Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την Προαγωγή της Υγείας στο χώρο Εργασίας. Κατάλογος ερωταποκρίσεων Α. Το Δίκτυο..2 Β. Προαγωγή της υγείας στους χώρους εργασίας..5 Γ. Προαγωγή της υγείας στους χώρους εργασίας στην Ευρώπη.8 Δ. Προαγωγή της υγείας στους χώρους εργασίας στη Γερμανία..11 Α. Το Δίκτυο - Τι είναι το ΕΝWHP; Το ENWHP είναι ένα ανεπίσημο δίκτυο εθνικών οργανισμών επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας και άλλων παραγόντων στον τομέα της δημόσιας υγείας των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των νεοενταχθείσων χωρών και των χωρών της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Ζώνης. Όλα τα μέλη έχουν οριστεί από τα αντίστοιχα υπουργεία ή τις υπεύθυνες υπουργικές αρχές και εκπροσωπούν το δίκτυο σε εθνικό επίπεδο ως national contact offices(εθνικοί εστιακοί πόλοι).αυτό το έργο επιτελείται από [organization xy] in [country xy]. - Tι σημαίνει το αρκτικόλεξο ENWHP;
ENWHP είναι τα αρχικά του European Network for Workplace Health Promotion και σημαίνει Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την Προαγωγή της Υγείας στο χώρο Εργασίας. - Πώς συγκροτήθηκε το ENWHP; Το ENWHP καθιερώθηκε το 1996 με πρωτοβουλία του Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας (ΒAuA) στη Γερμανία. Εκείνη τη στιγμή το Δίκτυο ήταν μία από τις πολλές πρωτοβουλίες που δημιουργήθηκαν από το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης Προαγωγή Υγείας, Πληροφόρηση, Εκπαίδευση και Επιμόρφωση που είχε σκοπό να ανυψώσει το επίπεδο υγείας του πληθυσμού της Κοινότητας. - Ποιες είναι οι επιδιώξεις του Δικτύου; To όραμα του Δικτύου είναι Υγιείς εργαζόμενοι σε υγιείς επιχειρήσεις. Πιο συγκεκριμένα, το Δίκτυο επιδιώκει τη διάδοση της προαγωγής της υγείας στους χώρους εργασίας και να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στην υγεία στο χώρο εργασίας. - Ποιες ενέργειες απορρέουν από αυτό το σκοπό;
Oι δραστηριότητες που διεξάγονται από το Δίκτυο σκοπεύουν να φέρουν την προαγωγή της υγείας στους χώρους εργασίας στο κέντρο της προσοχής των υπευθύνων για αποφάσεις, να προσδιορίσουν και να διαδώσουν τα μοντέλα καλής πρακτικής, να αναπτύξουν κατευθυντήριες οδηγίες για αποτελεσματική προαγωγή της υγείας στο χώρο της εργασίας, να παρέχουν επιτυχημένες μεθόδους και εργαλεία, να ενθαρρύνουν τα κράτη-μέλη να αναλάβουν την ανάλογη πολιτική δράση και ειδικότερα να στηρίξουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) σε θέματα υγείας. Η τρέχουσα βασική προτεραιότητα του δικτύου είναι η καθιέρωση υποστηρικτικών αναπτυξιακών έργων σε εθνικό επίπεδο που θα περιλαμβάνουν όλους τους σχετικούς χρηματοδότες. Έτσι θα δημιουργηθεί μια ισχυρή βάση για τη διάδοση και ενσωμάτωση της προαγωγής της υγείας στο χώρο εργασίας. - Τι έχει επιτύχει έως τώρα το Δίκτυο; Το Δίκτυο κατάφερε για πρώτη φορά να αναπτύξει μια κοινή ευρωπαϊκή αντίληψη για την προαγωγή της υγείας στους χώρους εργασίας η οποία καθορίστηκε στη Διακήρυξη του Λουξεμβούργου. Στα χρόνια που ακολούθησαν το Δίκτυο ολοκλήρωσε τρία έργα που καθόριζαν ποιοτικά κριτήρια και τεκμηρίωναν τα ευρωπαϊκά μοντέλα καλής πρακτικής, όπως επιτυχημένα ατομικά προγράμματα για μεγάλες επιχειρήσεις, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και οργανισμούς στον τομέα δημόσιας διοίκησης. Επιπλέον, κοινές πολιτικές προτάσεις για το σχεδιασμό της προαγωγής της υγείας στους χώρους εργασίας δημιουργήθηκαν, δημοσιεύτηκαν και διαδόθηκαν. Τέλος, το Δίκτυο είναι πλέον τώρα καθιερωμένο ως το forum(φόρουμ) για την ανταλλαγή απόψεων προαγωγής υγείας στους χώρους εργασίας ανά την Ευρώπη.
