ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ Δοξάρι το πνεύμα μου και ο λόγος μου η λύρα... Όλοι οι κανόνες έχουν εξαιρέσεις εκτός από έναν: το θάνατο... Η ζωή είναι πολύ σύντομη για τα όνειρά μας και αδυσώπητα παρατεταμένη για τις τραγωδίες μας. Όσα τσεκάπ και αν κάνεις, η μοίρα θα σε περιμένει υπομονετικά με ένα ειρωνικό χαμόγελο στο βάθος ενός σκοτεινού δρόμου. Στο στερέωμα της ψυχής μου άστρα και ερείπια... 25
ΣΤΥΦΟΙ ΛΕΜΟΝΑΝΘΟΙ Το φιλί που δεν πήρες, η μαχαιριά που δεν έδωσες... Ακόμη κι αυτά θα τα ξεθωριάσει ο αμείλικτος χρόνος... Κάθε φορά που ολοκληρώνεται ένας κύκλος στη ζωή μας, με τη μοιραία και αναπόδραστη νομοτέλεια που τον προσδιορίζει, έστω κι αν δεν επιφέρει τελικά τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, εντούτοις σε όσους βέβαια είναι εις θέσιν να στοχαστούν βαθύτερα προσφέρει τη λυτρωτική εκείνη αίσθηση που ακολουθεί πάντα την αποδέσμευση από κάθε είδους αναγκαιότητες. Οι χυμοί κι η μυρωδιά της σάρκας μας δε θ αφήσουν ούτε μια στάλα ανάμνησης σ αυτούς που πέρασαν από πλάι μας... Μόνο με το πνεύμα μας θα διαφεντέψουμε το κορμί και πέρα απ την ανυπαρξία... Μπορεί όταν έρχεται το πλήρωμα του χρόνου να τοποθετείς στις σωστές τους διαστάσεις όλα εκείνα που σε βασάνισαν, 26
ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ η καρδιά σου όμως είναι πλέον πολύ κουρασμένη και αμετάκλητα αδιάφορη. Όσο κι αν προοδεύσουν οι αστυνομικές μέθοδοι και η ιατροδικαστική επιστήμη, το δολοφονικό ένστικτο του ανθρώπου θα τον ωθεί πάντα να μην τις παίρνει και πολύ στα σοβαρά. Με την ανάδυσή μας από το αμνιακό υγρό αρχίζει και η κατάδυση προς το απόλυτο σκοτάδι. Χρειάζεται πολύς κόπος για να καταφέρει κανείς να είναι άθεος, μισογύνης και κυνικός... Και ιδιαίτερες πνευματικές ικανότητες. Όταν ένας λαός διαμαρτύρεται γιατί ακρίβυναν τ αγγούρια και οι ντομάτες, αλλά τον αφήνουν αδιάφορο τα υπέρογκα έξοδα για τις κηδείες επιφανών πολιτικών, τότε είναι άξιος της μοίρας του. 27
ΣΤΥΦΟΙ ΛΕΜΟΝΑΝΘΟΙ Αυτά που λέω και πράττω σήμερα δε θα έχουν απαραίτητα και το βάθος του χρόνου που ψευδαισθητικά τούς αποδίδω ενώ στην κυριολεξία αδυνατώ να προσδιορίσω, αλλά το βάθος εκείνο που οι ανεξερεύνητες βουλές της μοίρας θα έχουν προβλέψει... Ακριβώς γιατί κανείς δεν είναι εις θέσιν να συνυπολογίσει εκ των προτέρων την πληθώρα των διαπλεκόμενων παραμέτρων, που έστω και μία από αυτές μπορεί κάποτε να ανατρέψει οποιαδήποτε βεβαιότητα. Θα περάσουμε κάποια στιγμή στην αντίπερα όχθη και μετά από λίγο κανείς πια δε θα θυμάται ότι υπήρξαμε και στην από εδώ... Τα οποιασδήποτε φύσεως κοινωνικά δεσμά καθιστούν πολλές φορές την έτσι κι αλλιώς μίζερη ζωή μας αξιοθρήνητη και εν πολλοίς δίχως νόημα... Πόσοι άδικα ανέραστοι και πόσοι άδικα συντροφευμένοι... 2
ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ Με τον επιγραμματικό λόγο μπορείς να χτίσεις μια πολιτεία με δυο αράδες και με τον αφοριστικό να γκρεμίσεις ένα κάστρο με μία... Δεν επιλέγεις τη μοναξιά επειδή αποστρέφεσαι την επαφή με τους ανθρώπους. Την επιλέγεις γιατί θα τους ήθελες διαφορετικούς. Ο παρορμητικός συνήθως αποτυγχάνει στις συναλλαγές του διαπιστώνοντας με μεγάλη καθυστέρηση τα έγκλειστα ενός διαμαντιού ή τα σκοτάδια ενός χαρακτήρα. Όπως ένας δυσειδής άνθρωπος, με ωραία όμως ψυχικά χαρίσματα, υπερβαίνει τα όρια της ασχήμιας του και μας κάνει να τον βλέπουμε όμορφο, έτσι και ο ιδιαίτερα γοητευτικός λόγος, όταν εκφέρεται χωρίς το απαραίτητο στήριγμα, που είναι η συνακόλουθη ευπρέπεια στη συμπεριφορά, καταλήγει να ακούγεται γελοίος. 29
ΣΤΥΦΟΙ ΛΕΜΟΝΑΝΘΟΙ Όσο πιο λιγομίλητος είναι ένας παρορμητικός, τόσο πιο έντονα αποκαλύπτονται οι ανακολουθίες του. Τραγική αίσθηση της πλήρους αδυναμίας μας απέναντι στο πεπρωμένο, βαθιά νοσταλγία του έρωτα, απαρασάλευτη βεβαιότης πως η τελευταία παρτίδα στο μάταιο και παράλογο παιχνίδι της ζωής είναι εξαρχής στημένη, profound death wish... Κι εκείνη να βροντοφωνάζει στις έρημες πλαγιές της μοναξιάς μας τη σιωπή της... Άβυσσος... Τι κι αν εξολοθρεύσεις το πρωί το κουνούπι που σε τυράννησε όλη νύχτα. Το αίμα σου δε θα το πάρεις πίσω... Ακόμη και οι βαθύτερες ερωτικές περιδινήσεις δεν είναι πάντοτε ικανές να επικαλύψουν τις δομικές ατέλειες των χαρακτήρων των περιδινούμενων... Οι σκοτεινοί, οι ανερμάτιστοι, οι υποκριτές, οι εγωιστές, κτλ., θα έχουν μια μικρή πίστωση χρόνου από την altera pars, που θα δείχνει ότι αδιαφορεί ή 30
ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ θα αδιαφορεί πραγματικά για τις ατέλειες, λόγω έντονου ερωτικού στρες. Σε βάθος χρόνου όμως (οι οξυδερκείς και ευαίσθητοι παρατηρητές δε θα χρειασθούν ιδιαίτερο...) όλα θα γίνουν τόσο φανερά, που οι όρκοι, τα κλάματα, οι αναστεναγμοί και οι υποσχέσεις θα ακολουθήσουν τη νομοτελειακή πορεία τους προς τον τενεκέ των σκουπιδιών! Πέφτοντας σ έναν γκρεμό το οδυνηρότερο δεν είναι τι θα συναντήσεις όταν θα φτάσεις κάτω, αλλά η απουσία των φίλων κατά την κατακρήμνιση. Ακόμη και οι πιο εμπρηστικές προσωπικότητες δεν μπορούν να βάλουν φωτιά σε πέτρινα υπόγεια... Η τραγωδία είναι να σπαταλιέσαι κατεβαίνοντας στο επίπεδο εκείνων που δεν είναι ικανοί να ανέβουν στο δικό σου. Είναι πολύ προτιμότερη και ειλικρινέστερη μια μοναχική πορεία, με όλες τις οδυνηρές συνέπειες που περικλείει, συ- 31
