ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Π Α Ι Α Γ Ω Γ Ι Κ Ο Τ Μ Η Μ Α Η Μ Ο Τ Ι Κ Η Σ Ε Κ Π Α Ι Ε Υ Σ Η Σ Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Ο Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Π Λ Η Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Η Σ Τ Η Ν Ε Κ Π Α Ι Ε Υ Σ Η Ι ΑΣΚΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ Προηγµένες Μαθησιακές Τεχνολογίες ιαδικτύου και Εκπαίδευση από Απόσταση ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΩ ΙΚΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ Καθηγητής: Αναστασιάδης Παναγιώτης Μέλη Οµάδας Εκπόνησης Εργασίας Όνοµα: Μαριάννα Επώνυµο: Ιωάννου Αναστασία Μεγρέµη ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2005 1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ. σελ. 2 Ι ΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ σελ.7 ΦΟΡΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1 σελ.8 ΦΟΡΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 2 Η Επανάσταση εξαπλώνεται» (βιβλίο Ιστορίας Στ ηµοτικού) ΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η σελ.13 σελ.17 ΦΟΡΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 3 (Ανθολόγιο, Ε και ΣΤ ηµοτικού, «Με λογισµό και µ όνειρο») ΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2 η σελ.20 σελ.25 ΦΟΡΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 4 σελ.29 ΦΟΡΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 5 σελ.34 2
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μέσα στα πλαίσια του προγράµµατος εξ αποστάσεως εκπαίδευσης µέσω τηλεδιάσκεψης, «Ο ΥΣΣΕΑΣ 2005», τα σχολεία που θα συνεργαστούν είναι το ηµοτικό Σχολείο Σπετσών και το ηµοτικό Σχολείο Ναυπλίου. Στο πρόγραµµα λαµβάνουν µέρος η Στ τάξη από τα δύο σχολεία, αποτελούµενη η καθεµία από 20 µαθητές. Σκοπός του προγράµµατος είναι η ουσιαστικότερη γνωριµία των µαθητών µε την Ελλάδα µέσα από την ιστορία και τον πολιτισµό της. Για το λόγο αυτό επιλέχθηκε, από το αναλυτικό πρόγραµµα της Στ τάξης δηµοτικού, η ενότητα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και συγκεκριµένα το θέµα της Ναυµαχίας των Σπετσών και οι επιπτώσεις της στην εξάπλωση της επανάστασης. Ο λόγος που επιλέχθηκε το θέµα της Ναυµαχίας των Σπετσών ως αντικείµενο τηλεδιασκέψεων, είναι η άµεση σχέση του γεγονότος µε τις δύο περιοχές όπου ζουν οι µαθητές. Πρόκειται για ένα ιστορικό γεγονός που έπαιξε σηµαντικότατο ρόλο στην εξέλιξη της Ελληνικής Επανάστασης αλλά κυρίως συνετέλεσε στη διάσωση του Ναυπλίου αφού απέτρεψε τη πορεία των Τούρκων προς αυτό και τη τελική καταστροφή του. Οι δασκάλες των δύο σχολείων θέλησαν, µέσα από τα µαθήµατα, τις δραστηριότητες, τις διερευνητικές εργασίες, τα οµαδικά παιχνίδια και γενικότερα την αδελφοποίηση των µαθητών των δύο σχολείων, να κατανοήσουν