Επιηςσημένα παπαδείγμαηα διαλειηοςπγικόηηηαρ ζε ελληνικά αποθεηήπια και ζσεηικά ηεσνολογικά επγαλεία

Επιηςσημένα παπαδείγμαηα διαλειηοςπγικόηηηαρ ζε ελληνικά αποθεηήπια και ζσεηικά ηεσνολογικά επγαλεία Νίκορ Χούζορ Δθνικό Κένηπο Τεκμηπίωζηρ/Δθνικό Ίδπςμα Δπεςνών nhoussos@ekt.gr Κυνζηανηίνορ Σηαμάηηρ Δθνικό Κένηπο Τεκμηπίωζηρ/Δθνικό Ίδπςμα Δπεςνών kstamatis@ekt.gr Αλέξανδπορ Κοςλούπηρ Τμήμα Βιβλιοθηκονομίαρ και Σςζηημάηων Πληποθόπηζηρ, ΤΔΙ Αθήναρ akoul@teiath.gr, koulouris.a@gmail.com Πεπίλητη Με ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ θαη ηελ θαηαθφξπθε αχμεζε ηνπ φγθνπ ηνπ δηαζέζηκνπ ςεθηαθνχ πεξηερνκέλνπ, πξνεξρφκελν είηε απφ πξσηνγελψο ειεθηξνληθέο πεγέο είηε απφ ςεθηνπνίεζε, γίλεηαη νινέλα θαη κεγαιχηεξε ε αλάγθε γηα δηαιεηηνπξγηθφηεηα κεηαμχ ςεθηαθψλ απνζεηεξίσλ. Η παξνχζα εξγαζία παξνπζηάδεη επηηπρεκέλα παξαδείγκαηα δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ειιεληθψλ απνζεηεξίσλ κε ηε Europeana κέζσ ηνπ έξγνπ EuropeanaLocal θαζψο θαη ην DSpace Europeana plug-in, έλα εξγαιείν ινγηζκηθνχ αλνηθηνχ θψδηθα πνπ αλαπηχρζεθε απφ Έιιελεο πξνγξακκαηηζηέο θαη θάλεθε ηδηαίηεξα ρξήζηκν ζηελ ζπγθεθξηκέλε πξνζπάζεηα. Δπηπιένλ, δίλεηαη ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ απαίηεζε γηα επηιεθηηθή παξνρή εγγξαθψλ απφ απνζεηήξηα ζε ζπζζσξεπηέο πεξηερνκέλνπ θαη παξνπζηάδνληαη θάπνηεο επεθηάζεηο ηεο πιαηθφξκαο απνζεηεξίσλ DSpace γηα ηελ παξακεηξνπνίεζε θαη ηελ επέιηθηε δηαρείξηζε ησλ απαξαίηεησλ κεραληζκψλ θαη δηαδηθαζηψλ. Λέξειρ κλειδιά: Γιαλειηοςπγικόηηηα, αποθεηήπια, DSpace, Europeana, OAI-PMH

1. Ειζαγυγή Η παξνχζα εξγαζία αλαθέξεηαη ζηε δηαιεηηνπξγηθφηεηα απνζεηεξίσλ κέζσ ηνπ πξσηνθφιινπ OAI-PMH θαη ζε ζρεηηθά ηερλνινγηθά εξγαιεία, κε αλαθνξά θαη ζε πξφζθαηεο πξαγκαηηθέο πεξηπηψζεηο ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν. Παξνπζηάδνληαη επηηπρεκέλα παξαδείγκαηα δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ειιεληθψλ απνζεηεξίσλ κε ηε Europeana κέζσ ηνπ έξγνπ EuropeanaLocal θαζψο θαη ην DSpace Europeana plug-in, έλα εξγαιείν ινγηζκηθνχ αλνηθηνχ θψδηθα πνπ αλαπηχρζεθε απφ Έιιελεο πξνγξακκαηηζηέο θαη θάλεθε ηδηαίηεξα ρξήζηκν ζηελ ζπγθεθξηκέλε πξνζπάζεηα. Δπηπιένλ, δίλεηαη ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ απαίηεζε γηα επηιεθηηθή παξνρή εγγξαθψλ απφ απνζεηήξηα ζε ζπζζσξεπηέο πεξηερνκέλνπ θαη παξνπζηάδνληαη θάπνηεο επεθηάζεηο ηεο πιαηθφξκαο απνζεηεξίσλ DSpace γηα ηελ παξακεηξνπνίεζε θαη ηελ επέιηθηε δηαρείξηζε ησλ απαξαίηεησλ κεραληζκψλ θαη δηαδηθαζηψλ. Χεθηαθά απνζεηήξηα - αλάγθε γηα δηαιεηηνπξγηθφηεηα. Η δηάξζξσζε ηνπ άξζξνπ έρεη σο εμήο: Σηελ Δλφηεηα 2 γίλεηαη κηα εηζαγσγή ζε ζέκαηα δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ςεθηαθψλ απνζεηεξίσλ, αλαθέξνληαη ζπλνπηηθά ζεκαληηθά ζπζηήκαηα ζπζζσξεπηψλ απφ ηελ Δπξψπε θαη αλαπηχζζεηαη ε απαίηεζε γηα επηιεθηηθή ρνξήγεζε εγγξαθψλ κεηαδεδνκέλσλ απφ απνζεηήξηα πξνο ζπζζσξεπηέο. Σηελ Δλφηεηα 3 παξνπζηάδεηαη ε κειέηε πεξίπησζεο ελζσκάησζεο ειιεληθψλ απνζεηεξίσλ ζηε Europeana κέζσ ηνπ έξγνπ EuropeanaLocal. Σηελ Δλφηεηα 4 παξνπζηάδνληαη δηεμνδηθά ζρεηηθά ηερληθά δεηήκαηα θαη εξγαιεία ινγηζκηθνχ. Η εξγαζία θιείλεη κε ζχλνςε θαη ζπκπεξάζκαηα πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηελ Δλφηεηα 5. 2. Διαλειηοςπγικόηηηα ζε ζςζηήμαηα τηθιακών αποθεηηπίυν 2.1. Δπιθςμηηά επίπεδα διαλειηοςπγικόηηηαρ και ηεσνικέρ δςζκολίερ Με ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ θαη ηελ θαηαθφξπθε αχμεζε ηνπ φγθνπ ηνπ δηαζέζηκνπ ςεθηαθνχ πεξηερνκέλνπ, πξνεξρφκελν είηε απφ πξσηνγελψο ειεθηξνληθέο πεγέο είηε απφ ςεθηνπνίεζε, γίλεηαη νινέλα θαη κεγαιχηεξε ε αλάγθε γηα δηαιεηηνπξγηθφηεηα κεηαμχ ςεθηαθψλ απνζεηεξίσλ. Η δηαιεηηνπξγηθφηεηα επηηξέπεη ηε δπλαηφηεηα δηάζεζεο θα γεληθφηεξα αμηνπνίεζεο ησλ κεηαδεδνκέλσλ επηκέξνπο απνζεηεξίσλ απφ ηξίηεο εθαξκνγέο, φπσο ζπζζσξεπηέο πεξηερνκέλνπ (content aggregators), ρσξίο απαίηεζε γηα ad hoc ιχζεηο νινθιήξσζεο εηεξνγελψλ ζπζηεκάησλ. Δηδηθφηεξα ζηα ζπζηήκαηα απνζεηεξίσλ/ ςεθηαθψλ βηβιηνζεθψλ, ε δηαιεηηνπξγηθφηεηα ζην πεδίν ησλ κεηαδεδνκέλσλ κπνξεί λα ζεσξεζεί πσο έρεη ηηο παξαθάησ ηξεηο δηαζηάζεηο (Ouksel, 1999): Διαλειηοςπγικόηηηα ζε επίπεδο ζςζηημάηυν αποθεηηπίυν και τηθιακών βιβλιοθηκών. Δπηηξέπεη ηελ online δηάζεζε ησλ κεηαδεδνκέλσλ κηαο ςεθηαθήο βηβιηνζήθεο ζε ηξίηεο εθαξκνγέο θαη ζπζηήκαηα. Σεκαίλεη πξαθηηθά πσο γηα θάζε επηκέξνπο ζχζηεκα ππάξρεη έλαο δηαδηθηπαθφο εμππεξεηεηήο πνπ παξέρεη αλά πάζα ζηηγκή ηα κεηαδεδνκέλα ηνπ κέζσ κηαο πξνγξακκαηηζηηθήο δηεπαθήο πνπ πινπνηείηαη βάζεη ελφο ζπγθεθξηκέλνπ πξσηνθφιινπ δηάζεζεο. Σπλήζσο ε online δηάζεζε κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί είηε ζε επίπεδν πιήξνπο δηακνηξαζκνχ ή ζπγθνκηδήο (harvesting), φπνπ

