ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

COM(97)356 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ σχετικά µε τη νοµική προστασία των υπηρεσιών που βασίζονται ή συνίστανται στην παροχή πρόσβασης υπό όρους Σχέδιο πρότασης Ο ΗΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη νοµική προστασία των υπηρεσιών που βασίζονται ή συνίστανται στην παροχή πρόσβασης υπό όρους (που υπέβαλε η Επιτροπή)

Πίνακας περιεχοµένων Εισαγωγή 3 Ι. Η πρόσβαση υπό όρους στην Εσωτερική Αγορά 5 Α. Από την κρυπτογράφηση στην πρόσβαση υπό όρους 5 Β. Υπηρεσίες ραδιοτηλεοπτικής µετάδοσης 6 Γ. Υπηρεσίες της κοινωνίας των πληροφοριών 9 ΙΙ. Η ανάγκη θέσπισης κοινοτικής νοµοθεσίας 11 Α. Μία αγορά εκτεθειµένη στην πειρατεία 11 Β. Μία αγορά που απειλείται από κατακερµατισµό λόγω των κανονιστικών ρυθµίσεων 12 Γ. Εµπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών και των εµπορευµάτων 13 ΙΙΙ. Παρατηρήσεις επί των άρθρων 16 IV. Πρόταση οδηγίας 20 2

Εισαγωγή Το 1994, στην ανακοίνωσή της µε τίτλο «Προς µία κοινωνία των πληροφοριών στην Ευρώπη» 1, η Επιτροπή ανήγγειλε την προετοιµασία ενός Πράσινου Βιβλίου σχετικά µε τη νοµική προστασία των κρυπτογραφηµένων υπηρεσιών. Η ανάγκη για την ανάληψη κοινοτικής πρωτοβουλίας στον τοµέα αυτό είχε ήδη τονιστεί στο πλαίσιο του «στρατηγικού προγράµµατος για την εσωτερική αγορά» 2 και προκαταρκτικές µελέτες σχετικά µε το θέµα αυτό είχαν ήδη εκπονηθεί για λογαριασµό της Επιτροπής. Το 1995, η Επιτροπή διεξήγαγε διαβουλεύσεις µε τα ενδιαφερόµενα µέρη µε τη βοήθεια ερωτηµατολογίου που απέστειλε σε ορισµένους οικονοµικούς φορείς. Οι διαβουλεύσεις αυτές επιβεβαίωσαν ότι η παράνοµη λήψη κρυπτογραφηµένων υπηρεσιών και ο κατακερµατισµός του νοµικού πλαισίου αποτελούν πραγµατικά προβλήµατα για τη βιοµηχανία των µέσων µαζικής ενηµέρωσης στην εσωτερική αγορά. Το Πράσινο Βιβλίο σχετικά µε τη «Νοµική προστασία των κρυπτογραφηµένων υπηρεσιών στην εσωτερική αγορά» 3 αποτέλεσε το αντικείµενο εκτεταµένων διαβουλεύσεων το 1996. Οι αντιδράσεις τις οποίες προκάλεσε επιβεβαίωσαν την ανάγκη θέσπισης κοινοτικού νοµικού πλαισίου για την εναρµόνιση της νοµικής προστασίας όλων των υπηρεσιών η πληρωµή των οποίων εξαρτάται από τεχνικές «πρόσβασης υπό όρους», όπως τα συστήµατα κρυπτογράφησης και ηλεκτρονικού κλειδώµατος. Τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 4 όσο και µια µεγάλη πλειοψηφία κρατών µελών συµµερίζονται την άποψη αυτή και κάλεσαν την Επιτροπή να υποβάλει πρόταση οδηγίας. Η πρόταση αυτή είχε περιληφθεί στο πρόγραµµα εργασίας της Επιτροπής για το 1997 καθώς και στο «κυλιόµενο πρόγραµµα δράσης» για την κοινωνία των πληροφοριών 5. Στις 16 Απριλίου 1997, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση µε τίτλο «Μία ευρωπαϊκή πρωτοβουλία στο ηλεκτρονικό εµπόριο» 6. Στόχος της πρωτοβουλίας αυτής είναι «να ενθαρρύνει τη σθεναρή ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εµπορίου στην Ευρώπη», µε την επείγουσα εφαρµογή ενός συνεκτικού πλαισίου τεχνολογικών, ρυθµιστικών και υποστηρικτικών ενεργειών µέχρι το έτος 2000 7. Για τη δηµιουργία ευνοϊκού ρυθµιστικού πλαισίου, η ανακοίνωση διευκρινίζει ότι: «Η ασφαλής διανοµή υπηρεσιών θα απαιτήσει επαρκή νοµική προστασία των υπηρεσιών πρόσβασης υπό όρους σε ολόκληρη την ενιαία αγορά. Πολλές υπηρεσίες θα χρησιµοποιήσουν κάποια µορφή κρυπτογράφησης ή άλλο σύστηµα πρόσβασης υπό όρους, προκειµένου να εξασφαλίσουν κατάλληλη αµοιβή. Οι πάροχοι υπηρεσιών θα χρειαστεί να προστατευθούν κατά της πειρατείας των υπηρεσιών τους, από παράνοµους αποκωδικοποιητές, έξυπνες κάρτες ή άλλα συστήµατα πειρατείας. Η Επιτροπή θα προτείνει 1 COM(94) 347 τελικό της 19ης Ιουλίου 1994. 2 COM(93) 632 τελικό της 22ας εκεµβρίου 1993. 3 COM(96) 76 τελικό της 6ης Μαρτίου 1996. 4 Ψήφισµα της 13ης Μαΐου 1997. 5 COM(96) 607 τελικό της 27ης Νοεµβρίου 1996. 6 COM(97) 157 τελικό της 16ης Απριλίου 1997. 7 Περίληψη της προαναφερθείσας ανακοίνωσης, σελ.3 και 5. 3

οδηγία ώστε να καθιερωθεί ισοδύναµο επίπεδο προστασίας για τους παρόχους υπηρεσιών σε ολόκληρη την Ευρώπη.» 8. 8 Παράγραφος 55, σελίδα 23. 4

Αιτιολογική έκθεση I Πρόσβαση υπό όρους στην εσωτερική αγορά Ι.Α. Από την κρυπτογράφηση στην πρόσβαση υπό όρους Στο Πράσινο Βιβλίο, τα παραδείγµατα που αναφέρει η Επιτροπή αφορούν κυρίως την «κρυπτογράφηση» και τις «κρυπτογραφηµένες υπηρεσίες». Πράγµατι, η προστασία των σηµάτων εκποµπής µε στόχο την καταβολή αντιτίµου (συνδροµητική τηλεόραση και συνδροµητικό ραδιόφωνο) γίνεται συνήθως µέσω της κρυπτογράφησης. Ωστόσο, η τεχνική αυτή µπορεί να χρησιµοποιηθεί για διάφορους σκοπούς, ορισµένοι από τους οποίους δεν αφορούν την κοινοτική αυτή πρωτοβουλία 9. Εξάλλου, τα νόµιµα συµφέροντα των φορέων παροχής υπηρεσιών µπορούν επίσης να προστατευθούν µε άλλες τεχνικές εκτός της κρυπτογράφησης. Το Πράσινο Βιβλίο εξετάζει τις υπηρεσίες που προσφέρονται στο κοινό µε την καταβολή αντιτίµου. Η αµοιβή αυτή µπορεί να εξασφαλιστεί µε τη χρησιµοποίηση διαφόρων τεχνικών οι οποίες επιτρέπουν τη διάκριση µεταξύ «θεµιτής» και «αθέµιτης» πρόσβασης 10. Οι αντιδράσεις τις οποίες προκάλεσε το Πράσινο Βιβλίο επιβεβαιώνουν ότι η µέθοδος αυτή (και η ανάγκη νοµικής προστασίας) είναι κοινή για ένα ευρύ φάσµα ραδιοτηλεοπτικών και διαλογικών υπηρεσιών, ανεξαρτήτως του τρόπου µετάδοσης 11. Όλες αυτές οι υπηρεσίες έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: η πρόσβαση στις υπηρεσίες αυτές εξ αποστάσεως υπόκειται σε προηγούµενη έγκριση προκειµένου να εξασφαλιστεί η καταβολή αντιτίµου. Ως εκ τούτου, η πρόταση οδηγίας καλύπτει όλες τις υπηρεσίες που παρέχονται βάσει πρόσβασης υπό όρους, όπως η συνδροµητική τηλεόραση (και ραδιόφωνο), οι οπτικές και ακουστικές υπηρεσίες κατά παραγγελία, οι ηλεκτρονικές εκδόσεις και ένα ευρύ φάσµα υπηρεσιών on-line, το σύνολο των οποίων παρέχεται στο κοινό βάσει συνδροµής ή τηλεοπτικής σύνδεσης κατεπιλογή 12. 9 Η κρυπτογράφηση µπορεί µε τον τρόπο αυτό να χρησιµοποιηθεί για την εξασφάλιση του εµπιστευτικού χαρακτήρα των προσωπικών επικοινωνιών και την ασφάλεια των χρηµατοοικονοµικών συναλλαγών. 10 Παράδειγµα: συνθηµατικά και ηλεκτρονικές κλειδαριές 11 Η ίδια υπηρεσία µπορεί να παρασχεθεί µε διάφορους τρόπους µετάδοσης και σε διάφορους τύπους τερµατικού εξοπλισµού. Για παράδειγµα, οι υπηρεσίες συνδροµητικού ραδιοφώνου (ή µουσικής κατά παραγγελία) µπορούν να µεταδοθούν: - µέσω του τηλεφωνικού δικτύου (σε ειδική συσκευή ραδιοφώνου) - ασύρµατα σε ένα ραδιόφωνο αυτοκινήτου (µετάδοση περιορισµένης έκτασης) - από το καλωδιακό δίκτυο σε έναν τηλεοπτικό δέκτη (στο πλαίσιο µίας δέσµης ψηφιακών υπηρεσιών) -on-line µέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή πολυµέσων. 12 Όλες αυτές οι υπηρεσίες «παρέχονται στο κοινό» µε την έννοια ότι κάθε µέλος του κοινού που είναι διατεθειµένο να πληρώσει το «εισιτήριο» για την υπηρεσία έχει πρόσβαση σε ένα δεδοµένο περιεχόµενο. Η πρόσβαση στα θέατρα και τους κινηµατογράφους βασίζεται στην ίδια αρχή (µε τη µόνη διαφορά ότι «ο έλεγχος της πρόσβασης» εξ αποστάσεως είναι περισσότερο δύσκολος και απαιτεί διαφορετικές τεχνικές). Και στις δύο περιπτώσεις, η υπηρεσία µπορεί να περιορίζεται σε ορισµένες κατηγορίες του κοινού (π.χ. ταινίες ακατάλληλες για ανηλίκους), χωρίς να επηρεάζεται ο ορισµός της υπηρεσίας «που παρέχεται στο κοινό». 5

