Ερευνητικό Κέντρο Ισότητας Φύλου Cyprus Gender Research Centre

Ερευνητικό Κέντρο Ισότητας Φύλου Cyprus Gender Research Centre 1 Ιουνίου 2010 Έρευνα: Μετανάστριες: Οι γνωστές άγνωστες της κυπριακής κοινωνίας Συνοπτικά Αποτελέσµατα Έρευνας 1. Ταυτότητα Έρευνας - Μέθοδος Συλλογής πληροφοριών: Ανώνυµο δίγλωσσο ερωτηµατολόγιο (Ελληνικά Αγγλικά) - Πληθυσµός: Mετανάστριες που διαµένουν/εργάζονται στην Κύπρο - Παγκύπριο δείγµα: 1702 - Περίοδος διεξαγωγής: Ιανουάριος εκέµβριος 2009 - Μέγιστο στατιστικό σφάλµα: +/- 2.38% Σύµφωνα µε τα στατιστικά δεδοµένα της έρευνας, το γυναικείο µεταναστευτικό δυναµικό που διαµένει και εργάζεται στη Κύπρο παρουσιάζει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: 2. Προφίλ Μεταναστριών Ηλικία: Η πλειοψηφία των µεταναστριών (37%) είναι ηλικίας 26-35 ετών, ακολουθούν οι ηλικίες 36-45 (28%) και 18-25 (17%). Μορφωτικό επίπεδο: Οι περισσότερες είναι απόφοιτες δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (32%), ακολουθούν οι απόφοιτες πανεπιστηµίου (26%), ενώ ένα 14% είναι απόφοιτες τριτοβάθµιας, µη πανεπιστηµιακής εκπαίδευσης και 13% απόφοιτες δηµοτικού σχολείου, ενώ ποσοστό 4% έχει µεταπτυχιακά προσόντα. 1

Οικογενειακή κατάσταση: Η πλειοψηφία των µεταναστριών είναι παντρεµένες (50%), ακολουθούν οι ανύπαντρες (36%), ενώ οι διαζευγµένες είναι 7% και οι χήρες 6%. Παιδιά: Οι περισσότερες µετανάστριες (58%) δηλώνουν ότι έχουν παιδιά. Θρήσκευµα: Ποσοστό 45% δηλώνει ως θρήσκευµα τον καθολικισµό, 40% είναι χριστιανές ορθόδοξες, 5% ανήκει σε άλλα χριστιανικά δόγµατα, 5% είναι βουδίστριες και 3% µουσουλµάνες. Χώρα προέλευσης: Ποσοστό 49% προέρχεται από χώρες της Ασίας, 23% από χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, 18% από Ευρωπαϊκές χώρες και 6% από Αφρικανικές χώρες. Τόπος διαµονής δείγµατος: Η πλειοψηφία των ερωτηθεισών (44%) διαµένει στην επαρχία Λευκωσίας, ακολουθεί η Λάρνακα µε 22%, η Λεµεσός µε 19%, η Πάφος µε 10% και η Αµµόχωστος 5%. Άδεια παραµονής: Ποσοστό 87% δήλωσε ότι είναι κάτοχοι άδειας προσωρινής διαµονής, ενώ ποσοστό 13% δεν έχει άδεια παραµονής. Άδεια εργασίας: Ποσοστό 89% δήλωσε ότι έχει άδεια εργασίας, ενώ 11% δεν έχει άδεια εργασίας Άδεια µόνιµης εγκατάστασης: Ποσοστό 52% δεν έχει άδεια µόνιµης εγκατάστασης Κυπριακή Υπηκοότητα: Ποσοστό 19% δήλωσε ότι έχει Κυπριακή Υπηκοότητα. Έτη παραµονής: Η πλειοψηφία των µεταναστριών (37%) παραµένει 3-6 έτη, ποσοστό 33% δήλωσε ότι παραµένουν 1-2 έτη, ενώ 30% δήλωσαν ότι παραµένουν 7 έτη και άνω. Ο µέσος όρος παραµονής στην Κύπρο είναι 5.3 έτη. Λόγος µετανάστευσης: Η συντριπτική πλειοψηφία (77%) δήλωσε ως λόγο µετανάστευσης την αναζήτηση εργασίας, ποσοστό 11% δήλωσε επανασύνδεση µε την οικογένεια, 5% αναζήτηση συζύγου, 3% αίτηση ασύλου, 2% τις σπουδές, ενώ 2% δήλωσαν