- Ποια οφέλη παρέχει το Δίκτυο στις επιχειρήσεις που θέλουν να ασχοληθούν με την προαγωγή της υγείας στους χώρους εργασίας; Παράλληλα με τα "ποιοτικά κριτήρια της προαγωγής της υγείας στο χώρο εργασίας" το ENWHP έχει επίσης δημιουργήσει και το "ερωτηματολόγιο για αυτοαξιολόγηση των επιχειρήσεων". Και τα δύο αποτελούν εργαλεία για τις εταιρείες που τις βοηθούν στην αυτοαξιολόγηση τους και στη βελτίωση των προγραμμάτων τους για την προαγωγή της υγείας. Τα εμπεριστατωμένα μοντέλα καλής πρακτικής παρέχουν στις επιχειρήσεις εμπειρία και γνώση στο πως τα προγράμματα προαγωγής υγείας μπορούν να εφαρμοστούν επιτυχώς έτσι ώστε να ταιριάζουν στις εθνικές και δομικές (διαρθρωτικές) απαιτήσεις τους. Οι εθνικοί εστιακοί πόλοι της κάθε χώρας μπορούν επίσης να έρθουν σε επαφή με τις επιχειρήσεις για περισσότερες εξυπηρετήσεις ή πληροφορίες. - Πώς και από πού μπορούν οι επιχειρήσεις να πάρουν πληροφορίες για το έργο του Δικτύου και για την προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας; Oι εταιρείες μπορούν να επικοινωνήσουν είτε με τα εθνικά γραφεία επικοινωνίας, είτε με τη γραμματεία (του οργανισμού) στο Εssen. Οι επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται μπορούν επίσης να βρουν λεπτομερής πληροφορίες, υλικό και συνδέσεις πάνω σε θέματα προαγωγής υγείας στην εργασία και Δικτύου στο internet στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.enwhp.org. - Ποια είναι τα ποιοτικά κριτήρια για την προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας που έχουν αναπτυχθεί από το Δίκτυο; Τα ποιοτικά κριτήρια που έχουν αναπτυχθεί από το Δίκτυο βασίζονται στο Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για την διαχείριση μοντέλων ποιότητας (European Foundation for Quality Management model) που
υποστηρίζει την ένταξη της προαγωγής της υγείας στο σύστημα ποιοτικής διαχείρισης των επιχειρήσεων. Τα ποιοτικά κριτήρια περιλαμβάνουν συλλογική πολιτική, το τμήμα ανθρώπινου δυναμικού και οργάνωσης της εργασίας, κοινωνική ευθύνη (υπευθυνότητα), τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της προαγωγής της υγείας στην εργασία και την αξιολόγηση της. - Με τι ασχολείται αυτή τη στιγμή το Δίκτυο; Η τέταρτη κοινή πρωτοβουλία βρίσκεται σε εξέλιξη από τον Οκτώβριο του 2002. Στοχεύει στην εδραίωση κατάλληλων αναπτυξιακών δομών για την προαγωγή της υγείας στην εργασία σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Πιο συγκεκριμένα, αναπτύσσονται μέθοδοι και διαδικασίες σε μια συλλογική προσπάθεια για τη δημιουργία εθνικών φόρουμ και δικτύων. Ένα πέμπτο πρόγραμμα οργανώνεται. Θα ξεκινήσει στα τέλη του 2003 και θα αφοσιωθεί στην ανάπτυξη και διάδοση στρατηγικών για τη προαγωγή της υγείας στην εργασία και σε μια σειρά συντονισμένων προσπαθειών προκειμένου οι εργαζόμενοι να παραμένουν περισσότερο στην εργασία. - Γιατί η γραμματεία (οργανισμού) του Δικτύου βρίσκεται (at the German Federal Association of Company Health Insurance Funds) (BBK Bundesverband)? Το BBK Bundesverband αναπτύσσει ιδέες, διαδικασίες και εργαλεία (tools) για την προαγωγή της υγείας στην εργασία σε συνεργασία με πολλούς παράγοντες εδώ και πολύ καιρό. Επίσης είναι Κέντρο Συνεργασίας με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ). Από την αρχή της ίδρυσης του Δικτύου, το BBK δεν είναι μόνο εθνικός εστιακός πόλος αλλά και αντισυμβαλλόμενο μέλος της Επιτροπής που χρηματοδοτεί τις κοινές πρωτοβουλίες του ENWHP.