Από τις εξελίξεις στην αγορά φαίνεται ότι η παροχή πρόσβασης υπό όρους αποτελεί όλο και πιο συχνά µία ανεξάρτητη υπηρεσία. Στην πράξη, παρατηρούνται σήµερα διάφοροι τύποι σχέσεων µεταξύ των ενδιαφεροµένων µερών. Για παράδειγµα, οι φορείς εκµετάλλευσης καλωδιακών δικτύων εµπλέκονται ορισµένες φορές σε µία αλυσίδα υπηρεσιών που µπορούν να συνοψιστούν ως εξής: α) παροχή περιεχοµένου (τηλεοπτικοί σταθµοί και/ή διαλογικές υπηρεσίες) από τον φορέα εκµετάλλευσης καλωδιακού δικτύου στον τελικό καταναλωτή β) παροχή των µέσων που επιτρέπουν στον τελικό καταναλωτή να λάβει το περιεχόµενο των τηλεοπτικών σταθµών και των υπηρεσιών στις οποίες του έχει επιτραπεί η πρόσβαση γ) διαχείριση των συνδροµών και/ή των τελών που καταβάλλουν οι τελικοί καταναλωτές (κατά γενικό κανόνα τα έσοδα αυτά κατανέµονται στους τηλεοπτικούς σταθµούς, µετά την αφαίρεση της αµοιβής που οφείλεται στον παρέχοντα την πρόσβαση) 13. Ως ένα βαθµό, ο ρόλος του φορέα παροχής πρόσβασης (ο φορέας εκµετάλλευσης καλωδιακού δικτύου στο παράδειγµα αυτό) είναι ο ίδιος µε το ρόλο που διαδραµατίζει ένας «ταξιδιωτικός πράκτορας» που πωλεί οργανωµένα ταξίδια (τα οποία συνίστανται στην παροχή διαφόρων υπηρεσιών, από τις οποίες καµία δεν παρέχεται απαραίτητα από τον ίδιο). Στη βάση της δέσµης τηλεοπτικών σταθµών βρίσκεται ο ίδιος συλλογισµός: ο τελικός καταναλωτής υπογράφει µία και µόνο σύµβαση (µε τον φορέα παροχής πρόσβασης, ο οποίος µπορεί ενδεχοµένως να ενεργεί ως πράκτορας) αντί να συνάπτει χωριστή σύµβαση για καθεµία από τις υπηρεσίες που περιλαµβάνει η δέσµη 14. Αυτό σηµαίνει ότι η παράνοµη λήψη οδηγεί (άµεσα) σε απώλεια εσόδων για τον παρέχοντα πρόσβαση και (έµµεσα) σε οικονοµική ζηµία για τους παρέχοντες το περιεχόµενο. Για τους σκοπούς της πρότασης οδηγίας, η παροχή πρόσβασης υπό όρους αποτελεί, συνεπώς, ανεξάρτητη υπηρεσία. Ι.Β. Υπηρεσίες ραδιοτηλεοπτικής µετάδοσης: συνδροµητική τηλεόραση, πληρωµή ανά εκποµπή και συνδροµητικό ραδιόφωνο Επί δεκαετίες ολόκληρες, οι υπηρεσίες ραδιοτηλεοπτικής µετάδοσης χρηµατοδοτούνταν από τα διαφηµιστικά έσοδα και/ή τα τέλη αδείας. Η κατανάλωση τηλεοπτικών προγραµµάτων µε «άµεση πληρωµή» αναπτύχθηκε αρχικά στις Ηνωµένες Πολιτείες: το 1995, η συνδροµητική τηλεόραση αντιπροσώπευε 54% της αγοράς τηλεοπτικών υπηρεσιών στη χώρα αυτή (έναντι 39% στην Ευρώπη και 28% στην Ιαπωνία) 15. Ωστόσο, 13 Επιπλέον, οι υπηρεσίες κρυπτογράφησης µπορούν να αποτελέσουν το αντικείµενο χωριστής σύµβασης µεταξύ του «παρέχοντος την τεχνολογία» και του ραδιοτηλεοπτικού φορέα. 14 Το ίδιο συµβαίνει συχνά στον τοµέα των τηλεπικοινωνιών, όπου ένας φορέας µπορεί να ενεργεί ως φορέας ελέγχου της πρόσβασης για έναν αριθµό διαφορετικών υπηρεσιών. 15 Πηγή: IDATE Σύµφωνα µε την ίδια πηγή, η ετήσια ανάπτυξη της συνδροµητικής τηλεόρασης στην Ευρώπη ήταν 23% (σε σύγκριση µε 11% για την τηλεόραση η πρόσβαση στην οποία δεν γίνεται υπό όρους). 6

η συνδροµητική τηλεόραση γνώρισε στην Ευρώπη την ταχύτερη ανάπτυξη το 1996, όταν ο αριθµός των συνδροµητών αυξήθηκε από 13,2 σε 16,1 εκατοµµύρια 16. Aν συνεχιστεί η τάση αυτή, η συνδροµητική τηλεόραση θα αποτελέσει σε µία τριετία το µεγαλύτερο µέσο µαζικής ενηµέρωσης για την κατανάλωση ταινιών σε διεθνές επίπεδο 17. Αυτό συµβαίνει ήδη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύµφωνα µε το Screen Digest, οι δαπάνες που συνδέονται µε την κατανάλωση ταινιών στην Ευρώπη είχαν ως εξής το 1996 (οι αριθµοί εντός παρενθέσεων αφορούν το 1988): κινηµατογράφος: 31,3% (41,0%) ενοικίαση βιντεοκασετών: 14,2% (39,9%) πώληση βιντεοκασετών: 20,4% (5,1%) συνδροµητική τηλεόραση: 34,0% (13,9%). Ο ανταγωνισµός µεταξύ των τηλεοπτικών σταθµών συνδροµητικής τηλεόρασης για τα δικαιώµατα µετάδοσης οδήγησε στη δηµιουργία µιας σηµαντικής αγοράς για τη βιοµηχανία οπτικοακουστικών µέσων. Σύµφωνα µε µελέτες που διεξήχθησαν για λογαριασµό της Επιτροπής, τα συνολικά έσοδα του ευρωπαϊκού οπτικοακουστικού τοµέα αυξήθηκαν κατά 93%, σε πραγµατικούς όρους, µεταξύ του 1985 και του 1994. Το φαινόµενο αυτό οφείλεται κυρίως στην εµφάνιση νέων πηγών εισοδήµατος, όπως η συνδροµητική τηλεόραση, της οποίας τα συνολικά έσοδα από τις συνδροµές αυξήθηκαν κατά 400% περίπου, σε πραγµατικούς όρους, στη διάρκεια της ίδιας περιόδου 18. Μία νέα αγορά ενδέχεται να δηµιουργηθεί στο άµεσο µέλλον, όταν θα είναι πλέον δυνατή η παρακολούθηση ταινιών ή αθλητικών εκδηλώσεων βάσει τηλεοπτικής σύνδεσης κατεπιλογή: το 1997, 3,8 εκατ. τηλεθεατές στο Ηνωµένο Βασίλειο παρακολούθησαν µε τον τρόπο αυτό τον αγώνα µεταξύ Αγγλίας και Ιταλίας για το παγκόσµιο κύπελλο. Στην Ιταλία (όπου η πρώτη υπηρεσία τηλεοπτικής σύνδεσης κατεπιλογή για ποδοσφαιρικούς αγώνες προσέλκυσε 41.173 συνδροµητές σε διάστηµα 4 µηνών) µία νέα υπηρεσία άρχισε να παρέχεται δοκιµαστικά. Με την υπηρεσία αυτή, θα παρέχεται στους συνδροµητές η δυνατότητα να πληρώνουν για κάθε αγώνα χωριστά και όχι για το σύνολο της αγωνιστικής περιόδου. Η πρόσφατη ανάπτυξη της ψηφιακής ραδιοφωνικής µετάδοσης σηµαίνει ότι είναι δυνατόν να προτείνονται στους συνδροµητές πολλοί νέοι «θεµατικοί» ή ειδικευµένοι 16 Το Ηνωµένο Βασίλειο έχει τον µεγαλύτερο αριθµό συνδροµητών (5,57 εκατ.), και ακολουθούν η Γαλλία (4,913), η Ισπανία (1,465) και η Γερµανία (1,404). 17 Screen Digest, Ιανουάριος 1997. 18 KPMG, Organisation and Performance of Audio-visual Services and Production, τελική έκθεση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκέµβριος 1996 (µελέτες σχετικά µε την αποτελεσµατικότητα και τις επιπτώσεις της ολοκλήρωσης της εσωτερικής αγοράς). Παρόµοια συµπεράσµατα έχουν δηµοσιευθεί πρόσφατα όσον αφορά την παγκόσµια αγορά: «στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, η ανάπτυξη και εµφάνιση νέων µορφών κατανάλωσης ταινιών συνέπεσε µε µία θεαµατική αύξηση των συνολικών δαπανών στον τοµέα των κινηµατογραφικών ταινιών. Με την έλευση της συνδροµητικής τηλεόρασης και του βίντεο βελτιώθηκε η ενηµέρωση του κοινού και αυξήθηκε η ζήτηση προϊόντων ποιότητας και σ αυτό οφείλεται σε µεγάλο βαθµό η ανάπτυξη της αγοράς του θεάµατος» (Screen Digest, Ιανουάριος 1997). 7

