Παθολογικές καταστάσεις στην τρίτη ηλικία 3 η διάλεξη, [21.03.2012, 9:30] Διδάσκων: Πατίκας Δημήτρης Λέκτορας Τμήματος Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 1
Περιεχόμενα προηγούμενης διάλεξης Σε τι διαφοροποιείται η τρίτη ηλικία από τον υπόλοιπο πληθυσμό; Μάθηση Λειτουργικότητα διαφόρων συστημάτων Ποια είναι η επίδραση της άσκησης Τρίτη ηλικία και μυοσκελετικό σύστημα Ποια είναι η επίδραση της προπόνησης δύναμης 2
Πότε παραπέμπουμε σε ιατρικές εξετάσεις Πόνος στο στήθος Δυσκολία στην αναπνοή, κοφτές αναπνοές Ελαφρύς πονοκέφαλος, ζαλάδα Ναυτία 3
Μέτρα Πρόληψης Αποφυγή τεχνικής Valsalva Εκπνοή στη σύγκεντρη, εισπνοή στην έκκεντρη. Ιατρικό ιστορικό και συστάσεις από τον γιατρό (πρόσθετα μέλη, κλπ) Αργές και ομαλές κινήσεις. Όχι απότομες. Όχι πόνος κατά την εκτέλεση Όχι υπερκόπωση Ζέσταμα 4
Πρακτική στα ΚΑΠΗ Γκρουπ 4-5 ατόμων Προθεσμία παράδοσης γκρουπ: 27.03.12 dpatikas@auth.gr έναρξη από 04.04.12 9:30-10:00 παρουσίαση του προγράμματος 10:00-11:00 εκτέλεση προγράμματος 5
Είδη άσκησης Ποικιλία! Χορός Ορθοσωμική Αεροβική Κυκλική προπόνηση Περπάτημα Κολύμβηση Ασκήσεις ισορροπίας Δύναμη Διατατικές Τεχνικές χαλάρωσης Pilates Yoga Tai-chi Μουσική (τύμπανα, πνευστά) Παιχνίδια / Αθλήματα Bowling Golf Mini golf Σουτ στο μπάσκετ Ping-pong Μπιλιάρδο Darts Σκοποβολή Τοξοβολία bowls users.auth.gr/dpatikas/005 6
Περιεχόμενα διάλεξης Περιγραφή παθολογιών Συμπτώματα Οδηγίες για άσκηση Παθήσεις Καρδιαγγειακού συστήματος Υπέρταση, προβλήματα κυκλοφορικού Αναπνευστικού συστήματος Άσθμα, βρογχίτιδα, εμφύσημα Μυοσκελετικού συστήματος Οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα, πόνος στη μέση Μεταβολισμού Διαβήτης, παχυσαρκία, οστεοπόρωση Νευρικού συστήματος Alzheimer, Parkinson s, άνοια Αισθητηρίων οργάνων Ακοή, όραση 7
Συνέπειες παθολογικών καταστάσεων Παθολογία Μείωση λειτουργικότητας Μείωση ικανοτήτων Αναπηρία Ανικανότητα εκτέλεσης Μείωση δραστηριοτήτων Στόχος ενός προγράμματος άσκησης για ηλικιωμένους με χρόνια προβλήματα υγείας είναι η βελτίωση της φυσικής κατάστασηςμε στόχο την αυτονομία. Δεν θεραπεύουμε. Μπορεί όμως να προλαμβάνουμε και να παρατείνουμε την διάρκεια υγιούς ζωής. 8
Καρδιαγγειακά νοσήματα Αθηροσκλήρυνση Υπέρταση Στεφανιαία νόσο 9
Συμπτώματα στεφανιαίας νόσου Πόνος στο στήθος (λιγότερο συχνά σε ηλικιωμένους) Δύσπνοια (πιο συχνό) Μειωμένη αντοχή στην άσκηση Χρόνια κόπωση Διαταραχές του ρυθμού της καρδιάς (πρόκληση λιποθυμίας) Παραισθήσεις Σύγχυση 10
