ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 Επιτροπή Αναφορών 2009 19.12.2007 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 832/2001, του Américo da Silva Jorge, πορτογαλικής ιθαγένειας, σχετικά με περιβαλλοντικά προβλήματα στο Alhos Vedros της Πορτογαλίας 1. Περίληψη της αναφοράς Ο αναφέρων διαμαρτύρεται για την τακτική του δήμου της Moita, στον οποίο υπάγεται η κοινότητα Alhos Verdes, όπου η εν λόγω δημοτική αρχή απορρίπτει τα απόβλητα των δικών της «σταθμών συλλογής λυμάτων», με αποτέλεσμα τη ρύπανση των υδάτινων πόρων που τροφοδοτούν τις γεωργικές εκτάσεις της. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 28 Ιανουαρίου 2002. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 192, παράγραφος 4, του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 23 Αυγούστου 2002. Ο κ. Americo Da Silva Jorge επισημαίνει στην αναφορά του το πρόβλημα της μόλυνσης των υπόγειων υδάτων που χρησιμοποιούνται για την ύδρευση και την άρδευση της περιοχής, το οποίο οφείλεται στην απόρριψη λυμάτων από το δήμο της Moita. Η κατάσταση που περιγράφεται στην αναφορά καλύπτεται από τις ακόλουθες τρεις κοινοτικές οδηγίες: οδηγία 80/68/EΟΚ περί προστασίας των υπογείων υδάτων από τη ρύπανση που προέρχεται από ορισμένες επικίνδυνες ουσίες, οδηγία 91/271/EΟΚ για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων και CM\702336.doc PE321.498/RevVII
οδηγία 98/83/EΚ σχετικά με την ποιότητα του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης. Οι διατάξεις των τριών προαναφερθεισών οδηγιών είναι τεχνικού χαρακτήρα και αρκετά λεπτομερείς. Βάσει των πληροφοριών που παρέσχε ο αναφέρων, δεν είναι δυνατό να στοιχειοθετηθεί η παράβαση. Για τον λόγο αυτόν, η Επιτροπή θα ζητήσει εγγράφως από τις πορτογαλικές αρχές περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την υπόθεση. Η Επιτροπή θα ενημερώσει στη συνέχεια την Επιτροπή Αναφορών. 4. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 13 Μαρτίου 2003. Σε συνέχεια της παραπάνω απάντησης, η Επιτροπή ενημερώνει το Κοινοβούλιο ότι επέστησε την προσοχή και ζήτησε τις παρατηρήσεις των πορτογαλικών αρχών σχετικά με την κατάσταση που περιγράφεται στην αναφορά. Μέχρι σήμερα η Επιτροπή δεν έχει λάβει απάντηση στις επιστολές της. Για τον λόγο αυτόν, η Επιτροπή απέστειλε υπενθύμιση προκειμένου να λάβει επειγόντως απάντηση από πλευράς τις προαναφερθείσες αρχές. Πρέπει να επισημανθεί σχετικά ότι οι υπηρεσίες της Επιτροπής αντιλήφθηκαν στο μεταξύ ότι η κατάσταση που περιγράφεται στην αναφορά είχε ήδη αποτελέσει αντικείμενο καταγγελίας, η οποία είναι καταχωρημένη υπό τον αριθμό 1997/4769. Η καταγγελία τέθηκε στο αρχείο μετά τις διευκρινίσεις που έδωσαν τότε οι πορτογαλικές αρχές. Το ζήτημα τώρα είναι να διαπιστωθεί εάν η κατάσταση εξακολουθεί να είναι σύμφωνη προς τις κοινοτικές διατάξεις. Πράγματι, ορισμένες υποχρεώσεις που απορρέουν από την οδηγία 91/271/ΕΟΚ, της 21ης Μαΐου 1991, για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων, όπως η εγκατάσταση δικτύων αποχέτευσης και η εφαρμογή δευτεροβάθμιας επεξεργασίας για τους οικισμούς με ισοδύναμο πληθυσμό άνω των 15.000, είναι εφαρμοστέες μόνο από τις 31 Δεκεμβρίου 2000. 