Τον Οκτώβριο του 2002, τα μέλη του Δικτύου συμφώνησαν να παραμείνει η γραμματεία στο ΒΒΚ Bundesverband για 3 χρόνια ακόμα. - Γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζει το Δίκτυο; Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηρίζει την άποψη του ENWHP ότι εργαζόμενοι υγιείς, προσοντούχοι, που τους παρέχονται κίνητρα είναι ζωτικής σημασίας για τη μελλοντική επιτυχία της Ε.Ε τόσο σε κοινωνικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Το 1996, η Επιτροπή δημιούργησε ένα κοινοτικό πλαίσιο δράσης, βασισμένο στη Συνθήκη του Άμστερνταμ. Το ENWHP έλαβε μέρος σε ένα αντίστοιχο πρόγραμμα δράσης για εφαρμογή στους τομείς της προαγωγής της υγείας, της πληροφορίας, της εκπαίδευσης και της επιμόρφωσης. Η "Υγεία στο χώρο εργασίας" τίθεται ρητώς στο νέο πρόγραμμα δράσης, που ξεκίνησε στις αρχές του 2003, ως τομέας με τον οποίο ασχολείται η Ε.Ε διασφαλίζοντας έναν υψηλό βαθμό ασφάλειας και υγείας. - Τι διαφοροποιεί το Δίκτυο από παρόμοιες πρωτοβουλίες; Σε αντίθεση με άλλες πρωτοβουλίες το ENWHP είναι ένα διεπιστημονικό, αντιπροσωπευτικό δίκτυο που δεν περιορίζεται στο να ασχολείται με ατομικές ασθένειες ή συγκεκριμένους οργανισμούς όπως σχολεία και νοσοκομεία. Το ENWHP ασχολείται με όλους τους παράγοντες που σχετίζονται με την υγεία και μπορούν να επηρεάσουν το χώρο εργασίας ή και να επηρεαστούν από αυτόν.
Β. Προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας. - Τι ακριβώς είναι η προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας; Η προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας είναι μια σχετικά νέα προσέγγιση βελτίωσης της υγείας στο χώρο εργασίας και βασίζεται στη συντονισμένη δράση εργοδοτών, εργαζομένων και της κοινωνίας. Η προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας συνδυάζει τη βελτίωση της οργάνωσης της εργασίας και του περιβάλλοντος εργασίας, την ενθάρρυνση για ενεργή συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων και την υποστήριξη για εξέλιξη του προσωπικού. - Γιατί να προάγουμε την υγεία στο χώρο εργασίας; Το περιβάλλον εργασίας είναι άμεσα συνδεδεμένο με την υγεία των ατόμων. Σημαντικές αλλαγές στο χώρο εργασίας όπως πίεση χρόνου, σωρεία πληροφοριών ή περικοπές (απολύσεις) προσωπικού, έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων ακόμα και στην πνευματική τους υγεία. Στο χώρο εργασίας όπου τα άτομα περνούν μεγάλο μέρος της ζωής τους, είναι δυνατό να γίνει πρόληψη των ασθενειών. Από το χώρο εργασίας επίσης οι εργαζόμενοι μπορούν να αποκτήσουν γνώση και κίνητρα ώστε να υιοθετήσουν υγιή συμπεριφορά ακόμα κι εκτός του περιβάλλοντος εργασίας. Παρ όλα αυτά, η προαγωγή της υγείας στις επιχειρήσεις δεν ωφελεί μόνο τους εργαζόμενους αλλά και μειώνει τις δαπάνες που σχετίζονται με τις ασθένειες, αυξάνει την παραγωγικότητα της επιχείρησης και την εθνική
οικονομική ανταγωνιστικότητα στο σύνολο της. Η προαγωγή της υγείας επομένως ενδιαφέρει συνολικά επιχειρήσεις και κοινωνία. - Μπορεί να υπολογιστεί το κόστος των ασθενειών που σχετίζονται με την εργασία; Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Υγιεινής και Ασφάλειας στην Εργασία, που εδρεύει στο Bilbao, εκτιμάται από τα Κράτη Μέλη ότι οι επαγγελματικές ασθένειες κυμαίνονται από 2,6% έως 3,8% του GNP. Στην Ευρώπη 600 εκατομμύρια εργάσιμες ημέρες χάνονται κάθε χρόνο λόγω επαγγελματικών ασθενειών. - Με ποιους παράγοντες ασχολείται η προαγωγή της υγείας στην εργασία; Ανάμεσα στους συντελεστές που θεωρούνται επιτυχημένοι για τη βελτίωση της υγείας των εργαζομένων είναι: επιχειρησιακές αρχές και οδηγίες, επιχειρησιακή καλλιέργεια προσαρμοσμένη στη συμμετοχή του προσωπικού, οργανισμοί εργασίας που βασίζονται στη συμμετοχή και στα ανάλογα προσόντα, μια πολιτική ανθρώπινου δυναμικού που επιδιώκει ενεργούς αντικειμενικούς στόχους προαγωγής της υγείας καθώς και ένα ολοκληρωμένο σύστημα επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας.