Τι πρέπει να προσέξω Συγκατάθεση/συνταγογράφηση γιατρού Θερμοκρασία Συναισθηματικό στρες Γεύματα 11
Οδηγίες για άσκηση Ιατρική καθοδήγηση Φάρμακα / έλεγχος (αρτ. πίεση) πριν- μετά Υποκειμενική εκτίμηση προσπάθειας Εξατομίκευση Καμία επιβάρυνση Πολύ εύκολο Εύκολο Κάπως δύσκολο Δύσκολο Πολύ δύσκολο Πάρα πολύ δύσκολο Εξαντλητικό 12
Συμπτώματα υπέρτασης Πονοκέφαλος Κόπωση Ζάλη έντονοι παλμοί στην καρδιά 200 190 180 170 160 150 140 130 120 110 120 110 100 90 80 70 60 50% των >65 ετών 13
Οδηγίες για άσκηση Έλεγχος ιατρικός Όχι χωρίς αγωγή όταν συστολική >180 mmhg, ή διαστολική >110 mmhg Υποκειμενική εκτίμηση προσπάθειας (όχι Κ.Σ.) Έλεγχος πίεσης πριν (πήρε το φάρμακό;) Όχι ισομετρικές χαμηλές εντάσεις Δύναμη: πολλές επαναλήψεις, μικρή αντίσταση Δίαιτα: αλκοόλ, αλάτι, κάπνισμα, κορεσμένα λίπη 14
Άσθμα Σύσπαση των βρόγχων Κάλυψή τους από φλέγμα ή από αίμα Μειωμένη διέλευση αέρα 15
Αίτια άσθματος Αλλεργίες (ξ. καρποί, πρόσθετα, σκόνη, φάρμακα κλπ) Χημικά (π.χ. χλώριο πισίνας, αποσμητικά, τσιγάρο κλπ) Θερμοκρασία (κρύο) Ψυχολογία (γέλιο, έντονη φωνή) Πάθηση (κρύωμα) Άσκηση (εξάτμιση ψύξη) 16
Συμπτώματα άσθματος Βήχας Κοφτές εισπνοές Δύσπνοια (σφύριγμα κατά την εισπνοή) Αντιμετώπιση φαρμακευτική 17
Οδηγίες κατά την άσκηση Από κοντά (ιδίως στην αρχή) Αρχικά, προτιμάμε σύντομη και διαλειμματική άσκηση, και όχι μακράς διάρκειας Π.χ. ρουτίνες άσκησης με 5-6 ασκήσεις 1-2, με 1 διάλειμμα Ξεκούραση Όταν εμφανίζονται συμπτώματα Ασκήσεις αναπνοής Χαμηλή ένταση Μέχρι 60-75% της μέγιστης ΚΣ Συχνότητα: 3-7/εβδομάδα Νο1: κολύμβηση Άλλες δραστηριότητες: step, εργοποδήλατο, κοπηλατήριο. Όχι jogging. Αεροβική ναι, αλλά χαμηλή ένταση. 18
Οδηγίες κατά την άσκηση Να έχουν πάρει τα φάρμακά τους και να έχουν μαζί τους εισπνεόμενα σπρέι τους Καλό ζέσταμα και χαλάρωμα (~15 ) Βρογχοδιαστολικά(για περίπτωση κρίσης) Ροομέτρηση(>-15%) 19
Τι κάνω σε περίπτωση κρίσης άσθματός; Απομάκρυνση από αίθουσα, μεταφορά σε ήσυχο/ήρεμο μέρος Καθίστε άνετα (χώρος στα πνευμόνια) Βαθιές/αργές αναπνοές (διαφραγματικές) Χρήση σπρέι (αν είναι ανάγκη και το θέλει) Λήψη χλιαρού ροφήματος (όχι κρύα). Πηγαίνετε στο γιατρό αν δεν βελτιωθεί μέσα σε λίγα λεπτά 20
Άλλες παθήσεις του αναπνευστικού Χρόνια βρογχίτιδα Εμφύσημα Συμπτώματα Δύσπνοια Βήχας Αυξημένη παραγωγή φλέγματος Συνήθως εμφανίζονται σε χρόνιους καπνιστές 21