πολιτικοί πρόσφυγες. Μητρική Γλώσσα: Η πλειοψηφία των ερωτηθεισών (33%) δήλωσε ως µητρική γλώσσα την Tagalog (Φιλιππίνες), 19% τη Ρωσική, ποσοστό 4% δήλωσε την Ελληνική, Αγγλική και Βιετναµέζικη, 3% την Πολωνική, Βουλγαρική, Ρουµανική, Ποντιακή, ενώ 2% την Κινέζικη και Γαλλική. Αγγλική ως ξένη γλώσσα: Ποσοστό 32% δήλωσε ότι έχει «καλή» γνώση της Αγγλικής, 26% «πολύ καλή», 16% «βασική» και 14% «άριστη» γνώση. Γνώση Ελληνικής ως ξένης γλώσσας: Ποσοστό 38% δήλωσε ότι έχει «βασική» γνώση της Ελληνικής γλώσσας, 25% «καλή», 17% «πολύ καλή» και ένα 6% «άριστη» γνώση. 2

3. Εργασία Εργασία: Η συντριπτική πλειοψηφία (94%) δήλωσε ότι είναι εργαζόµενες. Από αυτές ποσοστό 87% είναι σε πλήρη απασχόληση, ενώ 70% έχουν ένα εργοδότη. Είδος εργασίας: Πάνω από τις µισές ερωτηθείσες (54%) απασχολούνται ως οικιακές βοηθοί, 14% ως πωλήτριες, 6% ως νοσοκόµες. Ακολουθούν τα επαγγέλµατα της µαγείρισσας (3%) και της σερβιτόρας 2%. Επάγγελµα στη χώρα προέλευσης: Παρατηρείται σχετική απόκλιση όσον αφορά το είδος απασχόλησης στην χώρα προέλευσης σε σχέση µε το επάγγελµα τους στη χώρα υποδοχής. Για παράδειγµα, 10% εργάζονταν ως πωλήτριες, 7% ως νοσοκόµες, 6% ως δασκάλες και 6% ήσαν µαθήτριες, ενώ ένα σηµαντικό ποσοστό (16%) εργάζονταν ως ιδιωτικές υπάλληλοι στην χώρα προέλευσης. Από το 54% που απασχολείται σήµερα στην Κύπρο ως οικιακές βοηθοί, ποσοστό 18% εργαζόταν ως οικιακές βοηθοί και στη χώρα προέλευσης τους, ενώ 13% ήσαν τηλεφωνήτριες και 7% δασκάλες. Αξιοποίηση προσόντων: Στην παρούσα απασχόληση τους οι µετανάστριες αξιοποιούν τα ακαδηµαϊκά/επαγγελµατικά τους προσόντα σε µικρότερο βαθµό, παρά στην χώρα προέλευσης τους. Για παράδειγµα, ποσοστό 34% δηλώνει ότι στην παρούσα εργασία τους αξιοποιεί «πλήρως» τα προσόντα τους, σε σύγκριση µε 47% στη χώρα προέλευσής τους. Ποσοστό 29% δηλώνει ότι δεν αξιοποιεί «καθόλου» τα προσόντα τους στην εργασία τους, ενώ µόνο 19% δηλώνει ότι δεν τα αξιοποιούσε στην χώρα τους. Μισθοδοσία: Η πλειοψηφία των µεταναστριών (51%) δήλωσε µηνιαίες απολαβές 201-500 ευρώ. Ποσοστό 23% δήλωσε 501-800 ευρώ και 25% µε 801-1100 ευρώ µηνιαίως. Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ότι 3% αµείβονται µε λιγότερα από 200 ευρώ µηνιαίως. Η αµοιβή φαίνεται να έχει άµεση σχέση µε το επίπεδο µόρφωσης αφού, σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα της έρευνας, αυξάνεται αναλόγως του µορφωτικού επιπέδου. Για παράδειγµα, ο µέσος όρος µηνιαίων απολαβών για τις µη απόφοιτες πανεπιστηµίου ανέρχεται στα 516 ευρώ, για τις απόφοιτες πανεπιστηµίου στα 670 και για τις κατόχους µεταπτυχιακών προσόντων σε 731 ευρώ. Στο σύνολο του δείγµατος ο µέσος όρος µισθοδοσίας ανέρχεται στα 599 ευρώ. Μη εργαζόµενες: Μικρή οµάδα µεταναστριών (106 γυναίκες) δήλωσε ότι δεν εργάζεται, αναφέροντας ως κυριότερους λόγους τους εξής: 17% είναι συνταξιούχες, 13% δυσκολεύονται να εξεύρουν κατάλληλη εργασία, 12% δεν έχουν επαρκή γνώση της Ελληνικής γλώσσας, ενώ 12 % δήλωσαν ότι δεν το επιτρέπει ο σύζυγος. 4. Βαθµός Προσαρµογής 3