ραδιοφωνικοί σταθµοί, πράγµα που αναµένεται ότι θα οδηγήσει στη δηµιουργία νέων ευκαιριών για τη βιοµηχανία των µέσων µαζικής ενηµέρωσης 19. Κοινό χαρακτηριστικό της συνδροµητικής τηλεόρασης, του συνδροµητικού ραδιοφώνου και της κατ επιλογή τηλεοπτικής σύνδεσης είναι ότι το σήµα εκποµπής πρέπει να προστατεύεται από την παράνοµη λήψη, δεδοµένου ότι η εκµετάλλευση της υπηρεσίας γίνεται βάσει συνδροµής (ή, όλο και πιο συχνά, βάσει πληρωµής ανά εκποµπή). Η οικονοµική βιωσιµότητα όλων αυτών των υπηρεσιών στηρίζεται σε τεχνικές «πρόσβασης υπό όρους» (και ιδίως στην περίπλεξη και την «κρυπτογράφηση» 20 ). Οι τεχνικές κρυπτογράφησης χρησιµοποιούνται ήδη σε µεγάλο αριθµό τηλεπικοινωνιακών συστηµάτων, τόσο για την προστασία των µεταφερόµενων πληροφοριών κατά την εφαρµογή όσο και για τον προσδιορισµό του αποστολέα και του νόµιµου δέκτη της πληροφορίας αυτής. Η κρυπτογράφηση, η οποία στο παρελθόν ήταν συνδεδεµένη µε τον διπλωµατικό και τον στρατιωτικό τοµέα, διαδραµατίζει σήµερα όλο και σηµαντικότερο ρόλο στην υποστήριξη πολλών εφαρµογών που χρησιµοποιούνται στην καθηµερινή ζωή. Για παράδειγµα, η δηµιουργία των δικτύων κινητής τηλεφωνίας καθιστά απαραίτητο τον προσδιορισµό του τερµατικού µέσω του οποίου γίνεται η κλήση, για την τιµολόγηση, ενώ και η ίδια η κλήση πρέπει να προστατεύεται από την υποκλοπή. Για τους λόγους αυτούς, το GSΜ 21 προβλέπει τόσο την κρυπτογράφηση των φωνητικών δεδοµένων (παρόλο που αυτό δεν είναι πάντοτε δυνατό) όσο και την κρυπτογράφηση για την επαλήθευση της ταυτότητας του χρήστη. Η προσέγγιση αυτή αποτέλεσε επίσης τη βάση της προδιαγραφής DVB 22. Τον Σεπτέµβριο 1991, το Συµβούλιο της Ευρώπης εξέδωσε και απηύθυνε στα κράτη µέλη του «Σύσταση σχετικά µε τη νοµική προστασία των κρυπτογραφηµένων τηλεοπτικών υπηρεσιών» 23 (η οποία τροποποιήθηκε, τον Ιανουάριο 1995, από µία «Σύσταση σχετικά µε τα µέτρα για την καταπολέµηση της ηχητικής και οπτικοακουστικής πειρατείας» 24 ). Το κείµενο αυτό τονίζει τις αρνητικές επιπτώσεις της πειρατείας και απαριθµεί τις δραστηριότητες για τις οποίες θα πρέπει να ληφθούν µέτρα αποκατάστασης του αστικού δικαίου 25 και να προβλεφθούν «ποινικές ή διοικητικές κυρώσεις» 26. Η σύσταση ορίζει την «κρυπτογραφηµένη υπηρεσία» ως «κάθε τηλεοπτική 19 Βλέπε την «κοινοποίηση συµφωνίας συνεργασίας για τη δηµιουργία και τη λειτουργία µιας επιχείρησης ψηφιακού ραδιοφώνου µε συνδροµητές στην Ευρώπη (Music Choise Europe)», ΕΕ C70 της 6ης Μαρτίου 1997, σ. 7. 20 Κατά γενικό κανόνα, η «κρυπτογράφηση», ορίζεται ως η διαδικασία µέσω της οποίας τα δεδοµένα εισόδου (καθαρό κείµενο) µετατρέπονται σε κρυπτογραφηµένο κείµενο (δεδοµένα εξόδου). Η αντίστροφη διαδικασία είναι γνωστή ως «αποκρυπτογράφηση». 21 Ευρωπαϊκό πρότυπο για τις κινητές ψηφιακές υπηρεσίες δηµόσιας πρόσβασης. 22 Κοινός αλγόριθµος περίπλεξης για την ψηφιακή τηλεοπτική µετάδοση. 23 Ψήφισµα αριθµός R(91) 14 της Επιτροπής Υπουργών 24 Ψήφισµα αριθµός R(95) 1 της Επιτροπής Υπουργών 25 Μέτρα αποκατάστασης και αγωγή αποζηµίωσης (αρχή ΙΙ.2). 26 Αρχή ΙΙ.1. 8

υπηρεσία, η οποία µεταδίδεται ή αναµεταδίδεται µε οποιοδήποτε τεχνικό µέσο, τα χαρακτηριστικά της οποίας τροποποιούνται ή αλλοιώνονται προκειµένου να περιοριστεί η πρόσβαση σ αυτήν σε ένα συγκεκριµένο κοινό». Σε κοινοτικό επίπεδο, αντίστοιχη έννοια είναι η έννοια της «πρόσβασης υπό όρους», η οποία προβλέπεται στην οδηγία 95/47 σχετικά µε την χρησιµοποίηση προτύπων για τη µετάδοση τηλεοπτικών σηµάτων (άρθρο 4) 27. Ωστόσο, από τις εξελίξεις στην αγορά φαίνεται ότι η τεχνολογία της πρόσβασης υπό όρους χρησιµοποιείται επίσης για τον έλεγχο της πρόσβασης σε ψηφιακές υπηρεσίες εκτός της τηλεοπτικής µετάδοσης. «Για παράδειγµα, οι µη τηλεοπτικές υπηρεσίες που µεταδίδονται µέσω δικτύων εκποµπής (...) ή οι υπηρεσίες που διανέµονται µέσω δικτύων µεταγωγής» 28. Οι υπηρεσίες αυτές θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τον ορισµό του πεδίου εφαρµογής της κοινοτικής νοµικής.πράξης. Ι.Γ. Υπηρεσίες της κοινωνίας των πληροφοριών Το 1996, 68,4 εκατοµµύρια ηλεκτρονικοί υπολογιστές πωλήθηκαν σε ολόκληρο τον κόσµο 29. Στο τέλος του Ιανουαρίου 1997, 16,1 εκατοµµύρια κεντρικοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές 30 συνδέθηκαν µε το Internet. Αν οι Ηνωµένες Πολιτείες εξακολουθούν να υπερέχουν στο «Internet» (µε λίγο λιγότερο από 60% των κεντρικών ηλεκτρονικών υπολογιστών 31 ), η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιπροσωπεύει περίπου 20% του συνολικού αριθµού τους (το ποσοστό στον υπόλοιπο κόσµο παραµένει στο 20%) 32. Στην πρόταση οδηγίας για τη διαφάνεια των κανονιστικών ρυθµίσεων 33 η υπηρεσία της κοινωνίας των πληροφοριών ορίζεται ως «οποιαδήποτε υπηρεσία που παρέχεται µε ηλεκτρονικά µέσα εξ αποστάσεως ή κατόπιν προσωπικής επιλογής ενός αποδέκτη υπηρεσιών». Ο ορισµός αυτός καλύπτει ευρύ φάσµα υπηρεσιών, παραδείγµατα των οποίων µπορούν να βρεθούν στην ανακοίνωση που συνοδεύει την εν λόγω πρόταση. Αρχικά, οι υπηρεσίες αυτές παρέχονταν δωρεάν και σε µη κρυπτογραφηµένη µορφή. 27 Οδηγία 95/47/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 24ης Οκτωβρίου 1995 (ΕΕ αριθ. L 281 της 23ης Νοεµβρίου 1995, σελ. 51). 28 DTI, The Regulation of Conditional Access Services for Digital Television (Final Conultation Paper), 27 Νοεµβρίου 1996. Σύµφωνα µε το έγγραφο αυτό, «η βρετανική κυβέρνηση κρίνει ότι η πρόσβαση υπό όρους στις υπηρεσίες αυτές πρέπει να διέπεται από ένα ενιαίο πλαίσιο». 29 Πηγή: International Data Corp. 30 Κάθε κεντρικός ηλεκτρονικός υπολογιστής αντιστοιχεί σε πολλές χιλιάδες χρηστών (όταν η σύνδεση παρέχεται από τοπικούς φορείς, πανεπιστήµια, εταιρείες κλπ.): ως εκ τούτου είναι δύσκολο να υπολογιστεί ο ακριβής αριθµός των χρηστών του Internet (48-60 εκατοµµύρια). 31 Σηµείωση: θα πρέπει να αναφερθεί ότι ο αριθµός που αντιστοιχεί στις Ηνωµένες Πολιτείες περιλαµβάνει όλους τους κεντρικούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές η διεύθυνση των οποίων λήγει σε «com» δεν αποκλείεται λοιπόν η εκτίµηση αυτή να είναι υπερβολική (πολλοί από τους «εµπορικούς» κεντρικούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές αντιπροσωπεύουν στην πραγµατικότητα ευρωπαϊκές επιχειρήσεις). Η ίδια παρατήρηση ισχύει για τους κεντρικούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές η διεύθυνση των οποίων λήγει σε «net» και «org» (οι οποίοι έχουν καταλογιστεί στους κεντρικούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές των Ηνωµένων Πολιτειών, ανεξάρτητα από το µέρος στο οποίο βρίσκεται ο κάτοχός τους). 32 Πηγή: Network Wizards. 33 COM(96) 392 τελικό της 30ης Αυγούστου 1996. 9