Οδηγίες για άσκηση Συνεργασία / συμβουλή ιατρού Μέτρηση αναπνευστικής ροής Αξιολόγηση της δύσπνοιας Διαλλειματική(1-2 άσκηση, 1-5 διάλλειμα) Άσκηση με χαμηλό χρέος οξυγόνου Καλή προθέρμανση (10-15 ) Χαλάρωμα (π.χ. αναπνευστικές ασκήσεις) Όχι υπεραερισμός Άσκηση με αντιστάσεις: να μην επηρεάζει την αναπνοή (πολλές επαναλήψεις, χαμηλή ένταση, ομοιόμορφη κίνηση) Προσοχή τον χειμώνα (κρύο) Κάπνισμα (ενεργητικό/ παθητικό) Μέτρηση κορεσμού Ο 2 (>85%) (οξύμετρα: ~40-400 ) 22
Κλίμακα δύσπνοιας 0,5 πάρα πολύ ελαφριά 1 πολύ ελαφριά 2 ελαφριά 3 μέτρια ~50% της VO 2max 4 κάπως έντονη 5 έντονη 7 πολύ έντονη 10 πάρα πολύ έντονη 23
Ενδείξεις για προβλήματα στο καρδιαναπνευστικό Δύσπνοια που χειροτερεύει Απότομη αύξηση του βάρους Πρήξιμο στα πόδια (ποδοκνημική) Υψηλή καρδιακή συχνότητα ηρεμίας (>100 ΚΣ/min) 24
Διαφραγματική αναπνοή Ύπτια κατάκλιση σε στρώμα Ένα χέρι στο στήθος και το άλλο στο στομάχι Εισπνοή αργά από τη μύτη Στόχος: Αναπνοή με κίνηση της κοιλιάς χωρίς να κινείται το στήθος Εκπνοή από το στόμα με το στομάχι σφίγγοντας λίγο τα χείλη Ξεκούραση με διαδοχικές επαναλήψεις 1:2 εισπνοή:εκπνοή 25
Μυοσκελετικάπροβλήματα Οστεοαρθρίτιδα Ρευματοειδής αρθρίτιδα Πόνος στη μέση 26
Οστεοαρθρίτιδα Πρωτογενής Δευτερογενής Συναντάται σε Αυχενική και οσφυϊκή μοίρα ΣΣ Ισχίο, γόνατο, χέρι 27
Ρευματοειδής αρθρίτιδα Εκδηλώνεται συνήθως μεταξύ 25-60 ετών Άγνωστη αιτιολογία (γενετική προδιάθεση) Αυτοάνοσο Συχνότερο σε γυναίκες (Χ3) Εξαπλώνεται περισσότερο (μπορεί και σε μύες / τένοντες και να παραμορφώσει οστό/άρθρωση) Συναντάται συνήθως σε Χέρια Καρπούς πόδια 28
Συμπτώματα Πόνος Μειωμένο εύρος κίνησης Αστάθεια (υπερδιάταση συνδέσμων) Τριγμός (κυρίως στα γόνατα) Μυϊκή αδυναμία Μειωμένη αντοχή 29
Κατηγορίες Συνεργασία με φυσικοθερεπευτή 1. Εκτελεί δραστηριότητες χωρίς έντονο πόνο 2. Εκτελεί δραστηριότητες με ενοχλήσεις ή με περιορισμένο εύρος κίνησης 3. Δεν μπορεί ή μπορεί με δυσκολία να εκτελέσει δραστηριότητες στο εργασιακό ή καθημερινό περιβάλλον 4. Κλινήρης ή σε αμαξίδιο, λίγο ή καθόλου ικανός να εκτελέσει δραστηριότητες 30
Οδηγίες για άσκηση Γίνεται, όσο και σοβαρή είναι η κατάσταση του ασθενούς Είναι απαραίτητηγια να μην χειροτερέψει η κατάσταση του ασθενούς Αντοχή Ενδυνά μωση Ευκαμψία 31
Οδηγίες για άσκηση Σταματάμε να εφαρμόζουμε την άσκηση αν έχουμε πόνο αμέσως ή εντός 24-48 ώρες μετά την άσκηση Πόνος ή καθυστερημένος μυϊκός πόνος; Προθέρμανση (ζεστά ή και κρύα) Η ανοχή στη διάταση ποικίλει: 6, 8 ή και παραπάνω Στατικές διατάσεις, σωστή τεχνική Ευκαμψία 32
