Εταιρεία Σχολικής και Οικογενειακής Συμβουλευτικής και Έρευνας (ΕΣΟΣΕ) Κέντρο Έρευνας και Εφαρμογών Σχολικής Ψυχολογίας (ΚΕΕΣΧΟΨΥ) Πανεπιστήμιο Αθηνών «Ε.Μ.Ε.Ι.Σ.: Πρόγραμμα εξειδικευμένης κατάρτισης εκπαιδευτικών και παρέμβασης για την προαγωγή του θετικού κλίματος και της ψυχική ανθεκτικότητας στη σχολική κοινότητα» Δραστηριότητα «ΜΥΘΙΚΑ ΤΑΞΙΔΙΑ» Γενικές κατευθύνσεις για την εφαρμογή των δραστηριοτήτων Δωρεά: Θεματική ενότητα: «Επίλυση συγκρούσεων» (για Γ, Δ, Ε & ΣΤ Δημοτικού)
ΓΕΝΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ: «Μυθικά ταξίδια» Οι γενικές κατευθύνσεις για την εφαρμογή της δραστηριότητας «Μυθικά Ταξίδια» στο πλαίσιο της θεματικής ενότητας «Επίλυση συγκρούσεων» είναι οι ίδιες με τις κατευθύνσεις που δόθηκαν για τη θεματική ενότητα «Αναγνώριση, έκφραση και διαχείριση συναισθημάτων». Θεματική ενότητα: «Επίλυση συγκρούσεων» Λιμάνι β : Το νησί της Σκύλλας και της Χάρυβδης Η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Ο Οδυσσέας στο ταξίδι της επιστροφής του περνά από τα στενά της Σκύλλας και της Χάρυβδης. Πρόκειται για δύο μυθικά τέρατα που βρίσκονταν σε ένα πέρασμα και η παρουσία τους εκεί ήταν ο φόβος και ο τρόμος των ναυτικών και από την οργή τους δεν άφηναν κανένα καράβι να περάσει. Συνάντηση 13 η Την πρώτη ημέρα παραμονής στο νησί της Σκύλλας και της Χάρυβδης η τάξη θα εφαρμόσει τη δραστηριότητα «Τι τύπος είσαι;». Χατζηχρήστου, Χ. (επιμ.). (2011). Κοινωνική και Συναισθηματική Αγωγή στο Σχολείο: Πρόγραμμα για την Προαγωγή της Ψυχικής Υγείας και της Μάθησης στη Σχολική Κοινότητα. Εκπαιδευτικό υλικό για εκπαιδευτικούς και μαθητές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αθήνα: Τυπωθήτω. Συνάντηση 14 η Την δεύτερη ημέρα παραμονής στο νησί της Σκύλλας και της Χάρυβδης η τάξη θα εφαρμόσει τη δραστηριότητα «Δώσε τη λύση». Χατζηχρήστου, Χ. (επιμ.). (2011). Κοινωνική και Συναισθηματική Αγωγή στο Σχολείο: Πρόγραμμα για την Προαγωγή της Ψυχικής Υγείας και της Μάθησης στη Σχολική Κοινότητα. Εκπαιδευτικό υλικό για εκπαιδευτικούς και μαθητές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αθήνα: Τυπωθήτω. Συνάντηση 15 η Την τρίτη ημέρα παραμονής στο νησί της Σκύλλας και της Χάρυβδης η τάξη θα εφαρμόσει τη δραστηριότητα «Όλοι ξέρουν». (βλ. Παράρτημα 1) Συνάντηση 16 η Λίγο πριν αναχωρήσουμε από το νησί της Σκύλλας και της Χάρυβδης Όταν ολοκληρωθούν οι συναντήσεις στο νησί της Σκύλλας και της Χάρυβδης, που αναφέρονται στην ενότητα «Επίλυση συγκρούσεων» ακολουθεί ξεχωριστή συνάντηση όπου: Α) Κάθε μαθητής συμπληρώνει την αντίστοιχη θεματική ενότητα στο Ατομικό Φυλλάδιο («Μυθικά ταξίδια») όπου απαντά σε θέματα που αφορούν τη δική του οπτική για το ταξίδι που μόλις ολοκληρώθηκε. Τα ατομικά φυλλάδια παραμένουν στο σχολείο, σε όλη τη διάρκεια του Προγράμματος.