πξαθηηθά κεηαθνξηψλεηαη ην ζχλνιν (ή πξνθαζνξηζκέλα ππνζχλνια) ησλ εγγξαθψλ ελφο ζπζηήκαηνο γηα επαλαρξεζηκνπνίεζε ζε άιιεο εθαξκνγέο, είηε ζε επίπεδν κεηααλαδήηεζεο (meta-search) φπνπ αλαθηψληαη κφλν εγγξαθέο πνπ ηαηξηάδνπλ κε ζπγθεθξηκέλα θξηηήξηα αλαδήηεζεο. Η δηαιεηηνπξγηθφηεηα ζε επίπεδν ζπζηεκάησλ πεξηιακβάλεη θαη ηελ θαηάιιειε θσδηθνπνίεζε (π.ρ. Unicode) ησλ κεηαδεδνκέλσλ πνπ αληαιιάζζνληαη. Διαλειηοςπγικόηηηα ζε επίπεδο ζύνηαξηρ και δομήρ. Δπηηξέπεη ζε δηαθνξεηηθά ζπζηήκαηα λα «δηαβάδνπλ» ζσζηά ηα δεδνκέλα πνπ αληαιιάζνπλ κεηαμχ ηνπο. Σηελ ηδαληθή πεξίπησζε, απηφ πξνυπνζέηεη ηα εμήο: - Φξήζε θνηλήο γιψζζαο γηα ηελ θσδηθνπνίεζε ησλ κεηαδεδνκέλσλ ζε ζπληαθηηθφ επίπεδν (π.ρ. XML). - Κσδηθνπνίεζε ησλ ηηκψλ ησλ δεδνκέλσλ ζχκθσλα κε έλα θνηλφ πξφηππν. Γηα παξάδεηγκα, νη εκεξνκελίεο λα αλαγξάθνληαη κε ηνλ ίδην ηξφπν ζε φια ηα ζπζηήκαηα. - Φξήζε θνηλψλ ζρεκάησλ κεηαδεδνκέλσλ (π.ρ. Dublin Core, MODS, CDWA, EAD, θιπ.) Διαλειηοςπγικόηηηα ζε ζημαζιολογικό επίπεδο. Δπηηξέπεη ζε δηαθνξεηηθά ζπζηήκαηα λα «θαηαλννχλ» ζσζηά ηε ζεκαζία ησλ δεδνκέλσλ πνπ αληαιιάζνπλ κεηαμχ ηνπο. Γηα ηελ πιήξε δηαιεηηνπξγηθφηεηα ζε ζεκαζηνινγηθφ επίπεδν, θάζε πεδίν κεηαδεδνκέλσλ πνπ αληαιιάζζεηαη ρξεηάδεηαη λα έρεη δεισκέλε, ζαθή ζεκαζία. Γηα παξάδεηγκα, φηαλ γηα έλα έξγν ηέρλεο έρνπκε έλα πεδίν date, ηη αθξηβψο ελλννχκε κε απηφ (π.ρ. πξφθεηηαη γηα ηελ εκεξνκελία δεκηνπξγίαο, πξψηεο έθζεζεο ζην θνηλφ, πξφζθηεζεο απφ ην κνπζείν πνπ ην θηινμελεί ή εηζαγσγήο ζηελ ςεθηαθή βηβιηνζήθε;). Η ρξήζε ζπκβαηψλ φξσλ ζε ειεγρφκελα ιεμηιφγηα θαη ζεζαπξνχο είλαη κία αθφκα ζεκαληηθή πηπρή ηεο ζεκαζηνινγηθήο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο. Τν ηδαληθφ είλαη ε δήισζε ηεο ζεκαζίαο θάζε ζηνηρείνπ λα πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ κηαο θαηάιιειεο γιψζζαο αλαπαξάζηαζεο γλψζεο φπσο RDF ή OWL. Σηε δηεζλή θνηλφηεηα ησλ ςεθηαθψλ βηβιηνζεθψλ θαη γεληθφηεξα ηεο δηαρείξηζεο πιεξνθνξίαο ππάξρεη έληνλε δξαζηεξηφηεηα ηνπιάρηζηνλ απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 ζρεηηθά κε ηελ επίηεπμε δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ζηα παξαπάλσ επίπεδα. Σήκεξα κπνξεί θαλείο λα ζεσξήζεη φηη ε ζπγθεθξηκέλε πξνζπάζεηα έρεη εμαηξεηηθά απνηειέζκαηα κε πιήξε πξαθηηθή εθαξκνγή ζε πξαγκαηηθά ζπζηήκαηα κφλν φζνλ αθνξά ηε δηαιεηηνπξγηθφηεηα ζπζηεκάησλ θαη θάπνηεο πιεπξέο ηεο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ζε επίπεδν ζχληαμεο θαη δνκήο. Γηα παξάδεηγκα, κεγάιν πνζνζηφ ησλ ζχγρξνλσλ απνζεηεξίσλ ππνζηεξίδεη ην πξσηφθνιιν ζπγθνκηδή κεηαδεδνκέλσλ OAI-PMH, ελψ ηα κεηαδεδνκέλα είλαη θαηά θαλφλα δηαζέζηκα ζε κνξθή XML θαη ππνζηεξίδνληαη ηνπιάρηζηνλ θάπνηα πεδία ηνπ απινχ Dublin Core. Παξ φια απηά ε ζεκαζηνινγηθή δηαιεηηνπξγηθφηεηα ζε κεγάιεο θιίκαθαο ζπζηήκαηα θαίλεηαη λα είλαη αξθεηά καθξηά ρξνληθά, ελψ ππάξρνπλ αθφκα πξνβιήκαηα ζε δεηήκαηα φπσο ε θσδηθνπνίεζε ησλ ηηκψλ ησλ δεδνκέλσλ θαη ε επξεία ρξήζε θνηλψλ ζρεκάησλ κεηαδεδνκέλσλ πην πνιχπινθσλ θαη κε κεγαιχηεξε εθθξαζηηθή ηθαλφηεηα θαη ζαθήλεηα απφ ην Dublin Core.

2.2. Το διεθνέρ ζκηνικό ζε ζςζηήμαηα ζςζζωπεςηών Σχκθσλα κε ηε δηεζλή εκπεηξία, ε χπαξμε θεληξηθψλ ζπζηεκάησλ ζπζζψξεπζεο ςεθηαθνχ πεξηερνκέλνπ (content aggregator) ζε επίπεδν θξαηηθφ ή θαη δηεζλέο απμάλεη ζεκαληηθά ηελ απνδνηηθφηεηα ησλ πφξσλ πνπ επελδχνληαη ζε έξγα ςεθηνπνίεζεο θαη παξαγσγήο πεξηερνκέλνπ, κε ηε δηαζθάιηζε ηεο επξχηεξεο δπλαηήο πξφζβαζεο ζηα απνηειέζκαηά ηνπο, θπξίσο φκσο, κε ηελ πξνζθνξά λέσλ ππεξεζηψλ θαη κνληέισλ επαλαρξεζηκνπνίεζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ. Σηνπο ζπζζσξεπηέο ζπγθεληξψλεηαη κε ηε κέζνδν ηεο ζπγθνκηδήο (harvesting) κε πεξηνδηθή απηφκαηε αλαλέσζε ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα ην ζχλνιν ηνπ εγγξαθψλ κεηαδεδνκέλσλ ησλ επηκέξνπο ζπζηεκάησλ. Σπλήζσο νη ζπζζσξεπηέο δελ ζπιιέγνπλ ην ίδην ςεθηαθφ πιηθφ (παξά κφλν ίζσο θάπνηα αλαπαξάζηαζε ρξήζηκε γηα ζπλνπηηθή παξνπζίαζε, π.ρ. έλα thumbnail ζηελ πεξίπησζε εηθφλσλ) θαη, φζνλ αθνξά ηα κεηαδεδνκέλα, αλαθηνχλ έλα κέξνο ηεο εγγξαθήο. Γηα λα δεη ηελ πιήξε εγγξαθή θαη ην ίδην ην ηεθκήξην ζηε πςειφηεξε δεκφζηα δηαζέζηκε αλάιπζε, ν ρξήζηεο νδεγείηαη απφ ηε δηθηπαθή πχιε ηνπ ζπζζσξεπηή ζηελ αληίζηνηρε ζειίδα ηνπ απνζεηεξίνπ. Δηδηθφηεξα, νη ζπζζσξεπηέο παξέρνπλ ζπλήζσο ηηο εμήο ιεηηνπξγίεο: Δηδηθφηεξα, ν aggregator ζα παξέρεη ηηο εμήο ιεηηνπξγίεο: Πεξηνδηθή ζπγθνκηδή κεηαδεδνκέλσλ απφ ηα επηκέξνπο απνζεηήξηα. Δληαία αλαδήηεζε θαη πινήγεζε ζην ζχλνιν ηνπ πεξηερνκέλνπ κε δηάθνξα θξηηήξηα. Μνλαδηθφ θεληξηθφ ζεκείν γηα ηε δηάζεζε ηνπ ζπλφινπ ηνπ ζπιιερζέληνο πεξηερνκέλνπ κέζσ web services ζε ηξίηα ζπζηήκαηα γηα αμηνπνίεζε ζε αλάπηπμε λέσλ ππεξεζηψλ / εθαξκνγψλ. Απηφκαην έιεγρν γηα ηε ζπκβαηφηεηα ησλ εγγξαθψλ ηεο θάζε επηκέξνπο ςεθηαθήο βηβιηνζήθεο / απνζεηεξίνπ κε ηηο πξνδηαγξαθέο πηζαλφλ θαη κε αλαιπηηθή αλαθνξά ησλ ηπρφλ ειιείςεσλ. Παξαγσγή ζπγθεληξσηηθψλ ζηνηρείσλ αλαθνξψλ γηα ην ζχλνιν ηνπ ςεθηαθνχ πεξηερνκέλνπ θαη ηελ πξφζβαζε ζε απηφ απφ ρξήζηεο. Σήκεξα ππάξρεη πιεζψξα ζπζζσξεπηψλ πνπ ιεηηνπξγνχλ δηεζλψο. Σε εζληθφ επίπεδν ζηελ Διιάδα είλαη ηδηαίηεξα αμηφινγε ε πξνζπάζεηα πνπ αθνξά ην openarchives.gr κηα κεραλή αλαδήηεζεο ειιεληθψλ ςεθηαθψλ βηβιηνζεθψλ θαη απνζεηεξίσλ πνπ έρεη πηνζεηήζεη ηελ πξνζέγγηζε ηεο θεληξηθήο ζπγθνκηδήο κεηαδεδνκέλσλ (βαζηθψλ πεδίσλ ηνπ Dublin Core) κέζσ OAI-PMH θαη απηή ηε ζηηγκή απνηειεί πχιε γηα 42 ειιεληθά ζπζηήκαηα θαη 361323 εγγξαθέο. Παξαδείγκαηα ζεκαληηθψλ ζπζηεκάησλ ππεξ-εζληθήο εκβέιεηαο απφ ηνλ επξσπατθφ ρψξν είλαη ηα παξαθάησ: Europeana. Η Europeana είλαη κηα πξσηνβνπιία ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο, κε ζηφρν λα αλαπηχμεη έλα θνηλφ ζεκείν πξφζβαζεο γηα ηελ ςεθηαθή πνιηηηζηηθή θαη επηζηεκνληθή θιεξνλνκηά ηεο Δπξψπεο. Η Europeana θηινμελεί ζήκεξα βηβιία, ράξηεο, ερνγξαθήζεηο, θσηνγξαθίεο, αξρεηαθά έγγξαθα, πίλαθεο θαη ηαηλίεο, απφ βηβιηνζήθεο, αξρεία θαη πνιηηηζηηθά ηδξχκαηα ησλ 27 θξαηψλ κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Τν πεξηερφκελν ζπγθεληξψλεηαη απφ ζπζζσξεπηέο θαη παξφρνπο πεξηερνκέλνπ απφ φιε ηελ Δπξψπε. Τν πξσηφθνιιν ζπιινγήο είλαη ην OAI-PMH θαη ην ζρήκα κεηαδεδνκέλσλ ην Europeana Semantic Elements (ESE) πνπ είλαη βαζηζκέλν ζην Dublin Core. Γηα ηελ εηζαγσγή πεξηερνκέλνπ ππάξρνπλ εξγαιεία δηαζέζηκα ζην εμνπζηνδνηεκέλν πξνζσπηθφ ηεο Europeana