Ωστόσο, όλο και περισσότερες νέες υπηρεσίες χρησιµοποιούν (ή πρόκειται να χρησιµοποιήσουν) το σύστηµα της «πρόσβασης υπό όρους». Αυτό ισχύει ιδίως στην περίπτωση της ηλεκτρονικής έκδοσης των παραδοσιακών εφηµερίδων 34, της παροχής χρηµατοοικονοµικών πληροφοριών και των «υπηρεσιών σε δέσµη» 35. Η υπό όρους πρόσβαση στις υπηρεσίες αυτές βασίζεται σήµερα στο σύστηµα του ηλεκτρονικού κλειδώµατος, ενώ άλλες υπηρεσίες on-line χρησιµοποιούν την τεχνική της κρυπτογράφησης. Σύµφωνα µε την Andersen Consulting 36, οι ηλεκτρονικές εκδόσεις θα κατέχουν το έτος 2000 µερίδιο από 5 έως 15% στην αγορά, αξίας 8,8 έως 12,4 δισ. ECU. Η ηλεκτρονική έκδοση επιτρέπει τη δηµιουργία νέων πηγών πληροφοριών χαµηλού κόστους και βελτιώνει την πρόσβαση στις ήδη υφιστάµενες: ο µέσος καταναλωτής, για τον οποίο µεγάλος αριθµός εκδόσεων σε χαρτί (όπως οι εγκυκλοπαίδειες και τα ειδικευµένα περιοδικά) είναι ιδιαίτερα ακριβές, αποκτά πρόσβαση σαυτές, στην ηλεκτρονική µορφή τους, έναντι λογικής αµοιβής. Κατά τον ίδιο τρόπο, οι εφαρµογές on-line θα βελτιώσουν την πρόσβαση σε ευρύ φάσµα δεδοµένων, υπό την προϋπόθεση ότι θα έχει εξασφαλιστεί η βιωσιµότητα των δραστηριοτήτων αυτών µέσω ενός συστήµατος πληρωµής ανάλογα µε την κατανάλωση, το οποίο θα στηρίζεται στην πρόσβαση υπό όρους (και µε τη νοµική προστασία του συστήµατος αυτού): η ελεύθερη πρόσβαση δεν συµβιβάζεται µε το ύψος των απαιτούµενων επενδύσεων για τη δηµιουργία µιας βάσης δεδοµένων. Σε συνδυασµό µε την ηλεκτρονική έκδοση 37, η πρόσβαση on-line στις βάσεις δεδοµένων αποτελεί µία από τις πλέον ενδιαφέρουσες εφαρµογές της επανάστασης της κοινωνίας των πληροφοριών: σύµφωνα µε µελέτη που διεξήχθη πρόσφατα 38, «µεγάλος αριθµός υπηρεσιών επαγγελµατικών πληροφοριών, στις οποίες είχαν πρόσβαση επί σειρά ετών µόνο οι επαγγελµατίες µε φουσκωτά πορτοφόλια, θα διατίθενται µέσω διαλογικών υπηρεσιών σε µεγαλύτερο αριθµό καταναλωτών» 39. Μία από τις βραχυπρόθεσµες εξελίξεις θα είναι και η παροχή on line υπηρεσιών µουσικής κατεπιλογή: η διεθνής 34 Τον Φεβρουάριο 1997, ο αριθµός των εφηµερίδων on-line που ήταν διαθέσιµες στο World Wide Web ήταν 1.553 (από τις οποίες 327 στην Ευρώπη και 880 στις Ηνωµένες Πολιτείες). 35 Για παράδειγµα, το Amerca on-line (AOL) αριθµούσε τον Φεβρουάριο 1997 8 εκατοµµύρια συνδροµητές. 36 Strategic Developments for the European Publishing Industry towards the Year 2000 : µελέτη που διεξήχθη για λογαριασµό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, 1996 37 Η ηλεκτρονική µορφή των εφηµερίδων προϋποθέτει τη δηµιουργία ορισµένων δεσµών (υπερκείµενο) κάθε ένας από τους οποίους επιτρέπει στους καταναλωτές να έχουν πρόσβαση στα αρχεία του εκδότη ή σε άλλες συναφείς εκδόσεις. 38 Farncombe Technology The impact of new signal protection methods on interactive services business strategies : µελέτη που εκπονήθηκε για λογαριασµό της Ευρωπαϊκή Επιτροπή 1996. 39 Για παράδειγµα, ορισµένες οικονοµικές εφηµερίδες προσφέρουν on-line (στους συνδροµητές τους) µία «προσωπική εφηµερίδα» η οποία περιλαµβάνει µία σελίδα µε πληροφορίες και οικονοµικά στοιχεία προσαρµοσµένα στις ανάγκες κάθε πελάτη καθώς και πρόσβαση στις εκθέσεις επιχειρήσεων και γραφική παράσταση της εξέλιξης των τιµών των µετοχών, επίσης προσαρµοσµένα στις ανάγκες κάθε πελάτη. 10

φωνογραφική βιοµηχανία 40 υπολόγισε πρόσφατα σε «2 εκατ. δολάρια τον δυνητικό κύκλο εργασιών της ηλεκτρονικής παράδοσης µουσικών ηχογραφήσεων». Αργότερα, αναµένεται ότι η πρόσβαση στις υπηρεσίες βίντεο κατόπιν επιλογής θα γίνεται τόσο από τους τηλεοπτικούς δέκτες όσο και από τις οθόνες των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε διάκριση µεταξύ των µέσων µετάδοσης (ή των τερµατικών λήψης) θα είναι αντίθετη µε την αρχή της ισότιµης µεταχείρισης και ενδέχεται να προκαλεί στρεβλώσεις του ανταγωνισµού. ΙΙ. Η ανάγκη θέσπισης κοινοτικής νοµοθεσίας ΙΙ.Α. Μία αγορά εκτεθειµένη στην πειρατεία Οι προαναφερθείσες νέες δραστηριότητες (και τα αποτέλεσµά τους από την άποψη της δηµιουργίας θέσεων απασχόλησης στη βιοµηχανία των µέσων µαζικής ενηµέρωσης) θα εξαρτηθούν τόσο από την ύπαρξη τεχνικών πρόσβασης υπό όρους όσο και τη νοµική προστασία τους. εδοµένου ότι οι υπηρεσίες αυτές έχουν υψηλό κόστος, η βιωσιµότητά τους εξαρτάται από τις τεχνικές πρόσβασης υπό όρους ελλείψει ικανοποιητικής έννοµης προστασίας από την πειρατεία, οι δυνητικοί εκδότες διστάζουν να εκθέσουν τα προϊόντα τους σε µία «µη προστατευόµενη» πρόσβαση. Πράγµατι, η αγορά υπηρεσιών πρόσβασης υπό όρους γνωρίζει ταχεία ανάπτυξη χάρη στην ψηφιακή τεχνολογία, αλλά η ανάπτυξη αυτή συµβαδίζει µε την επίσης ταχεία ανάπτυξη της «πειρατείας», η οποία µπορεί να αποτελέσει πραγµατική απειλή: «η πειρατεία είναι µία παράλληλη δραστηριότητα η οποία γνωρίζει µεγάλη άνθηση και συνίσταται στην παραγωγή και εµπορία συσκευών που επιτρέπουν την αθέµιτη πρόσβαση στις υπηρεσίες αυτές χωρίς την έγκριση του παρέχοντος. Ειδικευµένες «εκδόσεις» και µεγάλος αριθµός θέσεων στο Internet χρησιµοποιούνται σήµερα για την εµπορία των συσκευών αυτών και έχει επίσης αναπτυχθεί µία αγορά «εξυπηρέτησης µετά την πώληση» (για τη συντήρησή τους). Η πειρατεία αυτή έχει τις ακόλουθες συνέπειες: απώλεια εσόδων από τις συνδροµές για τον φορέα παροχής υπηρεσιών: υπολογίζεται ότι το 1996 το άµεσο κόστος της πειρατείας ανήλθε σε 240 εκατ. ECU για τους φορείς εκµετάλλευσης συνδροµητικής τηλεόρασης 41 (το έµµεσο κόστος που συνεπάγεται η ανάγκη αντικατάστασης του παραβιασθέντος συστήµατος δεν περιλαµβάνεται στον αριθµό αυτό) χρηµατοοικονοµική ζηµία για τον παρέχοντα την πρόσβαση υπό όρους, ο οποίος µπορεί να επιβαρυνθεί µε πρόσθετες δαπάνες δεδοµένου ότι είναι υποχρεωµένος να αντικαταστήσει τα συστήµατα που εξασφαλίζουν την πρόσβαση υπό όρους, και τα δυνητικά έσοδα του οποίου επηρεάζονται σε περίπτωση αθέµιτης πρόσβασης στις προστατευόµενες υπηρεσίες οικονοµική ζηµία για τον φορέα παροχής περιεχοµένου: δεδοµένου ότι τα τέλη που καταβάλλονται στους κατόχους δικαιωµάτων λαµβάνουν κατά κανόνα υπόψη τους τη 40 Όπως ανακοίνωσε το Reuters στις 2 εκεµβρίου 1996. 41 Πηγή: AEPOC (Association Europeénne pour la Protection des Oeuvres et services Cryptés). 11