Β) Η τάξη με τη βοήθεια του/της εκπαιδευτικού κάνει μια ανασκόπηση της πορείας της και την απεικονίζει με ένα απλό γράφημα. Καλό είναι το γράφημα να αναπαρίσταται σε ένα χαρτόνι, το οποίο θα τοποθετηθεί μέσα στην τάξη, ώστε οι μαθητές να έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν την πορεία τους προς τον τελικό στόχο-προορισμό. Για τις μικρότερες ηλικιακές ομάδες υπάρχει η δυνατότητα επιλογής πιο απλού και παιγνιώδους τρόπου πραγματοποίησης της ανασκόπησης, πχ. Με απλές ερωτήσεις, με τη χρήση καρτών με εικόνες, που θα συμβολίζουν την επιλογή-ψήφο των μαθητών κλπ. Συνάντηση 17η Δραστηριότητα ολοκλήρωσης προγράμματος: Μετά από την 16 η συνάντηση ολοκληρώνονται τα «Μυθικά Ταξίδια» της ομάδας μας. Είναι σημαντικό όλη αυτή η θαλασσινή περιπέτεια να «κλείσει». Για αυτό το λόγο η 17 η συνάντηση θα αφιερωθεί σε μια δραστηριότητα που θα επιστεγάσει το ταξίδι μας. Μπορούμε να κλείσουμε τις συναντήσεις μας: Α) Ζητώντας από την τάξη μας να κάνει μια ανασκόπηση (σε ποια μέρη πήγαμε, τι μάθαμε, τι ακούσαμε;) Β) Προτρέποντας την τάξη μας να γράψει ένα μήνυμα που θα απευθύνεται σε μαθητές που δεν συμμετείχαν σε αυτό το ταξίδι, για το πού πήγαμε, τι μάθαμε, τι μας εντυπωσίασε, τι θα θέλαμε να ευχηθούμε για την συνέχεια του προγράμματος. Γ) Γράφοντας ευχές, σχετικά με όσα έμαθαν από το Πρόγραμμα, πάνω σε μπαλόνια που θα αφήσουμε ελεύθερα ή που θα μοιράσουμε στο υπόλοιπο σχολείο. Δ) Ζωγραφίζοντας ό,τι μας έκανε περισσότερο εντύπωση και εκθέτοντας τα έργα μας στην τάξη ή σε κάποιο χώρο του σχολείου μας Ε) Συνδυάζοντας κάποιες από τις ανωτέρω προτάσεις Η ανασκόπηση είναι μια διαδικασία που είναι σημαντική και καλό είναι να γίνει ως εκκίνηση του κλεισίματος του Προγράμματος στην τάξη. Για τις υπόλοιπες δράσεις αυτής της συναντήσεις μπορείτε να εφαρμόσετε και κάποιες δικές σας ιδέες, αρκεί να αφορούν την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου προγράμματος. Αναρτούμε Α) Όποιος/α εκπαιδευτικός επιθυμεί θα κοινοποιεί την ανασκόπηση της πορείας της τάξης (γράφημα) στη διαδραστική πλατφόρμα του Προγράμματος, δίνοντας το γράφημα της τάξης στο συντονιστή του σχολείου Β) Αντιπροσωπευτικά ατομικά φυλλάδια θα αναρτώνται στη διαδραστική πλατφόρμα του Προγράμματος. Υλικό παραδοτέο Τα ατομικά φυλλάδια των μαθητών με ολοκληρωμένες τις δραστηριότητες (5-7 ενδεικτικά από κάθε τμήμα) και τα γραφήματα των τάξεων θα πρέπει να παραδίνονται στο συντονιστή της ομάδας σας σε φωτοτυπία, προκειμένου να αναρτηθούν στη διαδικτυακή πλατφόρμα του Προγράμματος (ανώνυμα), σε μια προσπάθεια δικτύωσης των καλών πρακτικών.