γηα απηνκαηνπνηεκέλν έιεγρν ηνπ πξνο εηζαγσγή πεξηερνκέλνπ (Europeana content checker). Πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο γηα ηε Europeana θαη γηα ηελ επηηπρεκέλε ελζσκάησζε ζε απηή ζπιινγψλ ειιεληθψλ θνξέσλ κέζσ ηνπ έξγνπ EuropeanaLocal κε ζπληνληζηή απφ ηελ Διιάδα ηε Γεκφζηα Κεληξηθή Βηβιηνζήθε ηεο Βέξνηαο πεξηιακβάλνληαη ζηελ Δλφηεηα 3 ηνπ παξφληνο άξζξνπ. DRIVER. Πξφθεηηαη γηα κεγάιεο θιίκαθαο ππνδνκή γηα ηε δηαιεηηνπξγηθφηεηα απνζεηεξίσλ κε ππξήλα έλαλ θεληξηθφ ζπζζσξεπηή επηηξέπεη πξφζβαζε ζε φιεο ηηο εγγξαθέο κέζσ κηαο θεληξηθήο δηαδηθηπαθήο πχιεο. Τν πξσηφθνιιν ζπιινγήο είλαη ην OAI-PMH, ελψ ην ζρήκα κεηαδεδνκέλσλ είλαη βαζηζκέλν ζην Dublin Core. Υπάξρνπλ αλαιπηηθέο πξνδηαγξαθέο γηα ηε ζπκβαηφηεηα απνζεηεξίσλ κε ηελ θεληξηθή ππνδνκή, ε νπνία πεξηιακβάλεη επίζεο εξγαιεία γηα δηαρεηξηζηέο απνζεηεξίσλ γηα δηεμαγσγή ειέγρσλ ζπκβαηφηεηαο κε ηηο ζπγθεθξηκέλεο πξνδηαγξαθέο θαζψο θαη ππεξεζίεο πξνζηηζέκελεο αμίαο. OpenAIRE. Τν OpenAIRE αλαπηχζζεη ηηο θαηάιιειεο ηερλνινγηθέο ππνδνκέο θαη ηνπο κεραληζκνχο ππνζηήξημεο γηα ηνλ εληνπηζκφ, ηελ απφζεζε, ηελ πξφζβαζε θαη ηελ παξαθνινχζεζε επηζηεκνληθψλ δεκνζηεχζεσλ πνπ έρνπλ πξνέιζεη απφ εξεπλεηηθά έξγα ρξεκαηνδνηνχκελα ρξεκαηνδφηεζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη εηδηθφηεξα ζπγθεθξηκέλεο ζεκαηηθέο πεξηνρέο ηνπ FP7 θαη ηα πξνγξάκκαηα ηνπ Δπξσπατθνχ Σπκβνπιίνπ Έξεπλαο ERC. Οη δεκνζηεχζεηο ζα είλαη πξνζβάζηκεο κέζσ θεληξηθήο δηθηπαθήο πχιεο, ελψ γηα ηε ζπιινγή ησλ κεηαδεδνκέλσλ ζα πηνζεηεζεί πξνζέγγηζε ηεο ίδηαο θηινζνθίαο κε ην DRIVER. Σπληνληζηήο ηνπ έξγνπ είλαη ην Παλεπηζηήκην Αζελψλ, Τκήκα Πιεξνθνξηθήο θαη Τειεπηθνηλσληψλ, ελψ απφ ηελ Διιάδα ζπκκεηέρεη θαη ην Δζληθφ Κέληξν Τεθκεξίσζεο. DART Europe. Πξφθεηηαη γηα θνηλνπξαμία πνπ δηαηεξεί ηελ παλεπξσπατθή δηθηπαθή πχιε / ζπζζσξεπηή δηδαθηνξηθψλ δηαηξηβψλ θαη απνηειεί ηελ επξσπατθή νκάδα εξγαζίαο ηνπ Networked Digital Library of Theses and Dissertations (NDLTD). Η ζπιινγή πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ OAI-PMH θαη απαηηνχληαη θάπνηα βαζηθά ζηνηρεία αλά εγγξαθή δηαηξηβήο ζε κνξθή Dublin Core. Απφ ειιεληθήο πιεπξάο ζπκκεηέρεη σο εηαίξνο ην ΔΚΤ πνπ παξέρεη εγγξαθέο απφ ην απνζεηήξην ηνπ Δζληθνχ Αξρείνπ Γηδαθηνξηθψλ Γηαηξηβψλ. 2.3. Το ππόβλημα για ηοςρ διασειπιζηέρ αποθεηηπίων Απφ ηελ παξάγξαθν 2.2 γίλεηαη θαηαλνεηφ φηη ζήκεξα νη δηαρεηξηζηέο απνζεηεξίσλ έρνπλ λα αληηκεησπίζνπλ ην δήηεκα ηεο ζπκβαηφηεηαο ησλ ζπζηεκάησλ γηα ηα νπνία είλαη ππεχζπλνη κε εζληθέο θαη δηεζλείο ππνδνκέο ζπζζσξεπηψλ φρη σο έλα δεπηεξεχνλ ζέκα ζεσξνχκελν σο πνιπηέιεηα, αιιά σο κηα ζηνηρεηψδε απαίηεζε γηα θάζε ππνδνκή απνζεηεξίνπ (π.ρ. απνζεηήξηα ηδξπκάησλ, ζεκαηηθά απνζεηήξηα, ςεθηαθέο ζπιινγέο πνιηηηζηηθνχ πεξηερνκέλνπ). Τα θχξηα ζέκαηα πνπ έρνπλ λα αληηκεησπίζνπλ νη δηαρεηξηζηέο απνζεηεξίσλ φζνλ αθνξά ηε δηαιεηηνπξγηθφηεηα ησλ ζπζηεκάησλ ηνπο κε ηνπο ζπζζσξεπηέο είλαη ηα εμήο: 1. Υπνζηήξημε ηνπ OAI-PMH σο πξσηνθφιινπ ζπγθνκηδήο. 2. Σπκβαηφηεηα ηνπ ζρήκαηνο κεηαδεδνκέλσλ ηνπ απνζεηεξίνπ κε απηφ πνπ πξνδηαγξάθεη ν εθάζηνηε ζπζζσξεπηήο θαη πινπνίεζε ησλ απαξαίηεησλ κεηαηξνπψλ. 3. Σπκβαηφηεηα ησλ θσδηθνπνηήζεσλ ηηκψλ ησλ δεδνκέλσλ κε απηέο πνπ ππνζηεξίδεη ν εθάζηνηε ζπζζσξεπηήο θαη πινπνίεζε ησλ απαξαίηεησλ κεηαηξνπψλ, αλ είλαη εθηθηφ. 4. Δπηιεθηηθή παξνρή ζηνπο ζπζζσξεπηέο εγγξαθψλ ηνπ απνζεηεξίνπ.

