Ευρωπαϊκή Επιτροπή Εκπαιδευτικό Βοήθηµα για τις Π Σ Εισαγωγή Αγοράστε οικολογικά! Κάνοντας τη διαφορά µε τις Π Σ
Η δύναµη των Π Σ Αλλαγή του κλίµατος Οι µέσες θερµοκρασίες θα αυξηθούν κατά 2-4 C έως το 2100, οδηγώντας σε: άνοδο της στάθµης της θάλασσας, απειλώντας παράκτιες περιοχές σε όλο τον κόσµο µειωµένη γεωργική παραγωγή, ιδίως στον αναπτυσσόµενο κόσµο µετάδοση ασθενειών, όπως ελονοσία και κίτρινος πυρετός απώλεια βιοποικιλότητας, µε 20-50% των επίγειων ειδών να απειλούνται µεεξαφάνιση αύξηση ακραίων καιρικών φαινοµένων Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 2
Η δύναµη των Π Σ Αλλαγή του κλίµατος (συνέχεια) Κύρια αιτία: καύση ορυκτών καυσίµων για ενέργεια παραγωγή ηλεκτρικού ρεύµατος, µεταφορές, θέρµανση, βιοµηχανία = 80% των συνολικών εκποµπών CO 2 Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 3
Η δύναµη των Π Σ Πώς µπορούν να βοηθήσουν οι Π Σ: Αλλαγή του κλίµατος (συνέχεια) ενεργειακή απόδοση: βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης νέων και ανακαινισµένων δηµόσιων κτιρίων αγορά ενεργειακά αποδοτικού εξοπλισµού γραφείου (υπολογιστές, εκτυπωτές, φωτοαντιγραφικά κ.λπ.) αγορά πιο αποδοτικών αυτοκινήτων για δηµόσιους στόλους προώθηση ανανεώσιµων πηγών ενέργειας: αγορά οικολογικού ηλεκτρικού ρεύµατος χρήση εναλλακτικών καυσίµων για δηµόσια µέσα µεταφοράς και δηµόσιους στόλους αυτοκινήτων Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 4
Η δύναµη των Π Σ Ρύπανση του αέρα και των υδάτων Από το 1997 µέχρι το 2004, έως 60% του αστικού πληθυσµού της ΕΕ εκτέθηκε σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα σωµατιδιακής ύλης, διοξειδίου του αζώτου ή όζοντοςαντιµετωπίζοντας διάφορα προβλήµατα υγείας Το 90% περίπου της ΕΕ έχει πληγεί από ευτροφισµό (υπέρµετρη συγκέντρωση θρεπτικών στοιχείων σε υδάτινα συστήµατα), µε αποτέλεσµα τη µείωση της βιοποικιλότητας και δυσµενείς επιπτώσεις στην ανθρώπινη κατανάλωση Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 5
Η δύναµη των Π Σ Ρύπανση του αέρα και των υδάτων (συνέχεια) Κύρια αιτία της αστικής ατµοσφαιρικής ρύπανσης: εκποµπές οχηµάτων Κύρια αιτία ευτροφισµού: γεωργικές πρακτικές, µη επεξεργασία αστικών λυµάτων Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 6
Η δύναµη των Π Σ Ρύπανση του αέρα και των υδάτων (συνέχεια) Πώς µπορούν να βοηθήσουν οι Π Σ: µειώνοντας την ατµοσφαιρική ρύπανση στις πόλεις: αγορά λεωφορείων και στόλων αυτοκινήτων µε χαµηλές εκποµπές σωµατιδίων και οξειδίων του αζώτου µειώνοντας τον ευτροφισµό, που προκαλείται από ακατάλληλες γεωργικές πρακτικές: αγορά τροφίµων που παράγονται κατά αειφόρο τρόπο, π.χ. τρόφιµα βιολογικής καλλιέργειας ή ενοποιηµένης µε το περιβάλλον γεωργίας Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 7