- Ποίες είναι οι περιοχές δραστηριότητας; Οι περιοχές δραστηριότητας για την προαγωγή της υγείας στην εργασία περιλαμβάνουν γήρανση, επιχειρησιακή (πνευματική) καλλιέργεια που περιλαμβάνει ηγεσία προσωπικού, εξέλιξη προσωπικού, ισορροπία ζωής- εργασίας, ευφορία, διατροφή και υγεία. - Από πότε υφίσταται η προαγωγή της υγείας στην εργασία; Η προαγωγή της υγείας στην εργασία έχει εξελιχθεί σε ανεξάρτητο κλάδο τα τελευταία 15 χρόνια. Η νέα προσέγγιση της προαγωγής της υγείας στην εργασία αναπτύχθηκε σύμφωνα με τις διατάξεις της παραδοσιακής επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας, βασιζόμενη στην νέα αντίληψη της υγείας που καθορίστηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) το 1986 (Ottawa Charter) (χάρτης Ottawa). Η υγεία δεν γινόταν πλέον αντιληπτή με την αρνητική έννοια της απουσίας λόγω ασθένειας, αλλά ως θετική αλληλεπίδραση φυσικής, πνευματικής και κοινωνικής ευφορίας.
- Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην προαγωγή της υγείας στην εργασία και στην παραδοσιακή επαγγελματική ασφάλεια και υγεία. Ενώ η επαγγελματική ασφάλεια και υγεία καθορίζει τους κινδύνους της ασφάλειας και της υγείας στους χώρους εργασίας με βάση αναλύσεις κινδύνων και στοχεύει στη μείωση τους (risk factor orientation), η προαγωγή της υγείας στην εργασία εφαρμόζει επιπλέον τις ήδη υπάρχουσες πηγές για την ασφάλεια και την υγεία (resource-oriented). Η προαγωγή της υγείας στην εργασία λοιπόν πρέπει να θεωρηθεί ότι συμπληρώνει την παραδοσιακή επαγγελματική ασφάλεια και υγεία. - Σε ποιο βαθμό είναι η προαγωγή της υγείας στην εργασία επωφελής για τις επιχειρήσεις; Οι επιχειρήσεις ωφελούνται από την προαγωγή της υγείας γιατί οι υπάλληλοι, εργαζόμενοι σε ένα βελτιωμένο περιβάλλον εργασίας, είναι πιο υγιείς και πιο δραστήριοι. Αυτό συνεπώς, έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των ασθενειών που σχετίζονται με την εργασία (and other costs), καλύτερη ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών, περισσότερες καινοτομίες και αύξηση της παραγωγικότητας. Η προαγωγή της υγείας στην εργασία είναι επίσης και παράγοντας κύρους που βοηθάει στη βελτίωση της δημόσιας εικόνας της επιχείρησης και την κάνει να φαίνεται πιο ελκυστική ως εργοδοσία.
- Μπορεί να γίνει αποτίμηση του κόστους; Η κλίμακα του κοστολογίου φυσικά εξαρτάται από την κατάσταση της κάθε εταιρίας ξεχωριστά και τη φύση και το εύρος των προγραμμάτων υγείας. Παράδειγμα: Αύξηση 1% του ποσοστού υγείας στη Volkswagen AG οδήγησε σε αντίστοιχη αύξηση του κόστους παραγωγικότητας κατά 1%. Αυτό αντιπροσωπεύει κέρδη που ανέρχονται στο ποσό των 45 εκ.. Εφαρμόζοντας μέτρα προαγωγής της υγείας, η εταιρεία αύξησε το ποσοστό υγείας από το 1988 έως το 1999 κατά 4,3% επιτυγχάνοντας κέρδη στο προσωπικό κόστους πάνω από 190 εκ. - Ποια είναι τα εθνικά οικονομικά οφέλη της προαγωγής της υγείας στην εργασία; Λόγω εργασιακής ανικανότητας και μόνο, οι ευρωπαϊκές εθνικές οικονομίες επιβαρύνονται με ετήσια έξοδα τριψήφιων εκατομμυρίων, μη συμπεριλαμβανομένων των εξόδων για υπερωρίες και μείωση παραγωγής. Η συστηματική οργάνωση της υγείας από τις επιχειρήσεις βοηθάει στη μείωση των οικονομικών δαπανών χωρίς επιπρόσθετο φόρο και στην απαλλαγή των θεσμικών συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας (υγείας, σύνταξης και ασφάλισης ατυχημάτων). Επιπλέον υγιείς, προσοντούχοι και δραστήριοι υπάλληλοι αυξάνουν τον καινοτόμο χαρακτήρα της επιχείρησης και την