5. Συμπληρωματική ανακοίνωση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 3 Σεπτεμβρίου 2003. Σε συνέχεια της προηγούμενης απάντησης, οι υπηρεσίες της Επιτροπής μπόρεσαν να επαληθεύσουν ότι η κοινότητα Alhos Vedros περιλαμβάνει μια ζώνη η οποία έχει χαρακτηρισθεί από τις πορτογαλικές αρχές ως ευαίσθητη ζώνη τη ζώνη Barreiro/Moita/Palhais στα πλαίσια του άρθρου 5.1 της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ 1, της 21ης Μαΐου, σχετικά με την επεξεργασία των αστικών λυμάτων. Κατά τη διάρκεια συνάντησης εφ όλης της ύλης που πραγματοποιήθηκε στη Λισαβόνα στις 21 Μαρτίου 2003, οι πορτογαλικές αρχές ανακοίνωσαν ότι τα βιομηχανικά απόβλητα στους συλλέκτες της κοινότητας Alhos Vedros υπόκεινται σε προηγούμενη άδεια. Όσον αφορά τα μη βιομηχανικά αστικά λύματα, βρισκόταν σε εξέλιξη αξιολόγηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων για το έργο κατασκευής δύο σταθμών βιολογικού καθαρισμού. 1 EE L 135 της 30.5.1991 CM\702336.doc PE321.498/RevVII2/6CM\702336E
Οι πληροφορίες που δόθηκαν από τις πορτογαλικές αρχές επιβεβαιώνουν την έλλειψη κατάλληλης επεξεργασίας των αστικών λυμάτων της εν λόγω κοινότητας. Η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Πορτογαλίας υπόθεση υπ αριθ. 2002/2128 με βάση τη μη τήρηση αρκετών διατάξεων της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ. Στις εν λόγω διατάξεις περιλαμβάνονται τα άρθρα 3 και 5, τα οποία αναφέρονται στην επεξεργασία των λυμάτων που εκλύονται στις ευαίσθητες ζώνες. Σύμφωνα με το άρθρο 3.1 της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ, τα κράτη μέλη θα έπρεπε να μεριμνούν ώστε, για τα αστικά λύματα των οποίων η απόρριψη πραγματοποιείται σε ύδατα υποδοχής που θεωρούνται «ευαίσθητες ζώνες», να υπάρχουν δίκτυα αποχέτευσης το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 1998 για τους οικισμούς με ι.π. 1 άνω των 10 000. Σύμφωνα με το άρθρο 5.2, τα κράτη μέλη θα έπρεπε να μεριμνούν ώστε, και πάλι το αργότερο μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1998, για όλες τις απορρίψεις από οικισμούς με ι.π. άνω των 10 000, τα αστικά λύματα που διοχετεύονται σε αποχετευτικά δίκτυα, να υποβάλλονται, πριν από την απόρριψή τους σε ευαίσθητες περιοχές, σε αυστηρότερη επεξεργασία. Στο πλαίσιο της εν λόγω διαδικασίας επί παραβάσει, η Επιτροπή απέστειλε προειδοποιητική επιστολή στην Πορτογαλία, σύμφωνα με το άρθρο 226 της Συνθήκης ΕΚ. Η προειδοποιητική επιστολή αναφέρεται ρητώς στην ευαίσθητη ζώνη Barreiro/Moita/Palhais η οποία περιλαμβάνει την κοινότητα Alhos Vedros. Επί του παρόντος, οι υπηρεσίες της Επιτροπής αναλύουν τα στοιχεία που προσκόμισαν οι πορτογαλικές αρχές στην απάντησή τους στην προειδοποιητική επιστολή της Επιτροπής. 