Αγχολυτικά -Υπνωτικά Χριστίνα άλλα Λέκτορας Φαρμακολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήμιο Αθηνών e-mail: cdalla@med.uoa.gr http://www.med.uoa.gr/pharmacology
Συμπτωματολογία DSMΙV Κατάθλιψη Αγχώδης διαταραχή Έλλειψη ενδιαφερόντων Ανηδονία ιαταραχή βάρους Μελαγχολική διάθεση Εκνευρισμός Φόβος Πανικός Ανησυχία Μειωμένη προσοχή ιαταραχές ύπνου Ψυχαναγκαστική συμπεριφορά Αγοραφοβία Επαγρύπνηση 40-60 % συνεπίπτωση
Αγχολυτικά Φάρμακα Παθολογικό άγχος - Αϋπνία Βαρβιτουρικά (1912-1960) 1960) Ένυδρος χλωράλη (1800) Μεπροβαμάτη Παραλδεύδη 1960 Τοξικότητα Αλληλεπίδραση Αντοχή Εξάρτηση Βενζοδιαζεπίνες
GABA A Βαρβιτουρικά GABA Στεροειδή GABA BZD Συχνότητα ανοίγματος διαύλου Cl - Υπερπόλωση Αναστολή EtOH
Βενζοδιαζεπίνες Πολλές ουσίες Ισχύς Ταχύτητα έναρξης ιάρκεια δράσης Παρόμοιες ανεπιθύμητες ενέργειες Κοινό μηχανισμό δράσης Χλωροδιαζεποξείδιο ιαζεπάμη Κλοραζεπάμη Βρωμαζεπάμη Αλπραζολάμη Λοραζεπάμη Οξαζεπάμη Μη βενζοδιαζεπίνες Βουσπιρόνη
Οδοί GABA Εξάρτηση Φόβος Μνήμη Μάθηση
Βενζοδιαζεπίνες Καλή απορρόφηση από το γαστρεντερικό ~ 1h Ενδοφλέβια χορήγηση σε σοβαρές καταστάσεις: διαζεπάμη, λοραζεπάμη Μεταβολισμός στο ήπαρ Ενεργοί μεταβολίτες (εκτός λοραζεπάμη, οξαζεπάμη) Χρόνος ημίσεως ζωής: Μικρής διάρκειας Μέσης διάρκειας Μακράς διάρκειας
Μακράς δράσης ενεργοί μεταβολίτες Χλωροδιαζεποξείδιο t 1/2 : 10h ιαζεπάμη t1/2 24 h Ενδιάμεσης δράσης Κλοναζεπάμη ~30h Λοραζεπάμη 10-20 h Βραχείας δράσης Αλπραζολάμη 12 h Οξαζεπάμη 8h Τριαζολάμη 2,5h Χρόνος ημιζωής
Ενδείξεις Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή (> 6μήνες) ιαταραχή πανικού Φοβίες Αϋπνία (όχι σε Ιδεοψυχαναγκατική και μετατραυματική διαταραχή) ιαζεπάμη σύνδρομο στέρησης αιθανόλη μυοχαλαρωτικό Status epilepticus iv Μικρότερη δυνατή θεραπευτική δόση Μικρότερη δυνατή χρονική περίοδο Προσοχή ηλικιωμένους ηπατοπάθειες
Βενζοδιαζεπίνες Ανεπιθύμητες ενέργειες Καταστολή Υπνηλία Μείωση επιπέδου εγρήγορσης Αταξία αστάθεια Ζάλη Σύγχυση - Αμνησία
Βενζοδιαζεπίνες - Μακροχρόνια χρήση ιαταραχές προσοχής ιαταραχές μνήμης Αντιδράσεις υπερευαισθησίας Κεφαλαλγία ιαταραχές σεξουαλικής λειτουργίας Παράδοξες αντιδράσεις: άγχος, ανησυχία Η διακοπή του φαρμάκου οδηγεί σε εξάλειψη ανεπιθύμητων ενεργειών