Σην παξφλ ζα καο απαζρνιήζεη ηδηαίηεξα απφ ηνλ παξαπάλσ θαηάινγν ην ζεκείν 4, ε δπλαηφηεηα δειαδή ελφο απνζεηεξίνπ λα παξέρεη γηα ζπγθνκηδή ζε έλα ζπζζσξεπηή φρη ην ζχλνιν ησλ εγγξαθψλ ηνπ αιιά επηιεγκέλα ππνζχλνια κε βάζε δηάθνξα θξηηήξηα. Η δπλαηφηεηα απηή είλαη απαξαίηεηε ζηελ πξάμε, θαζψο ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο έλαο ζπζζσξεπηήο δελ επηζπκεί λα ζπιιέμεη φιεο ηηο εγγξαθέο ελφο απνζεηεξίνπ. Κάηη ηέηνην κπνξεί λα ζπκβαίλεη γηα δηάθνξνπο ιφγνπο, ελδεηθηηθά αλαθέξνληαη νη παξαθάησ: Ο ζπζζσξεπηήο ζπιιέγεη απνθιεηζηηθά εγγξαθέο πνπ πιεξνχλ ζπγθεθξηκέλα θξηηήξηα σο πξνο ην ζέκα ησλ δπλαηνηήησλ αλνηθηήο πξφζβαζεο θαη ησλ πλεπκαηηθψλ δηθαησκάησλ, φπσο: o Μφλν εγγξαθέο γηα ηηο νπνίεο ππάξρεη ςεθηαθφ ηεθκήξην (π.ρ. ην πιήξεο θείκελν γηα επηζηεκνληθά άξζξα, βηβιία, θιπ.) θαη είλαη δεκφζηα δηαζέζηκν κέζσ ηνπ επηκέξνπο απνζεηεξίνπ. Παξφκνηα πνιηηηθή αθνινπζνχλ ην DRIVER, ην OpenAIRE θαη ην DART Europe. o Μφλν εγγξαθέο ηα κεηαδεδνκέλα ησλ νπνίσλ δηαηίζεληαη ειεχζεξα γηα δηάθνξεο ρξήζεηο, ηδαληθά κέζσ θαηάιιειεο άδεηαο, π.ρ. θάπνηα απφ ηηο άδεηεο ηεο νηθνγέλεηαο Creative Commons. Πξνδηαγξαθέο απηνχ ηνπ ηχπνπ ζέηεη, γηα παξάδεηγκα, ε Europeana. Ο ζπζζσξεπηήο ζπιιέγεη απνθιεηζηηθά εγγξαθέο γηα ηεθκήξηα ζπγθεθξηκέλσλ ζεκαηηθψλ πεξηνρψλ, ελψ ηα επηκέξνπο απνζεηήξηα κπνξεί λα είλαη δηεπηζηεκνληθά. Τέηνηα πεξίπησζε είλαη ην απνζεηήξην HealthCompetence.eu κε απνηειέζκαηα εξεπλψλ ρξεκαδνηνχκελσλ απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε ζην ρψξν ηεο πγείαο. Ο ζπζζσξεπηήο ζπιιέγεη απνθιεηζηηθά εγγξαθέο γηα ηεθκήξηα ζπγθεθξηκέλνπ ηχπνπ (π.ρ. δηδαθηνξηθέο δηαηξηβέο, φπσο ην DART Europe), ελψ ηα επηκέξνπο απνζεηήξηα κπνξεί λα πεξηέρνπλ πιηθφ δηάθνξσλ ηχπσλ. Απφ ηα παξαπάλσ θαηαδεηθλχεηαη φηη ε πνιππινθφηεηα ηεο επηιεθηηθή παξνρή εγγξαθψλ ζε ζπζζσξεπηέο. Η απαίηεζε απηή γίλεηαη κάιηζηα πην δχζθνιν λα πινπνηεζεί αλ αλαινγηζηεί θαλείο πσο έλα απνζεηήξην είλαη πνιχ πηζαλφ λα παξέρεη εγγξαθέο ζε πεξηζζφηεξνπο απφ έλαλ ζπζζσξεπηέο, κε δηαθνξεηηθέο πξνδηαγξαθέο γηα ην θαζέλα. Σεκεηψλεηαη πσο ν κεραληζκφο ησλ πξνθαζνξηζκέλσλ ζπλφισλ (sets) ηνπ OAI (βι. Δλφηεηα 4) πνπ ζπλήζσο πινπνηείηαη ζε πιαηθφξκεο απνζεηεξίσλ ζε αληηζηνηρία κε επηκέξνπο θνηλφηεηεο/ζπιινγέο ηνπ απνζεηεξίνπ (π.ρ. εμ νξηζκνχ έλα ζχλνιν αλά ζπιινγή) δελ επαξθεί θαζψο, φπσο είλαη πξνθαλέο απφ ηα πξναλαθεξζέληα παξαδείγκαηα, ηα επηζπκεηά ζχλνια πξνο ζπγθνκηδή κπνξεί λα πεξηέρνπλ εγγξαθέο απφ δηαθνξεηηθέο ζπιινγέο. 3. Μελέηη πεπίπηυζηρ: EuropeanaLocal 3.1. Διζαγωγή Μέρξη ηνλ Ινχλην 2010, επηά ειιεληθνί πνιηηηζηηθνί θνξείο απνηεινχλ ηελ πξψηε νκάδα νξγαληζκψλ πνπ έρνπλ ήδε εληάμεη θαη αλαδεηθλχνπλ ην ςεθηαθφ πεξηερφκελφ ηνπο κέζσ ηεο Χεθηαθήο Πχιεο Europeana (Koninklijke Bibliotheek, 2009): Ακεξηθάληθε Γεσξγηθή Σρνιή - Βηβιηνζήθε «Γεκήηξεο & Αιίθε Πεξξσηή»

Γεκφζηα Κεληξηθή Βηβιηνζήθε Βέξνηαο Δζληθφ Κέληξν Τεθκεξίσζεο Δζληθφ Μεηζφβην Πνιπηερλείν Μέγαξν Μνπζηθήο Μεγάιε Μνπζηθή Βηβιηνζήθε ηεο Διιάδνο «Λίιηαλ Βνπδνχξε» Τερληθφ Δπηκειεηήξην Διιάδαο Πεξηθεξεηαθφ Τκήκα Κέξθπξαο Κέξθπξαο openarchives.gr (σο κεραλή αλαδήηεζεο ειιεληθψλ ςεθηαθψλ βηβιηνζεθψλ) Η Γημόζια Κενηπική Βιβλιοθήκη Βέποιαρ (ΓΚΒΒ), είλαη ν εζληθφο ζπζζσξεπηήο (aggregator) κεηαδεδνκέλσλ, ηνπιάρηζηνλ κέρξη ηε ιήμε ηνπ πξνγξάκκαηνο (Ινχλην 2010) θαη ην openarchives.gr, είλαη κηα κεραλή αλαδήηεζεο ειιεληθψλ ςεθηαθψλ πεγψλ. Οη ειιεληθνί θνξείο παξνρήο πεξηερνκέλνπ (content providers) θαη ν ζπζζσξεπηήο κεηαδεδνκέλσλ ηνπο, ε ΓΚΒΒ, έρνπλ επηηπρψο δηεμάγεη κε επηηπρία κηα δνθηκή απηφκαηεο ζπγθνκηδήο κεηαδεδνκέλσλ. Σην θεθάιαην απηφ αλαιχνληαη νη πξαθηηθέο πνπ έρνπλ εθαξκφζεη ηα ειιεληθά ςεθηαθά απνζεηήξηα, πξνθεηκέλνπ λα είλαη ζπκβαηά κε ην πξνθίι κεηαδεδνκέλσλ Dublin Core (DC) πνπ έρεη επηιέμεη ε Europeana, ην Europeana Semantic Elements (ESE) (2009), έηζη ψζηε ζηε ζπλέρεηα λα εμάγνπλ ηα ESE κεηαδεδνκέλα ηνπο, κε ηε ρξήζε ηνπ OAI-PMH, ζηε ΓΚΒΒ, φπσο ήδε έρεη γίλεη. Σ απηή ηε θάζε, ηζρχνπλ νη αθφινπζεο ζπκθσλίεο παξνρήο κεηαδεδνκέλσλ. Οη ζπκθσλίεο είλαη δχν εηδψλ θαη αθνξνχλ ηνπο παξφρνπο πεξηερνκέλνπ, αιιά θαη ηνπο εζληθνχο θνξείο ζπγθέληξσζεο κεηαδεδνκέλσλ (national aggregators). Τν ζρήκα πνπ έρεη εθαξκνζηεί κε επηηπρία είλαη ην αθφινπζν. Οη πάξνρνη ζα ππνγξάθνπλ δηκεξείο ζπκθσλίεο κε ηνλ εζληθφ θνξέα ζπζζσξεπηή κεηαδεδνκελσλ, δειαδή ηελ ΓΚΒΒ, ηνπιάρηζηνλ γηα ηε δηάξθεηα ηνπ EuropeanaLocal (Ινχληνο 2008 Ινχληνο 2011). Δπνκέλσο, νη ειιεληθνί θνξείο πεξηερνκέλνπ ππνγξάθνπλ ζπκθσλίεο κε ηε ΓΚΒΒ θαη έρνπλ ηελ ππνρξέσζε λα εμάγνπλ ηα ESE κεηαδεδνκέλα ηνπο ζηε ΓΚΒΒ κέζσ OAI-PMH. Η ΓΚΒΒ έρεη ηελ ππνρξέσζε λα ζπγθεληξψλεη ηα ESE κεηαδεδνκέλα ησλ θνξέσλ, δειαδή λα θάλεη ηελ απηφκαηε ζπγθνκηδή ηνπο (harvesting). Σηε ζπλέρεηα ε ΓΚΒΒ ππνγξάθεη άιιε ζπκθσλία κε ηελ Europeana θαη έρεη ηελ ππνρξέσζε λα παξέρεη ζηε Europeana ηα κεηαδεδνκέλα πνπ έρεη ζπγθεληξψζεη κε «harvesting». Τέινο, ε Europeana κε «harvesting» ζα ζπιιέγεη ηα κεηαδεδνκέλα απφ φινπο ηνπο εζληθνχο «aggregators» θαη απφ ηε Βέξνηα. Η επηηπρεκέλε δνθηκή έγηλε ζηα κέζα Απξηιίνπ 2010 θαη ήδε, απφ ηνλ Ινχλην 2010, ηα κεηαδεδνκέλα ησλ θνξέσλ είλαη δηαζέζηκα απφ ηελ Europeana. 3.2. Δναλλακηικά ζενάπια πος ςλοποιήθηκαν μέσπι ζήμεπα για ηην αςηόμαηη ζςγκομιδή μεηαδεδομένων Σην πξφγξακκα EuropeanaLocal, κπνξνχλ λα ζπκκεηέρνπλ βηβιηνζήθεο, αξρεία, κνπζεία θαη άιινη θνξείο πνιηηηζκνχ κε ςεθηνπνηεκέλν πεξηερφκελν (θείκελν, θσηνγξαθίεο, βίληεν, ήρν, θ.ιπ.), πνπ λα έρνπλ δηάζεζε γηα ζπλεξγαζία θαη λα ηεξνχλ θάπνηα πξφηππα δηαιεηηνπξγηθφηεηαο (π.ρ. ην πξσηφθνιιν OAI-PMH) (Lagoze et al 2002). Παξνπζηάδνληαη ηξία ελαιιαθηηθά ζελάξηα γηα ηε ζπκκεηνρή ησλ ειιεληθψλ θνξέσλ πνιηηηζκνχ ζηε Europeana, αμηνπνηψληαο ηελ ππνδνκή θαη ηελ ηερλνγλσζία πνπ αλαπηχζζεηαη ζην πιαίζην ηνπ EuropeanaLocal (2008).