Η δύναµη των Π Σ Αποψίλωση Κάθε χρόνο χάνονται 13 εκατοµµύρια εκτάρια δασών σε όλο τον κόσµο µια περιοχή 3 φορές µεγαλύτερη από τη ανία ενώ τα περισσότερα δέντρα κόβονται παράνοµα µείωση της ικανότητας απορρόφησης CO 2 απότηγη απώλεια οικοτόπων, απειλώντας µε εξαφάνιση τεράστιο αριθµό φυτικών και ζωικών ειδών Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 8
Η δύναµη των Π Σ Αποψίλωση (συνέχεια) Πώς µπορούν να βοηθήσουν οι Π Σ; Αγορά ξύλου/προϊόντων από ξύλο µόνο από νόµιµες πηγές υλοτοµίας Αύξηση της αναλογίας ξύλου που προέρχεται από δάση υποβαλλόµενα σε αειφόρο διαχείριση Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 9
Η δύναµη των Π Σ Άλλοι τοµείς όπου µπορούν να βοηθήσουν οι Π Σ ορισµένα παραδείγµατα Εξοικονόµηση φυσικών πόρων: αγορά προϊόντων που κατασκευάζονται από ανακυκλωµένα υλικά µείωση της χρήσης χαρτιού µέσω αγοράς εκτυπωτών που µπορούν να εκτυπώνουν και από τις δύο πλευρές προώθηση της χρήσης πολυλειτουργικών συσκευών Υγιείς συνθήκες εργασίας για προσωπικό, σπουδαστές, ασθενείς κ.λπ.: χρησιµοποιώντας µη τοξικά προϊόντα καθαρισµού σερβίροντας στα κυλικεία τρόφιµα παραγόµενα µε ειφόρους µεθόδους αποκλείοντας επιβλαβείς ουσίες κατά τις οικοδοµικές εργασίες και τις εργασίες ανακαίνισης Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 10
Π Σ - ορισµός Πράσινες ηµόσιες Συµβάσεις = διαδικασία κατά την οποία λαµβάνονται υπόψη περιβαλλοντικές παράµετροι κατά τη διεργασία σύναψης συµβάσεων ΗΠ Σείναιµια έξυπνη σύναψη σύµβασης συνεπάγεται βελτίωση της απόδοσης της δηµόσιας σύµβασης και ταυτόχρονα χρήση της δύναµης της δηµόσιας αγοράς προκειµένου να επιτευχθούν πολύ σηµαντικά περιβαλλοντικά οφέλη σε τοπικό και παγκόσµιο επίπεδο. Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 11
Γιατί να εφαρµόσετε µια Π Σ; Οι Π Σ έχουν δύναµη είναι έξυπνες συµβάσεις αφορούν στόχους τοπικής πολιτικής προωθούν την καινοτοµία είναι δηµοφιλείς χαρακτηρίζονται από διορατικότητα είναι εφικτές! Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 12
Οι Π Σ έχουν δύναµη Οι ευρωπαϊκές δηµόσιες αρχές δαπανούν ετησίως πάνω από 1.800 δισεκατοµµύρια ευρώ σε αγαθά και υπηρεσίες (14% -16 % του ΑΕΠ) Κατευθύνοντας αυτή την αγοραστική δύναµη προςτην αγορά πιο οικολογικών προϊόντων και υπηρεσιών είναι δυνατόν: να επιτευχθούν τεράστια άµεσα περιβαλλοντικά οφέλη να οδηγηθεί η αγορά σε πιο οικολογικά προϊόντα και υπηρεσίες να δοθεί ένα παράδειγµα για τις εταιρείες και τους ιδιώτες καταναλωτές Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 13