δυνητική ακροαµατικότητα, η παράνοµη λήψη αποστερεί τους κατόχους των δικαιωµάτων αυτών από το εισόδηµα που θα είχαν από τις συνδροµές υψηλότερες τιµές για τον καταναλωτή: ο φορέας παροχής υπηρεσιών θα επιδιώκει την ανάκτηση των ποσών που έχει απολέσει λόγω της πειρατείας µε την αύξηση της τιµής (ή/και των τιµολογίων εκµίσθωσης) των υπηρεσιών και συσκευών του µικρότερη επιλογή για τον καταναλωτή: η χρησιµοποίηση παράνοµων συσκευών για την εξασφάλιση της πρόσβασης σε προστατευόµενες υπηρεσίες µειώνει την εµπιστοσύνη των καταναλωτών κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι φορείς παροχής προγραµµάτων διστάζουν να επιτρέψουν τη διανοµή των έργων τους µε τη µορφή σηµάτων εκποµπής ή υπηρεσιών on-line 42 πρακτικές εξαπάτησης των καναλωτών: πολλοί καταναλωτές εξαπατώνται όσον αφορά την προέλευση του προϊόντος όταν αγοράζουν µία πειρατική συσκευή και πιστεύουν ότι αγοράζουν εγκεκριµένη συσκευή αν ο φορέας τροποποιήσει το σύστηµα πρόσβασης υπό όρους (π.χ. για λόγους ασφάλειας), ο καταναλωτής δεν µπορεί πλέον να χρησιµοποιεί τη συσκευή που έχει αγοράσει. Για τους λόγους αυτούς, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο το αιτιολογικό της οδηγίας 95/47 της 24ης Οκτωβρίου 1995 43 ένα σηµείο αφιερωµένο στην πειρατεία το οποίο έχει ως εξής: «εκτιµώντας ότι στο πλαίσιο του ψηφιακού περιβάλλοντος του ευρωπαϊκού οπτικοακουστικού τοµέα τα προβλήµατα τηλεοπτικής πειρατείας θα οξυνθούν (...) και ότι καθίσταται όλο και περισσότερο αναγκαία η θέσπιση και η εφαρµογή αποτελεσµατικής νοµοθεσίας εναντίον της πειρατείας σε ευρωπαϊκό επίπεδο». ΙΙ.Β. Μία αγορά που απειλείται από κατακερµατισµό λόγω των κανονιστικών ρυθµίσεων Η παροχή υπηρεσιών βάσει πρόσβασης υπό όρους αναπτύχθηκε προκειµένου να ικανοποιηθεί µία όλο και πιο εξειδικευµένη ζήτηση (πράγµα που δικαιολογεί την καταβολή αντιτίµου για τις υπηρεσίες αυτές από τον τελικό καταναλωτή). Η οικονοµική βιωσιµότητα των υπηρεσιών αυτών προϋποθέτει µία αγορά κάποιου µεγέθους: για την ίδια γεωγραφική περιοχή, µία αγορά εξειδικευµένης υπηρεσίας είναι µικρότερη από µία αγορά µαζικής υπηρεσίας και, συνεπώς, η γεωγραφική αυτή περιοχή ενδέχεται να µην επαρκεί για την εξασφάλιση της βιωσιµότητας της υπηρεσίας «στόχου». Οι υπηρεσίες που εξετάζονται στο πλαίσιο της παρούσας κοινοποίησης συχνά ανταποκρίνονται στη ζήτηση «διεθνικών εξειδικευµένων αγορών» (η ζήτηση στηρίζεται σε άλλους πολιτιστικούς παράγοντες εκτός της ιθαγένειας). Η ανοµοιογένεια που παρατηρείται στο επίπεδο της νοµικής προστασίας κατά της πειρατείας έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη των υπηρεσιών αυτών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στο σηµείο αυτό θα πρέπει να αναφέρουµε ότι: 1. στα περισσότερα κράτη µέλη οι ισχύουσες διατάξεις κατά της πειρατείας καλύπτουν µόνο τις υπηρεσίες ραδιοτηλεοπτικής µετάδοσης 44 42 Βλέπε «Intellectual Property Protection in Cyberspace» (Έγγραφο εργασίας του ΙΤΑΑ), 1996 43 Βλέπε ανωτέρω (υποσηµείωση αριθ. 27). 44 Πράσινο Βιβλίο για τη νοµική προστασία των κρυπτογραφηµένων υπηρεσιών, σ. 25. 12

2. η νοµοθεσία ενός κράτους µέλους εισάγει δυσµενείς διακρίσεις µεταξύ της καλωδιακής και δορυφορικής µετάδοσης µε αποτέλεσµα να στερείται η δορυφορική µετάδοση της νοµικής προστασίας που παρέχεται στην καλωδιακή 3. σε ένα άλλο κράτος µέλος, η νοµική προστασία περιορίζεται στις υπηρεσίες που µεταδίδονται από το εθνικό έδαφος 4. σε αρκετά κράτη µέλη, η πειρατεία τιµωρείται µόνο στο πλαίσιο των γενικών διατάξεων περί «αθέµιτου ανταγωνισµού», οι οποίες εφαρµόζονται µόνο στην περίπτωση στην οποία η αθέµιτη πρακτική επηρεάζει την «εθνική αγορά» (πράγµα που δεν ισχύει αν οι πειρατικοί αποκωδικοποιητές που παράγονται στις χώρες αυτές διοχετεύονται στην αγορά άλλου κράτους µέλους) 5. ο κατάλογος των παράνοµων δραστηριοτήτων (όταν υπάρχει) διαφέρει από το ένα κράτος µέλος στο άλλο (όπως επίσης και ο βαθµός προστασίας) 6. σε ορισµένα κράτη µέλη δεν υπάρχουν νοµοθετικές διατάξεις σχετικά µε την επιβολή κυρώσεων για την αθέµιτη λήψη υπηρεσιών που παρέχονται βάσει πρόσβασης υπό όρους. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι η οδηγία για τις «καλωδιακές και δορυφορικές µεταδόσεις» 45, παρόλο που περιέχει διατάξεις σχετικά µε τις δορυφορικές µεταδόσεις και τις καλωδιακές αναµεταδόσεις προστατευόµενων έργων, δεν συνδράµει τους φορείς εκµετάλλευσης στον αγώνα τους κατά της παράνοµης λήψης. Αυτό οφείλεται στο ότι η λήψη δεν αποτελεί «πράξη» που εµπίπτει στις διατάξεις περί διανοητικής ιδιοκτησίας, οι οποίες καλύπτουν κατά παράδοση τη µετάδοση και όχι τη λήψη 46. ΙΙ.Γ. Εµπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών και των εµπορευµάτων Ο κατακερµατισµός λόγω των κανονιστικών ρυθµίσεων µπορεί να οδηγήσει στη δηµιουργία εµποδίων στην ελεύθερη κυκλοφορία των εµπορευµάτων και των υπηρεσιών και να δηµιουργήσει προβλήµατα στην εύρυθµη λειτουργία της ενιαίας αγοράς. Για τους σκοπούς της νοµικής προστασίας έναντι της παράνοµης λήψης, οι νοµοθετικές διατάξεις που εισάγουν διακρίσεις βάσει της προέλευσης της υπηρεσίας 47 είναι ασυµβίβαστες µε τις αρχές της Συνθήκης και θα πρέπει να καταργηθούν. Άλλες διατάξεις εισάγουν διακρίσεις βάσει των τρόπων µετάδοσης, π.χ. προστατεύονται οι ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες που µεταδίδονται µέσω ερτζιανών ή µέσω καλωδιακού δικτύου έναντι της παράνοµης λήψης, ενώ οι δορυφορικές υπηρεσίες (σχεδόν όλες προέλευσης άλλων κρατών) δεν τυγχάνουν ανάλογης προστασίας 48. Οι διατάξεις αυτές δεν φαίνονται δικαιολογηµένες υπό το φως της νοµολογίας του ΕΚ. Πράγµατι, τα µέτρα που εισάγουν διακρίσεις στον τοµέα της παροχής υπηρεσιών συµβιβάζονται µε το κοινοτικό δίκαιο µόνο αν έχουν ληφθεί βάσει διάταξης που θεσπίζει ρητώς παρέκκλιση, όπως το άρθρο 56 της Συνθήκης, στο οποίο γίνεται επίκληση λόγων δηµόσιας τάξης, δηµόσιας ασφάλειας και δηµόσιας υγείας. Στη συγκεκριµένη περίπτωση, φαίνεται ότι κανένας από τους λόγους αυτούς δεν µπορεί να δικαιολογήσει διακρίσεις του είδους αυτού 49. 45 Οδηγία 93/83/ΕΟΚ. 46 Πράσινο Βιβλίο για τη νοµική προστασία των κρυπτογραφηµένων υπηρεσιών, σ. 23. 47 Βλέπε κεφάλαιο ΙΙ.Β σηµείο 3. 48 Βλέπε κεφάλαιο ΙΙ.Β σηµείο 2. 49 Πράσινο Βιβλίο, σελίδα 32. 13