Συµαντικότερα προβλήµατα: Οι µετανάστριες ανέφεραν ότι τα κυριότερα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν στην Κύπρο είναι: ο χαµηλός µισθός (37%), οι διακρίσεις εις βάρος τους (27%), ο µεγάλος φόρτος εργασίας (25%), η γλώσσα της χώρας υποδοχής (16%), µη ικανοποίηση από το είδος της εργασίας (14%), η ανάρµοστη συµπεριφορά εργοδότη (13%), η σεξουαλική παρενόχληση (12%) και το υψηλό κόστος ζωής (10%). Κοινωνικές σχέσεις: Στην ερώτηση σε ποιο βαθµό έχουν αναπτύξει κοινωνικές σχέσεις µε Κυπρίους/ρίες, ποσοστό 58% δήλωσε ότι οι σχέσεις τους ευρίσκονται σε χαµηλό επίπεδο, ενώ 42% δήλωσαν ότι έχουν αναπτύξει "πολύ"/"πάρα πολύ" καλές σχέσεις Κουζίνα χώρας υποδοχής: Στην ερώτηση εάν τους αρέσει η κυπριακή κουζίνα, 48% δήλωσαν ότι τους αρέσει "πολύ"/ "πάρα πολύ". Μουσική χώρας υποδοχής: Όσον αφορά την ελληνική/κυπριακή µουσική, 46% δήλωσαν ότι τους αρέσει "πολύ"/ "πάρα πολύ". 5. Ανθρώπινα/Νοµικά ικαιώµατα Νοµικά δικαιώµατα: Η πλειοψηφία των ερωτηθεισών (53%) δηλώνει ότι γνωρίζει τα νοµικά τους δικαιώµατα, ενώ 47% δηλώνουν ότι δεν τα γνωρίζουν. Η συντριπτική πλειοψηφία (92%), αυτών που δήλωσαν ότι δεν γνωρίζουν τα δικαιώµατά τους, δηλώνει ότι θα ήθελε να είχε τη δυνατότητα πληροφόρησης. ικαιώµατα των παιδιών µεταναστών & εκπαίδευση: Ποσοστό 66% των ερωτηθεισών δηλώνει άγνοια για τα δικαιώµατα των παιδιών τους στην εκπαίδευση. Πληροφόρηση στη µητρική γλώσσα: Ποσοστό 84% θα ήθελε σε βαθµό "πολύ"/"πάρα πολύ" να τους παρεχόταν η νοµοθεσία που τις αφορά στη µητρική τους γλώσσα. Σεξουαλική παρενόχληση: Ποσοστό 51% δηλώνει άγνοια σε ποια αρχή/υπηρεσία πρέπει να απευθυνθεί σε περίπτωση που πέσει θύµα σεξουαλικής παρενόχλησης. Η αστυνοµία είναι η πρώτη επιλογή (85%) όσων δήλωσαν ότι γνωρίζουν σε ποια αρχή πρέπει να απευθυνθούν. Σεξουαλική εκµετάλλευση: Ποσοστό 56% αγνοεί πού πρέπει να απευθυνθεί εάν πέσει θύµα σεξουαλικής εκµετάλλευσης. Ποσοστό 83% δήλωσε ως πρώτη επιλογή την αστυνοµία. Φυσική κακοποίηση: Ποσοστό 56% επίσης δηλώνει άγνοια για το πού πρέπει να απευθυνθεί εάν πέσει θύµα φυσικής κακοποίησης. Ποσοστό 72% δηλώνει ότι θα απευθυνθεί στην αστυνοµία. Επαγγελµατική εκµετάλλευση: Ποσοστό 65% δεν γνωρίζει σε ποια αρχή πρέπει να καταγγείλει τυχόν επαγγελµατική εκµετάλλευσή τους. Όσες απάντησαν θετικά, δηλώνουν 4