6. Συμπληρωματική ανακοίνωση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 4 Μαρτίου 2004. Στις τελευταίες ανακοινώσεις, η Επιτροπή επεσήμανε ότι η επεξεργασία των λυμάτων της κοινότητας Alhos Vedros ήταν ακατάλληλη και ότι αυτό είχε ως αποτέλεσμα την κίνηση διαδικασίας επί παραβάσει κατά της Πορτογαλίας, λόγω της μη τήρησης της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ της 21ης Μαΐου 1991 για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων, 2 στο πλαίσιο ανάληψης οριζόντιας δράσης κατά αρκετών κρατών μελών. Βεβαιώνεται ότι η ανάλυση των πληροφοριών που διαβίβασαν οι πορτογαλικές αρχές στο πλαίσιο της εν λόγω διαδικασίας επί παραβάσει βρίσκεται σε εξέλιξη και αποδεικνύεται αρκετά περίπλοκη καθώς αφορά την εφαρμογή αρκετών διατάξεων της ανωτέρω οδηγίας σε ολόκληρη την επικράτεια της Πορτογαλίας. Για τον λόγο αυτόν, η Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει διαδικασία αυτεπάγγελτης εξέτασης κατά της Πορτογαλίας με αντικείμενο τη συγκεκριμένη κατάσταση της ακατάλληλης επεξεργασίας των λυμάτων στο Alhos Vedros. 7. Συμπληρωματική ανακοίνωση της Επιτροπής, που ελήφθη την 1η Φεβρουαρίου 2005. Κατά τη διάρκεια συνεδρίασης, οι υπηρεσίες της Επιτροπής ζήτησαν από τις πορτογαλικές 1 Σε γενικές γραμμές, η συντομογραφία ι.π. σημαίνει το αποικοδομήσιμο οργανικό φορτίο ανά κάτοικο. 2 ΕΕ L 135 της 30.5.1991 CM\702336.doc PE321.498/RevVII3/6CM\702336E
αρχές συμπληρωματικές διευκρινίσεις για την πρόοδο των εργασιών όσον αφορά τη λειτουργία του συστήματος επεξεργασίας λυμάτων της περιοχής Alhos Vedros. Μετά τη συνεδρίαση, οι προαναφερθείσες αρχές παρέσχον τις ως άνω διευκρινίσεις με επιστολή που απηύθυναν στις υπηρεσίες της Επιτροπής. Οι πορτογαλικές αρχές ανακοίνωσαν ότι η κοινότητα Alhos Vedros, που περιλαμβάνει την ευαίσθητη περιοχή Barreiro/Moita/Palhais, που ορίστηκε από την Πορτογαλία σύμφωνα με τους όρους τους άρθρου 5 της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ, της 21ης Μαΐου 1991, σχετικά με την επεξεργασία των αστικών λυμάτων, περιλαμβάνεται στο ολοκληρωμένο σύστημα επεξεργασίας λυμάτων της χερσονήσου Setúbal (SIMARSUL), που συγχρηματοδοτείται από την Επιτροπή υπό την αιγίδα του τρίτου κοινοτικού πλαισίου στήριξης. Αυτό το σύστημα περιλαμβάνει την κατασκευή πολλών σταθμών επεξεργασίας λυμάτων, αποχετευτικών αγωγών και σταθμών άντλησης, ενώ προβλέπεται ότι τα έργα θα ολοκληρωθούν στα τέλη του 2006. Οι πορτογαλικές αρχές ανακοίνωσαν επίσης ότι παράλληλα με τις τρέχουσες εργασίες στο πλαίσιο του SIMARSUL, οι δημοτικές αρχές του Moita πραγματοποιούν εργασίες βελτίωσης της επεξεργασίας των λυμάτων της κοινότητας Alhos Vedros, που περιλαμβάνουν την ανακαίνιση, που έχει ήδη περατωθεί, δύο σταθμών άντλησης και την εγκατάσταση, που δεν έχει ακόμη περατωθεί, νέων δικτύων υπονόμων. H Επιτροπή δεν θα παραλείψει να συνεχίσει την παρακολούθηση της εξέλιξης της κατάστασης. 8. Συμπληρωματική ανακοίνωση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 6 Ιουλίου 2005. Όπως έχει ανακοινωθεί και στο παρελθόν, η κοινότητα Alhos Vedros περιλαμβάνει τη ζώνη «Barreiro/Moita/Palhais», τα λύματα της οποίας απορρίπτονται σε μια ζώνη που οι πορτογαλικές αρχές έχουν χαρακτηρίσει ευαίσθητη βάσει της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 1991, για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων 1. Σύμφωνα με το άρθρο 5 της εν λόγω οδηγίας, η απόρριψη σε ευαίσθητη ζώνη αστικών λυμάτων οικισμών με ι.