Οι Π Σ έχουν δύναµη Ηλεκτρισµός που παράγεται από ανανεώσιµες πηγές ενέργειας Αν όλες οι ευρωπαϊκές δηµόσιες αρχές αγόραζαν οικολογικό ηλεκτρικό ρεύµα, θα µπορούσε να επιτευχθεί το 18% των δεσµεύσεων του Κιότο. Μείωση της ενεργειακής έντασης & CO 2 Οι δηµόσιες αρχές της ΕΕ αγοράζουν 2,8 εκατ.. υπολογιστές ετησίως - 12% της αγοράς Αν η ευρωπαϊκή αγορά παρήγαγε λίγο πιο αποδοτικούς υπολογιστές, τότε θα εξοικονοµούνταν πάνω από 8 εκατ.. τόνοι CO 2 το οποίο αντιστοιχεί στις εκποµπές περίπου 1 εκατ.. ατόµων Πηγή: πρόγραµµα RELIEF - www.iclei-europe.org/relief (βλ. σελ. σηµειώσεων) Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 14
Οι Π Σ έχουν δύναµη Βιολογική γεωργία Οι δηµόσιες αρχές που αγοράζουν βιολογικά τρόφιµα θα µπορούσαν να αντισταθµίσουν τις επιπτώσεις ευτροφισµού άνω των 3,5 εκατ. ατόµων Η αγορά βιολογικών προϊόντων εξασφαλίζει τεράστιες µειώσεις των αερίων θερµοκηπίου, που αντιστοιχούν στις εκποµπές 600.000 ατόµων, µόνο για τα τρόφιµα του δηµοσίου τοµέα. Πηγή: Πρόγραµµα RELIEF - www.iclei-europe.org/relief Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 15
Οι Π Σ είναι έξυπνες συµβάσεις Οι Π Σ δεν συνεπάγονται απαραίτητα µεγαλύτερες δαπάνες: Κοστολόγηση κύκλου ζωής (LCC): είναι πολύ σηµαντικό να εξετάζεται το κόστος ενός προϊόντος/µιας υπηρεσίας καθ όλη την ωφέλιµη διάρκειαζωήςτου- τιµή αγοράς, κόστος χρήσης και συντήρησης, κόστος απόρριψης Αποδοτική σύµβαση: Η Π Σ συνεπάγεται την εκπλήρωση των αναγκών σας µε την πλέον αποδοτική χρήση πηγών εξετάζεται η πραγµατική ανάγκη αγοράς Παράδειγµα: Η πόληtübingen στη Γερµανία εξοικονόµησε 30.000 ευρώ ετησίως συντονίζοντας σε κεντρικό επίπεδο τις συµβάσεις παροχής υπηρεσιών και προϊόντων καθαρισµού και χρησιµοποιώντας καινοτόµα προϊόντα. Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 16
Οι Π Σ αφορούν στόχους τοπικής πολιτικής Επίτευξη τοπικών στόχων σχετικά µε το περιβάλλον και την υγεία: Οι περισσότερες τοπικές ανησυχίες που αφορούν το περιβάλλον και την υγεία επηρεάζονται από τα προϊόντα που αγοράζουµε και τον τρόπο παροχής των υπηρεσιών οι Π Σ είναι ένα αποτελεσµατικό εργαλείο αντιµετώπισής τους στην πηγή. Παράδειγµα: Σε κεντρικό δρόµο της Φρανκφούρτης, το 54% των εκποµπών NOx προκαλούνταν από λεωφορεία µόνο το 4% του συνολικού όγκου κυκλοφορίας. Η τοπική αυτοδιοίκηση προκηρύσσει τώρα διαγωνισµό γιαλεωφορεία µε πολύχαµηλές εκποµπές και αυτό είχε πολύ σηµαντικό αντίκτυπο στηβελτίωσητηςτοπικήςατµόσφαιρας Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 17
Οι Π Σ προωθούν την καινοτοµία Προώθηση της καινοτοµίας: Η αγορά οικολογικών προϊόντων αυξάνεται διεθνώς µε ταχείς ρυθµούς. Η παροχή µιας τέτοιας αγοράς βοηθά τους Ευρωπαίους προµηθευτές να αναπτύξουν καινοτόµες προσεγγίσεις και να βελτιώσουν τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής, εθνικής και τοπικής βιοµηχανίας Τόσο στην Ιαπωνία όσο και στις ΗΠΑ, οι εθνικές κυβερνήσεις υιοθέτησαν νόµους για την ενίσχυση της βιοµηχανίας και τη δηµιουργία ενός ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος σε διεθνές επίπεδο µέσω των υποχρεωτικών δηµοσίων συµβάσεων οικολογικών προϊόντων Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 18