Τν πξψην ζελάξην αθνξά ζηελ πεξίπησζε πνπ ν θνξέαο έρεη απνζεηήξην θαη ςεθηαθφ πεξηερφκελν. Τφηε, αξθεί λα αθνινπζήζεη ην ESE, έηζη ψζηε λα είλαη δπλαηή ε απηφκαηε ζπγθνκηδή κεηαδεδνκέλσλ θαη λα ελεξγνπνηεζεί ην πξσηφθνιιν OAI-PMH, θάηη ην νπνίν είλαη εχθνιν ζηελ πεξίπησζε πνπ νη θνξείο έρνπλ ρξεζηκνπνηήζεη ινγηζκηθφ αλνηθηνχ θψδηθα (π.ρ. DSpace, FEDORA, OJS) γηα ην απνζεηήξηφ ηνπο. Δηδηθά γηα ηελ δεκηνπξγία ησλ ESE αιιά θαη γηα ηελ εμαγσγή ηνπο κέζσ OAI-PMH ζηνλ εζληθφ θνξέα ζπγθέληξσζεο κεηαδεδνκέλσλ, πνπ ζηα πιαίζηα ηνπ EuropeanLocal είλαη ε ΓΚΒΒ, ε ειιεληθή νκάδα δηαρείξηζεο ηνπ έξγνπ (Γεκφζηα Κεληξηθή Βηβιηνζήθε Βέξνηαο, 2009), έρεη αλαπηχμεη ηα θαηάιιεια εξγαιεία, ηφζν ζε επίπεδν ζπζζσξεπηή κεηαδεδνκέλσλ, φζν θαη επίπεδν κεηαηξνπήο ζε ESE θαη εμαγσγήο ηνπο κε OAI-PMH ζηε ΓΚΒΒ. Δηδηθά δε γηα φζνπο θνξείο έρνπλ DSpace, ε νκάδα έρεη αλαπηχμεη έλα εξγαιείν ζε PHP θαη ζε Java (Banos, 2010), ην νπνίν ελεκεξψλεη απηφκαηα φρη κφλν ην ζρήκα κεηαδεδνκέλσλ, αιιά θαη ηηο ηηκέο ζε θάζε πεδίν ηνπ ζρήκαηνο. Δπηπιένλ, έρεη επηιπζεί θαη ην ζέκα ηεο κεηαηξνπήο ηνπ OAI-PMH ζε εγθαηαζηάζεηο DSpace, έηζη ψζηε λα εμάγεη φρη κφλν DC κεηαδεδνκέλα, αιιά θαη ESE. Σρεηηθή πινπνίεζε έρεη γίλεη ζηε Μέδνπζα, ζην απνζεηήξην ηεο Γεκφζηαο Κεληξηθήο Βηβιηνζήθεο Βέξνηαο (2010), βι. http://medusa.libver.gr/oai/request?verb=listrecords&metadataprefix=ese γηα ηα ESE θαη http://medusa.libver.gr/oai/request?verb=listrecords&metadataprefix=oai_dc γηα ηα DC κεηαδεδνκέλα. Τέινο, ε ΓΚΒΒ έρεη αλαπηχμεη ην ζπζζσξεπηή (Veria Central Public Library, 2010), ν νπνίνο ελζσκαηψλεη κε απηφκαην ηξφπν ESE κεηαδεδνκέλα απφ ηνπο ειιεληθνχο θνξείο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηε Europeana, θαη αθνχ θάλεη θάπνηα ηεζη δηπινεγγξαθψλ ηα εμάγεη ζηε Euroepana. Όινη νη θνξείο πνπ ζέινπλ λα ζπκκεηέρνπλ ζην EuropeanaLocal, πξέπεη λα ειερζνχλ απφ ηνλ ζπζζσξεπηή θαη λα θάλνπλ ηεζη απηφκαηεο ζπγθνκηδήο. Αλ ινηπφλ πιεξνχληαη απηέο νη ειάρηζηεο πξνυπνζέζεηο, ηφηε ε ζπκκεηνρή είλαη δεδνκέλε, αξθεί λα ππάξρεη δηάζεζε θαη θαιή ζέιεζε. Δπηπιένλ, δεζκεχζεηο νηθνλνκηθήο θαη λνκηθήο θχζεσο ή ππνρξεψζεηο δελ ππάξρνπλ. Δηδηθά δε ζηελ Europeana δελ ηίζεηαη ζέκα πξνβιεκάησλ πνπ απνξξένπλ απφ ηα δηθαηψκαηα πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο ηνπ πεξηερνκέλνπ, δηφηη κφλν ηα κεηαδεδνκέλα ζπιιέγνληαη κε απηφκαην ηξφπν θαη γη απηά αλαπηχζζνληαη ζπκθσλίεο πνπ πεξηγξάθηεθαλ παξαπάλσ. Τν πεξηερφκελν δελ κεηαλαζηεχεη, αιιά παξακέλεη ζην θαηαλεκεκέλν απνζεηήξην θαη ν θνξέαο, απνθαζίδεη ηελ πνιηηηθή δηάζεζήο ηνπ, αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηνπ. Τν δεχηεξν ζελάξην αθνξά ζηελ πεξίπησζε πνπ ν θνξέαο δελ έρεη απνζεηήξην θαη ςεθηαθφ πεξηερφκελν. Σην ζελάξην απηφ ππάξρνπλ δχν δηαζέζηκεο επηινγέο. Η πξψηε θαη πην ρξνλνβφξα, είλαη ε απφ ην κεδέλ ζχζηαζε απνζεηεξίνπ κε ηε ρξήζε ησλ πξνηχπσλ πνπ πξνηείλεη ε Europeana. Απηφ κπνξεί λα απαηηεί επηπιένλ εξγαζία, ρξφλν θαη θφπν, αιιά έρεη ην πιενλέθηεκα φηη θαη ην πεξηερφκελν θαη ην απνζεηήξην ζα ρηηζηεί κε πξφηππα θαη ζα είλαη δηαιεηηνπξγηθφ ρσξίο λα ρξεηάδεηαη επηπιένλ παξακεηξνπνίεζε. Η δεχηεξε επηινγή, είλαη ε πξνζσξηλή δηάζεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ θνξέα, κέζσ ηνπ απνζεηεξίνπ ηεο ΓΚΒΒ. Απηφ κέρξη ν εθάζηνηε θνξέαο λα πινπνηήζεη ην δηθφ ηνπ απνζεηήξην θαη κε ηελ πξνυπφζεζε φηη ε ζπιινγή ηνπ θηινμελείηαη ζην απνζεηήξην ηεο ΓΚΒΒ θαη θαίλεηαη ζηε Europeana, σο ζπιινγή ηνπ θνξέα θαη φρη σο ζπιινγή ηεο ΓΚΒΒ. Πξέπεη λα γίλεη θαηαλνεηφ φηη ππάξρεη αξθεηφο ρξφλνο γηα λα δηακνξθσζνχλ νη ζπλζήθεο σξίκαλζεο γηα ηε ζπκκεηνρή ησλ