Χορήγηση για μεγάλο χρονικό διάστημα Εξάρτηση Σύνδρομο στέρησης 1-21 εβδ.: άγχος, αϋπνία, ανησυχία, δυσφορία, ίλιγγο ναυτία, ζάλη, εφιδρώσεις, ταχυκαρδία Σπάνια: παραλήρημα, ψευδαισθήσεις, λήθαργο, σπασμούς Η διακοπή του φαρμάκου: υποτροπή φαινόμενα αναπήδησης Βαθμιαία διακοπή της δόσης (25% κάθε 2 εβδομάδες)
Αντενδείξεις Υπερευαισθησία Κύηση Γαλουχία Μυασθένεια Βαριά αναπνευστική ανεπάρκεια Γήρας: σχετική αντένδειξη-προσοχή Αλληλεπιδράσεις Ενίσχυση κατασταλτικής δράσης - αλκοόλη Υπερδοσολογία : καταστολή κώμα Φλουμαζενίλη (iv, ανταγωνιστής, σπασμοί, επαναλαμβανόμενη χορήγηση)
Βουσπιρόνη ράση στους υποδοχείς σεροτονίνης 5-ΗΤ5 (αγωνιστής) ΗΤ 1Α
Βουσπιρόνη Αγχολυτική δράση σε 1-1 2 εβδομάδες Αντικαταθλιπτική δράση Ιστορικό εξάρτησης και αλκοολισμού εν εμφανίζει διασταυρούμενη αντοχή εν έχει κατασταλτική δράση εν επηρεάζει επίπεδο εγρήγορσης Σπάνια: Ναυτία, ζάλη, κεφαλαλγία, νευρικότητα ε φαίνεται να προκαλεί εξάρτηση
Υπνωτικά φάρμακα Μέχρι το 1970: Βαρβιτουρικά 1970 : Βενζοδιαζεπίνες (βραχείας διάρκειας- δόση) 1990: Ζοπικλόνη, Ζολπιδέμη Φλουραζεπάμη Νιτραζεπάμη Τεμαζεπάμη Φλουνιτραζεπάμη Λορμεταζεπάμη Μιδαζολάμη Τριαζολάμη Ζοπικλόνη Ζολπιδέμη Ζαλεπλόνη Φαρμακοκινητικό προφίλ - Ισχύς
Βαρβιτουρικά Κατασταλτική,, αναισθητική (θειοπεντάλη), αντιεπιληπτική (φαινοβαρβιτάλη)) δράση Υπνηλία, Νωθρότητα, Κώμα (δόσεις) Αντοχή Σωματική εξάρτηση ΣΟΒΑΡΟΤΑΤΑ συμπτώματα στέρησης Ενζυμική επαγωγή (αλληλεπιδράσεις) ηλητηρίαση (δόσεις) Καταστολή αναπνευστικού (θάνατος) Φαινοβαρβιτάλη, σεκοβαρβιτάλη, θειοπεντάλη, πεντοβαρβιτάλη, αμοβαρβιτάλη
Βενζοδιαζεπίνες και νεότερα υπνωτικά φάρμακα Αναπτύσεται αντοχή πιθανότητα μικρότερη για ζοπικλόνη, ζολπιδέμη πιθανότητα μεγαλύτερη για βραχείας διάρκειας βενζοδιαζεπίνες Ανεπιθύμητες ενέργειες Υπνηλία (την επόμενη μέρα) - προσοχή σε ηλικιωμένους - Βραχείας διάρκειας μικρότερη εμφάνιση υπνηλίας Αμνησία- διαταραχές μνήμης - ψευδαισθήσεις, παραλήρημα
Υπνωτικά Φάρμακα ιακοπή φαινόμενα απόσυρσης: άγχος, αϋπνία, ευερεθιστότητα Φαινόμενα αναπήδησης υπερακόντισης:: επιδείνωση Νεώτερα υπνωτικά σε μικρότερο βαθμό Πιθανότητα μεγαλύτερη για τα βραχείας διάρκειας Περιορισμένος κίνδυνος εξάρτησης με τα νεώτερα μη βενζοδιαζεπινικά ζολπιδέμη, ζοπικλόνη, ζαλεπλόνη Μελατονίνη Ορμόνη της υπόφυσης, αυξάνεται στο σκοτάδι