Οι Π Σ προωθούν την καινοτοµία Προώθηση της καινοτοµίας (συνέχεια): Παράδειγµα: Στο Maidstone (Ηνωµένο Βασίλειο), ύστερα από εντατικό, ανοικτό διάλογο µε την αγορά, έγινε προσφορά για παροχή υπηρεσιών καθαρισµού µε µικρό περιβαλλοντικό αντίκτυπο, αποκλείοντας µεγάλο αριθµό επικίνδυνων χηµικών, χωρίς επιπλέον κόστος. Η εταιρεία που υπέγραψε τη σύµβαση έχει σήµερα αλλάξει την εµπορική επωνυµία της ως οικολογική εταιρεία καθαρισµού. Χρησιµοποιεί τώρα την ίδια προσέγγιση και στις περισσότερες υπόλοιπες συµβάσεις της. Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 19
Οι Π Σ είναι δηµοφιλείς Βελτίωση της δηµόσιας εικόνας: το 85% των πολιτών της ΕΕ πιστεύει ότι οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής θα πρέπει να θεωρήσουν το περιβάλλον το ίδιο σηµαντικό µε τις οικονοµικές και κοινωνικές πολιτικές ηεφαρµογή µιας πολιτικής Π Σ είναι ένας πολύ αποτελεσµατικός τρόπος για να επιδειχθεί η δέσµευση της αρχής σας για αειφορία γενικότερα. µέσω καθοδήγησης, για παράδειγµα, οι δηµόσιες αρχές µπορούν επίσης να ενθαρρύνουν τις ιδιωτικές εταιρείες και το ευρύ κοινό να αλλάξουν τις συνήθειές τους σχετικά µε την κατανάλωση Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 20
Οι Π Σ χαρακτηρίζονται από διορατικότητα Προετοιµασία µελλοντικής νοµοθεσίας: η περιβαλλοντική νοµοθεσία στην Ευρώπη γίνεται ολοένα και πιο αυστηρή: υποχρεωτικά όρια εκποµπής για οχήµατα ενεργειακά αποδοτικά πρότυπα για κτίρια και προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια περιορισµένη χρήση επιβλαβών ουσιών Οι Π Σ µπορούν να συµβάλλουν στην παροχή ενός πεδίου δοκιµής στους προµηθευτές έτσι ώστε να βελτιώσουν την περιβαλλοντική απόδοση των προϊόντων τους, προτού τα πρότυπα γίνουν υποχρεωτικά για όλους Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 21
Οι Π Σ είναι εφικτές! Ηεφαρµογή των Π Σ είναι απλή: Παρέχονται χρήσιµες οδηγίες το παρόν εκπαιδευτικό βοήθηµα δίνει σαφείς οδηγίες σχετικά µε την εφαρµογή των Π Σ ενυπάρχουννοµικά εµπόδια έχει πλέον διευκρινιστεί το νοµικό πλαίσιο για τις Π Σ (βλ. Ενότητα 2 του Εκπαιδευτικού Βοηθήµατος για τις Π Σ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) Πολλές ιστορίες επιτυχίας παραδείγµατα ορθής πρακτικής από όλη την Ευρώπη Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 22