Τα εµπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των εµπορευµάτων και υπηρεσιών µπορούν επίσης να οφείλονται στην έλλειψη νοµικής προστασίας σε ορισµένα κράτη µέλη λήψης. Στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων επιβεβαιώθηκε ότι οι φορείς εκµετάλλευσης θεωρούν ότι η νοµική προστασία έναντι της παράνοµης λήψης αποτελεί σηµαντικό παράγοντα της εµπορικής στρατηγικής τους. Η έλλειψη προστασίας του είδους αυτού σε ορισµένα κράτη µέλη (και τα κενά στη νοµική προστασία όσον αφορά τη διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών) καθιστά την εσωτερική αγορά λιγότερο ελκυστική απόσο θα µπορούσε να είναι. Οι διαπραγµατεύσεις µε τους φορείς παροχής περιεχοµένου γίνονται περισσότερο δύσκολες λόγω της έλλειψης ισοδύναµου επιπέδου προστασίας σε κάθε κράτος µέλος στο οποίο είναι δυνατή η λήψη. Ως εκ τούτου, είναι δυσκολότερο για τους φορείς παροχής πρόσβασης να εξασφαλίσουν δικαιώµατα σε λογική τιµή, πράγµα που επηρεάζει αρνητικά τις διασυνοριακές τους δραστηριότητες. Η ανοµοιογένεια όσον αφορά τις εθνικές ρυθµίσεις µπορεί να δηµιουργήσει επίσης εµπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των εµπορευµάτων. Ορισµένα από τα εµπόδια αυτά είναι ασυµβίβαστα µε το κοινοτικό δίκαιο και πρέπει να καταργηθούν άλλα µπορεί να δικαιολογούνται 50 από στόχους γενικού συµφέροντος όπως η προστασία των καταναλωτών (έναντι της απάτης) και των δικαιωµάτων πνευµατικής και βιοµηχανικής ιδιοκτησίας (από την πειρατεία). Η θέσπιση κοινοτικού κειµένου µε δεσµευτική νοµική ισχύ για την εξασφάλιση ισοδύναµου επιπέδου προστασίας είναι απαραίτητη για την άρση των εµποδίων που έχουν επισηµανθεί και την ολοκλήρωση του κανονιστικού πλαισίου για τις υπηρεσίες πρόσβασης υπό όρους στην εσωτερική αγορά. Για λόγους αναλογικότητας, η Επιτροπή κρίνει ότι η πρωτοβουλία της πρέπει να λάβει τη µορφή οδηγίας: µε την οδηγία τα κράτη µέλη θα είναι ελεύθερα να επιλέξουν τα µέσα για την επίτευξη των επιδιωκόµενων στόχων. Η πρόταση οδηγίας δεν καλύπτει την παράκαµψη των πληροφοριών σχετικά µε τη διαχείριση των δικαιωµάτων 51 ούτε την εξουδετέρωση των τεχνικών µέσων που χρησιµοποιούν οι δηµιουργοί στο πλαίσιο της άσκησης των δικαιωµάτων τους 52. Τα θέµατα αυτά εξετάστηκαν από την Επιτροπή στο Πράσινο Βιβλίο της για την πνευµατική ιδιοκτησία και τα συγγενικά δικαιώµατα στην κοινωνία των πληροφοριών και θα αποτελέσουν το αντικείµενο λήψης ειδικών µέτρων, όπως ανήγγειλε η Επιτροπή στην ανακοίνωσή της της 20ης Νοεµβρίου 1996 53. Η πρόταση οδηγίας δεν καλύπτει επίσης το θέµα των δικαιωµάτων βιοµηχανικής ιδιοκτησίας επί των αποκωδικοποιητών, διότι τα δικαιώµατα αυτά αποτελούν το αντικείµενο ειδικού νοµοθετικού κειµένου. 50 Όταν σέβονται την αρχή της αναλογικότητας. 51 Όπως ορίζονται στο άρθρο 12 της συνθήκης του ΠΟ Ι του 1996 για τα δικαιώµατα πνευµατικής ιδιοκτησίας. 52 Άρθρο 11 της προαναφερθείσας συµφωνίας. 53 COM(96) 568 τελικό: «ενέργειες µε βάση το Πράσινο Βιβλίο για την πνευµατική ιδιοκτησία και τα συγγενικά δικαιώµατα στην κοινωνία των πληροφοριών». 14

Η χρησιµοποίηση της κρυπτογράφησης για άλλους λόγους εκτός της εξασφάλισης της καταβολής του αντιτίµου µίας υπηρεσίας δεν εµπίπτει στο πεδίο εφαρµογής της παρούσας πρότασης οδηγίας: όταν οι λόγοι αυτοί συνδέονται µε την εξασφάλιση της ακεραιότητας ή/και του απορρήτου των δεδοµένων και των επικοινωνιών, τότε τίθενται διάφορα θέµατα γενικού συµφέροντος (ασφάλεια των εµπορικών συναλλαγών 54 και προστασία του θεµελιώδους δικαιώµατος στον ιδιωτικό βίο και ιδίως του απορρήτου των επικοινωνιών). Η εφαρµογή της οδηγίας δεν πρόκειται να θίξει τους ενδεχόµενους περιορισµούς στη χρησιµοποίηση των τεχνικών και του υλικού κρυπτογράφησης 55. 54 Για παράδειγµα: οι ψηφιακές υπογραφές θα εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας µόνο αν χρησιµοποιούνται ως «συνθηµατικό» για µια υπηρεσία πρόσβασης υπό όρους 55 Στις 27 Μαρτίου 1997, το συµβούλιο του ΟΟΣΑ εξέδωσε σύσταση σχετικά µε τις «κατευθυντήριες γραµµές που διέπουν την πολιτική κρυπτογράφησης». «Αναγνωρίζοντας ότι η κρυπτογράφηση έχει διάφορες εφαρµογές (...) και ότι κάθε µία από αυτές θέτει διαφορετικά προβλήµατα», το Συµβούλιο τόνισε ότι «η αποτυχία της χρησιµοποίησης µεθόδων κρυπτογράφησης µπορεί να επηρεάσει αρνητικά την προστασία του ιδιωτικού βίου, της πνευµατικής ιδιοκτησίας (...) και τη διεξαγωγή του ηλεκτρονικού εµπορίου». 15

ΙΙΙ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ Άρθρο 1 Παράγραφος (α) Η παράγραφος (α), σε συνδυασµό µε την παράγραφο (β), καθορίζει το πεδίο εφαρµογής της πρότασης οδηγίας. Η οδηγία αυτή καλύπτει τις υπηρεσίες ραδιοτηλεοπτικής µετάδοσης και τις υπηρεσίες της κοινωνίας των πληροφοριών, καθώς και την παροχή πρόσβασης στις προαναφερθείσες υπηρεσίες, στο βαθµό που οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται βάσει µίας τεχνικής πρόσβασης υπό όρους (όπως ορίζεται στην παράγραφο β). Ο ορισµός της «τηλεοπτικής µετάδοσης» είναι ο ίδιος µε τον ορισµό της οδηγίας 89/552/ΕΟΚ. Ο ορισµός της «ραδιοφωνικής µετάδοσης», ο οποίος στηρίζεται στον ορισµό της τηλεοπτικής µετάδοσης, περιλαµβάνει όχι µόνο τα ηχητικά σήµατα αλλά ενδεχοµένως και σήµατα δεδοµένων που χρησιµοποιούν την ίδια δίαυλο. Οι ορισµοί αυτοί δεν περιλαµβάνουν την παροχή υπηρεσιών κατόπιν προσωπικής επιλογής, η οποία εµπίπτει στο πεδίο εφαρµογής του τρίτου εδαφίου («υπηρεσίες της κοινωνίας των πληροφοριών»). Ο ορισµός των «υπηρεσιών της κοινωνίας των πληροφοριών» στηρίζεται στην πρόταση οδηγίας που υπέβαλε η Επιτροπή για την τροποποίηση της οδηγίας 83/189/ΕΟΚ όσον αφορά «την κανονιστική διαφάνεια στην εσωτερική αγορά για τις υπηρεσίες της κοινωνίας των πληροφοριών». Σύµφωνα µε το πρώτο άρθρο της πρότασης αυτής, ο ορισµός καλύπτει «οποιαδήποτε υπηρεσία που παρέχεται µε ηλεκτρονικά µέσα εξ αποστάσεως ή κατόπιν προσωπικής επιλογής ενός αποδέκτη υπηρεσιών». Στις υπηρεσίες αυτές περιλαµβάνονται οι υπηρεσίες βίντεο κατεπιλογή και ηχητικών προγραµµάτων κατεπιλογή (που δεν καλύπτονται από τον ορισµό της ραδιοτηλεοπτικής µετάδοσης) ανεξάρτητα από το τερµατικό που χρησιµοποιείται από τον αποδέκτη της υπηρεσίας (τηλεοπτικός δέκτης, οθόνη ηλεκτρονικού υπολογιστή ή οποιοσδήποτε άλλος εξοπλισµός). Ο έλεγχος της πρόσβασης των δυνητικών τελικών χρηστών στις προαναφερθείσες υπηρεσίες αποτελεί το αντικείµενο ξεχωριστής ενέργειας οποία µπορεί να εκτελείται από τον φορέα παροχής υπηρεσιών (όπως είναι οι οργανισµοί ραδιοτηλεοπτικής µετάδοσης), την οποία όµως αναλαµβάνει όλο και πιο συχνά µία ειδικευµένη επιχείρηση που ενεργεί για λογαριασµό του φορέα παροχής υπηρεσιών. Από την άποψη αυτή, οι σχέσεις που αναπτύσσονται (δεν πρόκειται στο σηµείο αυτό για τις τεχνικές πρόσβασης υπό όρους) είναι παρόµοιες µε αυτές που αναπτύσσονται στο πλαίσιο µιας σειράς δηµοσίων συναυλιών που αποτελούν µία καλλιτεχνική σαιζόν όταν κάθε τελικός καταναλωτής διαθέτει µία πλήρη συνδροµή. Η συνδροµή αυτή είναι µία σύµβαση που συνάπτεται για τη διεξαγωγή των συναυλιών, αλλά όχι µε τα µέλη των διαφόρων ορχηστρών που δίνουν τις συναυλίες βάσει σύµβασης. Η τήρηση των όρων πρόσβασης στην αίθουσα της συναυλίας είναι σχετικά εύκολη (αρκεί να εξακριβώνεται στην είσοδο ότι κάθε εισερχόµενος στην αίθουσα αυτή έχει εισιτήριο). Στην περίπτωση των ραδιοτηλεοπτικών µεταδόσεων, η µόνη αποτελεσµατική τεχνική πρόσβασης υπό όρους συνίσταται στην αδυναµία των τελικών χρηστών να λάβουν κατανοητές 16