π. άνω των 10.000, όπως ο οικισμός στην προκειμένη περίπτωση, απαιτεί την εφαρμογή πιο αυστηρής επεξεργασίας, της λεγόμενης δευτεροβάθμιας επεξεργασίας. Η Επιτροπή έχει κινήσει διαδικασία επί παραβάσει κατά της Πορτογαλίας διαδικασία αριθ. 2002/212 λόγω της μη τήρησης των υποχρεώσεων που απορρέουν από το άρθρο 5 της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ. Η διαδικασία αυτή αφορά διάφορους οικισμούς, μεταξύ των οποίων και αυτόν του Barreiro/Moita/Palhais. Έχοντας διαπιστώσει ότι η μη συμμόρφωση με την προαναφερθείσα διάταξη της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ συνεχιζόταν στον συγκεκριμένο οικισμό, η Επιτροπή απέστειλε, στις 22.12.2004, αιτιολογημένη γνώμη στην Πορτογαλία δυνάμει του άρθρου 226 της Συνθήκης ΕΚ. Η Επιτροπή βρίσκεται σήμερα στο στάδιο της ανάλυσης των πληροφοριών που διαβίβασαν οι 1 ΕΕ L 135 της 30.5.1991, σελ. 40 52. CM\702336.doc PE321.498/RevVII4/6CM\702336E
πορτογαλικές αρχές στην απάντησή τους στην αιτιολογημένη γνώμη, προκειμένου να λάβει θέση επί του θέματος. 9. Συμπληρωματική ανακοίνωση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 3 Ιουλίου 2006. Σε συνέχεια της προηγούμενης ανακοίνωσής της, η Επιτροπή μπορεί να πληροφορήσει την Επιτροπή Αναφορών ότι ζήτησε εκ νέου λεπτομερείς πληροφορίες από τις πορτογαλικές αρχές αναφορικά με την ακριβή κατάσταση της επεξεργασίας των λυμάτων της εν λόγω κοινότητας. Από τις πληροφορίες που διαβίβασαν οι πορτογαλικές αρχές προκύπτει ότι οι μελέτες κατασκευής των υποδομών που απαιτούνται για την εξυγίανση της κατάστασης και την επίτευξη του επιπέδου επεξεργασίας που ορίζει η οδηγία 91/271/ΕΟΚ της 21 Μαΐου 1991 για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων 1 στην κοινότητα Alhos Vedros εξακολουθούν να βρίσκονται σε εξέλιξη και ότι η ολοκλήρωσή τους δεν προβλέπεται πριν από το 2008. Εν πάση περιπτώσει, η Επιτροπή επιβεβαιώνει ότι η κατάσταση της επεξεργασίας των λυμάτων της κοινότητας Alhos Vedros, η οποία περιλαμβάνει τον οικισμό «Berreiro/Moita» και την ευαίσθητη ζώνη «Estuário de Tejo», έχει συμπεριληφθεί στις διαδικασίες επί παραβάσει που έχουν κινηθεί κατά της Πορτογαλίας λόγω της κακής εφαρμογής πολλών διατάξεων της προαναφερόμενης οδηγίας 2, και κυρίως στις διαδικασίες που αναφέρονται στην ταξινόμηση των ευαίσθητων ζωνών και στο επίπεδο επεξεργασίας που απαιτείται από τους διάφορους οικισμούς της πορτογαλικής επικράτειας. Οι εν λόγω διαδικασίες επί παραβάσει βρίσκονται αμφότερες στο στάδιο της αιτιολογημένης γνώμης. Ακόμα και αν η σφαιρική ανάλυση της κατάστασης αποδειχθεί αρκετά περίπλοκη έπειτα από τις βαθιές αλλαγές στις οποίες προέβησαν οι πορτογαλικές αρχές σχετικά με την ταξινόμηση των ευαίσθητων ζωνών, γεγονός που έχει αντίκτυπο και όσον αφορά τον εντοπισμό των οικισμών που απορρίπτουν λύματα στις εν λόγω ζώνες, η Επιτροπή προσδίδει πρωτεύουσα σημασία στις προαναφερόμενες διαδικασίες επί παραβάσει και δεν θα παραλείψει να τις παρακολουθήσει με ιδιαίτερη προσοχή και να λάβει σχετική με αυτές απόφαση την κατάλληλη στιγμή. 10. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 19 Δεκεμβρίου 2007. Η αναφορά αφορά την έλλειψη αποχέτευσης και κατάλληλης επεξεργασίας των λυμάτων της κοινότητας Alhos Vedros, η οποία περιλαμβάνει τον οικισμό Barreiro/Moita/Palhais που βρίσκεται σε μια ζώνη που έχει χαρακτηριστεί ευαίσθητη στις εκβολές του Τάγου, βάσει του άρθρου 5 της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ της 21ης Μαΐου 1991 για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων 3. Σύμφωνα με το άρθρο 3 της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ της 21ης Μαΐου 1991 για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων 4, τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε όλοι οι οικισμοί να διαθέτουν δίκτυα αποχέτευσης αστικών λυμάτων έως τις 31 Δεκεμβρίου 2000 το αργότερο, 1 ΕΕ L 135 της 30.5.1991, σελ. 40 52. 2 Διαδικασίες επί παραβάσει 2002//2128 και 2004/2035 3 ΕΕ L 135 της 30.5.1991, σελ. 40 52. 4 ΕΕ L 135 της 30.5.1991, σελ. 40 52. CM\702336.doc PE321.498/RevVII5/6CM\702336E
για τους οικισμούς με ισοδύναμο πληθυσμό (ι.π.) άνω των 15 000. (Παραπομπή: ευαίσθητες περιοχές) Σύμφωνα με το άρθρο 5 της ίδιας οδηγίας, τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε, πριν από την απόρριψή τους σε ευαίσθητες περιοχές, τα αστικά λύματα που διοχετεύονται σε αποχετευτικά δίκτυα να υποβάλλονται, το αργότερο μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1998, σε επεξεργασία αυστηρότερη από τη δευτεροβάθμια επεξεργασία, για όλες τις απορρίψεις που προέρχονται από οικισμούς με ι.π. άνω των 10 000. Από τις τελευταίες εκθέσεις που διαβίβασαν οι πορτογαλικές αρχές προκύπτει ότι το σύστημα αποχέτευσης των λυμάτων της ζώνης Barreiro/Moita/Palhais δεν είναι ακόμη λειτουργικό. Παρότι οι εργασίες σχετικά με τα δίκτυα αποχέτευσης και τους σταθμούς άντλησης έχουν ξεκινήσει, η κατασκευή του κύριου συλλέκτη δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί και η σύνδεση των δικτύων αποχέτευσης με τον νέο σταθμό καθαρισμού, που υποτίθεται ότι θα παρέχει την κατάλληλη επεξεργασία (δευτεροβάθμια επεξεργασία και απολύμανση) των λυμάτων της ζώνης, προβλέπεται εντός του 2008, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών του σταθμού καθαρισμού. Οι εργασίες αυτές λαμβάνουν χρηματοδότηση από το Ταμείο Συνοχής (2005PT16CPE002) και η ολοκλήρωση των εργασιών προβλέπεται για τις 31/12/2008. Ο οικισμός Barreiro/Moita/Palhais έχει ι.π. άνω των 239 800. Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η κατάσταση έλλειψης αποχέτευσης και εφαρμογής επεξεργασίας κατάλληλου επιπέδου των λυμάτων του οικισμού αντιβαίνει στις ανωτέρω διατάξεις. Η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Πορτογαλίας σχετικά με όλους τους οικισμούς που δεν τηρούν τις απαιτήσεις που απορρέουν από τα άρθρα 3 και 5 της οδηγίας 92/271/ΕΟΚ, μεταξύ των οποίων και ο οικισμός Barreiro/Moita/Palhais. Στο πλαίσιο της εν λόγω διαδικασίας επί παραβάσει κοινοποιήθηκε συμπληρωματική αιτιολογημένη γνώμη κατά της Πορτογαλίας δυνάμει της διαδικασίας που προβλέπεται στο άρθρο 226 της Συνθήκης ΕΚ. CM\702336.doc PE321.498/RevVII6/6CM\702336E