Οδηγίες για άσκηση Όχι πόνο (ενόχληση ή κούραση: ναι) Ισομετρικές (πιο ασφαλείς) Επαναλήψεις: 2-3 Διάρκεια: 6-8 Με ή χωρίς αντιστάσεις Δύναμη Μπορεί να μειώσει την επιβάρυνση του μέλους 33
Οδηγίες για άσκηση Οτιδήποτε δεν προκαλεί πόνο Κολύμβηση, εργόμετρο άνω άκρων Ομαλές, κυκλικές, επαναλαμβανόμενες κινήσεις (π.χ. κολύμβηση, ποδηλασία, βάδιση) Όχι jogging, άλματα, ή ό,τι περιέχει κρούσεις Διαλλειματική ή κυκλική «Άνετη» ένταση, αλλά ικανοποιητικά διαλλείματα (1:1 άσκηση:rest) Ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα σε έξαρση καλό είναι να απέχουν μέχρι να υποχωρήσουν τα συμπτώματα Κουράζονται εύκολα λόγω κακής φυσικής κατάστασης προσοχή στην υπερκόπωση Αντοχή 34
Πόνος στη μέση (ισχιαλγία) Οξεία: <3 μήνες αντιφλεγμονώδη, ξεκούραση Χρόνια Μεταξύ άλλων και άσκηση 35
Οδηγίες κατά την άσκηση Στόχοι Διατήρηση φυσικής κατάστασης Ενδυνάμωση Κινητικότητα ΣΣ Στα όρια του πόνου. Ποτέ οξύ πόνο Αερόβια άσκηση Ασκήσεις ενδυνάμωσης και ευκαμψίας (συνεργασία με γιατρό) 36
Διαταραχές μεταβολισμού Σακχαρώδης διαβίτης Παχυσαρκία Οστεοπόρωση 37
Σακχαρώδης διαβήτης Τύπου Ι [νεανικός] Τύπου ΙΙ [γεροντικός] Ορισμένες συνέπειες Προβλήματα όρασης Έλκη Αντιμετώπιση Τύπου Ι: δίαιτα + ινσουλίνη Τύπου ΙΙ: δίαιτα + άσκηση + φάρμακα 38
Οδηγίες κατά την άσκηση Έμφαση στη διάρκεια και συχνότητα παρά στην ένταση (ανάλογα τη σοβαρότητα) Τύπου ΙΙ είναι συνήθως παχύσαρκοι Προσοχή στα έλκη ποδιών (πάτοι, μείωση επιβάρυνσης στα πόδια, όχι τριβή κλπ) Σωστή ρύθμιση γλυκόζης (100-250mg/dl) Συνάρτηση της άσκησης, δίαιτας, ινσουλίνης Ελέγχετε τη γλυκόζη πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την άσκηση Ασθενείς με διαβήτη Τύπου Ι που παίρνουν φάρμακα για την καρδιά (beta-blockers) έχουν μεγαλύτερο ρίσκο υπογλυκαιμίας 39
Συμπτώματα υπογλυκαιμίας (<60mg/dl) Άγχος, ανησυχία Αϋπνία Ναυτία Ευερεθιστότητα Τι κάνουμε; 1. Διακοπή δραστηριότητας 2. Αναψυκτικό /χυμό/ζελεδάκια 3. Μετρήστε ξανά τη γλυκόζη 4. Ξεκούραση μέχρι να επανέλθει 5. Επανέλεγχος γλυκόζης όταν νιώσει καλύτερα 6. Αν η γλυκόζη είναι >100mg/dl συνεχίζει τη δραστηριότητα Υπερβολική πείνα Σύγχυση Διπλωπία (διπλή όραση) Εφίδρωση πονοκέφαλος Απώλεια κινητική συναρμογής Χλόμιασμα, εφίδρωση προσώπου Δυνατός και γρήγορος καρδιακός παλμός 40