παραγωγικότητά της ενώ βελτιώνουν την εθνική οικονομική ανταγωνιστικότητα. - Ποια η σημασία της προαγωγής της υγείας στην εργασία στις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ); Προς το παρόν είναι πολύ μικρή. Οι μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν λιγότερο χρόνο και λιγότερους διαθέσιμους πόρους για την προαγωγή της υγείας και της ευεξίας των εργαζομένων τους. Χρόνος που χάνεται λόγω ασθένειας για παράδειγμα έχει πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο σε αυτές. Η οικονομική επιτυχία στο μέλλον θα εξαρτάται όλο και περισσότερο από τους υγιείς εργαζόμενους. Έτσι η προαγωγή της υγείας στην εργασία θα κατέχει ρόλο κλειδί στις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όπου εργάζεται η πλειοψηφία των υπαλλήλων της Ευρώπης. - Πώς μπορεί η προαγωγή της υγείας στην εργασία να πείσει τις ΜΜΕ. Είναι σημαντικό οι εξωτερικοί παράγοντες σε συνδυασμό με τους συμβούλους των επιχειρήσεων να παίξουν ένα ρόλο κλειδί σε αυτή τη διαδικασία. Αυτό περιλαμβάνει τους οργανισμούς που ήδη υποστηρίζουν τις ΜΜΕ σε άλλες δραστηριότητες όπως για παράδειγμα, τα βιομηχανικά κι εμπορικά επιμελητήρια, οργανισμοί κοινωνικής ασφάλισης, σύλλογοι εργασίας και διοίκησης κλπ.
- Πώς μπορεί η προαγωγή της υγείας στην εργασία να στηρίξει τις μεταρρυθμιστικές διαδικασίες στον τομέα της δημόσιας διοίκησης; Οι διαφωνίες για μεταρρυθμίσεις στο δημόσιο τομέα, επικεντρώνονται στην ανάγκη για ένα περισσότερο φιλικό πρόσωπο του δημοσίου και προσαρμογή των υπηρεσιών για μείωση των δαπανών και βελτιωμένες δημόσιες υπηρεσίες. Ιδιαίτερα στη δημόσια διοίκηση όπου κυρίως παρέχονται υπηρεσίες, η προαγωγή της υγείας στην εργασία μπορεί να βοηθήσει πολύ στην κινητοποίηση των υπαλλήλων παρέχοντας καλύτερες υπηρεσίες και μειώνοντας αισθητά τις δαπάνες. Γ. Η προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας στην Ευρώπη - Η προαγωγή της υγείας στους χώρους εργασίας γίνεται αντιληπτή με τον ίδιο τρόπο στην Ευρώπη ή δίνονται διαφορετικές ερμηνείες; Η Διακήρυξη του Λουξεμβούργου που παρουσιάστηκε από το ENWHP το 1997 πέτυχε για πρώτη φορά την ανάπτυξη μιας κοινής αντίληψης για
την προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας σε όλη την Ευρώπη. Σύμφωνα με τη Διακήρυξη, η προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας είναι: μια συντονισμένη προσπάθεια των εργοδοτών, των εργαζομένων και της κοινωνίας με στόχο τη βελτίωση της υγείας και της ευεξίας των ανθρώπων στο εργασιακό τους περιβάλλον. Αυτό επιτυγχάνεται με: τη βελτίωση της οργάνωσης της εργασίας και του εργασιακού περιβάλλοντος, την προώθηση της ενεργού συμμετοχής και την ενθάρρυνση της εξέλιξης του εργαζόμενου. - Σε τι διαφέρει η προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας στην Ευρώπη από τα άλλα μέρη του κόσμου, από τις Ηνωμένες Πολιτείες για παράδειγμα; Στις Ηνωμένες Πολιτείες η προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας αναφέρεται κυρίως στο lifestyle (στον τρόπο ζωής ), δηλαδή στην προαγωγή ενός υγιούς τρόπου ζωής. Τα ανάλογα προγράμματα συχνά γίνονται αντιληπτά μόνο από αυτούς που είναι ήδη συνειδητοποιημένοι σε θέματα υγείας, ενώ στην Ευρώπη η προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας έχει μια πιο κατανοητή λειτουργία. Ο εργαζόμενος θεωρείται παράγοντας επιτυχίας και η προαγωγή της υγείας στην εργασία εστιάζει τόσο στην ατομική υγιή συμπεριφορά όσο και στις συνθήκες εργασίας για μια υγιή επιχείρηση.
