων, αποτελεί αναμφισβήτητη αναγκαιότητα για λόγους ιατρικούς, κοινωνικούς αλλά και οικονομικούς. Ο έλεγχος και ο περιορισμός των νοσοκομειακών λοιμώξεων στηρίζεται κυρίως στη λήψη προληπτικών μέτρων τα οποία: -Θα οδηγήσουν στην εξαφάνιση ή μείωση των δεξαμενών μικροβίων -Θα διακόψουν τις οδούς μετάδοσης των λοιμογόνων παραγόντων και -Θα τροποποιήσουν τους προθετικούς παράγοντες για τον ασθενή. Τέτοια μέτρα είναι εκείνα που αφορούν την θέσπιση και τήρηση των κανόνων υγιεινής στο νοσοκομείο. Σε πολλές περιπτώσεις ασθενειών και ειδικά στις περιπτώσεις λοιμώξεων έχει παρατηρηθεί, ότι η εξέλιξη του άμεσου κόστους ακολουθεί μια προκαθορισμένη τροχιά, μικρότερης ή μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας. Στην αρχή η λοίμωξη είτε η ανύπαρκτη, είτε δεν έχει γίνει ακόμη αντιληπτή και δεν λαμβάνεται κανένα πρόσθετο μέτρο για την αντιμετώπιση της. Εκτός από το τακτικό προληπτικό πρόγραμμα ελέγχου. Όταν για πρώτη φορά γίνει κάποτε, αντιληπτή η λοίμωξη, συνήθως υποτιμούνται το μέγεθος και η έκταση της, παρόλα αυτά όμως λαμβάνονται κάποια μέτρα πρόληψης και έλεγχου της με αποτελέσματα το κόστος να αρχίσει να ανεβαίνει. Στο επόμενο στάδιο, το πρόβλημα εντοπίζεται και γίνεται πλήρως κατανοητό, οπότε για την αντιμετώπιση του λαμβάνονται πρόσθετα και συντονισμένα μέτρα και στη φάση αυτή έχουμε απότομη αύξηση του κόστους. Στο τέταρτο στάδιο, όταν πλέον τα μέτρα που έχουν ληφθεί αρχίζουν και αποδίδουν, το άμεσο κόστος αρχίζει να μειώνεται. Στο τελικό στάδιο, 26

που στην περίπτωση των λοιμώξεων δύσκολα φθάνουμε, η ασθένεια έχει πλέον παρά μόνο το κόστος υποστήριξης των μέτρων ελέγχου. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Ενδεικτικά στοιχεία για το μέγεθος της ωφέλειας από την τήρηση των κανόνων υγιεινής στο νοσοκομείο (τα οποία πρόσφατα ανακοινώθηκαν σε επιστημονική ημερίδα, που διοργάνωσε το νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ) αποτελούν και τα εξής: Η οικονομική επιβάρυνση του νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ μόνο από την επιπλέον, εξαιτίας των λοιμώξεων, παραμονή των αρρώστων στο νοσοκομείο, εκτιμάται ότι έφθασε στο ποσό των 750.000 ευρώ περίπου το 2003 και 850.000 ευρώ περίπου το 2004. Η συνολική αξία των αντιμικροβιακών ουσιών που καταναλώθηκαν στις κλινικές, τμήματα και εργαστήρια του νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ, έφθασε το 2004 στο ποσό των 743.865 ευρώ, έναντι του ποσού των 654.762 ευρώ που ήταν το 2003. Θα έπρεπε να σημειωθεί ότι τα παραπάνω ποσά προσαυξάνονται με όλες τις δαπάνες, που σχετίζονται με τη δοσολογία, διακίνηση και χορήγηση στον άρρωστο των φαρμάκων αυτών. Η σχέση υγιεινής στο νοσοκομείο με τα οικονομικά μεγέθη αναδεικνύουν δυο επισημάνσεις. Α) Ότι οι επιστήμονες της ιατρικής και της έρευνας όλο και περισσότερο συνειδητοποιούν το ρόλο της αποτίμησης και του κόστους ωφέλειας των διαδικασιών φροντίδας υγείας. Β) Ότι οι αρμόδιοι της διοίκησης και διαχείρισης υπηρεσιών υγείας βρίσκονται πιεστικά μπροστά στην πρόκληση να απαντήσουν στα προβλήματα του κόστους και της ορθολογικής διαχείρισης, αλλά και να μεταρρυθμίσουν μηχανισμούς και δομές. 27

Τέλος λοιπόν θα πρέπει να πούμε ότι στα θέματα υγιεινής οι άξονες παραμένουν δύο: Μεγιστοποίηση της επιδιωκόμενης ωφέλειας Ελαχιστοποίηση του αναγκαίου κόστους Για την επίτευξη όμως των στόχων αυτών χρειάζονται παραπέρα προσπάθειες για: Αναδιάρθρωση δομών και λειτουργιών στα νοσοκομεία Ενίσχυση, παράλληλα της αγωγής Υγείας στο λαό μας που είναι και ο χρήστης των υπηρεσιών υγείας. 28

2.7 ΜΕΤΡΑ ΥΓΕΙΝΗΣ ΣΤΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ Η τήρηση κανόνων υγιεινής στα νοσοκομεία έχει ιδιαίτερα μεγάλη σημασία μια και αφορά άμεσα τους αρρώστους, δηλ. άτομα ελαττωμένης αντιστάσεως τα οποία είναι επιρρεπή στον κίνδυνο. Στόχος των μέτρων Υγιεινής στο νοσοκομείο είναι: Α. Η γρήγορη αποκατάσταση της υγείας των αρρώστων αλλά και η αποτροπή πρόσθετης νόσησης τους κατά της παραμονή τους. Β. Η προάσπιση της υγείας του προσωπικού, στα πλαίσια των προγραμμάτων υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων. Γ. Η βελτίωση της εμφάνισης του νοσοκομείου και των λειτουργιών ξενοδοχειακής του υποστήριξης, που ανταποδίδει ψυχολογικά, ώστε οι επισκέπτες να σέβονται τους κανόνες υγιεινής. Δ. Η μείωση του κόστους λειτουργίας. Τα μέτρα αυτά ή οι κανόνες υγιεινής, που σχεδιάζονται από τις διευθύνσεις υπηρεσιών των νοσοκομείων αφορούν: Α. Την καθαριότητα αρρώστων, προσωπικού, επισκεπτών, υλικών και χώρων. Β. Την αντισηψία υλικών και χώρων, την αποστείρωση και ασηψία εργαλείων κ.α. Γ. Την υγιεινή διατροφή αρρώστων και προσωπικού Δ. Την ψυχική υγεία αρρώστων και προσωπικού (περιορισμός θορύβου, ασφάλεια, διοικητικές ρυθμίσεις για τη μείωση του εργασιακού άγχους κ.α.) 29