πληροφορίες από το µεταδιδόµενο σήµα χωρίς τη χρησιµοποίηση κατάλληλου εξοπλισµού και λογισµικού για την επεξεργασία του. Παράγραφος (β) Οι υπηρεσίες που απαριθµούνται στην παράγραφο α) εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της παρούσας πρότασης οδηγίας εάν και εφόσον η παροχή τους γίνεται µε τη χρησιµοποίηση τεχνικής «πρόσβασης υπό όρους». Σύµφωνα µε την παράγραφο β), αυτό σηµαίνει οποιοδήποτε τεχνικό µέτρο µε το οποίο η πρόσβαση στην υπηρεσία γίνεται µόνον εφόσον υπάρχει προηγούµενη έγκριση, στο βαθµό που η έγκριση αυτή έχει ως στόχο να διασφαλίσει την καταβολή του αντιτίµου της υπηρεσίας αυτής. Αυτό συµβαίνει διότι αντικείµενο της νοµικής προστασίας δεν είναι η τεχνολογία αυτή καθεαυτή, αλλά το νοµικό συµφέρον που εξυπηρετεί η τεχνολογία αυτή (αµοιβή για την παροχή µιας υπηρεσίας): οι τεχνικές του είδους αυτού µπορούν να εξυπηρετήσουν και άλλα συµφέροντα (για παράδειγµα το απόρρητο των προσωπικών επικοινωνιών), τα οποία θα παραµείνουν εκτός του πεδίου εφαρµογής της οδηγίας. Πράγµατι, η πρόσβαση στις υπηρεσίες που απαριθµούνται στην παράγραφο α) παρέχεται σε οποιονδήποτε είναι διατεθειµένος να «καταβάλει το αντίτιµο της εισόδου», και τα τεχνικά µέτρα που αναφέρονται στην παράγραφο β) έχουν ως στόχο να εξασφαλίσουν την καταβολή του αντιτίµου αυτού. Στον τοµέα αυτό, οι διαθέσιµες τεχνολογίες εξελίσσονται µε ταχύ ρυθµό και νέες είναι δυνατόν να εµφανιστούν σύντοµα. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους για τους οποίους ο προτεινόµενος ορισµός δεν αναφέρεται σε µία συγκεκριµένη τεχνολογία, όπως η κρυπτογράφηση, παρόλο που χρησιµοποιείται ευρέως στα ψηφιακά συστήµατα. Παραθέτουµε στη συνέχεια παραδείγµατα τεχνικών πρόσβασης υπό όρους, αν και ο κατάλογος δεν είναι εξαντλητικός: - (ψηφιακή) κρυπτογράφηση και (αναλογική) περίπλεξη σηµάτων εκποµπής - «φάκελοι» κρυπτογράφησης, οι οποίοι περιέχουν µία κρυπτογραφηµένη µορφή εγγράφου (κείµενο, εικόνα, ήχο) καθώς και κανόνες που διέπουν τις δυνατότητες πρόσβασης στο εν λόγω έγγραφο - ηλεκτρονικό κλείδωµα που επιτρέπει στον εκδότη να «κλειδώνει» ένα δεδοµένο περιεχόµενο, κατά τέτοιο τρόπο ώστε η πρόσβαση στην υπηρεσία να υπόκειται σε προηγούµενη έγκριση (για παράδειγµα βάσει συνδροµής). Παράγραφος (γ) Ο ορισµός της «συσκευής για την πρόσβαση υπό όρους» περιλαµβάνει τους αποκωδικοποιητές, τις ενιαίες συσκευές µετατροπής - αποκωδικοποίησης, τις έξυπνες κάρτες και οποιοδήποτε άλλο εξοπλισµό ή λογισµικό το οποίο µόνο του ή σε συνδυασµό µε άλλα µέσα είναι απαραίτητος για τη λήψη της υπηρεσίας σε κατανοητή µορφή (σε αντίθεση µε την κωδικοποιηµένη, µη κατανοητή µορφή). Παράγραφος (δ) Ακόµη και αν οι «παρεπόµενες υπηρεσίες» δεν πληρούν τις απαιτούµενες προϋποθέσεις για τη νοµική προστασία οι οποίες προβλέπονται στα άρθρα 3 και 4, οι υπηρεσίες αυτές καλύπτονται από τις διατάξεις του άρθρου 2, παράγραφος 2. Πράγµατι, η ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς στον τοµέα αυτό προϋποθέτει την ελεύθερη κυκλοφορία των παρεπόµενων αυτών δραστηριοτήτων (εγκατάσταση, συντήρηση, αντικατάσταση και εµπορική επικοινωνία), οι οποίες δεν πρέπει να περιορίζονται, για λόγους που εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της οδηγίας. 17

Οι «εµπορικές επικοινωνίες» καλύπτουν, σύµφωνα µε το Πράσινο Βιβλίο για τις εµπορικές επικοινωνίες στην εσωτερική αγορά - COM(96) 192 της 8ης Μαΐου 1996 - «όλες τις µορφές επικοινωνίας που αποβλέπουν στην προώθηση είτε προϊόντων και υπηρεσιών είτε της εικόνας µιας εταιρείας ή ενός οργανισµού στους τελικούς καταναλωτές ή/και διανοµείς». Παράγραφος (ε) Ο ορισµός των «παράνοµων συσκευών» συνδέεται µε τον κατάλογο των απαγορευµένων δραστηριοτήτων που προβλέπεται στο άρθρο 3: όλες αυτές οι δραστηριότητες αφορούν τη χρησιµοποίηση παράνοµων συσκευών, αλλά η πρόταση οδηγίας δεν προβλέπει κυρώσεις για την κατοχή (για αποκλειστική χρήση) συσκευών του είδους αυτού, δεδοµένου ότι το θέµα αυτό αφήνεται στη διακριτική ευχέρεια των κρατών µελών (σηµείο 15 της αιτιολογικής σκέψης). Παράγραφος (στ) Η έννοια της «της αθέµιτης πρόσβασης» απορρέει από τον ορισµό που δόθηκε στην παράγραφο (β) και πρέπει να ερµηνευθεί σύµφωνα µε την παράγραφο αυτή: η παρούσα πρόταση δεν καλύπτει λοιπόν την άρνηση της έγκρισης για άλλους λόγους εκτός της καταβολής του αντιτίµου για την παροχή της υπηρεσίας. Η πρόταση οδηγίας δεν προβλέπει κυρώσεις για την αθέµιτη πρόσβαση, αλλά για τις εµπορικές δραστηριότητες που την καθιστούν δυνατή (άρθρο 3). Παράγραφος (ζ) Ο ορισµός αυτός περιγράφει τον τοµέα που αποτελεί το αντικείµενο προσέγγισης των νοµοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών µελών. Η προσέγγιση αυτή αφορά τη νοµική προστασία των υπηρεσιών έναντι της αθέµιτης πρόσβασης η οποία ορίζεται στην παράγραφο στ) ως «η πρόσβαση σε µία προστατευόµενη υπηρεσία χωρίς την έγκριση του παρέχοντος την υπηρεσία αυτή». Ως εκ τούτου, τα δικαιώµατα πνευµατικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώµατα δεν εµπίπτουν στον τοµέα που καλύπτει η οδηγία: το προστατευόµενο συµφέρον από τα προτεινόµενα µέτρα είναι η αµοιβή των φορέων παροχής υπηρεσιών. Ακόµη και αν, οι κάτοχοι των δικαιωµάτων θα επωφεληθούν αναµφισβήτητα από τα µέτρα αυτά, από οικονοµική άποψη πρόκειται για ένα έµµεσο αποτέλεσµα, και τα συµφέροντά τους παραµένουν διαφορετικά. Ο ίδιος συλλογισµός ισχύει για το θέµα των δικαιωµάτων βιοµηχανικής ιδιοκτησίας επί των συσκευών πρόσβασης υπό όρους. Άρθρο 2 Το άρθρο αυτό αποβλέπει στη διασφάλιση της ελεύθερης κυκλοφορίας των προστατευόµενων υπηρεσιών, των παρεπόµενων υπηρεσιών και των συσκευών πρόσβασης υπό όρους. Προκειµένου να εξασφαλιστεί το ισοδύναµο επίπεδο προστασίας που απαιτείται για την ελεύθερη αυτή κυκλοφορία, η παράγραφος 1 υποχρεώνει τα κράτη µέλη να λάβουν τα µέτρα το αντικείµενο των οποίων ορίζεται στα άρθρα 3 και 4. Για να εκπληρώσουν την υποχρέωση αυτή, ορισµένα κράτη µέλη θα πρέπει να προσαρµόσουν τη νοµοθεσία τους ώστε να είναι σύµφωνη µε τους ορισµούς που δίνονται στο άρθρο 1. Για παράδειγµα, αν η υφιστάµενη νοµοθεσία καλύπτει µόνο τις υπηρεσίες ραδιοτηλεοπτικής µετάδοσης, θα πρέπει να τροποποιηθεί ώστε να καλύπτει όλες τις υπηρεσίες που ορίζονται στο άρθρο 1 σηµείο α) η διάκριση η οποία συνίσταται 18