- Τι ρόλο παίζει η προσωπική ατομική συμπεριφορά του εργαζόμενου στην ευρωπαϊκή αντίληψη; Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή αντίληψη, η προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας βασίζεται σε ένα ολοκληρωμένο διοικητικό σύστημα υγείας που συνδυάζει ατομικά μέτρα δηλαδή πρόληψη συμπεριφοράς και τεχνικές οργανωτικές/πολιτιστικές αλλαγές (εμπεριστατωμένη πρόληψη) στην επιχείρηση. - Γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζει την προαγωγή της υγείας στην εργασία δεδομένου ότι μεμονωμένα το κάθε κράτος είναι υπεύθυνο για την πολιτική υγείας; Με τη Συνθήκη του Άμστερνταμ, η Ευρωπαϊκή Ένωση αναδιοργάνωσε τις αρμοδιότητες της στον τομέα της πολιτικής της υγείας ενώ ταυτόχρονα δεσμεύτηκε να πετύχει ένα υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας του πληθυσμού και να εξαλείψει τις αιτίες κινδύνων στην υγεία. Ενώ σύμφωνα με το άρθρο 152, δραστηριότητες στον τομέα της δημόσιας υγείας θα πρέπει να λάβουν υπ όψιν τις πρωταρχικές ευθύνες για την υγεία του κάθε κράτους-μέλους ξεχωριστά. Τα μέτρα που έχει πάρει η Κοινότητα μπορούν να ενισχύσουν αυτές τις δραστηριότητες, ειδικά όσον αφορά προβλήματα που σχετίζονται με ορισμένα κράτημέλη. Περιλαμβάνουν προστασία και βελτίωση της υγείας στο χώρο εργασίας.
- Υπάρχουν υποχρεωτικοί κανόνες σε όλα τα κράτη της Ε.Ε.; Υποχρεωτικές αρχές για την επαγγελματική υγεία δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά το 1989 με την Οδηγία Πλαίσιο 89/391/EEC και ταυτόχρονα δημιουργήθηκε και μια νέα ολοκρατική προσέγγιση : Το ενδιαφέρον της προληπτικής πολιτικής για την επαγγελματική ασφάλεια και υγεία δεν ήταν πλέον επικεντρωμένο σε μεμονωμένους παράγοντες κινδύνου αλλά στους εγγενής κινδύνους, παράγοντες άγχους(stress) και έντασης(strain) συνολικά. Οι διατάξεις της Οδηγίας Πλαίσιο έχουν πλέον μεταβιβαστεί σε εθνικούς νόμους, σχεδόν σε όλα τα κράτη-μέλη. - Ποια η σπουδαιότητα του νέου προγράμματος δράσης της Ε.Ε. για την προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας; Το νέο Κοινοτικό Πρόγραμμα δράσης επισημαίνει τη σπουδαιότητα της υγείας των πολιτών της Ευρώπης. Για να διασφαλιστεί ένα υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας, στρατηγικές και εκστρατείες σε σχετικούς τομείς θα υποστηριχθούν στο νέο πρόγραμμα που θα εφαρμοστεί από το 2003 έως το 2008. Η ασφάλεια και η υγεία στο χώρο εργασίας σαφώς και περιλαμβάνονται. - Γιατί η προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας είναι τόσο σημαντική για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις;
Αποδοτική χρησιμοποίηση και υποστηρικτική φροντίδα του ανθρώπινου δυναμικού είναι βασικές προϋποθέσεις για την οικονομική επιτυχία οικονομιών που βασίζονται στη γνώση όπως δηλαδή είναι αυτές της Ευρώπης. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις μπορούν να κατορθώσουν οικονομική επιτυχία μακροπρόθεσμα μόνο αν είναι ταχύτερες, ευέλικτες, ικανότερες στη μάθηση και πιο καινοτόμες από τις ανταγωνίστριες επιχειρήσεις σε άλλα μέρη του κόσμου. - Πόσο διαδεδομένη είναι η προαγωγή της υγείας στους χώρους εργασίας στην Ευρώπη; Ο βαθμός διάδοσης ποικίλει κατά πολύ στην Ευρώπη. Είναι μεγαλύτερος στη Βόρεια και κεντρική Ευρώπη σε σχέση με τις νοτιοανατολικές περιοχές. Δυστυχώς δεν υπάρχουν συγκριτικές μελέτες για όλες τις χώρες. Αξιόπιστες μελέτες υπάρχουν μόνο σε μεμονωμένες χώρες όπως στη Γερμανία και στην Ολλανδία για παράδειγμα, όπου δραστηριότητες προαγωγής της υγείας στην εργασία έχουν πραγματοποιηθεί τουλάχιστον μια φορά σε ένα ποσοστό 20% κατά προσέγγιση του συνόλου των εταιριών. Το ποσοστό της καλής ποιοτικώς και συστηματικής προαγωγής της υγείας είναι πιθανότατα πολύ χαμηλότερο. - Σε ποια χώρα η προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας είναι περισσότερο διαδεδομένη;
Στη Φιλανδία. Το ποσοστό των εταιρειών εκεί όπου προγράμματα προαγωγής της υγείας στους χώρους εργασίας έχουν εφαρμοστεί ή εφαρμόζονται είναι κατά προσέγγιση 80%. - Τι γίνεται ώστε να διαδοθεί περισσότερο η προαγωγή της υγείας στην εργασία στις νοτιοευρωπαϊκές χώρες; Το έργο που έχει διεκπεραιώσει εώς τώρα το ENWHP έδειξε ότι τα επιστημονικά μοντέλα της προαγωγής της υγείας στην εργασία επηρεάζονται κατά πολύ από το κοινωνικοπολιτιστικό υπόβαθρο των Βόρειων και κεντρικών ευρωπαϊκών χωρών. Δεν μπορούν λοιπόν να εφαρμοστούν εύκολα και στη νότια Ευρώπη. Το Δίκτυο εξέτασε λεπτομερώς αυτό το πρόβλημα κατά το 2000-2001 και διατύπωσε σχετικές προτάσεις στο λεγόμενο Δεκάλογο της Σικελίας. Συμπεριλήφθηκαν προτάσεις για βελτιώσεις στη συνεργασία μεταξύ των ενδιαφερομένων, για παροχή εξειδικευμένων εργαλείων και για την ανάπτυξη παρεμβατικών προγραμμάτων προσαρμοσμένων στις ανάγκες και στις νομικές συνθήκες αυτών των χωρών. Δ. Προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας στη Γερμανία.