ειιεληθψλ πνιηηηζηηθψλ νξγαληζκψλ ζην πξφγξακκα EuropeanaLocal κηαο θαη απηφ ιήγεη ην 2011. Τν ηξίην θαη ηειεπηαία ζελάξην αθνξά ζηελ πεξίπησζε πνπ ν θνξέαο έρεη θάπνην πεξηερφκελν (π.ρ. ζπιινγή εηθφλσλ) ζηνλ δηθηπαθφ ηνπ ηφπν, ην νπνίν κπνξεί λα εθθξαζηεί ζε XML. Δπίζεο, αθφκα θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ θάπνηνο θνξέαο δελ ρξεζηκνπνηεί ινγηζκηθφ αλνηθηνχ θψδηθα ή ινγηζκηθφ πνπ δελ ππνζηεξίδεη OAI-PMH ή νπνηαδήπνηε άιιε κνξθή απηφκαηεο εμαγσγήο θαη αληαιιαγήο κεηαδεδνκέλσλ, ππάξρεη ην εξγαιείν αλνηθηνχ θψδηθα ΓEiXTo (Donas, 2010), ην νπνίν ζηεξίδεηαη ζην W3C Document Object Model (DOM) θαη επηηξέπεη ηελ εμαγσγή απφ αδφκεην πεξηερφκελν δηαδηθηπαθψλ ηφπσλ δνκεκέλσλ κεηαδεδνκέλσλ ζε ESE θαη ζε DC πνπ κπνξνχλ λα ζπιιερζνχλ απφ νπνηνδήπνηε ζπζζσξεπηή. Δπνκέλσο, αθφκα θαη φηαλ δελ ππάξρεη πεξηερφκελν ζε πξφηππε κνξθή (Dublin Core), δηαζέζηκν κέζσ ηνπ πξσηφθνιινπ OAI-PMH, είλαη εθηθηή ε ζπκκεηνρή. Γίλεηαη θαηαλνεηφ απφ ηα παξαπάλσ φηη νη πξνυπνζέζεηο γηα ηε ζπκκεηνρή ησλ ειιεληθψλ πνιηηηζηηθψλ νξγαληζκψλ ζε έλα ηέηνην εγρείξεκα είλαη ιίγεο θαη εχθνιν λα πινπνηεζνχλ. Τν φθεινο είλαη κεγάιν: πξνβνιή, ζπλεξγαζία, πξνηππνπνίεζε, δηαιεηηνπξγηθφηεηα, ηερλνγλσζία, θ.ιπ. Η πξφθιεζε είλαη εδψ. Τν εξψηεκα είλαη αλ ππάξρεη ε βνχιεζε γηα ζπκκεηνρή ζε έλα ηέηνην εγρείξεκα. 4. Επγαλεία και μησανιζμοί για παποσή μεηαδεδομένυν με OAI-PMH 4.1. Διζαγωγή Σην θεθάιαην απηφ, ζα παξνπζηάζνπκε δχν εξγαιεία / πξνζεγγίζεηο γηα ηελ ζπγθνκηδή κεηαδεδνκέλσλ απφ απνζεηήξηα ζπκβαηά κε OAI-PMH πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ην ινγηζκηθφ αλνηθηνχ θψδηθα DSpace. Οη δχν πξνζεγγίζεηο είλαη γεληθήο ρξήζεο, αιιά έρνπλ εθαξκνζηεί ζηηο ζπγθεθξηκέλεο πεξηπηψζεηο γηα παξνρή κεηαδεδνκέλσλ ζηε Europeana. Τν πξσηφθνιιν OAI-PMH απνηειεί κηα αλεμάξηεηε πιαηθφξκα δηαιεηηνπξγηθφηεηαο γηα ηελ ζπγθνκηδή κεηαδεδνκέλσλ απφ απνζεηήξηα αλνηθηήο πξφζβαζεο, φπνπ ππάξρεη επηθνηλσλία κεηαμχ δχν νληνηήησλ: Ο ζπιιέθηεο (harvester) είλαη κηα εθαξκνγή πειάηε ε νπνία ζέηεη OAI-PMH αηηήκαηα ζηνλ πάξνρν δεδνκέλσλ ελφο απνζεηεξίνπ πξνθεηκέλνπ λα ζπιιέμεη κεηαδεδνκέλα. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, έλα απνζεηήξην δχλαηαη λα επεμεξγαζηεί ηα OAI-PMH αηηήκαηα κέζσ ηνπ ιεγφκελνπ παξφρνπ δεδνκέλσλ. Γηα ηελ νξγάλσζε ησλ αληηθεηκέλσλ, ηα απνζεηήξηα ρξεζηκνπνηνχλ ηελ έλλνηα ηεο νκάδαο αληηθεηκέλσλ (set) γηα λα νκαδνπνηήζνπλ καδί δηάθνξα αληηθείκελα θαη λα βνεζήζνπλ πεξαηηέξσ ζηελ επηιεθηηθή ζπγθνκηδή κεηαδεδνκέλαλ απφ ην απνζεηήξην. Τν πξσηφθνιιν OAI-PMH ρξεζηκνπνηεί ην φξηζκα setspec ζηα αηηήκαηά ηνπ, πξνθεηκέλνπ λα ζπιιέμεη ζπγθεθξηκέλα αληηθείκελα απφ θάπνην απνζεηήξην. Η επηιεθηηθή ζπγθνκηδή δεδνκέλσλ απφ ην OAI-PMH κπνξεί λα γίλεη κε 2 ηξφπνπο. Ό έλαο, πνπ κφιηο πξναλαθέξζεθε, βαζίδεηαη θαη ζηελ δνκή θαη νξγάλσζε ηνπ απνζεηεξίνπ θαη γίλεηαη κε ηελ ρξήζε ηνπ νξίζκαηνο setspec. Ο δεχηεξνο ηξφπνο βαζίδεηαη ζε ρξνληθνχο δείθηεο θαη πινπνηείηαη κε ηελ ρξήζε ησλ νξηζκάησλ from θαη to ζηα OAI-PMH αηηήκαηα πνπ γίλνληαη πξνο ηνλ πάξνρν δεδνκέλσλ ηνπ απνζεηεξίνπ. Με βάζε ηα ηειεπηαία νξίζκαηα,

ν πάξνρνο ππεξεζηψλ κπνξεί λα ζπιιέμεη απφ ην απνζεηήξην, αληηθείκελα πνπ έρνπλ δεκηνπξγεζεί ζε ζπγθεθξηκέλεο εκεξνκελίεο. 4.2. DSpace πάποσορ δεδομένων Η πινπνίεζε πνπ παξέρεη ην DSpace γηα ηνλ OAI-PMH πάξνρν δεδνκέλσλ θαίλεηαη παξαθάησ: αίηημα XML απάνηηζη DSpaceOAICatalog DSpaceOAICrosswalk Πάροχος Γεδομένων DSpace Βάζη Γεδομένων DSpace Τα αηηήκαηα ιακβάλνληαη απφ ην module DSpaceOAICatalog φπνπ θαη γίλεηαη ε αλάθηεζε απφ ηε βάζε δεδνκέλσλ θαη ην θηιηξάξηζκα ησλ εγγξαθψλ εδψ θαζνξίδεηαη πνηεο εγγξαθέο ζα ρνξεγεζνχλ ζην ζπζζσξεπηή ζην ηξέρνλ αίηεκα θαη πνηεο φρη. Δδψ είλαη πνπ ιακβάλεηαη ππφςε ην φξηζκα setspec ηνπ αηηήκαηνο ψζηε λα αλαθηεζνχλ απφ ηε βάζε δεδνκέλσλ ηνπ DSpace ηα θαηάιιεια αληηθείκελα. Να ζεκεηψζνπκε πσο ην DSpace νξγαλψλεηαη ζε θνηλφηεηεο θαη ζπιινγέο. Δμ νξηζκνχ, απηέο νη θνηλφηεηεο θαη ζπιινγέο είλαη νη νκάδεο αληηθεηκέλσλ (sets) πνπ κπνξεί λα εμάγεη ην απνζεηήξην. Έηζη, δειψλνληαο θαλείο ην φξηζκα setspec ζην αίηεκα, κπνξεί λα πάξεη ηα αληηθείκελα θάπνηαο ζπγθεθξηκέλεο θνηλφηεηαο ή ζπιινγήο, έρνληαο έηζη κηα επηιεθηηθή ζπγθνκηδή ζε επίπεδν φκσο φρη επαξθέο γηα ηηο απαηηήζεηο ησλ ζπζζσξεπηψλ, φπσο έρεη αλαιπζεί ζηελ Δλφηεηα 2. Σηε ζπλέρεηα, θαη πξσηνχ ηα δεδνκέλα εμαρζνχλ, έλα δεχηεξν module κε φλνκα DSpaceOAIClosswalk αλαιακβάλεη λα θηιηξάξεη ηηο εγγξαθέο (εδψ θαζνξίδεηαη πνηα πεδία ζα ρνξεγεζνχλ αλά εγγξαθή θαη πνηα φρη) αιιά θαη λα κεηαηξέςεη ηα κεηαδεδνκέλα ησλ αληηθεηκέλσλ ζε εθείλα πνπ ζα εμαρζνχλ κέζσ ησλ εγγξαθψλ ηνπ OAI-PMH. Τν πξψην module είλαη ππεχζπλν κε βάζε ην φξηζκα metadataprefix ηνπ αηηήκαηνο λα απνθαζίζεη πνηφ crosswalk ζα ιεηηνπξγήζεη γηα ην ζπγθεθξηκέλν αίηεκα. Τη ζπκβαίλεη φκσο ζηελ πεξίπησζε πνπ επηζπκνχκε λα πξνζζέζνπκε θάπνηα επηπιένλ πεδία ζηα κεηαδεδνκέλα ή ζέινπκε λα επηιέμνπκε γηα εμαγσγή αληηθείκελα πνπ πιεξνχλ θάπνηα ζπγθεθξηκέλε πνιηηηθή αιιά αλήθνπλ ζε δηαθνξεηηθέο ζπιινγέο κέζα ζην DSpace; Οη δχν παξαθάησ κέζνδνη, δίλνπλ θαηάιιειεο ιχζεηο ζηε πεξίπησζε ηεο Europeana, κπνξνχλ σζηφζν λα γεληθεπζνχλ θαη γηα άιιεο πεξηπηψζεηο.

4.3. Europeana DSpace plug-in Τν DSpace ζηελ βαζηθή ηνπ εγθαηάζηαζε πεξηιακβάλεη ην ζρήκα DC. Ψζηφζν, γηα λα κπνξνχλ ηα αληηθείκελα λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ ηελ Europeana, ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλνπλ θαη κεηαδεδνκέλα ζην ζρήκα ηεο Europeana ESE. Πέξα απφ απηφ, ζα πξέπεη ην απνζεηήξην λα κπνξεί λα εμάγεη ηηο εγγξαθέο ζην ζρήκα απηφ. Απηέο ηηο δχν δηαδηθαζίεο αλαιακβάλεη ην Europeana DSpace plug-in. Όζνλ αθνξά ηελ εμαγσγή ησλ κεηαδεδνκέλσλ, απηφ γίλεηαη κέζσ ηνπ ESECrosswalk, πνπ αλαιακβάλεη ηελ εμαγσγή εγγξαθψλ ζην ζρήκα ESE. Γηα ην πξψην κέξνο, εθείλν ηεο πξνζζήθεο ησλ επηπιένλ κεηαδεδνκέλσλ ζηα ππάξρνληα αληηθείκελα ηνπ απνζεηεξίνπ, ηελ δνπιεηά αλαιακβάλεη έλα PHP script ην νπνίν εκπινπηίδεη ηε βάζε δεδνκέλσλ κε ηηο λέεο ηηκέο, βάζε ηεο Europeana θαη έρεη αλαπηπρζεί απφ ηε Γεκφζηα Βηβιηνζήθε ηεο Βέξνηαο. Δπίζεο, αληίζηνηρν εξγαιείν έρεη δεκηνπξγεζεί θαη απφ ην EKT ην νπνίν θξνληίδεη απηφκαηα λα δεκηνπξγήζεη ην λέν ζρήκα γηα ηνλ ρξήζηε (ζε πεξίπησζε πνπ δελ ππάξρεη ήδε ζην απνζεηήξην) θαη λα ζπκπιεξψζεη απηφκαηα ηηο ηηκέο ησλ πεδίσλ ηνπ απφ ηα ππάξρνληα κεηαδεδνκέλα ηνπ default ζρήκαηνο ηνπ DSpace. Τν script απηφ κπνξεί λα παξακεηξνπνηεζεί κέζσ ηνπ αξρείνπ παξακέηξσλ dspace.cfg ηνπ DSpace γηα λα θαιχπηεη ηηο αλάγθεο νπνηνπδήπνηε απνζεηεξίνπ, ρσξίο ηελ αλάγθε γηα αιιαγή ηνπ θψδηθα. Έρεη αλαπηπρζεί ζε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ Java θαη ρξεζηκνπνηεί ην API ηνπ DSpace γηα ηελ δεκηνπξγία ελφο λένπ ζρήκαηνο, ηελ αλάθηεζε ππαξρφλησλ κεηαδεδνκέλσλ θαη ηελ ζπκπιήξσζε ηνπ λένπ ζρήκαηνο. Απηφ ζεκαίλεη φηη κπνξεί λα ηξέμεη ζε νπνηαδήπνηε κεράλεκα δηαζέηεη ήδε εγθαηεζηεκέλν ην DSpace ρσξίο λα είλαη απαξαίηεηε ε εγθαηάζηαζε άιισλ πξναπαηηνχκελσλ εξγαιείσλ θαη εθαξκνγψλ. Τν παξαθάησ ζρήκα παξνπζηάδεη ηηο πξνζζήθεο πνπ γίλνληαη ζην πάξνρν δεδνκέλσλ ηνπ DSpace κεηά ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ plug-in. αίηημα XML απάνηηζη DSpaceOAICatalog DSpaceOAICrosswalk ESEOAICrosswalk Πάροχος Γεδομένων DSpace Metadata Updater Script Βάζη Γεδομένων DSpace Όπσο θαίλεηαη θαη απφ ην ζρήκα, ε εθηέιεζε ηνπ plug-in επηδξά θαη ζηε βάζε δεδνκέλσλ ηνπ απνζεηεξίνπ θαη παξάγεη δπλακηθά ηα λέα απαξαίηεηα κεηαδεδνκέλα γηα ηελ Europeana, ρξεζηκνπνηψληαο ηα ππάξρνληα κεηαδεδνκέλα ηνπ απνζεηεξίνπ αιιά θαη θαηά ηελ εμαγσγή ησλ εγγξαθψλ. 4.4. Extended OAI και EKT extensions ζηο Extended OAI Τν εξγαιείν Extended OAI είλαη κηα πξνζζήθε ζηελ ππνδνκή ηνπ DSpace πνπ δίλεη ηελ δπλαηφηεηα ζηνπο δηαρεηξηζηέο ηνπ απνζεηεξίνπ λα θηιηξάξνπλ θαη λα κεηαβάιινπλ κε