τα παιδιά το σηµαντικό αυτό ιστορικό γεγονός αλλά και να τονίσουν τη συµβολή του στις σχέσεις των δύο περιοχών (Σπέτσες Ναύπλιο). Το συγκεκριµένο ιστορικό γεγονός προσεγγίζεται διαθεµατικά, µέσα από την Ιστορία («Η Επανάσταση εξαπλώνεται», βιβλίο Ιστορίας Στ ηµοτικού, σελ. 97-103), τη Λογοτεχνία (Ανθολόγιο, Ε και ΣΤ ηµοτικού, «Με λογισµό και µ όνειρο», σελ, 198 201) αλλά και µέσα από τη Γεωγραφία, τη Τέχνη και από σύγχρονα πολιτιστικά γεγονότα που αναφέρονται στην ιστορική αυτή στιγµή, όπως οι εκδηλώσεις της Αρµάτας που γίνονται κάθε χρόνο το Σεπτέµβριο στις Σπέτσες. 3
Οι τηλεδιασκέψεις που θα πραγµατοποιηθούν είναι πέντε (5) και κατανέµονται στις εξής τρεις φάσεις: Α φάση : Τηλεδιδασκαλία (1 η τηλεδιάσκεψη) Β φάση : Εικονική Τάξη (2 η και 3 η τηλεδιάσκεψη) Γ φάση : Τηλεσυνεργασία (4 η και 5 η τηλεδιάσκεψη) Στόχος της εφαρµογής της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στα δύο σχολεία (Σπέτσες Ναύπλιο) είναι να προαχθεί η χρήση των Τ. Π. Ε. στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η παρουσίαση των µαθηµάτων από απόσταση πραγµατοποιείται αφενός για να βελτιώσει η δασκάλα τις τεχνικές διδασκαλίας της παρακολουθώντας την δασκάλα της αποµακρυσµένης τάξης να διδάσκει το ίδιο µάθηµα µε αυτή, για συνεργασία µεταξύ τους και κυρίως για συνεργασία των σχολείων µεταξύ τους. Αφετέρου, οι µαθητές των σχολείων από τις δύο διαφορετικές περιοχές, µπορούν να παρακολουθήσουν µαζί το ίδιο µάθηµα, να συµµετέχουν σε κοινές οµαδικές εργασίες και να συνεργάζονται µέσω ανταλλαγής απόψεων σε real time κατά την ώρα του µαθήµατος. Εν κατακλείδι, η εξοικείωση των µαθητών των Σπετσών και του Ναυπλίου µε τις νέες τεχνολογίες και η δηµιουργία σχέσεων συνεργασίας και πιο δηµιουργικής επικοινωνίας µεταξύ των δύο σχολείών είναι ο κυριότερος σκοπός εφαρµογής του προγράµµατος αυτού. Η ανάπτυξη του προγράµµατος των τηλεδιασκέψεων, έγινε µε βάση την θεωρία της εποικοδοµιστικής προσέγγισης, σύµφωνα µε την οποία η γνώση είναι µια λειτουργία που βασίζεται στις προϋπάρχουσες εµπειρίες, τις νοητικές κατασκευές, τις πεποιθήσεις και τις θεωρίες των µαθητών. Κύριος εκπρόσωπος αυτής της θεωρίας είναι ο Vygotsky ο οποίος βλέπει την ανάπτυξη της νόησης ως µια διαδικασία κοινωνικής αλληλεπίδρασης, κατά την οποία µεταξύ άλλων, µεγάλο ρόλο παίζει η γλώσσα. Σύµφωνα µε τον Vygotsky η γνωστική ανάπτυξη επιτυγχάνεται όχι µόνο χάρις στον έµφυτο νοητικό «εξοπλισµό» του κάθε ατόµου, αλλά και εξαιτίας της διαµεσολάβησης των κοινωνικών γεγονότων και των πολιτισµικών εργαλείων (όπως είναι η γλώσσα και τα διάφορα εννοιολογικά σήµατα), καθώς και της εσωτερίκευσης των πολιτισµικών αυτών εργαλείων. (Ράπτης Α. & Ράπτη Α., 1999) «Η γνωστική ανάπτυξη δεν οδηγεί απλώς προς την κοινωνικοποίηση. Η 4