- Πώς η προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας στη Γερμανία ρυθμίζεται από το νόμο; Οι νομοθετικές ρυθμίσεις για την προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας βρίσκονται στο Social Security Code (SGB) V, 20, (στον Κώδικα Κοινωνικής Ασφάλισης) όπου η προαγωγή της υγείας στην εργασία συνδυάζει μέτρα για την βελτίωση της υγείας και της ευεξίας στο περιβάλλον εργασίας και ενισχύει τη νομοθετική επαγγελματική ασφάλεια και υγεία στην πρόληψη κινδύνων υγείας που σχετίζονται με την εργασία. Η προαγωγή της υγείας στην εργασία δηλαδή ξεπερνάει τις νομοθετικές προϋποθέσεις και βασίζεται στην εθελοντική δέσμευση όλων των επιχειρησιακών παραγόντων (εργοδοτών, εργαζομένων και των εκπροσώπων τους καθώς και ειδικών σε θέματα επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας). - Η προαγωγή της υγείας στην εργασία υποστηρίζεται από κονδύλια ιατροφαρμακευτικής ασφάλισης; Προληπτικές υπηρεσίες που προηγουμένως είχαν καταργηθεί επανεμφανίστηκαν στη νέα έκδοση του 20 (of the SGB V by the GKV health reform law) το 2000. Κονδύλια ιατροφαρμακευτικής ασφάλισης μπορούσαν πλέον να χρηματοδοτούν προγράμματα προαγωγής υγείας στο χώρο εργασίας με 2,50 ευρώ για κάθε ασφαλισμένο ανά ημερολογιακό έτος.
- Υπάρχουν συγκεκριμένες γερμανικές προσεγγίσεις και στρατηγικές στον τομέα της προαγωγής της υγείας στο χώρο εργασίας; Μία συγκεκριμένη μέθοδος έχει αναπτυχθεί στη Γερμανία τα τελευταία δέκα χρόνια η οποία είναι γνωστή ως health circle approach ( προσέγγιση του κύκλου υγείας ). Την έχουν αποδεχθεί θετικά τόσο τα πολιτικά σώματα που είναι υπεύθυνα για την εργασία στη Γερμανία, social and health policies, όσο και κοινωνικοί παράγοντες. Οι κύκλοι υγείας είναι καθορισμένα ομαδικά προγράμματα στα οποία οι εργαζόμενοι συνεργάζονται με άλλες ομάδες εκπροσώπων της επιχείρησης ώστε να βρουν πρακτικές λύσεις στις ανθυγιεινές εργασιακές καταστάσεις. Πολλές διαφορετικές ιδέες έχουν προκύψει που βασίζονται σε γενικές προσεγγίσεις συμπεριλαμβανομένης και της ενσωμάτωσης σε ποιοτικά, διοικητικά συστήματα. - Τι πραγματικά πετυχαίνουν αυτά τα μέτρα στην πράξη; Τα διαθέσιμα αποτελέσματα έχουν επιβεβαιώσει ότι αυτή η διαδικασία είναι ευρέως αποδεκτή. Οι κύκλοι υγείας είναι ένα καλό παράδειγμα ενσωμάτωσης της πρόληψης και της προώθησης της υγείας. Σκοπεύουν να μειώσουν τους γνωστούς παράγοντες άγχους στην εργασία και παράλληλα να προωθήσουν τη συλλογική ικανότητα υγείας των ομάδων εργασίας και των οργανισμών. Τόσο τα μέτρα στη συμπεριφορά όσο και τα μέτρα στις συνθήκες μπορούν να συμβάλλουν.