στον περιορισµό της νοµικής προστασίας στις υπηρεσίες που µεταδίδονται από το εθνικό έδαφος, πρέπει να καταργηθεί. Το ίδιο ισχύει για κάθε νοµοθετική διάταξη που εισάγει διακρίσεις µεταξύ των µέσων µετάδοσης (π.χ. µεταξύ καλωδιακού δικτύου και δορυφόρου) ή µεταξύ των τερµατικών εξοπλισµών (για παράδειγµα µεταξύ τηλεοπτικών δεκτών και ηλεκτρονικών υπολογιστών). Πράγµατι, µεγάλος αριθµός υπηρεσιών στην Ευρώπη µεταδίδονται ταυτόχρονα µέσω δορυφόρου, µέσω καλωδιακού δικτύου ή/και µέσω επίγειων σταθµών και οι ψηφιακές υπηρεσίες θα χρησιµοποιήσουν, στο εγγύς µέλλον, µία ολοκληρωµένη πλατφόρµα καλωδιακών συνδέσεων, δορυφορικούς δέκτες και αποκωδικοποιητές, τηλεφωνικές γραµµές κλπ. H παράγραφος 2 αποτελεί την άµεση εφαρµογή των αρχών που διέπουν την εσωτερική αγορά: από τη στιγµή που θεσπίζονται διατάξεις για την εναρµόνιση της νοµοθεσίας σένα τοµέα, δεν δικαιολογείται πλέον ο περιορισµός της ελεύθερης κυκλοφορίας εµπορευµάτων και υπηρεσιών. Με εξαίρεση τα µέτρα που προβλέπονται στην παράγραφο 1, τα κράτη µέλη δεν θα περιορίζουν την ελεύθερη κυκλοφορία των εµπορευµάτων και υπηρεσιών που καλύπτονται από την οδηγία αυτή, για λόγους που συνδέονται µε τη νοµική προστασία έναντι των παράνοµων δραστηριοτήτων που αναφέρονται στο άρθρο 3. Άρθρο 3 Ο κατάλογος των απαγορευµένων δραστηριοτήτων στηρίζεται κατά κύριο λόγο στην Αρχή Ι της σύστασης R (91) 14 του Συµβουλίου της Ευρώπης. Η σύσταση αυτή κάνει σαφή διάκριση µεταξύ της κατοχής για εµπορικούς λόγους και της κατοχής για αποκλειστική χρήση: η πρώτη είναι παράνοµη ενώ η δεύτερη όχι. Επιπλέον, σε ορισµένα κράτη µέλη η νοµική προστασία των κωδικοποιηµένων υπηρεσιών εξασφαλίζεται από τις γενικές διατάξεις περί «αθέµιτου ανταγωνισµού», οι οποίες καλύπτουν µόνο τις εµπορικές δραστηριότητες: η νοµοθεσία για τον αθέµιτο ανταγωνισµό καλύπτει µόνο τις δραστηριότητες που διεξάγονται στο πλαίσιο εµπορικών συναλλαγών. Λαµβανοµένης υπόψη της αρχής της αναλογικότητας η οποία αναφέρεται στο άρθρο 3Β της συνθήκης ΕΚ και σύµφωνα µε την οποία η δράση της Κοινότητας δεν πρέπει να υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του επιδιωκόµενου στόχου, η πρόταση οδηγίας ακολουθεί στο σηµείο αυτό τη σύσταση του Συµβουλίου της Ευρώπης. Όσον αφορά το σηµείο β), η οδηγία προχωρεί περισσότερο από τη σύσταση, αλλά εµπνέεται από την ίδια αρχή: την επιβολή κυρώσεων στις εµπορικές δραστηριότητες που προωθούν την αθέµιτη λήψη και όχι την αθέµιτη λήψη αυτή καθαυτή. Το άρθρο 3 α) προβλέπει τον περιορισµό, µεταξύ άλλων, της εισαγωγής παράνοµων συσκευών για εµπορικούς σκοπούς. Οποιοσδήποτε περιορισµός των εισαγωγών από τρίτες χώρες πρέπει να είναι σύµφωνος µε τις υποχρεώσεις που προβλέπονται στις σχετικές διατάξεις της συµφωνίας ΠΟΕ. εδοµένου ότι το µέτρο αυτό θα εφαρµόζεται αδιακρίτως στα ευρωπαϊκά προϊόντα και τα προϊόντα τρίτων χωρών, και ότι ανταποκρίνεται στον στόχο του ελέγχου των παραπλανητικών πρακτικών, το µέτρο αυτό θα είναι σύµφωνο µε τις διατάξεις της συµφωνίας ΠΟΕ. Οι όροι που εκτίθενται στο άρθρο 4 διασαφηνίζουν την έννοια «κατάλληλες» κυρώσεις και µέτρα αποκατάστασης. Παράγραφος 1 Άρθρο 4 19

Για να είναι αποτελεσµατική, κάθε νοµική διάταξη πρέπει να συνοδεύεται από τις κατάλληλες κυρώσεις. Όσον αφορά το κοινοτικό δίκαιο, η αρχή αυτή εντάσσεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά µε τον ρόλο των κυρώσεων στην εφαρµογή της κοινοτικής νοµοθεσίας (COM(95) 162). Ωστόσο, αυτό δεν σηµαίνει ότι είναι απαραίτητη η εναρµόνιση των κυρώσεων. Η παράγραφος 1 του άρθρου 4 περιλαµβάνει µία σειρά κριτηρίων για την επίτευξη του επιδιωκόµενου στόχου, αφήνοντας όµως αρκετό περιθώριο ευελιξίας στα κράτη µέλη. Επιπλέον, χρήσιµα στοιχεία περιέχει η συµφωνία TRIPS, στο µέρος που αφορά την επιβολή των δικαιωµάτων πνευµατικής ιδιωκτησίας, στο οποίο προβλέπεται µία πλήρης σειρά µέτρων για την καταπολέµηση της πειρατείας. Παράγραφος 2 Η παράγραφος αυτή αναφέρει το σύνολο των µέτρων αποκατάστασης του αστικού δικαίου που προβλέπονται συνήθως στα περισσότερα κράτη µέλη όσον αφορά τις εν λόγω δραστηριότητες και τα οποία µπορούν να επικληθούν από έναν ή περισσότερους φορείς παροχής υπηρεσιών. Το άρθρο 44 της συµφωνίας TRIPS προβλέπει προσωρινά µέτρα και το άρθρο 45 της ίδιας συµφωνίας περιέχει διατάξεις όσον αφορά τις αποζηµιώσεις. Επιπλέον, η κατάσχεση του παράνοµου υλικού προβλέπεται στο άρθρο 46 της συµφωνίας TRIPS καθώς και στο άρθρο 7 της οδηγίας 91/250/ΕΟΚ η οποία επιτρέπει στις αρµόδιες αρχές να κατάσχουν τα παράνοµα αντίγραφα λογισµικού. Άρθρα 5, 6 και 7 Τα άρθρα αυτά περιλαµβάνουν γενικές διατάξεις 20

IV. Σχέδιο πρότασης οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου για τη νοµική προστασία των υπηρεσιών που βασίζονται, ή συνίστανται, στην παροχή πρόσβασης υπό όρους ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ Έχοντας υπόψη: ΕΝΩΣΗΣ, τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και ιδίως τα άρθρα 57, παράγραφος 2, 66 και 100Α, την πρόταση της Επιτροπής 1, τη γνώµη της Οικονοµικής και Κοινωνικής Επιτροπής 2, αποφασίζοντας µε τη διαδικασία του άρθρου 189Β της Συνθήκης 3, Εκτιµώντας: ότι οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, όπως αναφέρονται στη Συνθήκη, συνίστανται στη διαρκώς στενότερη ένωση των λαών της Ευρώπης και στη διασφάλιση της οικονοµικής και κοινωνικής προόδου µε την κατάργηση των φραγµών που τους χωρίζουν ότι η διασυνοριακή παροχή των υπηρεσιών ραδιοτηλεοπτικής µετάδοσης και των υπηρεσιών της κοινωνίας των πολιτών µπορούν να συµβάλουν σηµαντικά στην επίτευξη των στόχων αυτών ότι η Συνθήκη προβλέπει την ελεύθερη κυκλοφορία όλων των υπηρεσιών που παρέχονται µε την καταβολή αντιτίµου 1 ΕΕ αριθ....... 2 ΕΕ αριθ....... 3 Γνωµοδότηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της..., κοινή θέση του Συµβουλίου της... 21

ότι το δικαίωµα αυτό, το οποίο εφαρµόζεται στις υπηρεσίες ραδιοτηλεοπτικής µετάδοσης και στις υπηρεσίες της κοινωνίας των πληροφοριών, αποτελεί επίσης την εφαρµογή στο κοινοτικό δίκαιο µιας γενικότερης αρχής, της ελευθερίας έκφρασης όπως προβλέπεται στο άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύµβασης για την Προστασία των Ανθρωπίνων ικαιωµάτων και Θεµελιωδών Ελευθεριών ότι η Επιτροπή προέβη σε ευρεία διαβούλευση βάσει του Πράσινου Βιβλίου «Νοµική προστασία των κρυπτογραφηµένων υπηρεσιών στην εσωτερική αγορά» 4 ότι τα αποτελέσµατα της διαβούλευσης αυτής επιβεβαίωσαν την ανάγκη θέσπισης κοινοτικής νοµικής πράξης που θα διασφαλίζει τη νοµική προστασία όλων των υπηρεσιών η αµοιβή των οποίων εξαρτάται από την παροχή πρόσβασης υπό όρους ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο ψήφισµά του της 13ης Μαΐου 1997 σχετικά µε το Πράσινο Βιβλίο κάλεσε την Επιτροπή να υποβάλει πρόταση οδηγίας που θα καλύπτει όλες τις υπηρεσίες για τις οποίες η κωδικοποίηση χρησιµοποιείται προκειµένου να εξασφαλιστεί η αµοιβή και συµφώνησε ότι στις πληροφορίες αυτές πρέπει να περιλαµβάνονται οι πληροφορίες της κοινωνίας των πληροφοριών, οι οποίες παρέχονται εξ αποστάσεως µε ηλεκτρονικά µέσα και κατόπιν επιλογής του αποδέκτη της υπηρεσίας, καθώς και οι υπηρεσίες ραδιοτηλεοπτικής µετάδοσης ότι οι δυνατότητες που προσφέρουν οι ψηφιακές τεχνολογίες επιτρέπουν να εξασφαλιστεί µεγαλύτερη επιλογή των καταναλωτών και συµβάλλουν στην προώθηση της πολιτιστικής πολυφωνίας, µε την ανάπτυξη ενός ακόµη µεγαλύτερου φάσµατος υπηρεσιών κατά την έννοια των άρθρων 59 και 60 της Συνθήκης ότι η βιωσιµότητα των υπηρεσιών αυτών θα εξαρτάται συχνά από τη χρησιµοποίηση τεχνικών πρόσβασης υπό όρους προκειµένου να διασφαλιστεί η καταβολή του αντιτίµου στον φορέα παροχής των υπηρεσιών ότι η Επιτροπή αναγνώρισε τη σηµασία του θέµατος αυτού στην ανακοίνωσή της «Μία ευρωπαϊκή πρωτοβουλία στο ηλεκτρονικό εµπόριο» 5, και ανήγγειλε την υποβολή πρότασης οδηγίας για την εξασφάλιση ισοδύναµου επιπέδου προστασίας στους φορείς παροχής των υπηρεσιών σε ολόκληρη την Ευρώπη 4 COM(96) 76 τελικό της 6ης Μαρτίου 1996. 5 COM(97) 157 τελικό της 16ης Απριλίου 1997. 22