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 Δραστηριότητα Γ, Δ, Ε & ΣΤ Δημοτικού Όλοι ξέρουν Στόχοι: -Να κατανοήσουν οι μαθητές ότι οι πράξεις επιθετικότητας προς κάποιο συμμαθητή/συμμαθήτρια δεν αφορούν μόνο αυτούς που εμπλέκονται άμεσα -Να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές ότι είναι σημαντικό να ζητάμε βοήθεια όταν κινδυνεύουμε εμείς ή κάποιος άλλος -Να καταλάβουν τη διαφορά του «ζητάω βοήθεια» από την έννοια του «καρφώνω κάποιον» Διαδικασία: Χωρίζουμε την τάξη σε τρεις ομάδες και διαβάζουμε το παρακάτω περιστατικό Τις δύο τελευταίες εβδομάδες κάθε φορά που η Λήδα κάθεται στο παγκάκι του προαυλίου και διαβάζει, την πλησιάζει η παρέα του Κώστα και της Νίνας. O Κώστας την πειράζει λέγοντάς της κακόγουστα αστεία και προσβλητικά σχόλια. Η Λήδα αντιδρά ζητώντας τους να την αφήσουν ήσυχη. Η Νίνα γελάει. Μετά από λίγο ο Κώστας πετάει κάτω το βιβλίο και αρχίζει να το πατάει. Ο Στράτος και ο Δήμος που κάθονται συνήθως εκεί κοντά κοιτάνε το περιστατικό και τρώνε. Η Ζέτα και ο Πέτρος λένε στην παρέα να αφήσουν τη Λήδα στην ησυχία της και να σταματήσουν. Η ενοχλητική παρέα εκβιάζει και τους υπόλοιπους. Η Μαίρη και Δέσποινα που παρακολουθούν αποφασίζουν να ειδοποιήσουν κάποιον εκπαιδευτικό. Κάθε ομάδα θα πρέπει να απαντήσει στην παρακάτω ερώτηση. Ποιους αφορά αυτό το περιστατικό; Όταν καταγράψουν τις απαντήσεις τους οι ομάδες ανακοινώνουν στην τάξη ό,τι έγραψαν. Ακολουθεί συζήτηση με τους παρακάτω άξονες Άξονες συζήτησης -Ποιους αφορά αυτό το περιστατικό; (Όλη την τάξη. Οι μαθητές είναι μέλη μιας ευρύτερης ομάδας, της τάξης. Αφού όλοι είναι μια ομάδα το περιστατικό αφορά όλους τους μαθητές και τον εκπαιδευτικό) -Για ποιο λόγο το περιστατικό αφορά όλους; (Οποιοσδήποτε παρατηρεί, συμμετέχει, ακούει, γνωρίζει, δρα βλέποντας ένα παρόμοιο περιστατικό είναι μέρος αυτού. Το γεγονός ότι κάποιος απλά παρατηρεί ή αντιδρά ή παίρνει κάποια απόφαση δεν σημαίνει ότι είναι έξω από αυτό. Όλοι είναι μέλη της ομάδας της τάξης, άρα αφορά την ομάδα στο σύνολό της) - Ποιος ρόλος είναι ο πιο δύσκολος και για ποιο λόγο; ( Ο πιο δύσκολος ρόλος είναι εκείνων που επιλέγουν είτε να είναι απλοί παρατηρητές και να μην παίρνουν θέση γιατί γνωρίζουν ότι αυτό ου συμβαίνει δεν είναι σωστό αλλά για δικούς τους λόγους έχουν μια παθητική στάση- καθώς και εκείνων που αντιδρούν είτε μιλώντας είτε ειδοποιώντας κάποιον ενήλικο γιατί ίσως να αποτελέσουν στόχο για σχόλια, ιδιαίτερα
εκείνοι που αποφασίζουν να ζητήσουν βοήθεια, αφού μπορεί να χαρακτηριστούν ως τα «καρφιά» του σχολείου) -Ποια είναι η διαφορά του «καρφώνω» από το «καλώ σε βοήθεια»; (Στη δεύτερη περίπτωση αποφασίζουμε να προστατεύσουμε κάποιον που κινδυνεύει ή αντιμετωπίζει μια άσχημη κατάσταση και ο στόχος είναι να προσφέρουμε βοήθεια. Ο άγραφος νόμος του «δεν καρφώνω» ισχύει μόνο όταν δεν απειλείται η ασφάλεια και η αξιοπρέπεια κάποιου)