Οι Π Σ στην πράξη Ζυρίχη, Ελβετία Αγοράστηκαν 2.166 ενεργειακά αποδοτικοί υπολογιστές = εξοικονοµήθηκαν 127.114kg CO 2 κατά τη χρήση τους Χρησιµοποιήθηκαν κριτήρια ενεργειακά αποδοτικών & αειφόρων οικοδοµικών υλικών για 45.081 m 2, καλύπτοντας συµβάσεις αξίας 175,1 εκατ. ευρώ Αγοράστηκαν βιολογικά τρόφιµα αξίας390.000 ευρώ = 5,6% του συνολικού προϋπολογισµού Μαρούσι/Καλλιθέα Καλλιθέα, Ελλάδα Αγοράστηκε ανακυκλωµένο χαρτίαπόκοινού µε διάφορες άλλες αρχές. Το κόστος του ανακυκλωµένου χαρτιού µειώθηκε σε επίπεδα χαµηλότερα σε σχέση µε τοσυµβατικό χαρτί Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 23
Ορθή Πρακτική Φράιµπουργκ, Γερµανία Το τµήµα σχολείων και εκπαίδευσης εφήρµοσε ένα τετραετές πρόγραµµα χρηµατοδοτικής µίσθωσης για φωτοαντιγραφικά µηχανήµατα κατηγορίας Α. Χωρίς κόστος συντήρησης. 75 σχολεία πληρώνουν µόνο για τον αριθµό αντιγράφων. Το κόστος της υπηρεσίας µειώθηκε κατά 50% Γερµανική και αυστριακή οµοσπονδιακή κυβέρνηση Τόσο το γερµανικό υπουργείο περιβάλλοντος όσο και το αυστριακό υπουργείο γεωργίας, δασοκοµίας, περιβάλλοντος και υδάτων αγοράζουν τώρα 100% οικολογικό ηλεκτρικό ρεύµα Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 24
Ορθή πρακτική Κόλντιγνκ, ανία Άλλαξε κατά περίπου 100% τις αγοραστικές πολιτικές του για να συµπεριλάβει περιβαλλοντικές παραµέτρους. Ο συνολικός προϋπολογισµός των συµβάσεων µειώθηκε κατά 10% Βαρκελώνη, Ισπανία Όλες οι υπηρεσίες καθαρισµού της Βαρκελώνης (αξίας 16,2 εκατ. ευρώ) χρησιµοποιούν µη τοξικά προϊόντα Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 25
Γιατί να ξεκινήσω τώρα µια Π Σ; Οι Π Σ έχουν δύναµη είναι έξυπνες συµβάσεις αφορούν στόχους τοπικής πολιτικής προωθούν την καινοτοµία είναι δηµοφιλείς χαρακτηρίζονται από διορατικότητα είναι εφικτές! Ξεκινήστε λοιπόν τώρα! Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 26
Περαιτέρω πληροφορίες Για το πλήρες εκπαιδευτικό βοήθηµα για τις Π Σ, επισκεφθείτε τον ιστότοπο: http://ec.europa.eu/environment/gpp/toolkit_en.htm Το εκπαιδευτικό βοήθηµα αναπτύχθηκε για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την ICLEI Local Governments for Sustainability, 2008 Ιδιοκτήτης, Εκδότης: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γ Περιβάλλοντος-G2, B-1049, Βρυξέλλες Αποποίηση ευθυνών: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν αποδέχεται οποιαδήποτε ευθύνη αναφορικά µε τις πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν έγγραφο Ευγενική παραχώρηση φωτογραφιών από τους Renee Brautigam (διαφ. 7), Peter Defranceschi (διαφ.12, 19), Mark Hidson (διαφ. 15), Kolding Kommune (διαφ. 25) και StockXchng: BSK (διαφ. 2), Claudia Meyer (διαφ. 3), Jim Frech (διαφ. 4), Ramzi Hashisho (διαφ. 5), Terence O'Brien (διαφ. 6), Peter Hellebrand (διαφ. 8), Kimberlee Kessler Design (διαφ. 9), Stefanie L. (διαφ. 14), Sarah T. (διαφ. 17), Sanja Gjenero (διαφ. 20), Daniel Furger (διαφ. 23), Βαγγέλη Θωµαΐδη (διαφ. 23), Taylor Hart (διαφ. 24), Nina Briski (διαφ. 25) Εκπαιδευτικό Βοήθηµα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Π Σ - Εισαγωγή 27