-Ποιες επιχειρήσεις στη Γερμανία επιδιώκουν την προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας; Στη Γερμανία είναι κυρίως οι μεγάλες επιχειρήσεις αυτές που έχουν εισάγει στρατηγικές προαγωγής της υγείας στο χώρο εργασίας. Οι βιομηχανικοί κλάδοι επεξεργασίας μετάλλων όπως οι αυτοκινητιστικές βιομηχανίες κυριαρχούν αν και υπάρχουν και άλλοι τομείς στους οποίους υψηλής ποιότητας προαγωγή υγείας είναι σημαντική. Αυτό φαίνεται στη λίστα γνωστών επιχειρήσεων που έχουν συμφωνήσει στο να υιοθετήσουν τις αρχές που καθορίστηκαν από το ENWHP στη διακήρυξη του Λουξεμβούργου, π.χ. Bertelsmann, BASF, Beiersdorf, Kaufhof, REWE, Siemens and Deutsche Telecom. -Πόσο υψηλό είναι το ποσοστό των επιχειρήσεων που έχουν ήδη εισάγει ή ενσωματώσει προγράμματα προαγωγής υγείας στη Γερμανία; Κατά προσέγγιση το 20% των επιχειρήσεων έχουν ήδη εισάγει μέτρα προαγωγής της υγείας στο χώρο εργασίας μια φορά. Το ποσοστό συστηματικών στρατηγικών για την προαγωγή της υγείας που διεξάγονται στις επιχειρήσεις είναι πιθανώς κατά πολύ χαμηλότερο. Σύμφωνα με μια κοινή έρευνα που διεξήχθη από το Federal institute for Vocational Training and the Institute for Labour Market and Occupational Research,
17% των εργαζομένων δήλωσαν ότι έχουν ήδη συμμετάσχει μία φορά σε προγράμματα προαγωγής υγείας. -Πώς μπορεί η νομοθεσία να δώσει περαιτέρω στήριξη στην προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας στο μέλλον; Με την επαναφορά του 20 in the SGB V το 1998, οι νομοθέτες αναγνώρισαν τη σημασία της πρόληψης. Αυτή η δήλωση θα πρέπει να αποστασιοποιείται από τρέχουσες συζητήσεις για την αναδιοργάνωση του τομέα της δημόσιας υγείας. Το κράτος όμως είναι μόνο ένας από τους παράγοντες που συσχετίζονται με την προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας. Αντί να αυξήσει τις νομοθετικές κατευθυντήριες οδηγίες της τάξης των 2.56 για κάθε εργαζόμενο το χρόνο, είναι σημαντικότερο να αξιοποιήσει τις υπάρχουσες δυνατότητες. - Ποια η σημασία της προαγωγής της υγείας στο χώρο εργασίας στη συζήτηση για το μέλλον του νομοθετικού συνταξιοδοτικού συστήματος ασφάλισης; Ενώ είναι υπό συζήτηση προτάσεις για την παράταση της εργασιακής ζωής, στην πραγματικότητα ο αριθμός των εργαζόμενων που αφήνουν νωρίτερα την εργασία τους για λόγους υγείας όλο και αυξάνεται. Η γήρανση του εργατικού δυναμικού που προκύπτει από τη
δημογραφική αλλαγή είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κόσμος της εργασίας για το μέλλον. Αν οι εργαζόμενοι προορίζονται για να δουλεύουν περισσότερο, θα πρέπει να έχουν και τη δυνατότητα να το κάνουν. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει λοιπόν να είναι προετοιμασμένες να επενδύσουν περισσότερα για την υγεία των εργαζομένων τους. - Πώς μπορεί η προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας να συμβάλλει στη σταθεροποίηση του νομοθετικού συστήματος ασφάλισης υγείας; Υγιεινές συνθήκες εργασίας βελτιώνουν την υγεία του πληθυσμού συνολικά. Η μείωση του αριθμού των ατόμων που χρησιμοποιούν ιατρικές υπηρεσίες και υπηρεσίες αποκατάστασης οδηγεί σε εξοικονόμηση δημόσιων δαπανών σε υπηρεσίες υγείας. Οι επιχειρήσεις επιβαρύνονται με δαπάνες για συμπληρωματικές αμοιβές σε εργαζόμενους που αρρωσταίνουν (π.χ. συνέχιση του μισθού κατά τη διάρκεια της ασθένειας), που μειώνουν τις μη-μισθολογικές εργατικές δαπάνες και τις συνεισφορές στα θεσπισμένα κονδύλια ασφάλισης υγείας.