ότι θα καταγγείλουν το πρόβληµα στις Κοινωνικές Ασφαλίσεις (32%), σε διάφορα υπουργεία (26%) και στην αστυνοµία (16%). Άνιση αντιµισθία: Ποσοστό 62% δηλώνει ότι δεν γνωρίζει σε ποια αρχή πρέπει να απευθυνθεί σε περίπτωση άνισης αντιµισθίας. Ποσοστό 39% δηλώνει ότι θα απευθυνθεί σε διάφορα υπουργεία, 23% στις Κοινωνικές Ασφαλίσεις, 11% στην αστυνοµία και 1% στην Επίτροπο ιοικήσεως. Άνιση µεταχείριση: Ποσοστό 70% δεν γνωρίζει πού να απευθυνθεί σε περίπτωση που θα αντιµετωπίσει άνιση µεταχείριση. Ποσοστό 24% δήλωσε ότι θα καταγγείλει το πρόβληµα σε διάφορα υπουργεία, 21% στην Υπηρεσία Μετανάστευσης, 20% στην αστυνοµία και 3% στο Γραφείο της Επιτρόπου ιοικήσεως. Αρνητικές καταστάσεις: Σε ερώτηση εάν και σε ποιο βαθµό έχουν βιώσει αρνητικές καταστάσεις κατά την παραµονή τους στην Κύπρο, ποσοστό 35% δήλωσε ότι έχει βιώσει (σε βαθµό "πολύ/πάρα πολύ") ρατσιστική συµπεριφορά, 25% υποτίµηση από τον κοινωνικό περίγυρο, 20% κοινωνικό αποκλεισµό, 14% σεξουαλική παρενόχληση, 12% φυσική βία από τον εργοδότη και 6% σεξουαλική εκµετάλλευση. Σε άλλη ερώτηση ποσοστό 4% δήλωσε ότι έχουν πέσει θύµα βιασµού από τον εργοδότη τους. Γραφείο Επιτρόπου ιοικήσεως: Σε ερώτηση εάν γνωρίζουν τις υπηρεσίες που προσφέρει το Γραφείο της Επιτρόπου ιοικήσεως, µόνο ποσοστό 16% απάντησε καταφατικά σε παγκύπρια κλίµακα. Υψηλότερα ποσοστά καταγράφησαν στην επαρχία Αµµοχώστου (29%) καθώς και ανάµεσα στις απόφοιτες πανεπιστηµίου και στις διαζευγµένες. 6. Πληροφόρηση Ανάγκη Ενηµέρωσης: Οι µετανάστριες έχουν ανάγκη ενηµέρωσης ιδιαίτερα κατά την άφιξή τους στην Κύπρο. Ποσοστό 88% δήλωσε ότι χρειάζεται ενηµέρωση για θέµατα αντιµισθίας, 87% ιατρικής περίθαλψης, 86% για επιδόµατα, 83% για νοµικά δικαιώµατα και για ασφαλιστική κάλυψη, ενώ 73% χρειάζεται ενηµέρωση σχετικά µε τα εργατικά συνδικάτα. Πηγές Πληροφόρησης: Κύρια πηγή πληροφόρησης για τις µετανάστριες στην Κύπρο, είναι οι οµοεθνείς τους (56%), ακολουθεί η πρεσβεία/προξενείο της χώρας προέλευσης (41%), οι αρχές της ηµοκρατίας (31%) και οι εργοδότες τους (31%). Σε πολύ χαµηλότερα ποσοστά ακολουθούν οι Κύπριοι/ες φίλοι/ες (26%), οι ΜΚΟ (20%) και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις (13%). 5

7. Επιµόρφωση Επιµορφωτικά µαθήµατα: Η συντριπτική πλειοψηφία των µεταναστριών (77%) δηλώνει ότι δεν έχει παρακολουθήσει επιµορφωτικά µαθήµατα. Αντίθετη είναι η εικόνα όσον αφορά τις νεαρές κάτω των 18 ετών, όπου το 60% δηλώνει ότι έχουν παρακολουθήσει κάποιο µάθηµα. ίδακτρα: Ποσοστό 76% από όσες έχουν παρακολουθήσει µαθήµατα έχουν καταβάλει δίδακτρα. Ενδιαφέρον: Πολύ υψηλό ενδιαφέρον υπάρχει για την εκµάθηση των ακόλουθων θεµάτων: Ηλεκτρονικοί υπολογιστές (80%), Ελληνικά (79%), ξένη γλώσσα (76%), πολιτισµός/ιστορία της Κύπρου (67%). Το ενδιαφέρον µειώνεται όσον αυξάνεται η ηλικία των ερωτηθεισών. Επαγγελµατικές δεξιότητες: Ποσοστό 82% των ερωτηθεισών εκφράζει ενδιαφέρον για βελτίωση των επαγγελµατικών τους δεξιοτήτων. Τοµείς δεξιοτήτων: Από αυτές, ποσοστό 66% ενδιαφέρεται