ΣΤΥΦΟΙ ΛΕΜΟΝΑΝΘΟΙ γκριτικά με τις ερειπιώδεις σχέσεις που καλύπτουν εκατέρωθεν το αίσθημα της μοναξιάς και της βαθιάς ανασφάλειας που από αυτήν απορρέει. Μεγάλες φιλοδοξίες, βαθιές επικύψεις. Δεν είμαι τόσο ανασφαλής ώστε να τα έχω καλά με όλους. Στο Χρηματιστήριο δεν έχεις κερδίσει εάν δεν έχεις πουλήσει τις μετοχές σου, και δεν έχεις κατακτήσει γυναίκα εάν δεν έχει περάσει από την κρεβατοκάμαρά σου. Η πλειονότης των ανθρώπων παρακολουθεί το ξετύλιγμα του βίου με μία, εν πολλοίς, αδιάφορη αίσθηση της ροής της καθημερινότητας. Είναι σαν να βλέπουν μια ταινία στην οποία οι συμμετέχοντες ηθοποιοί, οι ίδιοι δηλαδή, κινούνται με φυσιολογική ταχύτητα. Υπάρχει όμως και η κατηγορία των υπεραισιόδοξων. Γι αυτούς η πορεία της ζωής παίρνει χαρακτήρα αργής κίνησης και το τέλος μοιάζει να έρχεται 32
ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ μ έναν εξαιρετικά βραδύ ρυθμό. Θα λεγε κανείς πως ούτε καν μπαίνουν στον κόπο να το σκέφτονται. Τους φαντάζει μια τόσο απόμακρη προοπτική, ώστε να καταντά σχεδόν μη υπολογίσιμη. Και υπάρχει και η άλλη κατηγορία, των καταθλιπτικών. Πολλοί από αυτούς συμπτύσσουν το μέλλον κυρίως συγκρίνοντάς το με τη μάταιη επανάληψη παρελθουσών εμπειριών σε λίγες μόνο αδιάφορες στιγμές. Και η τραγική αυτή αντίληψη, ότι δηλαδή η ζωή που τους απομένει θα κυλήσει μέσα σε μία μονάχα θλιβερή νύχτα, είναι και το κλειδί για την ερμηνεία της βαθιάς πολλές φορές επιθυμίας αναίρεσης της δίχως νόημα ύπαρξής τους. Ακόμη και στο πιο ωραίο και καλοσιδερωμένο πουκάμισο αρκεί ένας μικρός λεκές για να μας κάνει να μη θέλουμε να το φορέσουμε. Για να νιώσεις πόσο κρύο είναι το νερό της θάλασσας, πρέπει να πέσεις μέσα. Και για να μετρήσεις το βάθος της, πρέπει να πνιγείς... Η συνήθεια, η άμβλυνση των σεξουαλικών ενστίκτων και ο 33
ΣΤΥΦΟΙ ΛΕΜΟΝΑΝΘΟΙ φόβος της μοναξιάς είναι οι ισχυρές γραμμές άμυνας των διαλυμένων γάμων. Είναι προνόμιο να σε απορρίπτουν οι μικρόνοες και τα καθάρματα. Διευρύνεται έτσι η συλλογή της μοναξιάς σου. Δεν υπάρχει μοναξιά που να υποφέρεται και θάνατος που να μην υποφέρεται όταν δεν υπάρχει πλέον καμία ελπίδα. Είναι φορές που δεν υπολογίζεις πόσο βαθύ μπορεί να είναι το σκοτάδι της νύχτας σου. Και κινδυνεύεις να μη βρεις ξανά το δρόμο της επιστροφής στο φως. Ο καιρός δεν περνάει. Εμείς δε μένουμε... Την αναπόδραστη φθορά μας τη συνδέουμε λανθασμένα με το πέρασμα του χρόνου. Με το θάνατο όμως δεν τελειώνει ο 34