απνδνηηθφ ηξφπν ηα κεηαδεδνκέλα πνπ είλαη δηαζέζηκα πξνο εμαγσγή ζηνπο δηαθφξνπο παξφρνπο ππεξεζηψλ. Σηελ παξαθάησ εηθφλα βιέπνπκε ηελ αιιειεπίδξαζε πνπ έρεη ην Extended OAI κε ηνλ πάξνρν ππεξεζηψλ ηνπ DSpace. αίηημα XML απάνηηζη DSpaceOAICatalog DSpaceOAICrosswalk ESEOAICrosswalk Φίλτρο Φίλτρο Φίλτρο Τροποποιητής Τροπο- Τροποποιητήποιητής Πάροχος Γεδομένων DSpace Βάζη Γεδομένων DSpace To extended OAI εηζάγεη ηηο έλλνηεο ησλ εηθνληθψλ νκάδσλ αληηθεηκέλσλ (virtual sets), ησλ θίιηξσλ (filters) θαη ησλ ηξνπνπνηεηψλ (modifiers). Kάζε απνζεηήξην DSpace νξγαλψλεηαη ζε θνηλφηεηεο θαη ζπιινγέο ηα νπνία απνηεινχλ θαη ηα εμ νξηζκνχ sets ηνπ απνζεηεξίνπ, αληηθείκελα ησλ νπνίσλ κπνξνχλ λα εμαρζνχλ απφ ην OAI-PMH κε ην φξηζκα setspec ζε θάπνην αίηεκα. Σηε πεξίπησζε φκσο πνπ ζέινπκε λα εμάγνπκε αληηθείκελα πνπ αλήθνπλ ζε δηαθνξεηηθέο ζπιινγέο, ε δπλαηφηεηα απηή δελ πξνζθέξεηαη απφ ηελ αξρηθή εγθαηάζηαζε ηνπ DSpace. Με ηε βνήζεηα ηνπ extended OAI, ν δηαρεηξηζηήο ηνπ ζπζηήκαηνο κπνξεί λα νξίζεη εηθνληθά sets, sets ηα νπνία δελ ππάξρνπλ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα, θαη ρξεζηκνπνηνχληαη ψζηε λα δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζε δηάθνξνπο παξφρνπο ππεξεζηψλ λα εμάγνληαη δηαθνξεηηθά αληηθείκελα. Τα εηθνληθά sets νξίδνληαη ζε XML αξρείν παξακέηξσλ ηνπ DSpace. Ο πάξνρνο ππεξεζηψλ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη ηα εηθνληθά sets ζαλ νξίζκαηα ηνπ αηηήκαηνο ListRecords ηνπ OAI-PMH θαη ην extended OAI είλαη ππεχζπλν λα επηζηξέςεη ηα θαηάιιεια αληηθείκελα ηνπ απνζεηεξίνπ πνπ αλήθνπλ ζηα εηθνληθά sets κε ηελ βνήζεηα ησλ θίιηξσλ θαη ησλ ηξνπνπνηεηψλ.τν πεξηερφκελν ησλ εηθνληθψλ sets νξίδεηαη απφ ηελ εθαξκνγή θαηάιιεισλ θίιηξσλ θαη ηξνπνπνηεηψλ. Τν θίιηξν είλαη κηα κνλάδα πνπ έρεη σο ζθνπφ λα θηιηξάξεη ηα αληηθείκελα πξνο εμαγσγή ζην OAI-PMH. Ο πάξνρνο δεδνκέλσλ ηνπ DSpace κπνξεί λα πεξηιακβάλεη πεξηζζφηεξα απφ έλα θίιηξα αλάινγα ησλ ιφγσλ γηα ηνπο νπνίνπο θάπνηα αληηθείκελα πξέπεη λα θνπνχλ αιιά θαη ην πιήζνο ησλ παξφρσλ ππεξεζηψλ. Κάζε θίιηξν είλαη κηα μερσξηζηή θιάζε ηεο Java θαη ελεξγνπνηείηαη γηα έλα ή πεξηζζφηεξα ζπγθεθξηκέλα εηθνληθά sets. Δίλαη θαλεξφ πσο δελ κπνξνχλ λα ππάξρνπλ θαζνιηθά θίιηξα πνπ λα ιεηηνπξγνχλ ζε φια ηα απνζεηήξηα θαη λα θηιηξάξνπλ ηηο εγγξαθέο πξνο εμαγσγή ζηε Europeana. Καη απηφ γηαηί θάζε απνζεηήξην έρεη δηαθνξεηηθή νξγάλσζε ζε φηη αθνξά ηηο θνηλφηεηεο θαη ηηο ζπιινγέο αιιά θαη δηαθνξεηηθή πνιηηηθή σο πξνο ηα αληηθείκελα πνπ πξέπεη λα δηαηεζνχλ ζηελ Europeana. Γηα ην ιφγν απηφ, απαηηείηαη απφ ηε πιεπξά ησλ δηαρεηξηζηψλ ησλ απνζεηεξίσλ ε αλάπηπμε θίιηξσλ γηα ην θάζε απνζεηήξην ρσξηζηά.

Ο ηξνπνπνηεηήο (modifier) είλαη κηα κνλάδα πνπ έρεη σο ζθνπφ λα ηξνπνπνηήζεη ηα κεηαδεδνκέλα ελφο αληηθείκελνπ. Οη ηξνπνπνηεηέο, θαζέλαο απφ ηνπο νπνίνπο νξίδεηαη ζε μερσξηζηή θιάζε Java, βξίζθνληαη ζε πιήξε αληηζηνηρία κε ηα θίιηξα σο πξνο ηνλ ηξφπν πνπ δειψλνληαη ζηα αξρεία παξακέηξσλ αιιά θαη ζην γεγνλφο φηη κπνξνχλ λα νξηζηνχλ ηα εηθνληθά sets γηα ηα νπνία ηζρχεη ν θάζε ηξνπνπνηεηήο. Γηα παξάδεηγκα, ν παξαθάησ θψδηθαο ηξνπνπνηεηή, ειέγρεη αλ ππάξρεη ην πεδίν dc:contributor ζην αληηθείκελν θαη ην κεηαθέξεη ζην πεδίν dc:author, ρσξίο σζηφζν απηφ λα κεηαβάιιεηαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ζην θαζεαπηφ απνζεηήξην. public void modifyitem(agentitem oaiitem) { } if (oaiitem.hasinformation()) { DCValue[] values = oaiitem.getinformation().item.getmetadata ("dc","contributor","author",item.any); oaiitem.getinformation().item.clearmetadata("dc", "author", Item.ANY); } for (DCValue value : values) { } oaiitem.getinformation().item.addmetadata(value.schema, "creator", Item.ANY, value.language, value.value); "contributor", Όπσο θαίλεηαη, ζε αληίζεζε κε ην Europeana DSpace plug-in, ε κέζνδνο απηή ηνπ extended OAI δελ αιιάδεη νχηε πξνζζέηεη ζηνηρεία ζηε βάζε δεδνκέλσλ, θάηη πνπ ίζσο λα κπνξνχζε λα δεκηνπξγήζεη πξφβιεκα ζε κειινληηθή ζπγθνκηδή εγγξαθψλ απφ ην απνζεηήξην απφ άιιν ζπιιέθηε (aggregator). Αληίζεηα, ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν, θηιηξάξεη ηηο εγγξαθέο θαη ηξνπνπνηεί ηα κεηαδεδνκέλα θαη απηέο νη αιιαγέο είλαη νξαηέο κφλν γηα ηελ εθάζηνηε ζπγθνκηδή. Τν παξαθάησ ζρήκα παξνπζηάδεη ηε δηαδξνκή πνπ αθνινπζνχλ νη εγγξαθέο ηνπ απνζεηεξίνπ πξηλ εμαρζνχλ πξνο ζπγθνκηδή: XML απάνηηζη DSpaceOAICatalog 1 Τροποποιητής Τροπο- Φίλτρο Τροποποιητής Φίλτρο Φίλτρο ποιητής 2 3 4 ESEOAICrosswalk 5 Ανηικείμενα DSpace Μεηα ηε ιήςε ηνπ αηηήκαηνο ην DSpaceOAICatalog αλαδεηά ζηε βάζε γηα ηα αληηθείκελα πξνο εμαγσγή. Σηε ζπλέρεηα, θάζε αληηθείκελν θηιηξάξεηαη απφ ηα δηαζέζηκα ζην ζχζηεκα