για µαγειρική, 47% για την τεχνική των πωλήσεων, 46% για ξενοδοχειακά, 36% για φροντίδα ηλικιωµένων και 36% επίσης για φροντίδα παιδιών. Λόγοι επιµόρφωσης: Οι κυριότεροι λόγοι για τους οποίους δηλώνουν ότι θέλουν να επιµορφωθούν είναι οι ακόλουθοι: ανέλιξη στο επάγγελµα (61%), αύξηση του εισοδήµατος (55%), προσωπική ικανοποίηση (41%), αλλαγή επαγγέλµατος (40%), αξιοποίηση επιστηµονικών προσόντων (35%), βοήθεια στα παιδιά τους για το σχολείο (30%) και για καλύτερη αποδοχή από τον κοινωνικό τους περίγυρο (29%). Λόγοι µη επιµόρφωσης: Όσες γυναίκες δήλωσαν ότι δεν έχουν παρακολουθήσει επιµορφωτικά µαθήµατα, επικαλούνται ως λόγους την έλλειψη χρόνου (64%), την έλλειψη χρηµάτων (59%), την άγνοια πού να απευθυνθούν (49%) και τέλος την µη γνώση της Ελληνικής γλώσσας (36%). υνατότητα επιµόρφωσης και επαγγελµατικής κατάρτισης ενηλίκων: Η πληροφόρηση, όσον αφορά τις δυνατότητες επιµόρφωσης και επαγγελµατικής κατάρτισης ενηλίκων, είναι σε πολύ χαµηλά επίπεδα µε µόνο το 24% να δηλώνει γνώση, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία (76%) δηλώνει άγνοια. ια βίου µάθησης: Πολύ υψηλό ποσοστό δηλώνει ότι δεν έχει πληροφόρηση για τα ακόλουθα προγράµµατα/ιδρύµατα: Σύστηµα Μαθητείας (86%), νυκτερινά/ απογευµατινά µαθήµατα τεχνικών σχολών (75%), Κέντρο Παραγωγικότητας Κύπρου (85%), Κρατικά 6

Ινστιτούτα Επιµόρφωσης (81%), Κέντρο Γλωσσών του Πανεπιστηµίου Κύπρου (74%), Ανοικτό Πανεπιστήµιο Κύπρου (74%), Επιµορφωτικά Κέντρα (69%). 8. Πολιτισµικά Ενδιαφέροντα Πολυπολιτισµικά Κέντρα: Η συντριπτική πλειοψηφία των µεταναστριών (83%) θεωρεί την ίδρυση κέντρων για πολιτισµικούς και ψυχαγωγικούς σκοπούς (όπου θα υπάρχει η δυνατότητα προσφοράς θεαµάτων και στη µητρική τους γλώσσα) «πάρα πολύ» χρήσιµη 51% και ως «πολύ χρήσιµη» 32%. Κέντρα Εξυπηρέτησης Μεταναστών: Η συντριπτική πλειοψηφία των µεταναστριών (90%) είναι υπέρ της ίδρυσης Κέντρων Εξυπηρέτησης Μεταναστών όπου οι πληροφορίες θα προσφέρονται και στη µητρική τους γλώσσα. Ενδιαφέροντα: Η πλειοψηφία των ερωτηθεισών (56%) δηλώνει ότι έχουν κάποιο ενδιαφέρον/ ταλέντο που επιθυµούν να καλλιεργήσουν/αναπτύξουν. Τα ενδιαφέροντα είναι πιο έντονα ανάµεσα στις νεαρές ηλικίες (77%) και στις µη παντρεµένες (65%). Τα κυριότερα ενδιαφέροντά τους εστιάζονται στο τραγούδι (26%), χορό (25%), µαγειρική (14%), µουσική (13%), θέατρο (9%), ζωγραφική (6%). Μια µικρότερη οµάδα ενδιαφέρεται για άθληµα (3%), ηλεκτρονικούς υπολογιστές (3%), συγγραφή (2%), ραπτική (2%) και οδήγηση (2%). Συµµετοχή σε συνδέσµους/οµίλους: Οι µετανάστριες εκδηλώνουν ενδιαφέρον για συµµετοχή τους σε συνδέσµους/ οµίλους. Τα υψηλότερα ποσοστά προτίµησης συγκεντρώνουν οι ακόλουθοι όµιλοι: χορευτικός (51%), εκδροµικός (43%), χορωδία (42%) και θεατρική οµάδα (24%). 1/06/2010 7