γνωστική ανάπτυξη είναι η µετατροπή των κοινωνικών σχέσεων σε νοητικές λειτουργίες» (Vygotsky, 1981:165) Κατά τον Vygotsky η αλληλεπίδραση ανάµεσα σε µαθητές καθώς και σε ενήλικους διευκολυντές της µάθησης είναι αναπόσπαστο στοιχείο της µαθησιακής διαδικασίας. Η κοινωνική αλληλεπίδραση είναι ιδιαίτερα σηµαντική στη διαδικασία της δόµησης της γνώσης και για το λόγο αυτό στις Τηλεδιασκέψεις δίνεται έµφαση σε συνεργατικές και συµµετοχικές στρατηγικές µάθησης. Οι Τηλεδιασκέψεις µπορούν να θεωρηθούν ως ένα ιδιόµορφο πολιτιστικό εργαλείο που υποβοηθά την εργασία των µαθητών στο πλαίσιο της σχολικής οµάδας και διαµεσολαβεί στην ανάπτυξη της µεταξύ τους αλληλεπίδρασης και συλλογικής µάθησης. Σε κάθε µαθητή υπάρχει ένας βαθµός ετοιµότητας για την επίτευξη νέων, πιο δύσκολων ή διαφορετικής ποιότητας έργων. Η διδασκαλία πρέπει να τον οδηγεί σε πιο προχωρηµένο επίπεδο ικανοτήτων, αξιοποιώντας το δυναµικό και την ετοιµότητά του. Την εν δυνάµει γνώση, που οι µαθητευόµενοι είναι έτοιµοι να αναπτύξουν µε τη βοήθεια της διδακτικής υποστήριξης των άλλων, ο Vygotsky την ονοµάζει ζώνη της επόµενης ανάπτυξης. (Ράπτης Α. & Ράπτη Α., 1999) Οι δραστηριότητες που καλούνται οι µαθητές να πραγµατοποιήσουν κατά την διάρκεια των Τηλεδιασκέψεων τοποθετούνται µέσα σε αυτή τη ζώνη. Η δυσκολία εντοπίζεται στο γεγονός ότι δεν βρίσκονται όλοι οι µαθητές στην ίδια ζώνη επόµενης ανάπτυξης. Μια διέξοδος στο πρόβληµα αυτό είναι να έχουν την ευκαιρία οι µαθητές να αποκτούν µπαίνοντας στην διαδικασία αυτή νέα διαφοροποιηµένα γνωστικά συστήµατα. Σε αυτό µπορούν να τους βοηθήσουν συµµαθητές τους που έχουν ήδη αναπτύξει παρόµοια συστήµατα πριν αρχίσουν µια δραστηριότητα. Θα µπορούσαν να ωφελήσουν, λοιπόν, σύνθετες οµαδικές εργασίες, η αλληλοδιδακτική, οι έρευνες, η εργασία µε υπολογιστές, δραστηριότητες που πραγµατοποιούνται στις Τηλεδιασκέψεις και αφήνουν στο µαθητή το περιθώριο να δουλέψει στο δικό του επίπεδο. Το κάθε παιδί δεν αντιγράφει αλλά δοµεί τη γνώση. Έτσι επιτυγχάνεται αυτό που ο Vygotsky ονοµάζει «σκαλωσιά» στη δόµηση της µάθησης. (Ράπτης Α. & Ράπτη Α., 1999) Σε αυτό το πλαίσιο ο δάσκαλος αναλαµβάνει το ρόλο του ενορχηστρωτή των δραστηριοτήτων που θα πραγµατοποιήσουν οι µαθητές σε οµαδικό κυρίως επίπεδο. Σύµφωνα µε τον Vygotsky, ο δάσκαλος είναι ένας ενεργός µέτοχος στη διαδικασία της 5
µαθησιακής επικοινωνίας, ένας διαµεσολαβητής της επίσηµης κουλτούρας και, συχνά, ένας διαπραγµατευτής εννοιών. (Ράπτης Α. & Ράπτη Α., 1999) Η παρέµβαση του είναι αναγκαία ειδικά όταν στη διαδικασία της µάθησης εµπλέκεται η χρήση Νέων Τεχνολογιών και για αυτό χρειάζεται να έχει προωθηµένες δεξιότητες, τόσο παιδαγωγικές, όσο και τεχνολογικές. ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ από το βιβλίο των Α. & Α. Ράπτη, «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ», Αθήνα 1999 6