θίιηξα, ηξνπνπνηνχληαη ηα κεηαδεδνκέλα ηνπ απφ ηνπο δηαζέζηκνπο ηξνπνπνηεηέο θαη ελ ηέιεη, δηακνξθψλεηαη ε XML έμνδνο απφ ην ESEOAICrosswalk. Η παξαπάλσ ιεηηνπξγία ηνπ extended OAI πεξηιακβάλεη δχν βαζηθέο ειιείςεηο: Πψο κπνξνχκε λα νξίζνπκε έλα θίιηξν ή έλαλ ηξνπνπνηεηή ψζηε λα ηζρχεη ζηε γεληθή πεξίπησζε φπνπ δελ δειψλνπκε θάπνην εηθνληθφ set ζην OAI-PMH αίηεκα; Να ηζρχεη δειαδή γηα φια ηα αληηθείκελα ηνπ απνζεηεξίνπ; Πσο πξέπεη λα νξίζνπκε έλα θίιηξν ψζηε λα ηζρχεη γηα θάπνην εηθνληθφ set αιιά λα έρεη πεξηνξηζκφ σο πξνο ην metadataprefix γηα ην νπνίν ηζρχεη; Η παξνχζα πινπνίεζε ηνπ extended OAI δελ παξέρεη απαληήζεηο ζηα παξαπάλσ εξσηήκαηα. Γηα ην ιφγν απηφ, έρνπλ αλαπηπρζεί ζην ΔΚΤ θάπνηεο επεθηάζεηο ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ επηηξέπνπλ ηα παξαπάλσ. Έηζη, κπνξεί θαλείο λα νξίζεη ην παξαθάησ γηα έλα θίιηξν: oaiextended.filters.rightsfilter.applicablesetsspecs = all δειψλνληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ φηη ην ζπγθεθξηκέλν θίιηξν ηίζεηαη ζε ηζρχ φηαλ ζην αίηεκα OAI-PMH δελ έρεη δνζεί ην φξηζκα setspec. Δπίζεο, κπνξεί θαλείο λα νξίζεη θαη ηελ παξάκεηξν applicablemetadataprefix ζχκθσλα κε ην παξαθάησ: oaiextended.filters.rightsfilter.applicablemetadataprefix = ese δειψλνληαο έηζη φηη ην θίιηξν απηφ ηίζεηαη ζε ηζρχ φηαλ ην φξηζκα metadataprefix ηνπ OAI- PMH αηηήκαηνο ηζνχηαη κε ese. Μπνξεί θαλείο εχθνια λα δεη πσο ην extended OAI καδί κε ηηο επεθηάζεηο ηνπ είλαη έλα δπλαηφ εξγαιείν ζηα ρέξηα ησλ δηαρεηξηζηψλ απνζεηεξίσλ DSpace γηα ηνλ απφιπην θαζνξηζκφ ησλ κεηαδεδνκέλσλ πνπ εμάγνληαη κέζσ ηνπ πξσηνθφιινπ OAI-PMH. Ψζηφζν, είλαη θαλεξφ πσο απαηηεί ηελ χπαξμε θαηαξηηζκέλνπ πξνζσπηθνχ πιεξνθνξηθήο γηα ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ ζπζηήκαηνο αιιά θαη ηελ παξακεηξνπνίεζή ηνπ κε ηελ αλάπηπμε θίιηξσλ θαη ηξνπνπνηεηψλ. Απφ ηελ άιιε, ην Europeana DSpace plug-in έρεη ιηγφηεξεο δηαρεηξηζηηθέο απαηηήζεηο θαη είλαη επθνιφηεξν ζηε ρξήζε, δελ πξνζθέξεη σζηφζν φιεο ηηο δπλαηφηεηεο πνπ παξέρεη ην extended OAI φζνλ αθνξά ην θηιηξάξηζκα ησλ εγγξαθψλ. Έλα ζεκαληηθφ δήηεκα, ε δηεξεχλεζε ηνπ νπνίνπ είλαη ζε εμέιημε, είλαη ε απνδνηηθή αλάθηεζε εγγξαθψλ κέζσ OAI-PMH φηαλ (α) έλα απνζεηήξην πεξηέρεη ζρεηηθά κεγάιν αξηζκφ εγγξαθψλ (π.ρ. άλσ ησλ 10000) θαη (β) νη εγγξαθέο πξνο παξνρή ζε έλα αίηεκα είλαη ζρεηηθά ιίγεο ζε ζρέζε κε ην ζχλνιν ησλ εγγξαθψλ ηνπ απνζεηεξίνπ. Όηαλ ζπκβαίλεη θάηη ηέηνην, είλαη πηζαλφ ν κεραληζκφο ηνπ OAI-OMH γηα ζηαδηαθή παξνρή εγγξαθψλ (κεραληζκφο resumption token) λα κε δνπιεχεη ζσζηά θαζψο νη εγγξαθέο επηζηξέθνληαη ζπλήζσο αλά 100 θαη ζην εθάζηνηε ζχλνιν 100 εγγξαθψλ κπνξεί λα κελ πεξηιακβάλεηαη θακία πνπ λα αλήθεη ζην ππνζχλνιν πνπ είλαη επηζπκεηφ λα παξαζρεζεί ζην ζπζζσξεπηή. Η επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο εμεηάδεηαη ζην ΔΚΤ κε θαηάιιειεο δξαζηηθέο παξεκβάζεηο ζην κεραληζκφ αλάθηεζεο απφ ηε βάζε δεδνκέλσλ θαη παξνρήο εγγξαθψλ κέζσ OAI-PMH. 5. Σύνοτη - Σςμπεπάζμαηα Τν δήηεκα ηεο ζπκβαηφηεηαο ησλ απνζεηεξίσλ ππνδνκέο ζπζζσξεπηψλ γίλεηαη νινέλα θαη πην θξίζηκν αιιά θαη πην πνιχπινθν ζηε ζχγρξνλν πεξηβάιινλ ησλ ςεθηαθψλ βηβιηνζεθψλ

κε ηελ έληνλε δξαζηεξηφηεηα ζε ζέκαηα δηαιεηηνπξγηθφηεηαο θαη ηελ απμαλφκελε ηάζε γηα δεκηνπξγία ζπζηεκάησλ ζπζζσξεπηψλ επξείαο θιίκαθαο κε ηδηαίηεξε ππνζηήξημε απφ θνξείο φπσο ε Δπξσπατθή Έλσζε. Τν γεγνλφο απηφ θαζηζηά ηελ αλάπηπμε θαη πξαθηηθή ρξήζε εξγαιείσλ πην εμειηγκέλσλ εξγαιείσλ ινγηζκηθνχ γηα ηελ παξνρή κεηαδεδνκέλσλ κέζσ OAI-PMH, φπσο απηά πνπ παξνπζηάδνληαη ζην παξφλ άξζξν. Η εκπεηξία ζηελ Διιάδα δείρλεη φηη ζηε ρψξα καο ππάξρεη ε ππνδνκή θαη ην θαηάιιειν δπλακηθφ γηα ηελ επίηεπμε δηαιεηηνπξγηθφηεηαο πνπ ζα σθειήζεη ζεκαληηθά ηα ππάξρνληα απνζεηήξηα. Δίλαη ζεκαληηθφ ε ειιεληθή θνηλφηεηα ησλ απνζεηεξίσλ λα αμηνπνηήζεη ηηο ζρεηηθέο επθαηξίεο ζε κεγαιχηεξν βαζκφ απφ φ,ηη έρεη γίλεη κέρξη ηψξα. Βηβιηνγξαθία Banos, E. (2010). DSpace plugin for Europeana Semantic Elements (ESE), http://vbanos.gr?p=189 [accessed 25/3/2010] Donas. K. (2010). DEiXTo, http://www.deixto.com [accessed 25/3/2010] Europeana Semantic Elements specifications. Version 3.2.1, 06/11/2009. Europeana v1.0 (2009). http://www.europeanfilmgateway.eu/downloads/europeana_semantic_elements_specificatio ns_v3_2_1_2009-11-06-1.pdf [Ηκεξνκελία πξφζβαζεο: 27-06-2010]. EuropeanaLocal (2008). EuropeanaLocal: connecting cultural heritage, http://www.europeanlocal.eu [Ηκεξνκελία πξφζβαζεο: 27-06-2010]. Koninklijke Bibliotheek (2009). Europeana, http://www.europeana.eu [Ηκεξνκελία πξφζβαζεο: 27-06-2010]. Lagoze, C., et al. (2008). The Open Archives Initiative Protocol for Metadata Harvesting, http://www.openarchives.org/oai/openarchivesprotocol.html [accessed: 15/8/2009]. Ouksel A.M. and Sheth A. (1999) Semantic Interoperability in Global Information Systems, ACM SIGMOD Record, Vol 28(1) March 1999, pp 5-12. Veria Central Public Library (2010). Europeana Local Aggregator, http://aggregator.libver.gr [Ηκεξνκελία πξφζβαζεο: 27-06-2010] Γεκφζηα Κεληξηθή Βηβιηνζήθε Βέξνηαο (2009). Europeana Local Γημόζια Κενηπική Βιβλιοθήκη Βέποιαρ, http://www.libver.gr/edlocal/ [Ηκεξνκελία πξφζβαζεο: 27-06-2010] Γεκφζηα Κεληξηθή Βηβιηνζήθε Βέξνηαο (2010). Μέδοςζα, http://medusa.libver.gr/ [Ηκεξνκελία πξφζβαζεο: 27-06-2010]